Kontrola – proces zapewniający, aby rzeczywiste działania były zgodne z planowanymi.
Kontrola – proces monitorowania czynności, służący do zapewnienia ich wykonywania zgodnie z planem i korygowania wszelkich istotnych odchyleń.
Projektowanie skutecznych procesów kontroli może być trudne. Jeżeli kierownik stara się w sztywny sposób kontrolować zbyt wiele elementów, zapewne ucierpi na tym morale pracowników i zmarnuje się cenny czas, pieniądze i energię. Można minimalizować te problemy, jeżeli kierownicy skoncentrują się na kontrolowaniu kluczowych obszarów efektywności i strategicznych punktów kontroli.
Kluczowe obszary efektywności – te elementy jednostki lub organizacji, które muszę efektywnie funkcjonować, aby cała jednostka czy organizacja mogły osiągnąć sukces; zwane też kluczowymi obszarami wyników.
Strategiczne punkty kontroli – krytyczne punkty w systemie, w których należy przeprowadzać na bieżąco kontrolę lub zbierać informacje.
Cel kontroli
Kontrola pomaga organizacji:
Kluczowe zasady dotyczące systemu kontroli:
Cechy skutecznej kontroli:
- integracja z planowaniem
Kontrola powinna być powiązana z planowaniem. Najważniejszym sposobem integracji planowania i kontroli jest uwzględnienie kontroli w trakcie opracowywania planów. Gdy w ramach procesu planowania ustala się cele trzeba zwrócić uwagę na opracowanie norm, które pozwolą sprawdzić stopień realizacji planu.
- Elastyczność
Sam system kontroli powinien być dostatecznie elastyczny, tak by dostosowywał się do zachodzących zmian.
- Dokładność
Menedżerowie podejmują zaskakująco dużo decyzji opartych na niedokładnych informacjach. Wynikiem zaś niedokładnych informacji jest niedokładne działanie menedżera.
- Terminowość
Terminowość niekoniecznie musi być równoznaczna z szybkością. Jest to raczej cecha systemu kontroli, w którym informacji dostarcza się tak szybko jak jest to potrzebne.
- Obiektywizm
System kontroli powinien dostarczać informacji możliwie obiektywnej.
ETAPY PRECESU KONTROLOWANIA
RODZAJE KONTROLI
KRYTERIUM
1. zasoby organizacji
Kontrola zasobów rzeczowych
Kontrola zasobów społecznych
Kontrola zasobów finansowych
Kontrola zasobów informacyjnych
2. podmiot kontroli
Kontrola przez każdego wykonawcę
Kontrola przez kierownika
Kontrola przez zawodowych kontrolerów
3. przedmiot kontroli
Kontrola operacji (produkcji)
Kontrola finansowa
Kontrola działań marketingowych
Kontrola prac badawczo-rozwojowych
Kontrola aspektów prawnych
4. cechy organizacyjne
Kontrola funkcjonalna
Kontrola instytucjonalna
5. usytuowanie organu kontroli
Kontrola wewnętrzna
Kontrola zewnętrzna
6. okres objęty kontrolą
Kontrola wstępna
Kontrola bieżąca
Kontrola końcowa
7. zakres działań kontrolnych
Kontrola pełna
Kontrola wycinkowa
8. tryb podejmowania kontroli
Kontrola planowa
Kontrola doraźna
9. charakter kontroli
Kontrola formalna
Kontrola merytoryczna
Kontrola dokumentacyjna
Kontrola rzeczowa
Rodzaje kontroli:
- prewencyjna – zapobiega problemom
Kluczem do niej jest podejmowanie działań kierowniczych zanim pojawi się problem. Umożliwia ona kierownictwu zapobieganie problemom zamiast konieczności późniejszego ich rozwiązywania. Potrzeba do niej dokładnych i wczesnych informacji, o które zazwyczaj jest trudno. W efekcie kierownicy często muszą stosować jeden z pozostałych dwóch typów kontroli.
- bieżąca – rozwiązuje problemy w trakcie ich występowania
Jeśli kontrolę przeprowadza się w czasie pracy, kierownictwo może skorygować problemy, zanim staną się zbyt kosztowne. Najlepiej znaną formą kontroli bieżącej jest bezpośrednio nadzór. Kiedy kierownik bezpośrednio nadzoruje działalność pracownika, może jednocześnie monitorować jego czynności i korygować problemy w miarę ich występowania.
- po fakcie – rozwiązuje problemy po ich wystąpieniu.
W tym najpopularniejszym rodzaju kontroli korzysta się ze sprzężeń zwrotnych i jest ona przeprowadzana po działaniu.
FUNKCJE KONTROLI
1. informacyjna
Sygnalizacja stopnia realizacji zadań, efektów i nieprawidłowości
2. profilaktyczna
Ułatwienie uniknięcia nieprawidłowości
3. korygująca/ochronna
Przywracanie stanu pożądanego
4. kreatywna
Skłanianie do lepszych wyników
5. instruktażowa
Wskazanie, jak likwidować odchylenia i podpowiadanie rozwiązań
6. pobudzająca
Wywoływanie zamierzonych zmian w osobowości kontrolowanych
5
gosicka