LEKCJA - PIKTOGRAMY.doc

mgr inż. Ryszard Pieluchowski

KANDYTY

nauczyciel techniki

Gimnazjum Publiczne w KANDYTACH

scenariusz lekcji z techniki
Kl. III B gimnazjum

Temat:    Znaki bhp - piktogramy.

Cele lekcji.

1.     Cel ogólny:
Zaznajomienie się z pojęciem BHP oraz rolą znaków bhp, poznanie rodzajów znaków bezpieczeństwa.

2.     Cele szczegółowe:

·        Uczeń poznaje historię pisma obrazkowego.

·        Uczeń  wyszukuje  potrzebne informacje posługując się narzędziami technologii informacyjnej.

      3.   Cel operacyjny:

·        Uczeń rozpoznaje różne  rodzaje znaków bhp.

·        Nabywa i sprawdza umiejętność odczytywania  poszczególnych znaków bhp.

Uczeń zna:               rozpoznaje wybrane znaki bhp, potrafi podzielić je na poszczególne grupy, zna charakterystyczne kształty i kolory poszczególnych grup znaków bhp, pojęcie piktogram i technologii informacyjnej,

Uczeń umie:               analizować i interpretować poszczególne znaki bhp (odczytać je z ćwiczenia i uzupełnić), rozróżnić rodzaje znaków ze względu na ich podział, wymienić i opisać różnice między poszczególnymi znakami,

Uczeń rozumie:               pojęcie słowa bhp i piktogram, zasadność z korzystania ze znaków piktograficznych oraz ich wpływ na zdrowie człowieka i ochronę środowiska naturalnego,

Metody i formy pracy:               praca w parach, pokaz multimedialny, pogadanka, dyskusja, praca zbiorowa i indywidualna

Środki dydaktyczne:               karty pracy ucznia, znaki piktograficzne, Encyklopedia PWN, Encyklopedia Techniki, komputer.

Tok lekcji:

I.                    Sprawdzenie poziomu opanowania wiedzy i umiejętności z ostatniej lekcji – krótki sprawdzian (5 minut):

Pytanie do sprawdzianu: wymień rodzaje fal radiowych

Rozdanie kart pracy dla jednej pary (w ławce) jedna karata pracy.

II.                  Wprowadzenie do tematu (5 minut):

-          Co oznacza skrót BHP à wyszukanie w Encyklopedii PWN znaczenia tego słowa;

-          Co tą piktogramy à wyszukanie w Encyklopedii PWN znaczenia słowa piktogram;

-          Co oznacza słowo piktogram à wyszukanie w „Słowniku Wyrazów Obcych”

          Informacje ogólne

Pismo, system znaków, pozwalających na widzialne utrwalanie myśli w konkretnym języku. Pismo pojawiło się stosunkowo późno (ok. 5-6 tys. lat temu). Istniały też społeczeństwa wysoko rozwinięte, które nie posiadały swego pisma, nawet dziś nie posługuje się nim wiele mln ludzi. Pismo wynajdywano kilkakrotnie i całkowicie odrębnie w wielu centrach kulturowych.

Początki pisma - piktografia

Zaczątkami pisma były znaki własności, symbole, które po wynalezieniu systemu pisma nie zanikły, lecz utrzymały się w stanie szczątkowym. Właściwe pismo rozwinęło się z piktografii (przedstawienia rysunkowe, obrazkowe). Rysunki te mogły być odczytywane przez ludzi posługujących się różnymi językami. Znaki-rzeczy w takim systemie mogły być jednocześnie znakami-słowami (logogramami). Nazywa się je też hieroglifami (nazwa nadana przez Greków pismu staroegipskiemu).

System ideograficzno-fonetyczny

Piktogramy przekształciły się w system ideograficzno-fonetyczny, który notował także elementy fonetyczne języka (wykorzystanie podobieństw brzmieniowych). Najstarsze tego typu pisma ukształtowały się na starożytnym Wschodzie (egipskie hieroglify, pismo klinowe z Mezopotamii) pod koniec IV tysiąclecia p.n.e.

Wynalazcami pisma klinowego (najstarszego ze znanych) byli Sumerowie. Hieroglify w Egipcie (ukształtowane ok. 3000 p.n.e.) zachowały kształt piktogramów do III w. n.e. (pismo ryte w kamieniu). W tym samym czasie istniało pismo hieroglificzne linearne, uproszczone, do pisania atramentem na drewnianych sarkofagach i papirusach grobowych. Jeszcze bardziej uproszczony kształt miało pismo hieratyczne, rodzaj kursywy, w którym znaki uległy znacznemu zniekształceniu (w użyciu od XXVII w. p.n.e.).

Pismo demotyczne (VIII p.n.e.-V w. n.e.) rozwinęło się z pisma hieratycznego. Znaki uległy dalszemu zniekształceniu i powstały zbitki (znaki skrótowe). Wszystkie jednak zachowały zasady pisma ideograficzno-fonetycznego. Do innych rodzajów pisma hieroglificznego zaliczyć można: pismo hetyckie (luwijskie), będące w użyciu od ok. 1500 do ok. 700 p.n.e. na obszarze od środkowej Anatolii do północnej Syrii, pismo protoindyjskie (ok. poł. III tysiąclecia p.n.e.), pismo kreteńskie (tzw. linearne A - ok. 1700-1450 p.n.e.) i pismo protoelamickie (początek III tysiąclecia p.n.e.), które nie zostały dotychczas odczytane.

Inne pismo ideograficzno-fonetyczne powstało w Chinach (XV w. p.n.e.). Inskrypcje na kościach wróżebnych świadczą o piktograficznym rodowodzie tego pisma. Pismo chińskie nie ma w zasadzie znaków fonetycznych jednozgłoskowych lub sylabicznych, które uzupełniają fonetycznie logogram. Znaki dzielą się na determinatyw i znak odpowiadający wartości fonetycznej słowa.

Do grupy pism sylabicznych należą: pisma sylabiczne klinowe, które rozwinęły się z pisma sumeryjsko-akadyjskiego (elamickie, huryckie, hetyckie, urartyjskie itp.), pismo kreteńskie linearne B, pismo cypryjskie i pismo japońskie. W pismach alfabetycznych poszczególnym dźwiękom odpowiadają litery.

Powstanie alfabetu

Alfabet prawdopodobnie został wynaleziony ok. 2. poł. II tysiąclecia p.n.e. na obszarach Fenicji lub Palestyny. Zabytki z terenu Bliskiego Wschodu (Bet Szemesz, Gezer, Megiddo, Byblos, Ugarit) potwierdzają rozwój tego systemu pisma. Ok. 1000 p.n.e. na terenie Byblos pojawiają się już w pełni wykształcone inskrypcje fenickie. Niewiele późniejsze pierwsze inskrypcje w języku greckim po raz pierwszy zanotowały dźwięki samogłosek.

Różne rodzaje pisma

Pismem pochodzącym bezpośrednio z pisma greckiego posługuje ludzkość w Europie, Ameryce, dużej części Afryki i Azji (z pisma greckiego wywodzi się pismo łacińskie). Na piśmie greckim i aramejskim oparte jest częściowo pismo armeńskie. Z dawnego pisma palestyńskiego (związanego z fenickim) wywodzi się pismo paleohebrajskie, którego najstarsza inskrypcja pochodzi z IX w. p.n.e. Z tego pisma wywodzą się: pismo samarytańskie i pismo aramejskie (podstawa współczesnego pisma hebrajskiego).

Z pisma aramejskiego wywodzi się odmiana, którą posługiwali się Nabatejczycy. Od nich przejęli pismo Beduini z Półwyspu Arabskiego. Stało się ono podstawą pisma arabskiego. Po zaniku staroperskiego pisma klinowego języki irańskie używały pisma greckiego, a następnie aramejskiego. Po przyjęciu islamu w użycie weszło pismo arabskie.

Piktogram – łac. pictus ‘malowany’ od pingere ‘malować’ + grec. grâmma ‘litera, znak’ 1. prosty graficznie znak informacyjny, 2. znak graficzny

Piktografia, pismo piktograficzne to inaczej pismo obrazkowe, najbardziej pierwotna forma pisma; rozpowszechnione między innymi wśród Indian, Eskimosów, niektórych ludów syberyjskich; składa się z rysunków tzw. piktogramów, które mogą być sygnałami lub znakami przedstawiającymi określoną treść.

Graficzne bogactwo pism obrazkowych

·         ...