POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE
Postępowanie administracyjne jest to ogół czynności organu administracyjnego i stron zmierzające do wydania aktu administracyjnego / decyzji/.
Aktami prawnymi regulującymi postępowanie administracyjne są:
“ Kodeks Postępowania Administracyjnego” zwany dalej kpa.
“Ordynacja Podatkowa”.
“ Ustawa o Naczelnym Sądzie Administracyjnym.
“ Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji”
Akty te normują postępowanie w sprawach;
1. Przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych,
2. Przed innymi organami państwowymi oraz innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw w drodze decyzji administracyjnych,
3. W sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej, a także innymi organami państwowymi i innymi podmiotami oraz między tymi organami a sądami,
4. W sprawach wydawania zaświadczeń.
5. W sprawach skarg i wniosków.
Rodzaje postępowania administracyjnego
1. Postępowanie ogólne.
2. W sprawach wydawania zaświadczeń,
3. W sprawach skarg i wniosków,
4. W sprawach podatkowych,
5. W sprawach o wykroczenia,
6. W sprawach patentowych
Postępowanie administracyjne ogólne.
Jeżeli nie podaje się o jakie postępowanie chodzi to stosuje się ogólne.
Rodzaje postępowania administracyjnego ogólnego;
W sprawach budowlanych,
sanitarnych,
drogowych,
rolnych,
leśnych,
przemysłowych,
melioracyjnych
W postępowaniu administracyjnym uczestniczą między innymi następujące podmioty;
Organy administracji publicznej,
Strony postępowania administracyjnego,
Organy stojące na straży praworządności,
Inne podmioty i osoby.
Organy administracyjne
Organem administracyjnym jest każdy podmiot, któremu prawo daje szczególne funkcja administrowania.
W państwie prawa ma własne kompetencje ustawowo przypisane / samodzielność w zakresie kompetencji/.
Organ działa przy pomocy urzędów lub instytucji. Są to aparaty pomocnicze organu działające poprzez zespół ludzi przydatnych organowi do pomocy w wykonywaniu jego funkcji np.. urząd gminy, urząd wojewódzki, urząd celny, urząd morski itp..
Spośród organów administracji publicznej wyróżniamy
1. organy administracji rządowej jak między innymi :
Ministrowie poszczególnych resortów,
Wojewodowie,
Dyrektorzy Izb Skarbowych,
Dyrektorzy Izb Celnych
Dyrektorzy Izb Morskich
2.organy jednostek samorządu terytorialnego jak na przykład
Prezydent Wójt, Burmistrz,
Marszałek Województwa,
Starosta,
Samorządowe Kolegium Odwoławcze,
Związki gmin i związki powiatów,
Kierownicy służb i inspekcji oraz straży, które działają w imieniu wójta burmistrza czy prezydenta,
Organizacja społeczne.
Poza tymi organami postępowanie prowadzić mogą i podejmować rozstrzygnięcia również inne organy, jednostki czy instytucje, którym przepisy szczególne powierzyły prowadzenie spraw z zakresu administracji publicznej.
Jaki organ powinien prowadzić postępowanie w danej sprawie, rozstrzygają przepisy kodeksu dotyczące właściwości organów.
Przepisy te rozróżniają takie właściwości jak:
Miejscową,
Rzeczowa,
Instancyjną
Właściwość miejscową określają granice terytorialnego zasięgu kompetencji danego organu.
W sprawach dotyczących nieruchomości - według miejsca jej położenia,
W sprawach prowadzenia zakładu pracy - według miejsca, w którym zakład pracy jest położony,
W innych sprawach według miejsca zamieszkania, siedziby lub pobytu.
Właściwość rzeczową określają przepisy prawa materialnego. Jest to uprawnienie konkretnego organu do prowadzenia postępowania i wydania rozstrzygnięcia w określonej sprawie.
Właściwość instancyjna określa , który organ rzeczowo właściwy w danej sprawie uprawniony jest do rozstrzygania w I instancji, a który w II instancji.
Strony i uczestnicy postępowania
Stroną jest każdy czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.
Stronami mogą więc być osoby fizyczne, osoby prawne i inne jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.
Strony nie będące osobami fizycznymi działają przez swych ustawowych lub ustanowionych przedstawicieli.
Obok stron w postępowaniu administracyjnym mogą wystąpić uczestnicy na prawach strony np.. organizacje społeczne, prokurator oraz Rzecznik Praw Obywatelskich.
Strona może działać przez pełnomocnika.
Pełnomocnikiem może być osoba fizyczna z pełną zdolnością do czynności prawnych. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone go protokołu.
Jeżeli strona jest nieobecna organ może wystąpić do sądu o wyznaczenie przedstawiciela. Jeżeli sprawa nie cierpi zwłoki organ sam wyznacza przedstawiciela do czasu wyznaczenia go przez sąd.
Ogólne zasady postępowania administracyjnego
Zasady te stanowią normy prawa procesowego i obowiązują na równi z pozostałymi przepisami kodeksu.
Zasady proceduralne obowiązują we wszystkich stadiach postępowania i we wszystkich instancjach.
Naruszenie przez organy administracji tych zasad w połączeniu z naruszeniem konkretnego przepisu Kpa zawsze skutkuje wadliwością decyzji administracyjnej.
Kodeks nie nadaje tym zasadom nazw lecz określa ich treść, dlatego przedstawiane są ich różne klasyfikacje.
Najczęściej przyjmuje się, iż są to następujące zasady:
Praworządności - organy prowadzące postępowanie obowiązane są działać na podstawie przepisów prawa i zgodnie z prawem,
Interesu publicznego i słusznego interesu obywateli - nakłada obowiązek harmonizowania tych interesów, jeżeli są one ze sobą sprzeczne,
Prawdy obiektywnej - organy podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy,
Pogłębiania zaufania obywateli od organów państwa - zobowiązuje organy do rozstrzygnięcia sprawy praworządnie i sprawiedliwie,
Informowania stron - organy zobowiązane są do pełnego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych,
Czynnego udziału stron - zapewnienie stronom czynnego udziału w każdym stadium postępowania przed wydaniem decyzji,
Przekonywania - obowiązek wyjaśniania i uzasadniania stronom przesłanek i motywów, jakimi się kierują przy załatwianiu spraw i podejmowaniu decyzji,
Szybkości i prostoty postępowania - działać sprawnie wnikliwie i szybko posługując się najprostszymi środkami prowadzącymi do załatwienia sprawy,
Ugodowego załatwiania spraw - nakłanianie stron do zawarcia ugody, wyjaśnianie jakie środki prawne będzie miała ugoda itp..
Pisemności - sprawy należy załatwiać w formie pisemnej,
Dwuinstancyjności - dopuszczalność na wniosek strony powtórnego rozpatrzenia sprawy przez organ wyższego stopnia,
Trwałości decyzji administracyjnej - decyzje od których nie nie przysługuje prawo odwołania są ostateczne, mogą być weryfikowane tylko w szczególnych przypadkach określonych w kodeksie.
Przebieg postępowania
W trakcie prowadzenia postępowania można wyróżnić trzy etapy:
1/ wszczęcie postępowania,
2/ postępowanie dowodowe,
3/ zakończenie postępowania.
Wszczęcie postępowania następuje na wniosek strony lub z urzędu.
Zasadą jest, że rozstrzygnięcia sprawy przyznające stronom uprawnienia następują w postępowaniu wszczynanym na wniosek, zaś nakładające obowiązki mogą być wszczynane z urzędu.
Wyjątek od tej zasady określony został w art.. 61 par.2 Kpa zgodnie z którym organ administracji publicznej może ze względu na szczególnie ważny interes strony wszcząć z urzędu postępowanie także w sprawie, w której przepis prawa wymaga wniosku strony. Organ obowiązany jest jednak w takim przypadku uzyskać zgodę strony w toku prowadzonego postępowania, a w razie nie uzyskania zgody, postępowanie umorzyć.
Po złożeniu przez stronę wniosku o wszczęcie postępowania organ administracji zobowiązany jest do przeprowadzenia wstępnej merytorycznej i formalnej oceny tego wniosku, a następnie dokonania oceny, czy jest właściwy do rozpatrzenia sprawy.
W sytuacji pozytywnej wstępnej oceny wniosku i uznania swej właściwości, organ prowadzący postępowanie zawiadamia o wszczęciu postępowanie wszystkie osoby będące stronami w sprawie.
Data złożenia wniosku stanowi datę wszczęcia postępowanie administracyjnego na wniosek strony.
W przypadku postępowania z urzędu - początek postępowania odpowiada pierwszej czynności urzędowej w danej sprawie, o której zawiadomiono stronę.
W drugiej fazie postępowania organ administracji musi ustalić stan faktyczny na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego. Ma to na celu dojście do prawdy obiektywnej przy wykorzystaniu dowodów i ich prawidłowej oceny.
Postępowanie wyjaśniające może być prowadzone na rozprawie lub poza nią.
Przeprowadzenie rozprawy jest obowiązkowe gdy:
Zapewni to przyspieszenie lub uproszczenie postępowania,
Zapewni to osiągnięcie celu wychowawczego,
Wymaga tego przepis prawa.
O terminie i miejscu rozprawy organ administracji powinien zawiadomić strony, świadków, biegłych oraz inne osoby i instytucje, jeżeli ich udział w rozprawie jest uzasadniony ze względu na przedmiot sprawy.
Rozprawą kieruje wyznaczony do przeprowadzenia rozprawy pracownik organu, przed którym toczy się postępowanie.
Nieobecność na rozprawie stron prawidłowo wezwanych nie stanowi przeszkody do jej prowadzenia.
Wszczęte i prowadzone postępowanie może ulec zawieszeniu.
Postanowienie o zawieszeniu postępowania jest czynnością powodującą wstrzymanie biegu terminów przewidzianych w Kpa. Zawieszenie postępowania może nastąpić gdy zachodzą zdarzenia prawne przejściowo uniemożliwiające dalsze prowadzenie postępowania i rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej. Zawieszenie i podjęcie na nowo zawieszonego postępowania nastąpić może na wniosek strony, przy czym jeżeli w okresie 3 lat od daty zawieszenia postępowania, żadna ze stron nie zwróci się o podjęcie postępowania, żądanie wszczęcia postępowania uważa się za wycofane.
Gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, lub gdy wystąpiła o to strona na wniosek której wszczęto postępowanie a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz nie jest to sprzeczne z interesem społecznym to takie postępowanie może być umorzone w trybie art.. 105 Kpa.
Umorzenie postępowania następuje w formie decyzji administracyjnej, która nie rozstrzyga sprawy co do istoty, a więc nie wywołuje skutków w sferze prawa materialnego.
Wywołuje ona skutki w sferze prawa procesowego w postaci zakończenia sprawy w danej instancji.
Trzecia faza dotycząca zakończenia postępowania kończy się wydaniem decyzji administracyjnej lub ugody.
Terminy załatwiania spraw
W kodeksie można wyróżnić szereg podziałów dotyczących terminów załatwiania spraw
I podział
- bezwzględnie wyznaczone przez Kpa to 7, 14 dni lub miesiąc.
- względnie oznaczone - niezwłocznie bez zbędnej zwłoki.
II podział
- terminy ustawowe określane przez prawo materialne,
- wyznaczone przez organ, zależy od decyzji,
III podział
- zwykłe / instrukcyjne/ mogą być skracane,
- zawite - terminy po których czynność jest nieważna, mogą być przywracane po spełnieniu pewnych okoliczności.
Podstawową zasadą określoną w Kpa jest obowiązek załatwiania spraw bez zbędnej zwłoki.
Przesłanki szybkiego załatwienia sprawy to:
Strona dołączyła do sprawy wszelkie konieczne dokumenty,
Sprawy załatwiane SA na podstawie faktów powszechnie znanych,
Organ posiada wszelkie informacje z urzędu,
Organ ma możliwość ustalenia informacji na podstawie danych
Nie później niż w ciągu 1 miesiąca powinny być załatwiane sprawy wymagające przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego jak, przesłuchanie świadków, uzyskanie opinii biegłych przeprowadzenie rozprawy itp..
Nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania powinny być załatwiane sprawy szczególnie skomplikowane.
W ciągu 1 miesiąca powinna być załatwiona sprawa w postępowaniu odwoławczym, licząc od dnia otrzymania odwołania.
O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie, organ administracji obowiązany jest zawiadomić strony, podając im przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy.
Na niezałatwienie sprawy w terminie służy stronie zażalenie do organu wyższego stopnia.
Wyłączenie pracownika lub organu
W niektórych przypadkach kodeks normuje zasady ,kiedy dany pracownik lub organ nie mogą brać udziału w prowadzeniu konkretnej sprawy.
Przesłanki do wyłączenia pracownika to;
W sprawie gdy sam jest stroną,
Gdy jedna ze stron jest osobą, która pozostaje z pracownikiem w węźle prawnym,
Powinowactwo do II stopnia,
Pracownik był świadkiem w danej sprawie lub biegłym,
Był przedstawicielem stron lub najbliższej rodziny,
Wszczęto przeciwko niemu postępowanie karne , dyscyplinarne służbowe w jego sprawie,
Pracownik prowadzi sprawę swojego szefa.
O wyłączeniu pracownika decyduje bezpośredni przełożony i wyznacza drugiego pracownika.
Gdy sprawy dotyczą kierownika organu, wyłącza się cały organ z załatwienia tej sprawy.
W przypadku wyłączenia organu sprawę załatwia organ wyższego stopnia.
Doręczenia
Przepisy Kpa normują kwestie doręczania wszelkiego rodzaju pism i wezwań, wniosków i zażaleń zarówno przez organ jak i przez strony.
Organ doręcza wszelkiego rodzaju korespondencję za pośrednictwem poczty czy swojego pracownika za pokwitowaniem na piśmie.
Pisma doręczane są stronie lub jego pełnomocnikowi.
Jeśli strona lub pełnomocnik z...
gosicka