1. Geneza polityk sektorowych
a) założenia koncepcji Stanów Zjednoczonych Europy
Winston Churchill - koncepcja „Stanów Zjednoczonych Europy”, Zurich 1946 r
W historycznym już przemówieniu w Zurychu z 1946 roku wskazywał na wspólne dziedzictwo narodów Europy. Wezwał do budowania znanej już idei Stanów Zjednoczonych Europy. Przede wszystkim Churchill zaskoczył wszystkich stwierdzeniem, że pierwszym krokiem do budowy zjednoczonej Europy jest konieczność współpracy między Francją, a Niemcami. Istotne jest także to, że Churchill nie widział w zjednoczonej Europie Wielkiej Brytanii. Poprzez swoje kolonie i dominia posiadała własną wspólnotę narodów. Jednocześnie zakładał, ze Wielka Brytania wraz z Stanami Zjednoczonymi może być gwarantem nowej Europy. Według Churchilla świat zachodni tworzyły trzy przecinające się kręgi: Wspólnota Brytyjska, Unia Europejska i atlantycki bok Anglosasów – wszystkie połaczone Brytanią. Anglia miała być łącznikiem między Stanami Zjednoczonymi, a Zjednoczoną Europą.
Bezpośrednim wynikiem tego przemówienia było utworzenie w 1949 Rady Europy. Rada Europy była (i dalej pozostaje) instytucją o raczej ograniczonych prerogatywach, jako swoisty ekwiwalent Narodów Zjednoczonych, aczkolwiek wypracowała pewne formy uprawnień w dziedzinie praw człowieka, jak Europejski Trybunał Praw Człowieka.
b) założenia Planu Marschall’a
Jego głównym zadaniem, było zlikwidowanie skutków drugiej wojny światowej, wprowadzenie stabilizacji wewnętrznej na terenie krajów Europy Wschodniej oraz zapewnienie jej mieszkańcom wysokiego poziomu życia.
Plan był z założenia skierowany "przeciwko głodowi, biedzie, desperacji i chaosowi"; trudno jednak uznać bezinteresowność Stanów Zjednoczonych. Po pierwsze państwa, które deklarowały przystąpienie do programu, musiały zaakceptować zasadę wymienialności swej waluty (budziło to duże opory Wielkiej Brytanii; podobnie jak próba wprowadzenia w tym kraju wiele lat później euro), dostarczyć dane dotyczące rzeczywistej sytuacji gospodarczej oraz przedstawić program użycia przyznanych środków. Każde z państw miało zawrzeć osobną umowę z rządem Stanów Zjednoczonych. Ponadto celem wprowadzenia planu było otwarcie europejskiego rynku dla amerykańskich towarów - rynku, który w wyniszczonej Europie praktycznie nie istniał.
c) założenia Planu Schumana
- Produkcja w sektorze węgla i stali miała być poddana kontroli niezależnej władzy.
- Integracja sektorowa
- 1951 r.- podpisanie traktatu o Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali (Francja, Niemcy, Belgia, Holandia, Luksemburg i Włochy)
- Poparcie ze strony W. Brytanii i USA.
d) głównie założenia Jednolitego Aktu Europejskiego
Art. JAE- państwa członkowskie wyrażają wolę przekształcenia całości stosunków w Unię Europejską opartą na 3 Wspólnotach i Wspólnej Polityce Zagranicznej. Celem Wspólnot jest zorganizowanie do 31.12.1992 r. wspólnego rynku wewnętrznego bez granic, z wolnym przepływem towarów, osób, usług i kapitału
e) główne założenia Traktatu z Maastricht
- Zmiana EWG na Wspólnotę Europejską (wyraz poszerzenia zakresu płaszczyzn integracyjnych)
- Wprowadzenie unii gospodarczej i monetarnej
- Wprowadzenie obywatelstwa europejskiego
- Poszerzenie współpracy na wielu płaszczyznach, np.. W zakresie przemysłu, zdrowia publicznego, kultury, czy edukacji.
f) główne założenia traktatu Nicejskiego
ogromne nadzieje Europy (miał przygotować system decyzyjny i instytucjonalny do funkcjonowania w składzie 27 państw członkowskich)
1. Skutki Nicei:
- Traktat nie uregulował wszystkich spraw, które wymagały zmian
- 2001 r.- Leaken, Rada Europejska przyjmuje DEKLARACJE W SPRAWIE PRZYSZŁOŚCI UE
- 2002r.- powołanie Konwentu Europejskiego
g) prace nad Konstytucja dla Europy
- Miała zastąpić wszystkie dotychczasowe traktaty jednym tekstem podzielonym na 4 części:
- Podstawowe przepisy - definicja UE, cele, uprawnienia, instytucje, procedury decyzyjne, obywatelstwo i finanse
- Karta Praw Podstawowych
- Polityki, działania wewn. i zewn. EU
- Postanowienia końcowe i procedury przyjęcia i rewizji
- Przeanalizowanie najważniejszych kwestii związanych z rozwojem i opracowanie projektu Konstytucji dla Europy
- Skład: m.in. reprezentanci rządów państw członkowskich, krajów kandydujących, Parlamentu Europejskiego, Komisji Europejskiej, Komitetu Regionów, partnerzy społeczni np. NGO, Rzecznik Praw Obywatelskich.
- Prace Konwentu zakończyły się podpisaniem w 2004 r. TRAKTATU USTANAWIAJĄCEGO KONSTYTUCJĘ DLA EUROPY.
- Proces ratyfikacji został zakłócony w 2005 r. kiedy Francja, a później Holandia odrzuciły w referendum postanowienia traktatu.
h) główne założenia traktatu lizbońskiego
- UE uzyskuje osobowość prawną
- Likwidacja WE, jej miejsce zastąpi UE
- Traktat o Wspólnocie Europejskiej (TWE) zamieniony na Traktat o funkcjonowaniu UE (TFUE)
- Zniesiony zostanie system filarowy
Podział kompetencji na 3 obszary:
- Zarezerwowany wyłącznie dla UE
- Obszar współdzielony
- Obszar wyłącznych kompetencji państw członkowskich
- Karta Praw Podstawowych jako część prawa pierwotnego
- Usunięto wszelkie symbole sugerujące państwowość (konstytucja, hymn, flaga)
- Wprowadza się możliwość wystąpienia z UE
i) charakter prawny aktów prawa wtórnego (rozporządzenie, dyrektywa, decyzja, zalecenie i opinia)
ROZPORZĄDZENIE
- Najważniejszy akt prawny
- Charakter wiążący
- Wywierają największy wpływ na krajowe porządki prawne
- Zasięg ogólny i bezpośredni (obowiązują we wszystkich państwach członkowskich i nie podlegają procesowi transpozycji do krajowych porządków prawnych)
- Obowiązują tak samo jak prawo krajowe
- Rozporządzenia najwyższej rang wydaje Rada UE wraz z Parlamentem
- Rozporządzenia niższej rani wydaje (wykonawcze) wydaje rada UE oraz Komisja Europejska
DYREKTYWA
- Wiążący akt prawny adresowany do wszystkich państw członkowskich (tylko czasami do wybranych)
- W odróżnieniu do rozporządzeń nie mają charakteru normatywnego. Oznacza to że są prawnie wiążące tylko w odniesieniu do celu. Który określają, wyznaczają także termin osiągnięcia tego celu.
- Wymagają transpozycji do narodowych systemów prawnych i pozostawiają adresatom swobodę wyboru środków służących do osiągnięcia zamierzonego celu
- Mniej niż rozporządzenie ingeruje w narodowe systemy prawne oraz uwzględnia miejscowe warunki prawne
- Obowiązki i prawa dla obywateli wynikają z dyrektywy dopiero po włączeniu do systemu prawa krajowego.
- Wydaje je Rada UE wraz z Parlamentem, Rada samodzielnie, oraz w mniejszym zakresie Komisja Europejska.
DECYZJA
- Akt zindywidualizowany
- Dotyczy konkretnych przypadków i nie ma charakteru prawotwórczego
- Wydaje je Rada UE w odniesieniu do państw członkowskich, i Komisja Europejska w odniesieniu do osób fizycznych i prawnych
ZALECENIA I OPINIE
- Służą instytucjom wspólnotowym do wyrażania stanowiska w określonych kwestiach i do postulowania działań
- Nie mają mocy prawnie wiążącej
2. Wspólna polityka rolna
a) geneza wpr
- Wiele czynników natury ekonomicznej i politycznej
- Przed II wojna światową państwa charakteryzowały się interwencjonizmem na rynkach rolnych
- Po zakończeniu II wojny światowej ogromny deficyt żywności utrzymywał się do końca lat 50-tych
- W traktacie EWG państwa chciały zapewnić samowystarczalność w dziedzinie produkcji rolnej oraz godziwy poziom życia dla ludności wiejskiej
b) podstawy prawne wpr
- Art. 32 TWE stanowi iż wspólny rynek obejmuje rolnictwo oraz obrót handlowy produktami rolnymi
- Art. 32 ust 4 stanowi: funkcjonowaniu i rozwojowi wspólnego rynku produktów rolnych powinno towarzyszyć ustanowienie wspólnej polityki rolnej
c) cele wpr
Art. 33 TWE:
- Wzrost produkcji rolnej (racjonalny rozwój produkcji rolnej i optymalne wykorzystanie czynników produkcji, zwłaszcza siły roboczej)
- Zapewnienie odpowiedniego poziomu życia ludności wiejskiej poprzez podnoszenie indywidualnych dochodów osób zatrudnionych w rolnictwie
- Stabilizacja rynków
- Zapewnienie bezpieczeństwa zaopatrzenia w produkty rolne
- Zapewnienie rozsądnych cen dla konsumentów
d) główne założenia organizacji rynków
- Niezbędne odpowiednie ramy prawne i gospodarcze
- Wspólna organizacja rynków rolnych obejmująca: wspólne reguły w dziedzinie konkurencji, obligatoryjną koordynację różnorodnych krajowych organizacji rynkowych, europejską organizację rynku
e) środki wpr
- Regulacja cen
- Subwencje dla produkcji i zbytu
- System magazynowania i przechowywania
- Wspólne mechanizmy stabilizacyjne w imporcie i eksporcie
- Wykluczenie wszelkiej dyskryminacji pomiędzy producentami i konsumentami wspólnotowymi
f) zasady wpr
- Jedność rynku
- Preferencja wspólnotowa
- Solidarność finansowa
g) instrumenty finansowe wpr
- 1962- Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej.
- Obecne finansowanie wspólnej polityki rolnej opiera się na rozporządzeniu Rady nr 1258/1999 z 1999 roku w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej
h) pojęcie organizacji rynków rolnych
▪ Oznacza całość reguł i mechanizmów wspólnotowych przeznaczonych do odpowiedniej regulacji rynku rolnego dla produktu lub grupy produktów. W zależności od produktu, wspólna organizacja rynków może przybrać następujące formy:
- Wspólnych reguł konkurencji
- Obowiązkowej koordynacji różnych krajowych organizacji rynkowych
- Europejskiej organizacji rynku
▪ Europejska organizacja rynku ma dwa aspekty:
- Wewnętrzny umożliwiający stabilizację cen produktów
- Zewnętrzny zapobiegający spadkowi cen poprzez import tańszej produkcji rolnej z państw trzecich
i) reformy i kierunki rozwoju wpr
- Obniżenie poziomu cen rolnych w kierunku zbliżania ich poziomu do cen światowych,
- Przyznanie rekompensat finansowych dla rolników z tytułu obniżki cen i wyłączenia przez nich części gruntów z pod uprawy,
- Utrzymanie dotychczasowego poziomu ochrony granic zewnętrznych
- Ograniczenie obszaru uprawy i produkcji zbóż, roślin oleistych i strączkowych oraz pośrednio chowu bydła i produkcji mleka,
- Obniżenie intensywności chowu bydła i zachęcanie rolników do stosowania działań korzystnych dla środowiska naturalnego
- Wprowadzanie zachęt przyspieszających wymianę pokoleń rolników
- Rozwój agroturystyki
- Tworzenie nowych, pozarolniczych miejsc pracy na terenach wiejskich
- W zakresie polityki strukturalnej przewidziano obligatoryjne ograniczenie powierzchni upraw
- W zakresie polityki rynkowej obniżenie zagwarantowanych cen dla zwiększenia konkurencyjności produktów wspólnotowych na rynkach światowych
j) europejski model rolnictwa
- Rolnictwo konkurencyjne, zdolne do istnienia na rynkach światowych bez nadmiernego subsydiowania
- Metody produkcji rolnej bezpieczne dla środowiska, o wysokiej jakości zdrowotnej
- Rolnictwo zróżnicowane
- Aktywne ekonomicznie obszary wiejskie
- Rolnictwo realizujące działania oczekiwane przez społeczeństwo (bezpieczna żywność, ochrona środowiska)
k) typy organizacji rynków rolnych
1. ochrona zewnętrzna z obowiązkową interwencją, tzn., ochrona przed konkurencją z krajów trzecich przy jednoczesnej gwarancji cen i zbytu w drodze obowiązkowego skupu po ustalonej cenie interwencyjnej, np. rynek zbóż;
2. ochrona zewnętrzna z warunkową interwencją, tzn. gwarancja cen i zbytu ograniczona czasowo i/lub ilościowo do określonej wartości skupu, np. rynek wołowiny;
3. ochrona zewnętrzna bez interwencji, tzn. brak mechanizmu podtrzymywania cen płaconych producentom na określonym poziomie, np. rynek mięsa drobiowego;
4. brak ochrony zewnętrznej i interwencji, np. rynek roślin oleistych i białkowych
* Dotychczas wspólną organizacją rynków rolnych nie zostały objęte: mięso końskie, ziemniaki, miód, kawa, alkohol pochodzenia rolniczego oraz zioła
l) pojęcie mechanizmów stabilizacji
- interwencja na rynku wewnętrznym i ochrona zewnętrzna obejmująca: zboża, cukier, oliwę, masło, mleko w proszku, wołowinę, wieprzowinę, świeże owoce i warzywa.
- ochrona zewnętrzna bez interwencji, obejmująca: rzepak, jaja, drób, wino, chmiel, kwiaty.
- refundacje wywozowe (eksportowe) w formie subsydiów (rekompensata dla różnicy pomiędzy wyższymi cenami na rynkach wewnętrznych a niższymi na rynkach światowych), obejmują: zboża, cukier, produkty mleczne, wołowinę, wieprzowinę, świeże owoce i warzywa
- refundacje produkcyjne w formie subsydiów (rekompensata dla różnicy pomiędzy wyższymi cenami na rynkach wewnętrznych a niższymi cenami surowców importowanych), obejmują: zboża i cukier
3. Wspólna polityka ochrony środowiska
a) geneza polityki ochrony środowiska
- Lata 70-te pierwsze deklaracje Państw Członkowskich
- 1987 – Jednolity Akt Europejski- ochrona środowiska jako jeden z głównych celów UE
- Podstawa prawna - zapisy w Traktacie Ustanawiającym Wspólnotę Europejską (TWE, Art. 174 – 176)
- Filary polityki ochrony środowiska UE:
▪ Ostrożność,
▪ Działanie zapobiegawcze,
▪ Usuwanie zanieczyszczeń u źródła,
▪ Zasada „zanieczyszczający płaci”.
b) podstawy prawne
▪ Art. 2 Traktat o UE (TUE) – Zasada zrównoważonego rozwoju to jeden z głównych celów UE
▪ Art. 6 TWE – Konieczność uwzględnienia polityki ochrony środowiska we wszystkich politykach sektorowych
▪ Art. 95 TWE – „…w dziedzinie ochrony zdrowia, bezpieczeństwa, ochrony środowiska naturalnego przyjmuje się jako podstawę … wysoki poziom ochrony uwzględniając w szczególności wszelkie zmiany oparte na faktach naukowych….”
c) główne obszary polityki ochrony środowiska
- UE prowadzi aktywną politykę ochrony gleby, wody i klimatu, powietrza, flory i fauny.
- Zasada pomocniczości - angażuje się tylko wtedy gdy działania na poziomie UE są bardziej skuteczne niż działania narodowe lub regionalne (patrz zmiany klimatyczne)
- Zasady polityki ochrony środowiska UE:
d) główne problemy związane ze zjawiskiem ocieplenia klimatu
- podwyższenie średniej temperatury atmosfery przy powierzchni ziemi i oceanów oraz przewidywane ocieplenie w przyszłości.
- wywołany zwiększoną emisją tzw. gazów cieplarnianych (np. CO2). Gazy cieplarniane zatrzymują ciepło wydzielane na Ziemi i zapobiegają wydostaniu się jego poza atmosferę.
- czy jest to efekt działalności człowieka czy efekt naturalny?
- rosnąca temperatura-wzrost poziomu morza, intensyfikacja ekstremalnych zjawisk pogodowych etc.
- zmiany w wydajności i jakości upraw,
- regresja lodowców,
- wymieranie gatunków organizmów żywych
- większe rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych
e) sposoby ograniczania zmian klimatycznych
- ograniczenie wzrostu temperatury do 2 st. C – Do tego poziomu zmiany nieodczuwalne. Można to osiągnąć poprzez:
▪ Ustabilizowanie światowej emisji CO2 do 2020
▪ Ograniczenie emisji o 50% do 2050 w stosunku do 1990
- można to osiągnąć tylko pod warunkiem globalnych działań
f) główne założenia pakietu „Klimat i Energia”
Przedstawiony przez Komisję Europejską w styczniu 2008:
- Wychwytywanie i składowanie CO2
- Transport niskoemisyjny
- System handlu uprawnieniami do emisji
- Walka z emisjami w sektorach nieobjętych
g) handel uprawnieniami do emisji
- nagradza przedsiębiorstwa które ograniczają emisje i nakłada kary finansowe na te które emisji nie ograniczają
- poprzez nadanie emisjom wartości ekonomicznej zachęca do poszukiwania przedsięwzięć o niskich kosztach redukcji emisji oraz stymuluje działania gdzie są one najtańsze;
Każde przedsiębiorstwo posiada przydział emisji CO2. Na dodatkowe emisje należy wykupić uprawnienia. Emisja poniżej przydziału daje możliwość przedsiębiorstwu sprzedaży na rynku.
- europejski system handlu emisjami zachęca do inwestycji w technologie niskowęglowe.
- System ten obejmuje obecnie ponad 11 tys. energochłonnych obiektów zarówno w branży produkcyjnej jak i wytwarzania energii. Od 2012 roku obejmie również emisje lotnicze wytwarzane podczas lotów do i z lotnisk europejskich. Razem ok. 50% emisji w UE.
- Od 2013 rozszerzony na sektory chemiczny i huty aluminium, a także gazy cieplarniane inne niż CO2
- Od 2013 do 2020 przydział limitów emisji będzie zastępowany stopniowo przez system aukcyjnej sprzedaży przydziałów
h) działania podejmowane przez państwa członkowskie na rzecz ochrony środowiska
- UE jest siłą napędową świtowych negocjacji klimatycznych
- Protokół z Kioto – ograniczenie emisji CO2 przez największych emitentów o 8% do 2012 w stosunku do 1990
- Polska spełnia wymagania Protokołu z Kioto
- Kopenhaga 2009
- Kraje rozwinięte odpowiadają za 75% gazów cieplarnianych w atmosferze, ale działania krajów rozwijających się są również niezbędne (do 2020 przewyższą emisje CO2 krajów rozwiniętych)
...
gosicka