1. Stres
Siły zewnętrzne wywołują w nas napięcie. Definicja stresu ma dwa czynniki:
· Ludzie różnią się od siebie sposobem spostrzegania zdarzeń
· To jak na podstawie własnej wiedzy i zdolności oceniają możliwości skutecznego reagowania
Bierzemy zawsze pod uwagę:
· Cechy jednostki
· Cechy sytuacji
· Reakcję między nimi
Trzy typy reakcji na stres:
· Dystres jest reakcją organizmu na zagrożenie, utrudnienie lub niemożność realizacji ważnych celów i zadań człowieka, pojawia się w momencie zadziałania bodźca, czyli stresora.
· Eustres to stres pozytywnie mobilizujący do działania.
· Neustres to bodziec dla danej osoby neutralny w działaniu, chociaż dla innych bywa on eustresowy lub dystresowy.
Cechy osób odpornych na stres:
· Są przekonani, że sprawują nad swoim życiem kontrolę
· Wobec zdarzeń krytycznych nie czują się bezradni
· Wierzą, że mają wpływ na zdarzenia i wpływ na innych ludzi
Dla odpornych ludzi ważne są:
· Cele osobiste
· Przyjaciele
· Rodzina
· Praca
· Religia
Pokonaj stres! Oto kilka wskazówek:
· ćwiczenia oddechowe
· kontakt z naturą
· aromaterapia (olejki m.in. szałwiowy, różany, rozmarynowy, lawendowy mają działanie antystresowe)
· dobre jedzenie (ważne, aby produkty zawierały węglowodany, które podnoszą poziom zbawczej dla psychiki serotoniny)
· śmiech (nie trzeba chyba wspominać, że śmiech to zdrowie :) )
· ruch (codzienna dawka ruchu w formie biegu wzmocni twój system nerwowy)
· seks (podczas czułego dotyku organizm produkuje endorfiny - hormony szczęscia)
· muzyka (najlepiej tą, którą lubisz, jeśli masz problem z doborem - polecam Mozarta, utwory tego kompozytora normalizują ciśnienie tętnicze, ponieważ mają częstotliwości dźwięków zgodne z rytmem pracy naszego serca)
· masaż (dobry na wszystko)
· zioła łagodzące niepokój (m.in. chmiel, kozłek lekarski i melisa)
· akupresura
Oprócz tego ważne jest, aby ...
· ograniczyć kawę i papierosy (Dym tytoniowy wywołuje ból głowy, podnosi ciśnienie krwi i przyspiesza bicie serca - objawy jak przy stresie! Kofeina wypłukuje z organizmu magnez i łatwiej się irytujesz.)
· nie brać na siebie zbyt wielu spraw naraz
· nie zaniedbywać przyjaciół (dzięki nim zyskujemy poczucie bezpieczeństwa przez co lepiej radzimy sobie ze stresem)
· nie unikać zwierząt (udowodniono, że kontakt ze zwierzęciem wspaniale relaksuje)
2. Rodzaje emocji
Emocje mogą być związane z różnego rodzaju stanem człowieka, np.:
· strachem,
· radością, zadowoleniem,
· rozpaczą, tragedią,
· oczekiwaniem na coś,
· spotkanie z druga osobą, która dla nas coś znaczy,
· egzaminem,
· mogą być też spowodowane różnymi sytuacjami, np.: ślub, podjęcie nowej pracy, wycieczka, narodziny dziecka.
W zależności od sytuacji, w której się znajdujemy, nasze emocje są różne, ale towarzyszą nam przez całe życie. (złość, strach, duma, apatia, zazdrość, niepokój, panika, trema, odraza, wstręt, rozkosz, cierpienie, bezsilność, zadowolenie, przykrość, przyjemność, znudzenie, obojętność, wstyd, ciekawość, gniew, żal, radość, rozczarowanie, rozpacz, zawód, wściekłość, nadzieja, smutek, szczęście, zdziwienie....)
3. Określenie osobowości
Jest to złożony system motywów, wyróżniający się w cechach niepowtarzalnego sposobu przystosowania się danej jednostki do otoczenia. Na osobowość wpływa dobre przystosowanie się, które polega na realizacji wszystkich motywów, które stanowią całościowy spójny system.
Dobre przystosowanie, to takie przystosowanie, które pozwala na równoległą realizację motywów przetwarzania, motywów społecznych i wyższych poprzez efektywne zachowanie w realnym otoczeniu.
4. Czynniki poprawiające przystosowanie
Co należy zrobić, żeby poprawić swoje przystosowanie:
· Dobry stan zdrowia i kondycja fizyczna
· Satysfakcjonująca praca
· Odpoczynek i relaks
· Towarzystwo
· Zaufana osoba
· Obiektywność
· Wgląd w siebie
· Nie do końca traktować siebie zbyt poważnie (żyć dniem dzisiejszym)
5. Rodzaje inteligencji
Inteligencja – zdolność oryginalnego myślenia i rozwiązywania problemów w sposób twórczy, zdolność uczenia się, rozumienia, przyswajania nowych pojęć i nowych punktów widzenia.
Rodzaje inteligencji:
· Mechaniczna – umiejętność posługiwania się maszynami, narzędziami
· Społeczna – zdolność mądrego postępowania w stosunku do innych ludzi
· Abstrakcyjna – zdolność operowania liczbami, pojęciami, symbolami, zasadami nauki.
6. Rodzaje konfliktów
Konflikt można definiować jako proces, w którym jedna ze stron podejmuje świadome wysiłki zmierzające do udaremnienia dążeń drugiej strony poprzez blokowanie osiągnięcia przez nią celów lub blokowanie działań w jej interesie.
Biorąc pod uwagę organizację można wskazać pięć typów konfliktów:
· Konflikt wewnętrzny – występuje wówczas, gdy dana osoba nie wie jakiej pracy się od niej oczekuje, gdy niektóre wymagania dotyczące jej pracy są sprzeczne z innymi, albo kiedy oczekuje się od niej więcej, niż uważa, że jest w stanie zrobić. Ten typ konfliktu wpływa na sposób reagowania danej osoby na inne rodzaje konfliktów w organizacji.
· Konflikt między poszczególnymi osobami w tej samej organizacji przypisuje się często różnicom osobowości. Na ogół jednak konflikty takie wybuchają wskutek nacisków związanych z odgrywanymi rolami (np. między kierownikiem a podwładnym) albo personalizacji konfliktów między grupami.
· Konflikt między jednostką a grupą często jest spowodowany sposobem reagowania poszczególnych osób na naciski wywierane przez grupę roboczą, zmierzające do wymuszenia konfornizmu. Np. jednostka może być karana przez grupę za przekraczanie lub nie osiąganie przyjętych przez nią norm wydajności.
· Konflikt między grupami w tej samej organizacji. Najczęściej konflikty międzygrupowe pojawiają się między linią a sztabem oraz między robotnikami a kierownictwem. Członkowie zróżnicowanych działów w organizacji mają różne horyzonty czasowe, cele, orientacje interpersonalne i sposoby rozwiązywania problemów. Różnice te umożliwiają członkom grup skuteczne wykonywanie ich zadań, ale też zwiększają możliwości konfliktu między nimi.
· Konflikt między organizacjami uważany jest za nieodłączny i pożądany w sferze gospodarczej; najczęściej określa się go jako konkurencję. Stwierdzono, że ten rodzaj konfliktu prowadzi do opracowania nowych wyrobów, technologii i usług, do niższych cen i efektywniejszego wykorzystania zasobów. Prawa oraz instytucje państwowe starają się sprzyjać konfliktom funkcjonalnym ( np. przez prawodawstwo antytrustowe) i ograniczać ich dysfunkcjonalne aspekty (np. fałszywe reklamy czy szpiegostwo).
7. Etyka zawodowa
Przez etykę zawodową jakiejś grypy rozumie się najczęściej doktrynę moralną, systematyzującą oceny i normy moralne związane z wykonywaniem określonego zawodu.
Etyka zawodowa występuje w trzech znaczeniach:
· Norm określających jak przedstawiciele danego zawodu winni się zachowywać
· Przekonań moralnych przedstawicieli danego zawodu
· Ocen etycznych zachowań przedstawicieli danego zawodu
Do zadań etyki zawodowej zaliczyć można głównie:
· Regulowanie stosunku wewnętrznego środowiska zawodowego, czyli budowanie solidarności, współpracy, życzliwości
Zasady etyki zawodowej występują w postaci nakazów i zakazów.
8. Grupy społeczne
Zespół ludzi, których łączą stosunki społeczne jakiegoś określonego rodzaju, jakaś odpowiednio doniosła więź społeczna, nazywany jest grupą społeczną. Ze względu na więź pokrewieństwa i związki małżeńskie ludzie tworzą grupę rodzinną. Na skutek zawartej umowy współpracy gospodarczej tworzą spółki i spółdzielnie. Wspólne zainteresowania leżą u podstaw towarzystw naukowych, klubów sportowych, itp.
Spośród najważniejszych rodzajów grup należy wymienić:
· Grupy małe i grupy duże. Grupy małe liczą zazwyczaj do kilkunastu członków, co w decydującej mierze wpływa na kształtowanie się ich cech mających szczególne znaczenie dla oddziaływań wychowawczych. Zachodzą w nich styczności bezpośrednie, osobiste. Stosunki w tych grupach, regulowane przez instytucje nieformalne, mają charakter przyjacielski. Wzajemna bliskość i znajomość członków sprzyjają osiągnięciu przez nich pełnej identyfikacji z grupą. W grupach dużych, zazwyczaj bardzo licznych i mających duży zasięg terytorialny możliwość bezpośrednich stosunków osobistych jest niewielka. Występuje, więc konieczność pośredniego kontaktowania się członków, a ich działanie oraz kontrola społeczna w tych grupach przyjmują formy zinstytucjonalizowane. Utrzymaniu wewnętrznej spójności grupy, kształtowaniu ich postaw, kierowaniu zachowaniami służą regulaminy-i przepisy. Współczesne grupy o znacznej liczbie członków i dużym zasięgu terytorialnym często posługują się środkami masowego przekazu (telewizją, radiem, prasą). W grupach dużych kształtuje się hierarchia służbowa (niekiedy złożona, o skomplikowanym stopniu wzajemnych zależności jej ogniw). W miejscu dominującej w małych grupach więzi osobistej występuje w nich więź formalna. Konsekwencje różnic w liczebności członków grup odnoszą się, więc do wielu podstawowych cech tych zbiorowości. Pewne grupy mogą mieć jedne cechy grupy małej, inne —dużej. Ma to miejsce wtedy, gdy np. mała grupa na skutek zwiększania się liczby jej członków przekształca się w grupę dużą.
· Grupy pierwotne i grupy wtórne. Pierwsze z nich stanowią szczególną odmianę grup małych. Liczba ich członków jest niewielka, kontakty mają charakter bezpośredni. Grupy te cechuje silna więź osobista, niewyspecjalizowane funkcje, względna intymność i trwałość. Zalicza się do nich przede wszystkim rodzinę, grupę sąsiedzką (powstającą w wyniku przekształceń kręgów sąsiedzkich), grupę rówieśniczą. Nie ma w nich zazwyczaj więzi formalnej, członkowie są silnie zaangażowani emocjonalnie w sprawy grupy, solidarni, występuje w nich wysoki poziom identyfikacji członków z grupą. Grupy wtórne to reguły grupy zorganizowane dla realizacji określonego celu, liczące zazwyczaj więcej członków. Przeważają w nich styczności rzeczowe (związane z realizowanym celem) i najczęściej — pośrednie. Niektóre grupy wtórne, mogą mieć nieliczny skład osobowy (np. komitety organizacyjne, komitety rodzicielskie). Cechą charakterystyczną społeczeństw współczesnych jest wzrastająca liczba grup wtórnych. Jest to spowodowane postępującym podziałem pracy, wzrostem zainteresowań i potrzeb ludzi, specjalizacją życia społecznego.
· Grupy nieformalne i grupy formalne. Grupa nieformalna to taka, której więź wewnętrzną polega tylko na organizacji instytucji i kontroli nieformalnej, Są to, więc grupy złożone zwykle z małej liczby osób, połączonych wspólnotą interesów, pozostającą w bezpośrednich interakcjach (więzi osobiste), w których obowiązują niesformalizowane – niekiedy bardzo luźne i ulotne – zasady i kryteria członkostwa, kierownictwa i kontroli. Istnieją poza lub wewnątrz grup formalnych a ich cele mogą być zgodne lub sprzeczne z działaniami tych, że grup. Z kolei grupa, która rozwinęła instytucje formalne, formalny system kontroli i organizacji — to grupa formalna (zazwyczaj jest to grupa duża lub wtórna). Grupa formalna (np. organizacje), funkcjonujące na podstawie wewnętrznych, sformalizowanych i oficjalnych instytucjach władzy, kontroli i podziale ról, czyli specjalizacji zadań.
· Klasy społeczne. Klasy to takie grupy ludzi, z których jedna może przywłaszczać sobie pracę drugiej dzięki różnicy miejsca, jakie zajmują w określonym systemie gospodarki społecznej i sposobem otrzymywania i rozmiarami tej części bogactwa społecznego, którą rozporządzają.
· Celowe i wspólnotowe. Uczestnicząc w życiu grup jednostka zapoznaje się z przyjętymi przez nią wartościami pozostającymi zazwyczaj w ścisłym związku z kulturą społeczeństwa, występującymi w nim systemami światopoglądowymi, specyficznymi cechami grupy. Wartości te wpływają na kształtowanie się, doraźnych i przewidywanych do osiągnięcia w dłuższych okresach czasu, celów jednostki pozostającej pod wpływem grupy. Różnorodność grup sprawia, że preferowane przez jednostkę cele mogą mieć różną treść i charakter (np. mogą to być cele polityczne, religijne, wiedza, popularność, bogactwo itp.). Pod wpływem oddziaływania grupy jednostka dążąc do osiągnięcia jednych dóbr, do innych może mieć stosunek obojętny lub negatywny.
· grupy terytorialne (skupiska rozproszone, wędrowne) i grupy tworzące się na podstawie wspólnych wartości kulturowych. Tworzy się również grupy celowe, które zostały zorganizowane planowo dla realizacji pewnego celu lub grupy celów, i w których istnieje tylko więź sformalizowana. W grupach celowych dominuje więź rzeczowa i stosunki oparte na stycznościach rzeczowych. Są one tworzone intencjonalnie.
9. Osobowość c.d.
Zaburzenia osobowości – nerwica, psychoza, fobia, obsesja.
Psychoza (gr. psyche – umysł i osis – szaleństwo) – zaburzenie psychiczne definiowane w psychiatrii jako stan umysłu, w którym doznaje się silnych zakłóceń w percepcji rzeczywistości. Osoby, które doznają stanu psychozy doświadczają, zaburzeń świadomości, spostrzegania, a ich sposób myślenia ulega zwykle całkowitej dezorganizacji. Osoba znajdująca się w stanie psychozy ma przekonanie o realności swoich przeżyć i wydaje się jej, że funkcjonuje normalnie. Istotą psychozy jest brak krytycyzmu wobec własnych, nieprawidłowych spostrzeżeń i osądów, przy czym należy tu rozróżnić psychozy z prawidłowo zachowaną świadomością, od psychoz z towarzyszącymi zaburzeniami świadomości.
Fobia (nowołac. phobia "stany lęku u neuropatów", z gr. φόβος phóbos "strach, lęk") to zaburzenie nerwicowe, którego objawem osiowym jest uporczywy lęk przed różnymi określonymi sytuacjami, zjawiskami lub przedmiotami, związany z unikaniem sytuacji wywołujących go i utrudnieniem funkcjonowania w społeczeństwie. Fobie wywołane są przez pewne sytuacje lub obiekty zewnętrzne wobec osoby przeżywającej lęk, które obiektywnie nie są niebezpieczne. Cierpi na nie około 10% ludzkości.
Obsesja (łac. obsessio) – rodzaj zaburzeń lękowych, wyrażający się występowaniem irracjonalnych myśli i impulsów, którym towarzyszy przekonanie o ich niedorzeczności i chęć uwolnienia się od nich.
Myśli natrętne to idee, wyobrażenia oraz impulsy do działania, które pojawiają się w świadomości w sposób stereotypowy.
Zaburzenia nerwicowe zwane potocznie nerwicami (albo: neurozami) – grupa zaburzeń psychicznych o bardzo rozmaitej symptomatyce, definiowana jako zespoły dysfunkcji narządów, psychogennych zaburzeń emocjonalnych, zakłóceń procesów psychicznych i patologicznych form zachowania występujących w tym samym czasie i powiązanych ze sobą wzajemnie. Charakterystyczne jest to, że chory często zdaje sobie sprawę z absurdalności swoich objawów (natręctw, fobii) czy braku podstaw swoich objawów somatycznych, jednakże zmuszony jest do ich powtarzania. Między innymi ta cecha – krytycyzm wobec swoich objawów – różni nerwicę od psychozy.
W skład osobowości wchodzi między innymi temperament.
Rodzaje temperamentu:
· Melancholik – osoba przygnębiona
· Sangwinik - bardzo przygnębiona
· Flegmatyk – spokojna osoba
· Choleryk - intrygujący
Sylwunia1978