aktywność wlasna.pdf

AktywnoĻę wþasna dziecka jako czynnik

rozwoju osobowoĻci.

(Sposoby aktywizacji uczniw kl. I-III)

ElŇbieta Gontarczyk

Zespþ Szkþ nr 1 w BeþŇycach

BeþŇyce 2002

AktywnoĻę jest podstawowĢ wþaĻciwoĻciĢ kaŇdej Ňywej istoty, przez

ktrĢ W. Okoı rozumie á...samorzutnĢ chħę dziaþania wywoþujĢcĢ zewnħtrzne i

wewnħtrzne przejawy dziaþalnoĻciÑ. Poprzez aktywnoĻę dziecko zaspokaja

rŇnorodne potrzeby i realizuje wynikajĢce z nich cele. Cel i aktywnoĻę to ĻciĻle

ze sobĢ zespolone pojħcia. Bez przejawiania aktywnoĻci nie moŇna celu ani

ustalię, ani osiĢgnĢę. AktywnoĻę jednostki, przejawiajĢca siħ na zewnĢtrz w

formie czynnoĻci, tzn. reakcji, dziaþaı i dziaþalnoĻci, moŇe polegaę na

przystosowaniu siħ do istniejĢcej rzeczywistoĻci, wzglħdnie moŇe mieę na celu

jej przeksztaþcenie oraz tworzenie nowej. Zdaniem M. Tyszkowej w rezultacie

aktywnoĻci, zwþaszcza skierowanej na przeksztaþcanie rzeczywistoĻci i

kreowanie nowej- dziaþajĢcy podmiot osiĢga samorealizacjħ. Tworzy bowiem

nie tylko nowe wartoĻci, a takŇe wzbogaca wþasnĢ osobowoĻę.

We wspþczesnej teorii rozwoju osobowoĻci jednym z czterech

podstawowych czynnikw obok dziedzicznoĻci, Ļrodowiska i wychowania jest

aktywnoĻę wþasna, ktrej istotnĢ cechĢ jest pewna samorzutnoĻę i

samodzielnoĻę dziaþania, majĢca swoje Ņrdþo w potrzebach wychowanka i

wynikajĢcych z nich celach.- Stefan Szuman. WszelkĢ aktywnoĻę moŇna

nazwaę áwþasnĢÑ tylko wtedy, gdy choę w pewnej mierze:

a) podejmowana jest z wþasnej inicjatywy

b) podejmowana jest osobiĻcie i na wþasnĢ odpowiedzialnoĻę

c) realizowana jest ku wþasnemu zadowoleniu, a nie dla uzyskania czyjejĻ

aprobaty.

Do dwch pozostaþych istotnych cech aktywnoĻci wþasnej S. Szuman zalicza: á

skþonnoĻę do czynnego reagowania uwagĢ, uczuciem i myĻlĢ na rozmaite

bodŅce, sytuacje i zadania szkolne, a takŇe przejawianie siħ zainteresowaı w

aktywnoĻci zewnħtrznej, polegajĢcej na dĢŇeniu do poznania, zbadania i

opanowania rzeczy i faktw, ktre nas zaciekawiþyÓÓ.

Wspþczesna pedagogika szczeglnĢ rolħ w rozwoju osobowoĻci

przypisuje aktywnoĻci wþasnej wychowanka.

AktywnoĻę wþasnĢ przejawia uczeı, ktry:

a) chociaŇ w pewnej mierze robi coĻ z wþasnej inicjatywy (chħci, woli)

b) wþasne potrzeby lub cele realizuje osobiĻcie za pomocĢ w miarħ

samodzielnie dobranych metod i Ļrodkw

c) swojĢ dziaþalnoĻciĢ, sprawiajĢcĢ mu zadowolenie, kieruje w miarħ

samodzielnie i na wþasnĢ odpowiedzialnoĻę

d) co najmniej wspþkontroluje i wspþocenia przebieg i wyniki swojej

pracy.

U podþoŇa ludzkiej aktywnoĻci leŇy zawsze okreĻlona chħę lub racja

dziaþania.

MogĢ jĢ stanowię zarwno potrzeby jednostki jak i zadania, jakie ona

postrzega lub sama sobie stawia. (T. Tomaszewski, J. Reykowski)

AktywnoĻę jednostki mogĢ wzbudzaę i ukierunkowywaę zarwno racje

wewnħtrzne (potrzeby), jak i zewnħtrzne (zadania). Ma ona zawsze pewien

kierunek, czyli cel. Zadania bħdĢce zewnħtrznymi racjami dziaþania mogĢ

rwnieŇ pobudzaę aktywnoĻę wþasnĢ, ale pod warunkiem, Ňe jednostka uznaje

za swoje. (ZaspokajajĢ jakieĻ jej potrzeby).

Rodzaje aktywnoĻci:

-twrcza

-odtwrcza

Zdaniem Z. Pietrasiıskiego áistota procesu twrczego polega gþwnie na

reorganizacji poprzedniego doĻwiadczenia i stwarzaniu, w oparciu o jego

elementy nowych kombinacji, nowych zestawieıÑ. Green natomiast definiuje

twrczoĻę jako áuzyskiwanie czegoĻ nowego w procesie myĻleniaÑ, a Wygotski-

jako áwszelkĢ takĢ dziaþalnoĻc czþowieka, ktra tworzy coĻ nowegoÑ. W

przygotowanych trzech definicjach istotħ twrczoĻci upatruje siħ przede

wszystkim w nowoĻci, ale sĢ teŇ takie, ktre wiĢŇĢ jĢ z nowoĻciĢ uŇytecznĢ. A.

Trojanowska- Kaczmarska áTwrczoĻę to psychofizyczna czynnoĻę, w wyniku,

ktrej powstajĢ przedmioty nowe, jak i wartoĻcioweÑ. W przypadku twrczej

aktywnoĻci dziecka chodzi o wytwory lub zachowanie nowe i zarazem cenne

dla niego samego. TwrczoĻę dziecka ma bowiem wartoĻę subiektywnĢ.

Plonem twrczoĻci sĢ w znaczeniu obiektywnym nowe i spoþecznie

wartoĻciowe przedmioty Î wytwory oraz efekt odkrywania (odkrycia).

TwrczoĻę Î zarwno obiektywna i subiektywna jest aktywnoĻciĢ, ktra nie

opiera siħ na Ňadnych znanych reguþach dziaþania. Jej celem i istotĢ jest

wychodzenie poza posiadane informacje i tworzenie lub odkrywanie nowych.

Istota procesu twrczego dziecka polega na reorganizacji jego

dotychczasowego doĻwiadczenia i tworzeniu lub odkrywaniu nowych i

wartoĻciowych dla niego przedmiotw teoretycznych (wiadomoĻci, poglĢdw,

ideaþw) oraz fizycznych (technicznych, konstrukcyjnych, plastycznych,

muzycznych, ruchowych).

DziaþalnoĻę odtwrcza polega na powtarzaniu, reprodukowaniu albo

naĻladowaniu. AktywnoĻę odtwrcza to taka, przez ktrĢ dziecko realizuje

znane sobie zadania w znany sobie sposb, nie dochodzĢc w rezultacie do

Ňadnych nowych wynikw.

Efekty twrczoĻci dziecka moŇna rozpatrywaę w kilku wymiarach:

- potencjalnym (nowe moŇliwoĻci)

- dziaþaniowym (nowe zachowania, nowe formy ekspresji)

- funkcjonalnym (nowe warunki realizacji zadaı twrczych)

- wynikowym (nowe wytwory, nowe odkrycia)

W wypadku twrczoĻci dziecka nowoĻę podejmuje siħ subiektywnie

(podmiotowo) jako nowoĻę dla dziecka. Wychowanie speþnia najwaŇniejszĢ rolħ

w kreowaniu twrcw, naleŇy bowiem rozwijaę w wychowankach postawħ

twrczĢ.

R. Gloton i C. Clero pojmujĢ jĢ jako ádyspozycjħ do tworzenia, ktra w stanie

potencjalnym istnieje u wszystkich ludzi w kaŇdym wieku i uzaleŇniona jest od

Ļrodowiska spoþeczno- kulturalnego, a wiħc i od czynnika pedagogicznegoÑ.

Postawa twrcza moŇe dominowaę w sferze aktywnoĻci teoretycznej,

bĢdŅ praktycznej. W uczeniu siħ dzieci klas poczĢtkowych, z uwagi na

dominujĢcĢ w tym okresie Ňycia formħ myĻlenia konkretno- obrazowego,

zaznacza siħ wyraŅniej w sferze dziaþalnoĻci praktycznej.

W obszarze dzieciħcej aktywnoĻci o istocie twrczoĻci nie decydujĢ

rozwiĢzania lepsze, czy wrħcz doskonaþe, lecz tylko inne, tzn. nowe i zarazem

uŇyteczne.

DziaþalnoĻę ucznia klas poczĢtkowych wykazuje cechy aktywnoĻci

twrczej, gdy towarzyszy jej:

1) automotywacja

2) autosatysfakcja

3) autorealizacja przebiegajĢca w poczuciu odpowiedzialnoĻci i

ĻwiadomoĻci celu

4) samodzielne tworzenie lub odkrywanie poŇytecznych dla dzieci

nowoĻci.

Cyprian Norwid áPostħp to przeszþoĻę i coĻ wiħcejÑ. Z. Pietrasiıski áIstota

procesu twrczego polega gþwnie na reorganizacji poprzedniego

doĻwiadczenia i stwarzaniu w oparciu o jego elementy nowych kombinacji,

nowych zestawieıÑ. PodstawowĢ zasadħ procesu twrczego stanowi selekcja,

przetwarzanie i þĢczenie elementw poprzedniego doĻwiadczenia w nowy

sposb.

W procesie nauczania poczĢtkowego rozwijajĢcego twrczĢ aktywnoĻę,

musi wystħpowaę faza przygotowania, w czasie ktrej uczniowie podejmujĢcy

problemy twrcze mogĢ sobie przypominaę i uzupeþniaę informacje

pozwalajĢce im nastħpnie reorganizowaę posiadane doĻwiadczenie i stwarzaę w

oparciu o jego skþadniki coĻ nowego i zarazem poŇytecznego.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: