Zasada decentralizacji

Zasada decentralizacji została określona w konstytucji (art.15.1). ustrój RP zapewnia decentralizację władzy publicznej. Formą tej decentralizacji jest samorząd terytorialny, który zgodnie z art. 16.2 uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej w państwie poprzez wykonywanie istotnej części zadań publicznych we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. W modelu administracji publicznej funkcjonują 2 podsystemy administracji:

1. Administracja rządowa – budowana na zasadzie centralizacji
2. Administracja samorządowa – budowana na zasadzie decentralizacji

Obok zjawiska centralizacji i decentralizacji istnieje równocześnie zjawisko koncentracji i dekoncentracji.

1. Koncentracja – skupienie kompetencji do wydawania decyzji w rękach niewielkiej grupy podmiotów
2. Dekoncentracja – rozproszenie kompetencji na rzecz większej grupy podmiotów
3. 1. Dekoncentracja rzeczowa – pojawia się tam, gdzie kompetencje są rozproszone w ramach tego samego szczebla
   2. Dekoncentracja terytorialna – rozłożenie kompetencji na rzecz podmiotów niższego szczebla (między szczeblami)

Zasada kompetencyjności

Kompetencja – prawnie określony zakres uprawnień i obowiązków dla danego podmiotu administrującego.

Zasada kompetencyjności – głosi, aby do rozstrzygnięcia danej sprawy w określonej formie prawnej był kompetentny tylko jeden organ administracji publicznej, który odznacza się właściwością rzeczową, miejscową i instancyjną. W związku z tą zasadą wszystkie organy administracji publicznej mają obowiązek działania w granicach swoich kompetencji, co łączy się też z zasadą legalności oraz przestrzeganiem swoich właściwości. Każda zmiana kompetencji wymaga upoważnienia ustawowego (dotyczy zrzekania się kompetencji, przekazania kompetencji).

Monizm i dualizm

Monizm i dualizm – konstrukcje ustrojowe w modelu administracji publicznej.

Konstytucja potwierdza istnienie dualistycznego modelu administracji publicznej odwołując się do zasad działania administracji rządowej z jednej strony, a z drugiej do samorządu terytorialnego jako odrębnego podmiotu władzy publicznej w państwie. Dualizm w województwie pełni funkcję gdzie funkcjonuje administracja samorządowa reprezentowana przez marszałka województwa oraz administracja rządowa na czele z wojewodą. Dzieli się ona na zespoloną i niezespoloną.

Dualizm zadaniowy – odnosi się do samorządu terytorialnego, który wykonuje dwa rodzaje zadań:

1. Zadania własne – zadania samorządowe, które zostały w drodze ustawy zlecone samorządowi terytorialnemu
2. Zadania zlecone – zadania z zakresu administracji rządowej.

Zasada zespolenia administracyjnego

Zasada zespolenia administracyjnego inaczej jest określana w województwie, a inaczej w powiecie. W województwie funkcjonuje wojewódzka zespolona administracja rządowa, a w powiecie powiatowa administracja zespolona. W województwie zespolone służby, inspekcje i straże, będące organami/podmiotami administracji rządowej działają pod zwierzchnictwem wojewody – organu administracji rządowej. W powiecie zespolone służby, inspekcje i straże działają pod zwierzchnictwem starosty. W województwie występują ponadto organy niezespolone, które są podporządkowane właściwemu ministrowi. Zasada zespolenia administracyjnego ma również zastosowanie w administracji samorządowej. W województwie administracja samorządowa zespolona jest w jednym urzędzie marszałkowskim. Kierownikiem tego urzędu jest marszałek województwa. Marszałek jest zwierzchnikiem służbowym pracowników tego urzędu oraz kierowników wojewódzkich jednostek organizacyjnych. W powiecie administracja rządowa jest zespolona w starostwie powiatowym. Jego kierownikiem jest starosta, który jest zwierzchnikiem służbowym pracowników oraz kierowników powiatowych jednostek organizacyjnych.