Białka
Enzymy
Woda
Węglowodany
Lipidy
Podział
Ze względu na charakter cząsteczki:
AMINOKWASY KWASOWE:
-kwas asparaginowy
-kwas glutaminowy
AMINOKWASY ZASADOWE:
-lizyna
-arginina
-histydyna
AMINOKWASY OBOJĘTNE:
Polarne:
-asparagina
-glutamina
-seryna
-treonina
-tyrozyna
Niepolarne
-alanina
-glicyna
-walina
-leucyna
-izoleucyna
-cysteina
-prolina
-fenyloalanina
-metionina
Tryptofan
IZOMERAZY: przeprowadzają reakcję izomeracji. Polega ona na przebudowie cząsteczek w enzym. Tworzą izomery
LIAZY; przeprowadzają reakcje rozpadu bez udziału wody
HYDROLAZY: przeprowadzają reakcje rozpadu z udziałem wody
OKSYDOREDUSTAZY: przeprowadzają reakcje utleniania i redukcji
TRANSFERAZY: przenoszą grupy funkcyjne
LIGAZY: przeprowadzają reakcje łączenia, łączą grupy funkcyjne.
MONOSACHARYDY (CUKRY PROSTE)
Dwie grupy funkcyjne:
-hydroksylowa –OH
-aldehydowa –C<HO
Ketonowa>C=O
-pentozy (ryboza, deoksyryboza) występują w kwasach nukleinowych
-heksozy (glukoza, fruktoza, mannoza, galaktoza)
Glukoza – cukier gronowy, zdecydowanie najważniejszy monosacharyd dla większości organizmów. Materiał energetyczny. Jest przerabiany w komórkach do CO2 i wody.
Fruktoza – cukier owocowy; owoce i miód
Mannoza – rzadko występuje w stanie wolnym. Zwykle jest składnikiem polisacharydów. Wchodzi w skład wielu protein (zbudowane są z pół białek i cukrów)
Galaktoza – rzadko występuje w stanie wolnym. Może zostać przemieniona w glukozę i włączyć się pod jej postać w proces glikozy.
Monosacharydy SA rozpuszczalne w wodzi, są słodkie i krystaliczne
Cukry proste:
ALDOZY: zawierają grupę aldehydową
KETOZY: zawierają grupę ketonową
OLIGOSACHARYDY
Zawierają od 2 do 10 cząsteczek cukru prostego. Nałęża do nich disacharydy zbudowane z 2 cząsteczek cukru prostego. Maja właściwości jak glukoza.
Mannoza-cukier słodowy, 2 cząsteczki glukozy, występuje w ziarnach zbóż
Laktoza-mlekowy, zbudowane z cząsteczki galaktozy i glukozy. Zawiera mleko krowie i ludzkie. Występuje u niemowląt w okresie karmienia.
Sacharoza-buraczany, składa się z fruktozy i glukozy. Składnik cukru trzcinowego i buraczanego
Pochodzenie
Roślinne
[oleje, lniany, konopny]
Zwierzęce;
Tran [ciekły]
Łój, słonina, sadło;
Smalec, masło- pochodzenia roślinnego
Budowa chem.
Proste
Glicerol, kwas tłuszczowy
Trójglicerydy-woski
Złożone- oprócz glicerolu i kwasów tłuszczowych maja inne związki.
Sterydy [estrogen, cholesterol]
Budowa
Strukturalna
I rzędowa: charakter liniowy, sekwencja aminokwasów, wiązania peptydowe
II rzędowa: wiązania kowalencyjne i wodorotlenowe
III rzędowa: wiązania wodorowe, mostki siarczkowe
IV rzędowa
-APOENZYM (część białkowa)
-CZĘŚĆ NIEBIAŁKOWA
-Koenzym (część nietrwale połączona z apoenzymem)
-G. Prostetyczna (jest trwale połączona z apoenzymem)
W cząsteczce H2O elektrony są przesunięte na stronę O. Powoduje to, że atom O ma ładunek ujemny a H dodatni.. Ujemny ładunek O przyciąga dodatnio naładowane atomy H sąsiedniej cząsteczki. Powstaje między nimi wiązanie wodorowe. Cząsteczka wody jest polarna, czyli tworzy dipol. Wynikiem polaryzacji cząsteczki H2O jest tworzenie przez nie wiązań wodorowych. Wpływają one w zasadniczy sposób na strukturę i właściwości H2O. Pojedyncza cząsteczka może łączyć się z 4 innymi w pobliżu tworząc nietrwałą sieć
POLISACHARYDY
Powyżej 10 cząsteczek, budowa prosta (celuloza) lub rozgałęziona. Połączone wiązaniami GLIKOZYDOWYMI.
Skrobia-glukoza, bulwy roślin, ziarna zbóż; ziarenka skrobi po zalaniu wody pęcznieją, przy czym część ulega peptyzacji i przechodzi do roztworu tworząc charakterystyczny zol koloidalny. Pod wpływem kwasy skrobia ulega hydrolizie do dekstryn. Składa się, z co najmniej dwóch rodzajów polisacharydów-amylazy(łańcuch prosty) i amylopektyny(rozgałęziony)
Glikogen – glukoza-wątroba, mięsnie
Celuloza – glukoza, ściany komórek roślinnych; nierozpuszczalna, postać długich nitkowatych łańcuchów, nietrawiona (przeżuwacze trawią)
Chityna – polisacharyd, przypomina celulozę. Zamiast grupy hydroksylowej ma grupę acetyloaminową – przy drugim C każdej cząsteczki glukozy (N) występuje w ścianach komórkowych u grzybów i bakterii. Bezkręgowce mają więcej chityny. Razem z innymi substancjami (białko, sole wapnia, MG) okrywa ciało skorupiaków (pancerz)
Rola
Przyśpieszają reakcje, Funkcje:
-LOKOMOTORYCZNA: białka kurczliwe: aktyna miozyna
-ZAPASOWA: u roślin, chloraminy, protaminy
-MAGAZYNUJĄCA: ferrytyna; umożliwia odbieranie bodźców
GĘSTOŚĆ:
Największa w 4 – rozpadają się wiązania wodorowe, gdy temp się zwiększa woda zachowuje się jak inne ciecze. Wraz ze wzrostem temp zwiększa się objętość. Woda o największej gęstości opada na dno i dzięki temu głębokie zbiorniki maja temp zbliżona do 4.
CIEPŁO WŁAŚCIWE
Woda ma b. duże ciepło właściwe (ilość ciepła potrzebna do ogrzania wody o 1 stopień). Woda jest akumulatorem i regulatorem ciepła. Utrzymuje temp ciała na stałym poziomie. Chroni nas przed przegrzaniem, ale i przed wyziębnięciem. Rozpuszcza substancje dla organizmu zbędne i transportuje je na zewnątrz. Jedynie czysta, nienasycona związkami chem. Woda jest w stanie wypłukać wszelkie produkty przemiany materii z organizmu. Wykazuje duże napięcie powierzchniowe.
Funkcja energetyczna [paliwo komórkowe] role materiału energetycznego najczęściej odgrywa glukoza., Materiał zapasowy [skrobia i glikogen] budulcowy [celuloza u roślin, chityna u grzybów i części bezkręgowców]
Podstawowy materiał energetyczny;
Ważny substrat w wyniku oddychania komórkowego w wyniku, którego powstaje energia niezbędna do wzrostu i rozwoju każdego organizmu;
Fosfolipidy – podstawowy składnik błon biologicznych budujących wszystkie komórki.
Działanie
-przyśpieszają reakcje chemiczne
-obniżają energie aktywacji
-wykazuje dużą specyficzność substratową (przypadkowy enzym nie przeprowadzi przypadkowej reakcji) każdy enzym rozpoznaje substraty i dzięki niemu ulegają przekształceniu
Mi3dzian