wykład kpa.doc

Postępowanie administracyjne

Wykład I

Postępowanie administracyjne – ciąg czynności regulowanych prawem procesowym, podejmowanych przez podmioty tego postępowania, w celu rozstrzygnięcie indywidualnej sprawy
w formie administracyjnej (wydanie decyzji) a także weryfikacja rozstrzygnięć podjętych
w postępowaniu – w trybie zwykłym (odwoławczym) nadzwyczajnym.

Stosunek prawa administracyjnego do prawa materialnego – stosunek jest równy, bo zarówno prawo materialne i administracyjne określone jest ustawą. Prawo materialne nie mówi jak wydać decyzję,
o tym mówi prawo procesowe - postępowanie administracyjne.

Zakres zastosowania przepisów kpa

·         zakres pozytywny i zakres negatywny,

·         zakres przedmiotowy (odpowiada na pytanie do czego kpa ma zastosowanie) i zakres podmiotowy (kogo dotyczy kpa)

1. Zakres przedmiotowy (do czego ma zastosowanie) art. 1,2 i 3 kpa –

pozytywny:

·         rozstrzyganie w sprawach indywidualnych w formie decyzji przez organy administracji

·         w postępowaniach uproszczony do rozstrzygania sporów o właściwość , do wydawania zaświadczeń

·         postępowanie w zakresie rozstrzyganie skargi i wniosków (donos)

negatywny:

wyłączenie bezwzględne:

·         wyłączenia sfery działania administracji publicznej kpa (żeby nie było kolizji) art. 3

np. wyłączenie ustawy podatkowej dlatego że jest do tego inna określona ustawa (ordynacja podatkowa); postępowanie karne skarbowe – jest odrębna procedura do tego;  wyłączenie w sferze wewnętrznej administracji

wyłączenie względne:

·         kpa nie stosuje się również w sprawach należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej

·         wyłączenie w sferze wewnętrznej administracji – kpa nie stosuje się także w sprawach stosunków służbowych, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej

2. zakres podmiotowy:

·         tylko organ administracji publicznej  stosuje prawo (wydaje decyzje)

Co to jest organ administracji publicznej: art. 5 § 2 kpa – pojęcie normatywne (określa konkretne organy – katalog zamknięty).

„organy administracji publicznej - rozumie się przez to ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i podmioty wymienione w art. 1 pkt 2”

Funkcje organów powierza się różnym podmiotom – w ramach tego powierzenia podmiot ten nabywa cechę organu administracji publicznej (jednostki organizacyjne np. MOPS – przydane organom do realizacji zadań)

Pojęcie doktrynalne organu administracji publicznej:

Cechy podmiotu organu administracyjnego:

·         wyodrębnienie organizacyjne – musi być w formie ustawy, ustawa określa kim, czym i jak się nazywa organ (np. wójt, burmistrz, prezydent jest określany przez ustawę)

·         działanie w imieniu państwa  - nie działa we własnym imieniu, organ działa na rachunek Skarbu Państwa (decyzję wydaje organ a nie urząd)

·         kompetencja – musi mieć ustawowo przyznaną minimum 1 kompetencję

·         umocowanie do stosowania środków przymusu (środków władczych) – każdy organ jest wierzycielem w postępowaniu egzekucyjnym

Organ aby był organem adm. publ. musi pełniach wszystkie ww. 4 cechy.

Kompetencja organu administracji publicznej, jest określana na dwa sposoby:

Kompetencja ogólna – zdolność prawna do prowadzenia orzecznictwa administracyjnego. Przysługuje każdemu organowi administracji publicznej

Kompetencja szczególna – jest to zdolność prawna do prowadzenia orzecznictwa administracyjnego w konkretnym postępowaniu i w konkretnych okolicznościach.

Wyznacza ją: właściwość organu i wyłączenie organu (ma miejsce wtedy gdy jest rozstrzygana konkretna sprawa interesów majątkowych kierownika tego organu lub osoby zajmującej kierownicze stanowisko, wtedy organ podlega wyłączeniu – następuje przeniesienie sprawy do innego organu – organ wyższego stopnia wyznacza inny organ do rozstrzygnięcia sprawy).

Właściwość organów dzieli się na:

·         ustawowa dzieli się na właściwość:

o        rzeczowa  - ustala się w zakresie przepisów jego działania (art. 20) – do czego jest powołany organ, określa zakres jego działania

o        miejscowa - ustala się według podziału administracyjnego państwa (art. 21) – wyznaczana jest:

§         wg miejsca położenia nieruchomości – jeżeli sprawa dotyczy nieruchomości

§         wg siedziby zakładu pracy (gdzie był, ma lub jest prowadzony) – jeżeli sprawa dotyczy zakładu pracy

§         wg miejsca zamieszkania – w innych sprawach

o        instancyjna -zdolność prawna do rozstrzygania w drodze weryfikacji, wskazuje który organ jest organem wyższej instancji wobec organu orzekającego jako pierwszy. Jest to zdolność do prowadzenia weryfikacji orzeczeń w toku instancji

·         delegacyjna – właściwość  z przekazaniem. Nie jest to przekazanie działania,  kompetencji tylko działalność delegacyjna – okazjonalna, incydentalna np. przesłuchanie świadka w jego miejscu zamieszkania, a nie w miejscu gdzie toczy się postępowanie.

Spory o właściwość: organ nie może zaskarżyć postanowienia o przekazaniu ani zwróci je organowi, musi wszcząć spór kompetencyjny

·         spór negatywny – nikt nie chce się sprawą zająć – ochrona strony przed bezczynnością

·         spór pozytywny – organy toczą spór, bo każdy chce prowadzić sprawę – chroni się stronę przez nadmierną ingerencją administracji, aby postępowanie w tej samej sprawie nie toczyło się przed kilkoma organami

Art. 22 – zasady rozstrzenia sporów o właściwość – jeżeli jest spór to rozwiązuje, czyni to organ wyższy dla obydwu organów toczących spór, jeżeli nie ma takiego organu to czyni to Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, w postępowaniu nieprocesowym. 

Strona postępowania administracyjnego:

Normatywne pojęcie strony określa art. 28, 29 kpa – na pamięć !

Art. 28. Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

Art. 29. Stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne - również jednostki nie posiadające osobowości prawnej.

Warunki bycia stronom:

1.       interes prawny – oznacza korzyść, przysporzenie wynikające z prawa. Jest to publiczne prawo podmiotowe rozumiane jako przyznanie przez przepis prawa jednostce konkretnych korzyści które można realizować w postępowaniu administracyjnym gdyż orzeka się o nich w formie korzyści. Jeżeli strona spełnia przesłanki określone w ustawie, staje się stronom – ma interes prawny, roszczenie.

obowiązek prawny – kategoria normatywna - powinność określonego zachowania się wynikające z nakazów, zakazów, może polegać nas działaniu, zaniechaniu, znoszeniu .

Obowiązek prawny musi być indywidualny, konkretny, aktualny.

2.       Każdy to jest:

o        osoba fizyczna – strona która ma zdolność prawną, ale musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych, stroną musi być osoba pełnoletnia     

o        osoba prawna -

o        jednostka organizacyjna nie posiadające zdolności prawnej to podmiot mający zdolność prawną sp. jawne, komandytowe, komandytowo-akcyjne, partnerskie – ma zdolność administracyjną

Wyznaczniki strony:

o        interes prawny

o        zdolność do czynności prawnych, zdolność administracyjna

o        wszczęcie postępowania

Legitymacja procesowa strony (uprawnienie):  wynikające z prawa materialnego bądź prawa procesowego uprawnienie do uczestniczenia w konkretnym postępowaniu cywilnym w charakterze powoda – legitymacja czynna, w charakterze pozwanego – legitymacja bierna.

Koncepcja subiektywna i obiektywna legitymacji strony w postępowaniu:

koncepcja subiektywna – opiera się na założeniu, że to jednostka, podmiot sama ocenia w danych okolicznościach faktycznych czy prawnych, istnienie interesu prawnego lub obowiązku, składa podanie i z tą chwilą staje się stroną (strona robi to sama, żąda czynności od organu)

koncepcja obiektywna – opiera się na założeniu, że to organ administracji publicznej dokonuje oceny istnienia w danych okolicznościach faktycznych i prawnych interesu prawnego lub obowiązku. Pozytywny wynik tej oceny musi prowadzić do wszczęcia stępowania administracyjnego z urzędu, na zasadzie oficjalności (organ ocenia istnienie interesu prawnego (wszczyna postępowanie)

Różnica sprowadza się do tego kto ocenia interes prawny, czy robi to sama strona czy organ z urzędu.

Przepisy polskich procedur przewidują koncepcję subiektywną.

Wykład II

Czy strona jest pojęciem prawa procesowego czy materialnego?

Strona jest figurą prawa materialnego ale też elementem prawa procesowego.

prawo materialne – określa stronę np. właściciel, użytkownik wieczysty, bezrobotny

Strona musi mieć zapewniony czynny udział w postępowaniu – musi brać w nim czynny udział, może być reprezentowana przez pełnomocnika, wtedy organ prowadzi postępowanie z pełnomocnikiem jako reprezentantem strony.

Pełnomocnictwo (art. 33) – pełnomocnikiem może być tylko osoba fizyczna, mająca pełną zdolność do czynności prawnych (nie może by pełnomocnikiem osoba prawna czy jednostka organizacyjna)

Rodzaje pełnomocnictw:

·         w formie ustnej – np. zgłoszone do protokołu, takie pełnomocnictwo jest nieodpłatne

·         w formie pisemnej – np. złożone na piśmie opłacone opłatą skarbową – 17 zł, gdy brak jest opłaty organ musi wezwać ale nie może odmówić czynności

Pełnomocnictwo rodzajowe – wskazane do określonej sprawy (czynności)

Pełnomocnik musi okazać oryginał pełnomocnictwa wraz z opłatą (17 zł).

Osoba zainteresowana (osoba trzecia):

osoba nie mająca obowiązku prawnego ale będąca zainteresowana sprawą, bo ma w niej interes faktyczny.

Może w postępowaniu pojawić się na dwa sposoby:

·         może złożyć skargę powszechną – poprzez tą skargę mogą wszcząć postępowanie z urzędu

·         może działać za pomocą organizacji społecznej

Podmioty na prawach strony – nie mają własnego indywidualnego interesu prawnego, nie mają obowiązku prawnego, nie mają interesu faktycznego  – postępowanie nie toczy się w ich sprawie – biorą udział w postępowaniu ze względu na swoje zadania (Prok. RPO) lub statut (org. społ.), są nimi:

Prokurator – jest on organem państwa działającym na podstawie ustawy
o prokuraturze. Ta ustawa wskazuje dwa zadania prokuratora: ścigać przestępstwa i stać na straży praworządności 

Uprawnienia Prokuratora wg kpa:

- służy mu prawo do zwrócenia się do organu o wszczęcie postępowania – wtedy gdy istnieje możliwość wszczęcia postępowania z urzędu

- prawo do udziału w toczącym się postępowaniu

- służy mu prawo do wystąpienia z odwołaniem – jeżeli brał udział w postępowaniu w I. instancji (służy mu sprzeciw lub skarga do WSA – termin zawity 30 dni do rozpoznania od dnia wniesienia)

Rzecznik Praw Obywatelskich przysługują mu te same uprawnienia co Prokuratorowi. Inaczej jednak uzasadnia się udział Rzecznika w postępowaniu:

- jego zadaniem jest ochrona praw i wolności człowieka

- stanie na straży praw i wolności człowieka

Organizacja społeczna – organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne. Organizacje społeczne jest to swego rodzaju trwałe zrzeszenie osób fizycznych, osób prawnych czy fizycznych, działające w formie organizacyjnej przewidzianej w formie prawem, mające cel o charakterze społecznym  i nie wchodzące w skład aparatu państwa. 

Organizacja może występować z żądaniem wszczęcia postępowania jeżeli jest to uzasadnione:

- celami statutowymi

- interesem społecznym

Organizacja społeczna może złożyć odwołanie. Organizacja która nie została dopuszczona do udziału w postępowaniu może wyrazić swój pogląd na dany temat.

- RPO ma następujące prawa procesowe prawo żądania wszczęcia postępowania adm. uczestniczenia w postępowaniu na prawach przysługujących prokuratorowi, wnoszenia skarg do sądu adm. Żądanie występuje wtedy gdy zachodzi konieczność ochrony praw i wolności człowieka i obywatela pojawia się gdy przepis prawa materialnego dopuszcza wszczęcie postępowania na wniosek strony oraz gdy z takiego przepisu wynika dla organu obowiązek postępowania a organ pozostaje bezczynny i stan ten uderza w prawa lub wolności obywatelskie.

- prokurator ma następujące prawa procesowe prawo żądania wszczęcia postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem, jeżeli w danej sprawie toczy się postępowanie prokurator ma prawo udziału w każdym stadium posterowania w celu zapewnienia aby postępowanie i rozstrzygnięcie sprawy były zgodne z prawem, jeżeli postępowanie zostało zakończone prokuratorowi od decyzji ostatecznej służy dwa środki zaskarżenia sprzeciw na drodze adm. i skarg na drodze sądowej.

- organizacje społeczne przyznanie praw os uzależnione jest od spełnienia 2 przesłanek jest to uzasadnione celami statutowymi organizacji co ma miejsce wtedy gdy sprawa będąca przedmiotem danego postępowania mieści się w zasadach organizacji określonych w statusie, zachodzi potrzeba ochrony interesu społ. Org. społ. ma następujące prawa procesowe żądanie wszczęcia postępowania w indywidualnej sprawie i dopuszczenie jej do udziału w już toczącym się postępowaniu.

Zasady ogólne postępowania administracyjnego – są to reguły wyjęte przed nawias innych przepisów ze względu na rangę i treść, co oznacza że mają współzastosowanie z każdym przepisem części szczegółowej.

Zasady ogólne k.p.a. (art. 6 – 16)

·         są one wspólne dla całości postępowania administracyjnego.

·         zasady te mają obowiązywać we wszystkich stadiach postępowania i stanowić wiążącą wytyczną dla stosowania wszystkich przepisów k.p.a..

...