Ćwiczenia 4 24.11.2008

Testament

Dwa znaczenia

Dokument

Oświadczenie woli osoby sporządzającej

·      jednostronna czynność prawna – testament nie jest umową

·      jedyna czynność prawna mortis causa (na wypadek śmierci) w prawie polskim – warunkiem skuteczności oświadczenia woli jest śmierć autora

·      musi zawierać rozrządzenie majątkiem – postanowienia testamentu muszą co do zasady dotyczyć majątku

·      rozrządzenie tylko jednej osoby – brak testamentów wspólnych

·      czynność prawna odwołalna – testator może w każdej chwili odwołać lub zmienić testament

·      czynność prawna o charakterze osobistym – nie można odwołać poprzez pełnomocnika

Odwołanie testamentu

Art. 946. Odwołanie testamentu może nastąpić bądź w ten sposób, że spadkodawca sporządzi nowy testament, bądź też w ten sposób, że w zamiarze odwołania testament zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność, bądź wreszcie w ten sposób, że dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.

·      zniszczenie

·      adnotacja na testamencie o odwołaniu testamentu

·      sporządzenie nowego i wskazanie w nim iż odwołuje się poprzedni

Art. 947. Jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.

Przykład

Testament I: Wszystko dla Asi ale samochód dla Janka.

Testament II: Wszystko dla Gosi.

Wszystko bierze Gosia, ale musi wykonać zapis odnośnie samochodu.

Warunki zdolności do testowania

·      tylko osoba fizyczna

·      pełna zdolność do czynności prawnych

·      brak w momencie sporządzania testamentu po stronie testatora okoliczności wskazanych w art. 945 (brak wad oświadczeń woli)

Art. 945.

§ 1. Testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:

1)   w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;

2)   pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;

3)   pod wpływem groźby.

§ 2. Na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia spadku.

Nakaz tłumaczenia testamentu tak by zapewnić możliwie najwierniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy. Są jednak granice tej wykładni, nie może być ona oparta na dywagacjach.

Art. 948. 

§ 1. Testament należy tak tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy.

§ 2. Jeżeli testament może być tłumaczony rozmaicie, należy przyjąć taką wykładnię, która pozwala utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i nadać im rozsądną treść.

Testament zwykły

Własnoręczny (holograficzny)

Art. 949. 

§ 1. Spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą.

§ 2. Jednakże brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.

Trzy warunki ważności

·      w całości sporządzony odręcznie

·      podpisany

·      opatrzony datą

Od pierwszych dwóch warunków nie ma absolutnie żadnych wyjątków. Od braku daty są wyjątki.

Brak daty nie powoduje automatycznie nieważności testamentu jeśli nie powoduje on wątpliwości co do zdolności testowania. (Np. czy testator był kiedyś chory psychicznie i brak daty pozwala przypuszczać, że mógł sporządzić testament w tym czasie).

Testament nie musi być sporządzony w urzędowym języku danego kraju.

Podpis powinien umożliwiać identyfikację danej osoby.

Orzecznictwo pozwala na identyfikację poprzez stopień pokrewieństwa np. testament w liście podpisany „Twoja Mama”. Podobnie jeśli chodzi o pseudonim, jeśli pozwala na jednoznaczną identyfikację, testament zostanie dopuszczony.

Funkcje podpisu

·      identyfikującą

·      informującą, że mamy do czynienia z rzeczywistym testamentem a nie jego projektem

·      testament kończy się na podpisie, to co jest poniżej nie wchodzi w skład testamentu

Notarialny

Art. 950. Testament może być sporządzony w formie aktu notarialnego.

Sporządzony u notariusza.

Ustny publiczny (alograficzny)

Art. 951. 

§ 1. Spadkodawca może sporządzić testament także w ten sposób, że w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego.

§ 2. Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół powinien być podpisany przez spadkodawcę, przez osobę, wobec której wola została oświadczona, oraz przez świadków. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, to należy zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu.

§ 3. Osoby głuche lub nieme nie mogą sporządzić testamentu w sposób przewidziany w artykule niniejszym.

Sporządzany ustnie w obecności dwóch świadków zwykłych i jednego urzędowego. Sporządzany jest protokół, który jest przez wszystkich podpisywany.

Testament szczególny ustny

Musi być trzech świadków ale bez konieczności aby była osoba urzędowa.

·      obawa rychłej śmierci

·      brak możliwości zachowania formy testamentu zwykłego

2