SOCJOLOGIA ORGANIZACJI
Wykład 5 – 12.11.2007r
KONFLIKT W OBRĘBIE POZYCJI SPOŁECZNEJ
Konflikt w obrębie pozycji społecznej jest to niezgodność oczekiwań ze strony rozmaitych partnerów. Mamy z nią w sposób typowy do czynienia.
Konflikt między pozycjami:
1. Sprzeczność ról, ale także niemożności pogodzenia atrybutów różnych pozycji.
2. Dysonans pomiędzy poglądami (dysonans poznawczy) – mamy z nim do czynienia, gdy role przez nas pełnione są wewnętrznie niespójne, sprzeczne. Polega na tym, że realizując jakąś rolę, docierają do niej sprzeczne informacje.
3. Sprzeczność interesów typowych dla różnych pozycji.
4. Różne pozycje narzucają różne kierunki kontaktów społecznych (kiedyś należało popełniać mezaliansów wchodząc w związki małżeńskie).
ORGANIZACJA SPOŁECZNA
Organizacja społeczna to powiązanie różnych pozycji zajmowanych przez różne osoby w swoiste, wyróżniające się społecznie całości.
Mamy z nią do czynienia tam, gdzie człowiek współpracuje z innymi ludźmi. Kiedy sieci powiązań są trwałe, kiedy istnieje pewna swoistość pozycji mamy o czynienia z pewną całością.
Różne definicje organizacji
1. Względnie trwałe i celowe uporządkowanie działań i zachowań ludzkich. Uporządkowanie to polega na wprowadzeniu względnie trwałych zasad postępowania w danych sytuacjach (wg Kamińskiego)
2. Zintegrowany zbiór pozycji i stosunków społecznych, realizujący wspólne społecznie istotne funkcje, tworzący swoistą całość oddzieloną od innych oddzielonych całości (wg Sztompki).
3. Duży zespół ludzi powiązanych bezosobowymi zależnościami, stworzonych dla realizacji określonych celów.
Cechy organizacji typu formalnego (organizacja, która jest w sposób sztywny określona w przepisach i regulaminach):
1. Są powoływane do realizacji określonych celów w sposób zaplanowany i za pomocą procedur określonych przez przepisy (każda organizacja musi być powołana przez przepisy).
2. Mają sformalizowaną strukturę (na czele organizacji stoi określona osoba, której podlegają zastępcy itd.). Ma strukturę diagramową.
3. Przejrzysty, wyraźny podział pracy, z którego wynika co i kto ma robić, jakich działań ze strony poszczególnych członków organizacji należy się spodziewać (zakres obowiązków).
4. Istnieje wyraźnie wyodrębniony ośrodek władz.
5. Istnieje wymiana personelu – zmiana ludzi wypełniających określone funkcje nie wpływa na działalność organizacji (impersonalność ról społecznych).
6. Dominacja stosunków rzeczowych – organizacja to jest zbiorowość ról, a nie zbiorowość ludzi.
Organizacja formalna charakteryzuje się tym, że ma charakter bezosobowy i racjonalny. Głównym celem organizacji jest optymalizacja działań. Organizacja ma konkretny wymiar i wiąże się z bardzo precyzyjnym określeniem działania.
NOWOCZESNA TEORIA ORGANIZACJI (M. Weber)
Ø organizacje formalne służą koordynacji ludzkich działań lub przepływowi w czasie czy przestrzeni wytworzonych przez człowieka dóbr. Weber podkreślał, że podstawowym instrumentem skutecznego działania jest kontrola informacji możliwa dzięki zastosowaniu pisma – tworzy się pamięć biurokracji, dzięki której jest ciągłość działania.
Ø wg Webera organy są bardzo silnie zhierarchizowane i władza jest skupiona przez centrum zarządzające, zlokalizowane na samej górze – ma kształt piramidy. Weber twierdził, że duże organy muszą być zbiurokratyzowane.
Ø Weber nazwał biurokracją działania gwarantujące optymalną realizację celów.
Ø tylko władza biurokratyczna pozwala skutecznie zarządzać organizacjami społecznymi.
CECHY IDEALNEGO TYPU BIUROKRACJI WG WEBERA
1. Wyraźna hierarchia władzy (ma kształt piramidy); członkom przydzielane są obowiązki o charakterze służbowym; wyższy urząd kontroluje urząd niższy; urzędnik jest osobiście wolny, a podlega władzy wyłącznie w zakresie wymaganym przez obowiązki służbowe.
2. Urzędnicy działają w oparciu o specjalizację i podział funkcji (na każdym poziomie). Kompetencje określone są podmiotowo i przedmiotowo (zakres spraw, które muszą być uregulowane).
3. Depersonalizacja stosunków pomiędzy urzędnikami, a także urzędnikami i petentami. Stosunki te mają się koncentrować wyłącznie na sprawie będącej przedmiotem działania.
4. Wymóg, aby rekrutacja na pozycje urzędnicze prowadzona była wg kryteriów uniwersalnych, a nie partykularnych (trzeba brać pod uwagę talenty, umiejętności, wiedzę).
5. Regularne, z góry ustanowione kryteria i procedury awansu zawodowego.
6. Urzędnicy mają otrzymać z góry ustalone wynagrodzenia dla danego stanowiska, kompetencji i stażu pracy.
Weber podkreślał szczególną swoistość biurokracji – pisemna forma wszelkich czynności.
1
gosicka