Prawo urzędnicze, 4.10.2010
PRAWO URZĘDNICZE W POLSLKIM PORZĄDKU PRAWNYM
Pojęcie prawa urzędniczego nie występuje w języku prawnym, ale występuje w języku prawniczym.
Prawo urzędnicze:
1. Zatrudnienie w sferze państwowej (urzędy, instytucje), inne państwowe jednostki organizacyjne, niezależnie od typu wykonywania przez określoną jednostkę zadań
2. Normy regulujące wykonywanie funkcji publicznych. Zakresem podmiotowym w tym ujęciu prawo urzędnicze obejmowałyby osoby zatrudnione w urzędach publicznych, jak i osoby pełniące funkcje publiczne
3. Przepisy regulujące kwestie związane z zatrudnieniem w urzędach administracji i władzy publicznej.
MODELE PRAWA URZĘDNICZEGO
1. Model kariery à zgodnie z tym modelem osoba przystępująca do pracy w administracji zostaje włączona do korpusu urzędniczego na najniższe stanowisko w hierarchii, aby potem w sposób systematyczny w drodze awansu zawodowego przechodzić na wyższe stanowiska
2. Model stanowisk à zgodnie z tym modelem zatrudnienie urzędnika następuje na określone stanowisko, a nie do korpusu jako takiego. Występuje ściśle powiązanie osoby zatrudnionej ze stanowiskiem i obowiązkami które są mu przypisane. Model jest elastyczny
3. Model ten charakteryzuje się tym, iż zawiera on zarówno elementy typowe dla modelu kariery jak i dla modelu stanowisk
PRZYNALEŻNOŚĆ PRAWA URZĘDNICZEGO DO OKREŚLONEJ GAŁĘZI PRAWA
Generalnie przyjmuje się, że prawo urzędnicze nie stanowi samodzielnej gałęzi prawa. Jest ono częścią prawa pracy, inaczej źródła prawa urzędniczego.
Jednym z podstawowych źródeł prawa urzędniczego jest Konstytucja RP. Nie zawiera norm praw urzędniczego, zawiera ogólne określenia zasad ustroju, także reguluje kwestie praw wolności politycznych czy też obywatelskich.
Podstawowymi źródłami prawa urzędniczego są pragmatyki służbowe, to jest akty normatywne, które w sposób szczególny względem kodeku pracy regulują status i obowiązku pracowników zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych. Podstawowymi pragmatykami prawa urzędniczego są:
· Ustawa z dnia 21.11.2008 o służbie cywilnej, Dz. U. z 2008 r. nr 2247 poz. 1505, z późn. zm.
· Ustawa z dnia 21.11.2008 o pracownikach samorządowych, Dz. U. z 2008 r. nr 223 poz. 1458, z późn. zm.
· Ustawa z dnia 16.09.1982 o pracownikach urzędów państwowych, Dz. U. z 2001 nr 86 poz. 953, z późn. zm.
· Ustawa z dnia 18.12.1998 o pracownikach sądu i prokuratury, Dz. U. z 1998 r. nr 162, poz. 1125 z późn. zm.
· Kodeks pracy (stosowany w prawie urzędniczym substydialnie na zasadzie art. 5 Kodeksu Pracy.
STOSUNKI PRACY W ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ (SŁUŻBA CYWILNA)
Pojęcie służby cywilnej:
· Ujęcie przedmiotowe à służba cywilna oznacza wykonywanie zadań państwa w sposób oparty na stosownych zasadach ogólnych
· Ujęcie podmiotowe à służba cywilna oznacza pracowników i urzędników zatrudnionych w organach administracji rządowej
SZEF SŁUŻBY CYWILNEJ
Ogólne zwierzchnictwo nad służbą cywilną kieruje Prezes Rady Ministrów, nie mniej bezpośrednio nadzór sprawuje Szef Służby Cywilnej. Wynika to z art. 10, ust. 1 ustawy o służbie cywilnej, zgodnie z którym szef służby cywilnej jest centralnym organem władzy rządowej odnośnie służby cywilnej. Szef służby podlega premierowi. Szefa służby cywilnej powołuje Prezes Rady Ministrów spośród urzędników służby cywilnej po zaciągnięciu opinii rady służby cywilnej. Pomimo powoływania szefa w takiej formie, to on jako organ nie wchodzi w skład korpusu służby. Na okres powołania na to stanowisko, zostaje zawieszony w prawach członka służby cywilnej.
Warunki, które musi spełnić szef służby cywilnej określa art. 11, ust. 1 ustawy o służbie cywilnej.
W celu wzmocnienia niezależności służby cywilnej przewidziano w ustawie określone gwarancje polegające na wyczerpującym wyliczeniu przyczyn uzasadniających odwołanie przez premiera szefa służby z zajmowanego stanowiska. W ustawie przewidziano dwa tryby odwołania szefa służby cywilnej ze stanowiska.
1. Tryb ma charakter obligatoryjny i został unormowany w art. 12 ustawy. Zgodnie z tym przepisem premier odwołuje szefa służby cywilnej ze stanowiska. W przypadku złożenia rezygnacji, w razie przestania spełniana któregokolwiek z warunków w określonych w art. 11, ust. 1, podpunkt 1-4, 7, 9 ustawy a także w przypadku niewypełniania obowiązków na skutek długotrwałej choroby stwierdzonej orzeczeniem lekarskim.
2. Tryb ma charakter fakultatywny określono go a w art. 13, ust. 1 powołanej ustawy zgodnie z którym premier odwołać szefa służby cywilnej po zasięgnięciu opinii rady służby cywilnej.
W przypadku odrzucenia sprawozdania o stanie służby cywilnej w terminie 3 miesięcy od dnia jego złożenia, sprzeniewierzenia się złożeniu ślubowaniu, a także w razie gdy utracił on nieposzlakowaną opinię.
Zdania szefa służby cywilnej określa art. 15, ust.1 ustawy. Do najważniejszych zdań szefa służby zaliczamy czuwanie nad przestrzeganiem zasad służby cywilnej czy też projektów, aktów normatywnych dotyczących służby cywilnej.
Rada służby składa się z 15 członków, których powołuje premier spośród osób których wiedza, doświadczenie i autorytet dają rękojmię prawidłowej realizacji zadań rady.
W ustawie zostały określone przypadki wygaśnięcia z mocy prawa członkostwa w radzie, zgodnie z tym przepisem członkostwo wygasa w razie śmierci członka rady, a także w przypadku gdy członek rady przestał spełniać którykolwiek z warunków określonych w art. 4 podpunkt 13. Ponadto w ustawie określono przypadki kiedy premier odwołuje członka rady służby stosownie do art. 22 ust. 2 i 3 na wniosek rady, w razie niewykonywania obowiązków członka rady oraz nie wypełnienia obowiązków na skutek długotrwałej choroby stwierdzonej orzeczeniem lekarskim. Premier odwołuje członka rady w wypadku zgłoszenia przez niego rezygnacji.
DYREKTORZY GENERALNI I KIEROWNICY URZĘDU
W urzędach szef służby cywilnej wykonuje swoje zadania i kompetencje przy pomocy dyrektorów generalnych urzędów lub kierowników urzędów. W literaturze przyjmuje się, że organy te cechuje podwójne podporządkowanie a mianowicie w zakresu zadań służby cywilnej, natomiast w zakresie właściwości merytorycznej danego urzędu podlegają odpowiedniemu naczelnikowi lub centralnemu organowi administracji publicznej. Kompetencje dyrektora generalnego urzędu dotyczą dwóch sfer, zapewnienia ciągłości pracy urzędu oraz funkcjonalności zastosowania przepisów z zakresu prawa pracy wobec osób zatrudnionych w urzędzie oraz realizowanie polityki personalnej w ramach kompetencji związanych z zapewnienia funkcjonowania i ciągłości urzędu, dyrektor generalny m.in. sprawuje bezpośrednio nadzór nad komórkami organizacyjnymi urzędu, w zakresie prawidłowego wykonywania zadań określonych przez kierownika urzędu, nadzoruje organizacyjnie przebieg prac nad terminowym przygotowaniem budżetu i układu wykonawczego do budżetu w części dotyczącej urzędu, gospodaruje mieniem urzędu, zwłaszcza zleca usługi i dokonywanie zakupu dla urzędu, a także zapewnia przestrzeganie przepisów o tajemnicy ustawowo chronionej. Z kolei w ramach kompetencji związanych z dokonywaniem czynności z zakresu prawa pracy wobec osób zatrudnionych w urzędzie, dyrektor generalny w szczególności przygotowuje program zarządzania zasobami ludzkimi w urzędzie, dokonuje czynności w wynikających z nawiązania i trwania stosunku pracy z członkami korpusu służby cywilnej, organizuje nabór na wolne stanowiska urzędnicze, dysponuje funduszami nagród, a także administruje środkami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w urzędzie.
ZAKRES PODMIOTOWY KORPUSU SŁUŻBY CYWILNEJ
W doktrynie przyjmuje się, że w skład korpusu służby cywilnej wchodzą pracownicy i urzędnicy służby zatrudnieniu na stanowiskach urzędniczych w jednostkach organizacyjnych, o których mowa w ustawie o służbie cywilnej. Ustawa rozróżnia pojęcie pracownika od urzędnika służby cywilnej w myśl art. 3, podpunkt 1, pracownik służby cywilnej oznacza osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie; natomiast urzędnik służby cywilnej oznacza osobę zatrudnioną na podstawie mianowania, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie. Definicję korpusu służby zawiera art. 2, ust. 1 ustawy. Z definicji tej wynika, że ustawodawca określa zakres podmiotowy służby cywilnej i ograniczył co do zasady sfery administracji rządowej różnych szczebli.
NAWIĄZANIE STOSUNKU PRACY W SŁUŻBIE CYWILNEJ
Warunki kwalifikacyjne dotyczące wszystkich członków korpusu służby cywilnej określa art. 4, 40 i 53 ustawy.
REKRUTACJA DO SŁUŻBY CYWILNEJ
Podmiotem odpowiedzialnym za organizację rekrutacji kandydatów do korpusu jest dyrektor generalny danego urzędu. Co do zasady rekrutacja do służby cywilnej przebiega w trzech etapach.
Pierwszy etap wiązany jest z informacją o wolnych stanowiskach pracy w urzędzie administracji. Etap unormowano w art. 28 ustawy o służbie cywilnej. Zgodnie z tym przepisem dyrektor generalny urzędu ma obowiązek upowszechniać informacje o wolnych stanowiskach pracy przez umieszczenia ogłoszenia o naborze w miejscu powszechnie dostępnym: w siedzibie urzędu, w Biuletynie Informacji Publicznej urzędu, a także Biuletynie Informacji Publicznej Kancelarii Premiera (art. 28, ust. 2 ustawy).
3
gosicka