konkurs wiedzy o Polsce.docx

1.      Pierwsza, druga i trzecia stolica Polski.

I – Gniezno  - stolica Polski za dynastii Piastów (razem z Poznaniem)
II – Kraków – w 1038 r. za rządów Kazimierza Odnowiciela w związku ze zniszczeniem Poznania w 1038 r. przeniesiono stolicę z Gniezna do Krakowa
Obecnie – Warszawa – po pożarze na Wawelu w 1596 roku, król Zygmunt III Waza zadecydował o przeniesieniu stolicy kraju z Krakowa do Warszawy, a ostatecznie sprowadził się tu 15 lat później

2.      Województwa i stolice

W latach 1975-1998 istniał podział na 49 województw

Teraz Kraj jest podzielony na 16 województw, które dzielą się na powiaty i gminy.

dolnośląskie Wrocław

kujawsko-pomorskie Bydgoszcz ¹Toruń

lubelskie Lublin

lubuskie Gorzów Wielkopolski ¹Zielona Góra

łódzkie Łódź

małopolskie Kraków

mazowieckie Warszawa

opolskie Opole

podkarpackie Rzeszów

podlaskie Białystok

pomorskie Gdańsk

śląskie Katowice

świętokrzyskie Kielce

warmińsko-mazurskie Olsztyn

wielkopolskie Poznań

zachodniopomorskie Szczecin

3.      Państwa sąsiadujące z Polską

Graniczy z Niemcami (stolica Berlin)- na zachodzie,
Czechami (stolica Praga) i Słowacją (stolica Bratysława) -na południu
Ukrainą (stolica Kijów) i Białorusią (stolica Mińsk) -na wschodzie
Litwą (stolica Wilno) na północnym wschodzie
Rosją (obwód kaliningradzki) (stolica Kaliningrad) - na  północy

4.      Najdłuższe rzeki w Polsce

Najdłuższe rzeki w Polsce to

·         Wisła (1047 km)

·         Odra (854,3 km, w tym na terenie Polski 741,9 km)

·         Warta (808 km)

·         Bug (772 km, w tym na terenie Polski 587 km)

5.      Polscy Nobliści

Henryk Sienkiewicz – Literatura 1905 r.-ogólnie za literaturę, napisał „Quo Vadis” oraz Trylogię: Ogniem i mieczem , Potop i Pan Wołodyjowski
Maria Curie Skłodowska – Fizyka w 1903 r. – za badania nad promieniotwórczością, Chemia w 1911 r. – za badania polonu i radu
Władysław Reymont - 1924 r. – napisał powieść „Chłopi”
Czesław Miłosz – Literatura 1980 – za poezję
Lech Wałęsa – 1983 r. – Pokojowa Nagroda Nobla – przewodniczący związku „solidarność”, od 1990 r. prezydent Polski
Wiesława Szymborska – Literatura – 1996 r. – za poezję

6.      Symbole narodowe

HYMN

Polskim hymnem państwowym jest „ Mazurek Dąbrowskiego ”.
Najstarszą zachowaną pieśnią polską ,która w średniowieczu pełniła rolę hymnu narodowego jest Bogurodzica
Pierwszym polskim hymnem była pieśń „ Gaude Mater Polonia ”

GODŁO

Polskim godłem narodowym jest Orzeł Biały na czerwonym tle, ze złotą koroną na głowie

Wiąże się z tym  Legenda o Lechu, który założył gród w miejscu, gdzie „ na wysokich i wyniosłych drzewach znalazł orle gniazdo ”

Orzeł w koronie polskiej po raz pierwszy pojawił się podczas koronacji Przemysława II w 1295 r., kiedy to stał się godłem zjednoczonego Królestwa Polskiego. Od połowy XV w. znak ten zaczął figurować na pieczęciach koronnych.

W 1919 r. po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zatwierdzono ukoronowanego orła jako godło państwowe. Wizerunek, który do dziś jest obecny na banknotach i pieczęciach, pochodzi z 1927 r. Orzeł nie zawsze nosił koronę. W 1944 r. stracił ją. W roku 1990 koronę przywrócono, by znów zdobiła głowę orła.

FLAGA

jest to tkanina prostokątna lub kwadratowa w określonych barwach.

Flaga polski to prostokątny płat tkaniny ( stosunek boków 8 : 5) o barwach : białej (u góry) i czerwonej (u dołu).

7.      HYMN

Jeszcze Polska nie zginęła,
Kiedy my żyjemy,
Co na obca przemoc wzięła,
Szablą odbierzemy.

Ref. Marsz, marsz, Dąbrowski,
Z ziemi włoskiej do Polski
Za twoim przewodem,
Złączym się z narodem.

2. Przejdziem Wisłę,
Przejdziem Wartę,
Będziem Polakami,
Dał na przykład Bonaparte,
Jak zwyciężać mamy.

3. Jak Czarniecki do Poznania,
Po szwedzkim zaborze,
Dla ojczyzny ratowania,
Wrócim się przez morze.

4. Już tam ojciec do swej Basi,
Mówi zapłakany,
Słuchaj jeno pano nasi
Biją w tarabany.

Pierwotnie, jako Pieśń Legionów Polskich we Włoszech, został napisany przez Józefa Wybickiego, autor melodii opartej na motywach ludowego mazurka (właściwie mazura) jest nieznany. Pieśń powstała w dniach 16-19 lipca 1797

8.      Najważniejsze Daty z historii Polski

738 r.p.n.e.  – powstała osada biskupińska

966 - data założenia państwa polskiego jest to rok, kiedy władca Mieszko I przyjął chrzest

1025- Polska stała się królestwem jest to data koronacji Bolesława Chrobrego, w tym samym roku zmarł

1138, po śmierci Bolesława III Krzywoustego, Polska została podzielona między jego potomków, co zapoczątkowało trwające prawie 200 lat rozbicie dzielnicowe.

Trzy rozbiory Polski
I -  1772,
II- 1793
III -  1795
w wyniku których tereny Poslki  zostały rozdzielone pomiędzy Rosję, Prusy i Austrię

1791 Sejm Czteroletni uchwalił Konstytucję 3 Maja.

1807 r Napoleon Utworzył Księstwo Warszawskie,

1830-1831 trwało narodowe powstanie listopadowe

1863 wybuchło trwające ponad rok narodowe powstanie styczniowe.

1807- Utworzenie Księstwa Warszawskiego

1914- początek I wojny światowej

1918- Polska odzyskała niepodległość w  po pierwszej wojnie światowej.

11 listopada 1918 - Po I wojnie światowej utworzono II Rezcpospolitą – data, kiedy to władzę wojskową w Warszawie objął Józef Piłsudski (ODZYSKANIE NIEPODLEGŁOŚCI)

1 września 1939 – 2 września 1945 r. – czas trwania II wojny światowej

1989-1991 jako efekt działań politycznych, państwo to uległo przekształceniu w demokratyczną Rzeczpospolitą Polską, określaną jako III Rzeczpospolita. Udział w tym procesie miała też elekcja papieża Jana Pawła II.

1990, 25 listopada i 9 grudnia – Pierwsze w historii Polski powszechne wybory prezydenckie

9.      Wielcy bohaterowie

Władysław Jagiełło powszechnie kojarzy się z wielkim militarnym sukcesem - rozgromieniem wojsk Zakonu Krzyżackiego pod Grunwaldem (1410).

król Jan III Sobieski, zwycięzca bitwy wiedeńskiej (1683), pogromca wojsk tureckich

Stanisław August Poniatowski - powołał w 1773 Komisję Edukacji Narodowej, a w 1791 Sejm Czteroletni uchwalił Konstytucję 3 Maja.

Napoleon I – w 1807 r Utworzył we Włoszech oddziały Legionów Polskich walczyły w wielu bitwach epoki napoleońskiej. utworzył on podległe Francji Księstwo Warszawskie, 1830-1831 trwało narodowe powstanie listopadowe

Józef Piłsudski – dowódca wojskowy, polityk, 11.11. 1918 r. marszałek Polski – objął władzę po I wojnie światowej

Józef Piłsudski - pierwszy Naczelnik niepodległego państwa

Tadeusz Kościuszko - Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej. Rozbicie wojsk rosyjskich pod Racławicami, brał udział w tworzeniu Legionów Poslkich

10.  Najważniejsze legendy polskie

HEJNAŁ MARIACKI

legenda mówi o jednym ze strażników miasta czuwającym na wieży hejnałowej Kościoła Mariackiego w czasie najazdu tatarskiego w 1240 roku.  Gdy zauważył on nadciągające wojska tatarskie zaczął grać hejnału, który miał ostrzec mieszkańców i obrońców miasta przed nadciągającym niebezpieczeństwem. Strażnik przypłacił jednak swoją czujność życiem. Strzała jeźdźca tatarskiego ugodziła grającego strażnika w gardło, a melodia urwała się w pół taktu. I chociaż Kraków został w czasie tego najazdu niemal całkowicie zniszczony, to ostrzeżenie strażnika pozwoliło przygotować się do obrony miasta i nie poddać go bez walki. Na pamiątkę tego wydarzenia i bohaterskiej postawy strażnika melodia hejnału urywa się w pół taktu.

WARS I SAWA

Dawno dawno temu nad Wisłą stała maleńka chatka, a w niej mieszkali Wars i Sawa. Wars był rybakiem a jego żona miała na imię Sawa. Pewnego razu w okolicy tej odbywało się polowanie Ziemiomysła - pana okolicznych ziem. W pościgu za zwierzyną książę odłączył się od orszaku i zgubił się w kniei. Wieczór już się zbliżał, a książę nie mógł znaleźć powrotnej drogi. W końcu, dotarł do brzegu Wisły i zobaczył chatkę Warsa i Sawy. Ponieważ w nocy niebezpiecznie było samemu chodzić po puszczy, książę zapukał do chatki i poprosił o nocleg. Wars i Sawa przyjęli nieznajomego bardzo gościnnie. Nakarmili go i zaofiarowali mu nocleg, a książę przyjął to z wdzięcznością. Rankiem książę podziękował ubogim rybakom za pomoc; powiadano, że rzekł im wtedy "Nie zawahaliście się przyjąć pod swój dach nieznajomego i uratowaliście go od głodu, chłodu, a może i dzikich zwierząt. Dlatego ziemie te na zawsze Warszowe zostaną, aby wasza dobroć nie została zapomniana". Druga wersja mówi o tym że Sawa była syreną którą pojmał Wars.

SULECHOWSKI OLBRZYM

Niedaleko Sulechowa obok koszar stoi duży kamień. Opowiada się, że ten kamień kiedyś olbrzym Schreck (tj. przeraza, przerażający), który w dolinie Schrecka swój żywot spędzał, długi czas miał w swoim bucie. Kiedy jednak pewnego razu podczas spaceru zauważył, że kamień uciska do, ściągnął but i kamień, który miał wiele metrów średnicy, wytrząsł z buta. Od tego czasu leży on tam. Gospodarze z Mozowa ostatecznie Schrecka podobno zabili. Ze strachu, że zabity mógłby znowu ożyć, usypali nad jego wielką postacią potężny kamienny kopiec, który jeszcze teraz jest pokazywany. Co się opowiada o olbrzymie Schrecku.

PIAST KOŁODZIEJ Działo się to w czasach, gdy w Kruszwicy rządził okrutny Popiel. Niedaleko grodu żył z rodziną biedny kołodziej Piast. Codziennie składał drewniane koła do wozu, a w uprawie niewielkiego poletka pomagała mu żona, Rzepicha. Najstarszy syn Piasta kończył właśnie 7 lat. Zgodnie z prastarym zwyczajem miały się odbyć jego postrzyżyny. Na uroczystość kołodziej zaprosił wielu sąsiadów. Gdy już wszyscy usiedli do jedzenia, w drzwiach zjawiło się dwóch podróżnych. Mimo biedy Piast zaprosił ich do biesiadowania, na co wędrowcy chętnie przystali. W momencie samych postrzyżyn jeden z nieznajomych podszedł do chłopca i go ochrzcił, nadając mu imię Ziemowit. Potem obaj ruszyli w dalszą drogę. Następnego dnia po Kruszwicy rozeszła się wieść, że mieszkańcy chcą sobie wybrać nowego władcę. Wszyscy szli w kierunku grodu, a po drodze wstępowali do Piasta. Ten ich częstował, ale zaniepokoił się, że skończą się zapasy. Kiedy jednak Rzepicha poszła do spiżarni, zobaczyła, że nic z niej nie ubyło. Goście nadal byli częstowani, a wielu chwaliło Piasta za gospodarność. Kołodziej skromnie tłumaczył, że to nie jego zasługa, tylko chyba tajemniczych gości, dzięki którym Bóg mu teraz błogosławi. Usłyszawszy to, najstarszy z mieszkańców powiedział, że nie muszą wcale szukać nowego księcia, bo Piast, skoro tak mu niebiosa sprzyjają, będzie rządzić mądrze i sprawiedliwie. I w ten sposób ubogi kołodziej został władcą Kruszwicy

LECH CZECH I RUS

...