regionalny program operacyjny.doc

Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007 – 2013

http://www.rozwoj-swietokrzyskie.pl

Wstęp              3

1.              Charakterystyka Województwa Świętokrzyskiego              6

2.              Sytuacja społeczno-gospodarcza regionu              9

3.              Analiza i ocena wykorzystania wsparcia krajowego  i zagranicznego dla województwa świętokrzyskiego              30

4.              Analiza SWOT              42

5.              Cele Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007 – 2013, strategia ich osiągnięcia oraz ich spójność z dokumentami krajowymi i UE              48

6.              Osie priorytetowe Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007 - 2013              68

7.              System realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007 - 2013              86

8.              Tabela finansowa              94

Słowniczek pojęć i skrótów wykorzystanych w RPOWŚ 2007 - 2013              98

Bibliografia              104

Spis tabel, map i wykresów zamieszczonych w RPOWŚ 2007 – 2013              107

Załącznik nr 1. Indykatywny wykaz dużych projektów              109

Załącznik nr 2. Konsultacje z partnerami społecznymi  i gospodarczymi Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego 2007 – 2013              110

Załącznik nr 3. Ewaluacja ex-ante Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007 – 2013              114

Załącznik nr 4. Prognoza Oddziaływania na Środowisko projektu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007 - 2013              118

Załącznik nr 5 Lista wskaźników kontekstowych dla Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007-2013              120

              Wstęp

              Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007 - 2013 (RPOWŚ 2007  2103) stanowi kompleksowe narzędzie prowadzenia polityki rozwoju regionu w latach 2007 – 2013. Program jest jednym z instrumentów realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO 2007 - 2013) wspierających wzrost gospodarczy i zatrudnienie na lata 2007 - 2013, przyjętych przez Radę Ministrów w dniu 29 listopada 2006r.

System programowania w nowym horyzoncie czasowym otwierają dokumenty przygotowane przez Unię Europejską: rozporządzenie Rady nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające ogólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności, rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1080/2006 z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, oraz Strategiczne Wytyczne Wspólnoty (SWW), dotyczące spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej. W oparciu o SWW Polska przygotowała Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia, które stanowią podstawę do programowania interwencji Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności. NSRO 2007 - 2013 są dokumentem określającym działania o charakterze rozwojowym, jakie Rząd zamierza podjąć w latach 2007-2013 w zakresie promowania trwałego wzrostu gospodarczego, wzrostu konkurencyjności oraz wzrostu zatrudnienia. NSRO 2007 - 2013 określają również mechanizmy koordynacji pomiędzy programami współfinansowanymi ze środków EFRR, EFS, Funduszu Spójności a tymi, które są współfinansowane w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich i Europejskiego Funduszu Rybackiego, a także Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz innymi instrumentami finansowymi.

              Proces programowania na lata 2007-2013 trwa już ponad dwa lata. W tym czasie równolegle prowadzone były rozmowy negocjacyjne strony polskiej z przedstawicielami Komisji Europejskiej i opracowywane były dokumenty na poziomie unijnym, krajowym
i regionalnym. Konsultacje tych dokumentów przyczyniały się do systematycznego uszczegóławiania zapisów. Cały proces programowania nie był łatwy. Brak podstaw prawnych, rezygnacja z Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013 oraz kompletne przeformułowanie programów operacyjnych wprowadziły pewne zamieszanie w proces programowania. Powstało kilka kolejnych wersji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007-2013, jednak jego zakres się nie zmieniał (poza wyłączeniem całej sfery związanej z EFS). Zakres RPOWŚ 2007 - 2013 był uszczegóławiany w oparciu o kolejne wersje dokumentów unijnych i krajowych.

Celem Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007-2013 jest poprawa warunków sprzyjających budowie konkurencyjnej i generującej nowe miejsca pracy regionalnej gospodarki. Cel ten bezpośrednio nawiązuje do celów warunkujących i priorytetów „Strategii Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego do 2020 roku”. Układ osi priorytetowych i operacji Regionalnego Programu jest także spójny z priorytetami Strategii Lizbońskiej, Strategicznymi Wytycznymi Wspólnoty, Narodowymi Strategicznymi Ramami Odniesienia.

              Osie priorytetowe Programu będą współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, według zasad określonych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającym funkcjonowanie EFRR. Wybór osi priorytetowych RPOWŚ 2007 – 2013 jest zgodny z projektem układu programów operacyjnych i priorytetów na lata 2007-2013 zaakceptowanym przez Radę Ministrów w dniu 24 stycznia 2006 r.

              Program składa się z kilku części, z których pierwsza zawiera charakterystykę województwa oraz  diagnozę jego sytuacji społeczno-gospodarczej. Przedstawiono tu warunki panujące w regionie według następującego podziału: gospodarka i innowacyjność, zasoby ludzkie, stan infrastruktury, rozwój miast, obszary wiejskie oraz turystyka i dziedzictwo kulturowe. Ponadto zaprezentowano i dokonano próby oceny wyników dotychczasowego wykorzystania służących rozwojowi środków zewnętrznych. Część diagnostyczną wieńczy analiza SWOT, stanowiąca pewnego rodzaju wypunktowanie najważniejszych zidentyfikowanych problemów i potrzeb, oraz szans rozwojowych i zagrożeń stojących przed regionem.

              Kolejna, projekcyjna część RPOWŚ 2007 – 2013 zawiera m.in. opis celów Programu, listę mierzalnych wskaźników, służących monitorowaniu postępów w jego realizacji, oraz uzasadnienie wyboru obszarów priorytetowych Programu w odniesieniu do dokumentów strategicznych polskich i unijnych. Następny rozdział tej części, poświęcony poszczególnym osiom priorytetowym obejmuje uzasadnienie wyboru osi, jej cele, listę potencjalnych beneficjentów oraz informacje na temat komplementarności zakresu ujętego w danej osi priorytetowej z innymi programami na lata 2007 – 2013.

Istotnym elementem RPOWŚ 2007 – 2013 jest również fragment dotyczący systemu realizacji Programu, zawierający informacje na temat instytucji zaangażowanych w zarządzanie nim, oraz tabele finansowe. Ponadto do Programu dołączono sprawozdanie z konsultacji społecznych jak również streszczenie ewaluacji ex-ante i prognozy oddziaływania RPOWŚ 2007 – 2013 na środowisko.

54

Mapa nr 1

1. Charakterystyka Województwa Świętokrzyskiego

1.      Województwo Świętokrzyskie położone jest w środkowo-południowej części Polski na obszarze Wyżyny Kieleckiej (część środkowa i północno-wschodnia województwa), Niecki Nidziańskiej (część południowa) i Wyżyny Przedborskiej (część północno-zachodnia).

2.      Świętokrzyskie otoczone jest sześcioma województwami (mazowieckie, lubelskie, podkarpackie, małopolskie, śląskie, łódzkie) z największymi aglomeracjami miejskimi
w Polsce - Warszawską, Krakowską, Katowicką i Łódzką. Odległość od stolicy województwa do centrum tych aglomeracji mieści się w granicach 120 - 180 km. Województwo jest położone pomiędzy dwoma korytarzami infrastruktury transportowej relacji wschód-zachód o znaczeniu kontynentalnym (autostrady A-2 i A-4) oraz na wschód od korytarza relacji północ-południe (autostrada A1).

3.      Powierzchnia Województwa Świętokrzyskiego, jednego z najmniejszych w Polsce – 11 708 km2, stanowi 3,7% obszaru kraju (15 miejsce przed opolskim). Region zamieszkuje 1 288,7 tys. osób (3,4% ludności kraju, 13. miejsce przed podlaskim, opolskim i lubuskim). Gęstość zaludnienia jest niższa od przeciętnej w kraju - na 1 km2 przypada 110 osób (11 miejsce), średnio w kraju -122 osoby, średnio w UE – 112,2 osób na km2.

4.      Województwo należy do najmniej zurbanizowanych rejonów w kraju. Sieć osadniczą w regionie stanowi 30 miast oraz 2832 miejscowości wiejskich. Sieć miejska jest stosunkowo dobrze rozmieszczona na całym obszarze, natomiast charakteryzuje się mniejszą gęstością niż w skali kraju. Większą od przeciętnej gęstością charakteryzuje się sieć miejscowości wiejskich. W miastach naszego województwa mieszka tylko 45,5% ludności (15 miejsce), podczas gdy średni w kraju wskaźnik urbanizacji jest wyższy o 15,8 punktów i wynosi 61,7%. W miastach liczących poniżej 10 tys. mieszkańców mieszka 6,3% ludności regionu, od 10 – 50 tys. – 9,3%, 50 – 100 tys. – 13,9 %, powyżej 200 tys. (Kielce) – 16,4%.

5.      Województwo Świętokrzyskie ma charakter przemysłowo-rolniczy, o wysokim stopniu koncentracji tradycyjnych działów przemysłu związanych z produkcją
i obróbką metali, wydobyciem i przetwórstwem surowców mineralnych oraz produkcją artykułów spożywczych. Charakterystyczny jest bardzo wyraźny podział na przemysłową północ i rolnicze południe stanowiące zaplecze dla produkcji ekologicznej żywności.

6.      Większość ośrodków miejskich, skupiających znaczącą w skali województwa liczbę miejsc pracy w przemyśle koncentruje się na obszarze dawnego Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Ma on bogate tradycje związane z przemysłem maszynowym
i hutniczym oraz wydobywczym i przetwórczym surowców mineralnych (produkcja wapna, cementu, kruszyw).

7.      Południowo-wschodnia część województwa ma generalnie rolniczy charakter związany z występowaniem dobrych gleb rędzinowych, wykształconych na węglanowych skałach kredowych oraz gleb lessowych Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej. Obszar ten, mimo dobrze rozmieszczonej sieci miast, jest znacznie niżej zurbanizowany ze względu na mniejszą przeciętnie liczbę mieszkańców w poszczególnych ośrodkach, mniejszą koncentrację przedsiębiorczości, w tym w przemyśle, a zatem, mniejszą siłę ich oddziaływania na otoczenie.

8.      W województwie wydzielonych jest administracyjnie 13 powiatów ziemskich i jedno miasto na prawach powiatu – Kielce, będące powiatem grodzkim oraz 102 gminy, w tym:
5 miejskich, 25 miejsko - wiejskie i 72 wiejskie.

9.      Województwo Świętokrzyskie, zgodnie z unijną nomenklaturą jednostek terytorialnych NUTS, w całości odpowiada regionowi na poziomie NUTS II. Poziom NUTS II jest podstawową jednostką, w odniesieniu, do której dystrybuowane będą środki pochodzące
z funduszy strukturalnych. Pokrywanie się granic regionu NUTS II z obszarem województwa sprzyja prowadzeniu mobilnej polityki regionalnej i efektywnemu wykorzystaniu środków pochodzących z funduszy strukturalnych.

10.  Do podstawowych bogactw naturalnych województwa należą kopaliny mineralne - pokłady kamienia gipsowego występujące na terenie regionu świętokrzyskiego, należą do najbogatszych w Europie. Pod względem wielkości i różnorodności zasobów oraz wielkości ich wydobycia województwo należy do przodujących w kraju. Świętokrzyskie zajmuje pierwsze miejsce w kraju pod względem produkcji kamienia gipsowego (100% krajowej produkcji) oraz spoiw gipsowych (85,7%), wapna (42,2 %)
i cementu (34,3%). Ponadto z terenu województwa pochodzi 100% siarki rodzimej, 26,7% kruszywa mineralnego łamanego oraz 19,6% nawozów wapniowych i wapniowo-magnezowych.

11.  Świętokrzyskie należy natomiast do grupy regionów mniej zasobnych w wodę. Sieć rzeczną tworzą tu lewostronne dopływy Wisły, z których największe to: Nida, Kamienna oraz Pilica. Zasoby wód powierzchniowych województwa wykorzystywane są głównie dla celów rolniczych i leśnych (stawy rybne, nawadnianie), technologicznych (zaopatrzenie przemysłu), komunalnych i energetycznych. Najtrudniejsze warunki hydrogeologiczne występują w obrębie Gór Świętokrzyskich oraz w południowo-wschodniej części województwa. Występują tam tereny bezwodne, a wody podziemne na terenach wodonośnych w części południowo-wschodniej nie nadają się do picia, gdyż zawierają duże ilości siarczanów, chlorków i siarkowodoru. Na obszarze Niecki Nidziańskiej, w rejonie Buska i Solca Zdroju występują wody mineralne
o właściwościach leczniczych.

12.  Region świętokrzyski należy do najczystszych ekologicznie obszarów Polski. Występuje tu bardzo bogata, zróżnicowana i często unikatowa szata roślinna, w tym rzadkie okazy roślinności: stepowej, górskiej, bagiennej oraz jedyne w Polsce centralnej zbiorowiska słonorośli. Żyje tu wiele rzadkich i chronionych gatunków zwierząt, w tym szczególnie zagrożonych w skali kraju i Europy. Teren Województwa Świętokrzyskiego objęty jest różnego rodzaju formami ochrony. Powierzchnia o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chroniona stanowi 66% ogólnej powierzchni województwa (pierwsze miejsce w kraju) natomiast pod względem powierzchni chronionej przypadającej na jednego mieszkańca województwo plasuje się na 2. miejscu (po warmińsko-mazurskim). Na obszarze województwa są obszary wchodzące w skład europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000 (4 obszary SOO – specjalne obszary ochrony siedlisk oraz 2 obszary OSO – obszary specjalnej ochrony ptaków). System obszarów chronionych łączy się z obszarami chronionymi sąsiednich województw – łódzkiego, mazowieckiego i małopolskiego. Wysoka ranga środowiska przyrodniczego regionu w międzynarodowym i krajowym systemie przyrodniczym związana jest
z występowaniem ważnych elementów sieci ekologicznej ECONET. Z punktu widzenia walorów środowiska przyrodniczego Województwo Świętokrzyskie należy do najbardziej atrakcyjnych w kraju.

13.  Dużą wartość estetyczną, poznawczą i dydaktyczną mają również walory kulturowe. Region świętokrzyski zapisał się bogatą przeszłością na kartach historii Polski. Przeszłość województwa jest bogato udokumentowana licznymi zabytkami kultury materialnej
i duchowej. Wiele zabytków posiada unikatowe walory w skali europejskiej bądź krajowej, pozostałe posiadają duże znaczenie regionalne lub lokalne. Niepowtarzalną wartość poznawczą posiadają zabytki techniki.

2.                
Sytuacja społeczno-gospodarcza regionu

1.                  Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej województwa opracowana została przede wszystkim na podstawie danych statystycznych z systemu unijnej, krajowej i regionalnej statystyki publicznej (EUROSTAT, Główny Urząd Statystyczny, Wojewódzki Urząd Statystyczny), oraz własnych źródeł – departamenty urzędu marszałkowskiego, Wojewódzki Urząd Pracy, Świętokrzyskie Biuro Rozwoju Regionalnego. Ponadto, w przedstawieniu procesów zachodzących w Świętokrzyskim użyteczne okazały się ekspertyzy i opracowania
z zakresu szeroko pojętej polityki regionalnej, udostępnione przez stronę rządową oraz inne instytucje.

              Rozdział poświęcony nakreśleniu sytuacji społeczno-gospodarczej podzielony został na następujące części: Gospodarka, zagadnienia dotyczące innowacyjności, Zasoby ludzkie, Infrastruktura, Zrównoważony rozwój obszarów miejskich, Rozwój obszarów wiejskich, Turystyka i dziedzictwo kulturowe. Przyjęty podział diagnozy wynika z określonych przez Zarząd Województwa obszarów priorytetowych z punktu widzenia polityki rozwoju regionu. Wzięto również pod uwagę cele określone w unijnych, krajowych i wojewódzkich dokumentach strategicznych i operacyjnych.

Gospodarka, zagadnienia dotyczące innowacyjności

2.                  Pod względem PKB (Produkt Krajowy Brutto) w 2003 r., liczonym per capita, świętokrzyskie z kwotą 16 911 zł./os. plasowało się na 12 miejscu w kraju przy średniej krajowej 21 336 zł./os. Dynamikę PKB per capita w województwie świętokrzyskim na tle kraju obrazuje wykres, umieszczony poniżej. Niska lokata województwa wynika ze struktury gospodarki regionu, w której dominują mało efektywne działy produkcji.

              Wykres nr 1

              Źródło: Roczniki statystyczne 2000-2005.

3.                  Województwo Świętokrzyskie według danych EUROSTATu (Europejski Urząd Statystyczny) jest jednym z 5 najbiedniejszych regionów Unii Europejskiej.

Wykres nr 2

...