Kultura_bezpieczenstwa_BW.pdf

BEZPIECZESTWO PRACY 7-8/2008

mgr ANDRZEJ NAJMIEC

Centralny Instytut Ochrony Pracy

– Pañstwowy Instytut Badawczy

W artykule omówiono zagadnienia kultury bezpieczeñ-

stwa oraz ró¿ne uwarunkowania sprawnoci kierowcy.

Sprawne zachowanie kierowcy zale¿y od trzech warun-

ków: 1) trafnej oceny samego siebie i sytuacji drogowej,

2) podejmowania w³aciwych decyzji oraz 3) spraw-

nych manewrów. Sprawnoæ kierowcy zale¿y m.in. od

wieku, cech osobowociowo-temperamentalnych,

dowiadczenia, zmêczenia lub monotonii.

Safety culture and psychological conditions to

driver’s efficiency – selected aspects

This article presents safety culture issues and various condi-

tions to efficiency of drivers. Efficient behavior of drivers

depends on three conditions: 1) adequate self-evaluation

and evaluation of the situation on the road, 2) taking the

right decisions 3) efficient manoeuvers. Efficiency of drivers

depends, for example, on: age, personal and temperamental

traits, experience, fatigue and monotony.

Wstêp

Cz³owiek reprezentuje typowe dla siebie

zachowania zarówno w pracy, jak i w domu,

w czasie odpoczynku, czy np. podczas

prowadzenia samochodu. Sk³onnoæ do za-

chowañ ryzykownych, brak ostro¿noci lub

nieuwaga mog¹ mieæ swoje negatywne kon-

sekwencje wszêdzie, bez wzglêdu na miejsce,

w którym siê znajdujemy, a konsekwencje

b³êdów mog¹ byæ powa¿ne. Jedn¹ z takich

sytuacji zadaniowych jest prowadzenie sa-

mochodu i uczestnictwo w ruchu drogowym.

Jak pokazuj¹ dane Biura Prewencji i Ruchu

Drogowego Komendy G³ównej Policji,

w 2006 r. wydarzy³o siê 46876 wypadków,

5 243 osoby zosta³y zabite, a 59123 osoby

by³y ranne i by³ to najbezpieczniejszy rok na

polskich drogach na przestrzeni ostatnich17

lat. Niestety, najnowsze dane o wypadkach

w roku 2007 s¹ bardziej alarmuj¹ce: liczba

wypadków wynios³a 49 536 i wzros³a

o 5,7%. Co jest najbardziej dramatyczne,

wzros³a równie¿ liczba zabitych (5583 –

wzrost o 6,5%) i rannych (63 224 – wzrost

o 6,9%) [1].

O skali zagro¿eñ wiadczy fakt, ¿e przy

takich statystykach wci¹gu 10 lat ginie liczba

osób odpowiadaj¹ca liczbie mieszkañców

redniego polskiego miasta, wielkoci np.

Pu³aw. Dlatego tak wa¿ne jest promowanie

kultury bezpieczeñstwa kierowców w tych

sytuacjach, gdzie s¹ najwiêksze zagro¿enia.

Na sprawnoæ kierowcy maj¹ wp³yw

nie tylko jego cechy osobowoci i umie-

jêtnoci, ale równie¿ chwilowe obni¿enie

uwagi spowodowane np. rozmow¹ przez

telefon (nawet z wykorzystaniem zestawu

g³onomówi¹cego), zaburzenia percepcji

spowodowane zmêczeniem i sennoci¹,

czy zdenerwowanie i popiech wynikaj¹ce

z sytuacji ¿yciowej – rodzinnej lub zawo-

dowej. Podczas szkoleñ kierowców trzeba

mówiæ zarówno o zagro¿eniach, jakie mog¹

pojawiæ siê na drodze, tak¿e ze strony innych

u¿ytkowników, jak i sposobach radzenia

sobie w trudnych sytuacjach, po to, aby

osoba prowadz¹ca pojazd mia³a wiêksz¹

samokontrolê i lepsz¹ samoocenê.

Kszta³towanie

kultury bezpieczeñstwa

na poziomie jednostki

Zgodnie ze schematem opracowanym

przez Gellera [2], kszta³towanie kultury

bezpieczeñstwa mo¿e obejmowaæ zarówno

indywidualne cechy pracowników – wiedzê,

umiejêtnoci, motywacjê, osobowoæ, jak

i zachowania oraz materialne rodowisko

pracy (rys.1.).

W przypadku kszta³towania kultury

bezpieczeñstwa w transporcie drogowym,

najbardziej efektywne wydaje siê oddzia-

³ywanie na samych kierowców oraz na ich

zachowania. W pierwszym przypadku mog¹

to byæ szkolenia i rozmowy indywidualne

poprzedzone badaniami predyspozycji

kierowcy. Natomiast modyfikacja zacho-

wañ mo¿e odbywaæ siê poprzez treningi

umiejêtnoci w szko³ach bezpiecznej jazdy,

nauki eco-drivingu oraz dodatkowe jazdy

doszkalaj¹ce. Podczas szkoleñ omawiane s¹

BEZPIECZESTWO PRACY 7-8/2008

najczêciej takie zagadnienia, jak: sk³adowe

sytuacji drogowej, elementy procesu dzia³a-

nia kierowcy, rodzaje b³êdów, b³êdy spostrze-

gania, zaburzenia uwagi, uwarunkowania

osobowociowo – temperamentalne, relacje

spo³eczne z innymi u¿ytkownikami drogi,

agresja, zmêczenie i sennoæ oraz sposoby

radzenia sobie z tymi zjawiskami. Poni¿ej

postaramy siê przedstawiæ wybrane zagad-

nienia poruszane podczas szkoleñ w ramach

kszta³towania kultury bezpieczeñstwa.

NIEBEZPIECZNE

DZIAŁANIA

BŁĘDY

(popełniane nieświadomie)

NARUSZENIA

(popełniane świadomie)

Sytuacja drogowa i b³êdy kierowcy

Ca³¹ sytuacjê drogow¹ mo¿na podzieliæ

na cztery podstawowe sk³adowe wp³ywa-

j¹ce na bezpieczeñstwo: samochód, droga,

otoczenie i inni u¿ytkownicy oraz kierowca.

Wszystkie te elementy i ich wzajemna

interakcja warunkuj¹ bezpieczeñstwo na

drodze. Jednak z punktu widzenia kierowcy

najwa¿niejsze s¹ samochód i kierowca, po-

niewa¿ na sprawnoæ tych elementów mamy

najwiêkszy wp³yw. Z punktu widzenia bez-

pieczeñstwa najwa¿niejszy jest sam kierow-

ca, poniewa¿ w zdecydowanej wiêkszoci

przyczyn¹ wypadków drogowych s¹ b³êdy

i wiadome dzia³ania niebezpieczne kierow-

ców (naruszenia). Na rys. 2. przedstawiono

ró¿nice pomiêdzy b³êdami i naruszeniami

oraz ich rodzaje.

Na poziomie odbioru informacji mog¹ to

byæ b³êdy spostrzegania, ale o wiele czêciej

powodem sytuacji niebezpiecznych na

drogach s¹ b³êdy uwagi . Zaburzenia uwagi

wystêpuj¹ czêciej w takich sytuacjach, jak

popiech, rozmowa przez telefon komór-

kowy, skupienie na czynnociach towarzy-

sz¹cych – wyszukiwanie stacji radiowej lub

programowanie nawigatora. Najlepszym

odbioru

informacji

uwagi

i pamięci

decyzyjne

sporadyczne

nagminne

Rys. 2. Podzia³ dzia³añ niebezpiecznych

Fig. 2. Risk Behavior Types

przyk³adem b³êdu spowodowanego zabu-

rzeniami uwagi, mo¿e byæ sytuacja z Grand

Prix Formu³y 1 w Kanadzie, w której Lewis

Hamilton najecha³ na bolid Kimiego Raikko-

nena zatrzymuj¹cego siê razem z Robertem

Kubic¹ na czerwonym wietle przy wyjedzie

z „pit lane”.

rowców w wieku ok. 40 lat, mimo ¿e wyniki

badañ czasów reakcji, podzielnoci uwagi

i koordynacji w zrokowo-ruchowej m³odych

kierowców s¹ najczêciej lepsze od wyników

osi¹ganych przez osoby starsze. Wydaje siê,

¿e te tragiczne statystyki nie wynikaj¹ jedynie

z braku umiejêtnoci prowadzenia samocho-

du, lecz z braku umiejêtnoci przewidywania

nastêpstw zachowañ ryzykownych oraz

nieadekwatnej oceny samego siebie i sytuacji

drogowej. Dlatego g³ówne dzia³ania ukierun-

kowane na tê grupê powinny uwiadamiaæ

konsekwencje w³asnych dzia³añ i uczyæ

dokonywania samooceny.

Problem m³odych kierowców

– brak umiejêtnoci,

czy nieadekwatna ocena sytuacji?

Statystyki wypadkowe z lat 2005 – 2007

[1] wiadcz¹ o tym, ¿e wiek kierowcy ma

ogromne znaczenie w kontekcie bezpie-

czeñstwa na drogach. Pokazuj¹ one, ¿e liczba

kierowców samochodów uczestnicz¹cych

w wypadkach w wieku ok. 20 lat prawie trzy-

krotnie przewy¿sza liczbê analogicznych kie-

Samoocena i w³aciwa ocena

sytuacji drogowej

Sprawne zachowanie kierowcy zale¿y od

trzech podstawowych warunków: trafnej

oceny samego siebie i sytuacji drogowej,

podejmowania w³aciwych decyzji oraz

sprawnego wykonania manewru (rys. 3.

i 4. – str. 12.).

Czêsto zwraca siê uwagê, ¿e trafnoæ oce-

ny sytuacji determinuje nastêpne etapy dzia-

³ania. Dlatego tak wa¿ne jest, aby kierowca

przed zajêciem miejsca za kierownic¹ dokona³

krótkiej oceny w³asnego stanu fizycznego

i emocjonalnego oraz przewidywanej sytuacji

drogowej. Ocena stanu fizycznego mo¿e byæ

odpowiedzi¹ na takie pytania, jak: Czy nie

jestem nadmiernie zmêczony? Czy jestem

wyspany? Czy przyjmowa³em leki mog¹ce

wp³yn¹æ na moje dzia³anie? Czy doskwiera

mi jaki ból, np. zêba, g³owy ? itp. Ocena

stanu emocjonalnego mo¿e obejmowaæ od-

powiedzi na takie pytania, jak: Czy nie jestem

napiêty i zdenerwowany? Czy dowiadczy³em

JEDNOSTKA

wiedza, umiejętności, możliwości,

motywacja, osobowość

Kształtowanie kultury

bezpieczeństwa

ZACHOWANIE

przejawianie

„aktywnej troski”

ŚRODOWISKO PRACY

wyposażenie,

utrzymanie stanowisk

Rys.1. Kszta³towanie kultury bezpieczeñstwa [2]

Fig. 1. Development of safety culture [2]

BEZPIECZESTWO PRACY 7-8/2008

ODBIÓR

INFORMACJI

PODEJMOWANIE DECYZJI

WYKONANIE

Rys. 3. Etapy procesu dzia³ania cz³owieka

Fig. 3. Stages of human performance

TRAFNA OCENA SAMEGO

SIEBIE I SYTUACJI DROGOWEJ

PODEJMOWANIE

WŁAŚCIWYCH DECYZJI

SPRAWNE WYKONANIE

MANEWRÓW

Rys. 4. Etapy sprawnego zachowania kierowcy

Fig. 4. Stages of efficient performance of drivers

wa¿nych wydarzeñ ¿yciowych lub czy cze-

kaj¹ na mnie w niedalekiej przysz³oci? Czy

odczuwam deficyt czasu, który powoduje

mój popiech?

Wp³yw samopoczucia fizycznego i psy-

chicznego na sprawnoæ dzia³ania jest tak

du¿y, ¿e w sytuacji przeprowadzania badania

psychotechnicznego kierowcy psycholog jest

zobowi¹zany do uspokojenia go swobodn¹

rozmow¹, gdy obserwuje u niego nadmierne

pobudzenie lub zdenerwowanie. W sytuacji,

gdy badany kierowca uskar¿a siê na z³e sa-

mopoczucie lub zmêczenie, badania powinny

zostaæ wykonane winnym terminie.

Powodem obci¹¿enia kierowców samo-

chodów s³u¿bowych jest czêsto zbyt du¿a

liczba bie¿¹cych spraw zawodowych. Na

rysunku 5. przedstawiono model nieza-

wodnoci cz³owieka, w którym grube linie

u³o¿one w kszta³cie litery V obrazuj¹ liczbê

bodców dzia³aj¹cych na cz³owieka. Ka¿dy

cz³owiek w zale¿noci od aktualnego sa-

mopoczucia oraz cech temperamentalnych

„posiada” swój w³asny przedzia³ warunków

optymalnych, w których najlepiej funkcjo-

nuje. Dotyczy to zarówno liczby, jak i si³y

bodców. Najlepiej obrazuje to sytuacja,

kiedy jad¹c samochodem jako pasa¿erowie,

mamy ochotê ciszyæ radio lub zmieniæ sta-

cjê, gdy¿ przyzwyczajeni jestemy do pozio-

mu dwiêku we w³asnym samochodzie oraz

do stacji radiowej (rodzaju muzyki), której

najczêciej s³uchamy. Na rys.5. powy¿ej

i poni¿ej przedzia³u warunków optymalnych

znajduj¹ siê strefy b³êdów spowodowanych

zbyt du¿¹ lub zbyt ma³¹ liczb¹ oddzia³uj¹-

cych bodców.

Przyk³adem sytuacji przeci¹¿aj¹cej mo¿e

byæ jazda na upragniony urlop z ca³¹ rodzi-

n¹, kiedy w samochodzie ka¿dy przekazuje

kierowcy komunikaty dotycz¹ce w³asnych

potrzeb, jest w³¹czona stacja radiowa wy-

brana przez dzieci, a prze³o¿ony telefonuje

do kierowcy chc¹c sprawdziæ, czy wszystkie

zadania przed urlopem zosta³y wykonane do

koñca. Przeciwstawn¹ sytuacj¹ powoduj¹c¹

tzw. g³ód sensoryczny, mo¿e byæ samotna

jazda autostrad¹ o godz. 3.00 w nocy z ze-

psutym radiem, bez mo¿liwoci rozmowy

przez telefon komórkowy. Obydwie sytuacje

dla osoby, która nie jest przyzwyczajona do

takich warunków jazdy, mog¹ byæ przyczyn¹

wiêkszego prawdopodobieñstwa pope³niania

b³êdów, zarówno na etapie odbioru i prze-

twarzania informacji, jak i dzia³ania. Dlatego

nale¿y pamiêtaæ, ¿e nie dla wszystkich kierow-

ców i nie w ka¿dej sytuacji regu³a „ w czasie

jazdy rozmowa z kierowc¹ zabroniona ”, jest

zasad¹ sprzyjaj¹c¹ bezpieczeñstwu jazdy.

Zale¿y to zarówno od specyfiki sytuacji, jak

i od wybranych cech osobowociowo-tem-

peramentalnych kierowcy.

B³êdy spowodowane

zbyt du¿¹ lub zbyt ma³¹

liczb¹ oddzia³uj¹cych bodców

B³êdy mog¹ byæ pope³niane przez kierow-

cê z powodu zaburzeñ uwagi, nieadekwatnej

oceny sytuacji, ale równie¿ przez wp³yw ró¿-

nych bodców, jakie na niego oddzia³uj¹.

Maksymalizacja

obciążeń

Przedział nadmiernych

przeciążeń

Osobowoæ i temperament

Jedn¹ z najbardziej rozpowszechnionych

teorii temperamentu jest regulacyjna teoria

Strelaua, w której temperament jest uwa¿any

za wzglêdnie sta³¹ czasowo reprezentacjê cech

osobowoci manifestuj¹cych siê w formalnej

charakterystyce zachowania [4]. Podstaw¹

wzglêdnej sta³oci cech temperamentu jest

jego biologiczne (g³ównie neurohormonal-

ne) pod³o¿e. Manifestacja temperamentu

w formalnej charakterystyce zachowania nie

odnosi siê do przyczyn i przedmiotu dzia³añ,

lecz do sposobu zachowania. Zapotrzebowa-

nie na stymulacjê jest cech¹ temperamentaln¹

o bardzo du¿ym zró¿nicowaniu indywidu-

alnym. Optymalny poziom pobudzenia oraz

indywidualne zapotrzebowanie na stymulacjê

w kontekcie specyfiki sytuacji (np. prowadze-

nia pojazdu) decyduj¹ o sposobie i skutecznoci

wykonywanych dzia³añ. Zgodnie z koncepcj¹

Strefa błędów

Przedział warunków

ekstremalnych (przeciążeń)

Strefa

działania

człowieka

Przedział warunków

optymalnych !!!

Strefa błędów

Przedział głodu

sensorycznego

Minimalizacja

obciążeń

Przedział deprywacji sensorycznej

Rys. 5. Model niezawodnoci cz³owieka na podstawie modelu stresu Niebylicyna w adaptacji Franusa [3]

Fig. 5. Human Reliability Model based on Niebylicyn’s stress model adopted by Franus [3]

BEZPIECZESTWO PRACY 7-8/2008

• Jeli nie musisz, nie wyznaczaj sobie godziny dotarcia do celu – ewentualne opónienia

bêdziesz nadrabia³ nadmiern¹ prêdkoci¹.

• Gdy musisz dojechaæ na okrelon¹ godzinê planuj przejazd z pewnym zapasem czasu,

by siê specjalnie nie pieszyæ.

• Nie chwal siê przed kolegami czasem jazdy, w jakim pokona³e odcinek drogi – kolega

mo¿e znaleæ siê na latarni chc¹c pobiæ twój rekord.

• Podziel siê z kolegami swoimi nietypowymi dowiadczeniami na drodze, nawet swoimi

b³êdami – mo¿esz w ten sposób ustrzec ich przed tym samym b³êdem i uratowaæ im

¿ycie.

Podsumowanie

Jak pokazuj¹ badania [5], wysoka kultura

bezpieczeñstwa w pracy wi¹¿e siê z wysoki-

mi wynikami w skali zachowañ bezpiecznych

przejawiaj¹cych siê w unikaniu sytuacji

zagra¿aj¹cych na drogach. Dlatego w pro-

cesie edukacji pracowników nale¿y zwracaæ

wiêksz¹ uwagê na kszta³towanie kultury

bezpieczeñstwa w miejscu pracy i poza ni¹.

Z dowiadczeñ uzyskanych podczas szkoleñ

z zakresu kultury bezpieczeñstwa w pracy

organizowanych przez Centralny Instytut

Ochrony Pracy – Pañstwowy Instytut Ba-

dawczy wynika, ¿e prezentowanie przyk³a-

dów zachowañ na drodze sprzyja zaintere-

sowaniu oraz zwiêksza aktywnoæ s³uchaczy,

którzy w wiêkszoci s¹ kierowcami.

Pracodawcy poszukuj¹cy kandydatów

na stanowiska o du¿ej odpowiedzialnoci

za bezpieczeñstwo pracowników mog¹

braæ pod uwagê równie¿ ich zachowania

i dowiadczenia wypadkowe winnych sfe-

rach ¿ycia.

Indywidualna kultura bezpieczeñstwa jest

uwarunkowana wieloma czynnikami, takimi

jak wiek, p³eæ, temperament, dowiadczenia

zawodowe i pozazawodowe, stan zdrowia.

Wiedza o nich zwiêksza nasz¹ wiadomoæ

w trudnych sytuacjach zarówno na stanowi-

sku pracy, jak równie¿ w domu i na drodze.

Parafrazuj¹c motto Gellera [2], mo¿na

stwierdziæ, ¿e wysoka kultura bezpieczeñstwa

cz³owieka jest zwi¹zana z poczuciem osobistej

odpowiedzialnoci za sprawy bezpieczeñ-

stwa, przejawiaj¹cej siê w ka¿dym miejscu,

w ka¿dym czasie i w ka¿dej sytuacji.

Rady dla pasa¿erów

• Od samopoczucia kierowcy zale¿y twoje bezpieczeñstwo, dlatego dbaj o nie

• Nie rozwi¹zuj wa¿nych problemów rodzinnych w czasie jazdy.

• Nigdy nie podpuszczaj, ani nie ponaglaj kierowcy.

• Nie krzycz, kiedy zobaczysz co ciekawego na drodze – mo¿e to spowodowaæ intuicyjne

hamowanie ze strachu i w konsekwencji karambol na drodze.

Strelaua osoby o ma³ym zapotrzebowaniu na

stymulacjê wybieraj¹ formy aktywnoci, przy

których czuj¹ siê bezpiecznie imaj¹ tendencjê

do wycofywania siê z sytuacji ryzykownych.

Osoby o du¿ym zapotrzebowaniu na po-

budzenie emocjonalne maj¹ tendencje do

uczestniczenia w dzia³aniach ryzykownych

oraz, dowiadczaj¹c sytuacji ma³o stymulu-

j¹cych, mog¹ próbowaæ je zmieniaæ w celu

zwiêkszenia stymulacji. Przy jednoczesnym

wyst¹pieniu zagro¿eñ sytuacyjnych, mo¿e to

prowadziæ do sytuacji wypadkowych.

W kwestionariuszu Formalna charak-

terystyka zachowania – kwestionariusz

temperamentu (FCZ-KT) wykorzystywanym

m.in. do badania kierowców wystêpuj¹ m.in.

skale dotycz¹ce:

• ¿wawoci

• perseweratywnoci

• reaktywnoci emocjonalnej

• wytrzyma³oci.

¯wawoæ jest okrelana przez autorów [4]

jako predyspozycja do szybkiego reagowania,

do utrzymywania du¿ego tempa dzia³añ i do

³atwego przechodzenia z jednej czynnoci do

drugiej, w zale¿noci od sytuacji. Jest to cecha

sprzyjaj¹ca skutecznemu dzia³aniu w szybko

zmieniaj¹cej siê sytuacji drogowej.

Perseweratywnoæ to tendencja kontynu-

owania i powtarzania zachowañ po zakoñ-

czeniu dzia³ania bodca, który to zachowanie

wywo³a³. Nasilenie tej cechy ma szczególne

znaczenie, gdy kierowca prze¿y³ w ostatnim

czasie sytuacje trudne, które budzi³y emocje

(np. w trakcie spotkania z klientami). Przy

zdarzeniach powoduj¹cych nasilenie emocji

(zw³aszcza negatywnych) osoby „persewe-

ratywne” utrzymuj¹ w pamiêci i rozwa¿aj¹

ostatnie zdarzenia, zmniejszaj¹c tym samym

mo¿liwoæ skoncentrowania siê na ocenie

aktualnej sytuacji drogowej.

Reaktywnoæ emocjonalna jest tendencj¹

do silnego reagowania na bodce wywo-

³uj¹ce emocje, przejawiaj¹ca siê w du¿ej

wra¿liwoci i ma³ej odpornoci emocjonal-

nej. W sytuacji drogowej kontrola emocji

jest jedn¹ z podstawowych umiejêtnoci

dobrego kierowcy. Dystans do zachowañ

innych kierowców i adekwatna ocena sytu-

acji to, jak wspomniano wczeniej, podstawa

sprawnego zachowania kierowców.

Wytrzyma³oæ jest zdolnoci¹ do ade-

kwatnych reakcji przy d³ugotrwa³ej lub

intensywnej aktywnoci albo w sytuacjach

silnej stymulacji. Jest to szczególnie wa¿na

cecha w przypadku kierowców je¿d¿¹cych

w d³ugie miêdzynarodowe trasy, nara¿onych

czasem na d³ugie postoje na przejciach gra-

nicznych przy koniecznoci przemieszczania

siê w du¿ych aglomeracjach i intensywnym

ruchu.

wiadomoæ specyfiki temperamentalnej

pomaga w ocenie sytuacji, w których czu-

jemy siê najlepiej oraz sprzyja wyró¿nieniu

tych sytuacji, w których nasza sprawnoæ

jest mniejsza.

PIMIENNICTWO

[1] A. Zieliñska Rok 2007 na polskich drogach. Analiza da-

nych o wypadkach drogowych . BRD. „Bezpieczeñstwo

Ruchu Drogowego”, nr 1/2008, s. 3-7.

[2] E. S Geller . The Psychology of Safety . Chilton Book

Company, Radnor, PA 1996.

[3] E. Franus Model niezawodnoci cz³owieka i jego

znaczenie dla ergonomii . „Przegl¹d Psychologiczny”

nr 1/1977

[4] B. Zawadzki, J. Strelau Formalna charakterystyka

zachowania – kwestionariusz temperamentu (FCZ-KT).

PTP, Warszawa 1997

[5] Z. Paw³owska, A. Najmiec Ocena i kszta³towanie

bezpiecznych zachowañ pracowników dla potrzeb

prewencji wypadkowej. Raport wewnêtrzny. CIOP-PiB

Warszawa 2004

Publikacja przygotowana na podstawie

wyników uzyskanych w ramach I etapu

programu wieloletniego pn. „Poprawa bez-

pieczeñstwa i warunków pracy” dofinanso-

wywanego w latach 2008-2010 w zakresie

zadañ s³u¿b pañstwowych przez Minister-

stwo Pracy i Polityki Spo³ecznej. G³ówny

koordynator: Centralny Instytut Ochrony

Pracy – Pañstwowy Instytut Badawczy

Psycholog radzi

Sposoby zwiêkszania sprawnoci kierowców

• Poczucie prêdkoci jest przyjemne, ale wszystko, co przyjemne wymaga samowiado-

moci i samokontroli, inaczej przyjemnoci koñcz¹ siê tragicznie.

• Jeli uprzejmie traktujesz innych kierowców, oni równie¿ odp³acaj¹ uprzejmoci¹.

• Nie pouczaj kierowcy w czasie jazdy.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: