60 Ryzyko.pdf

6 PL

Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy

Prognoza ekspercka dotycząca nowo

powstających zycznych czynników ryzyka zawodowego

Dlaczego nowo powstające czynniki ryzyka stały się tak ważne?

noty na lata 2002–2006 ( 1 ) wezwano Agencję do stworzenia Obserwa-

torium Ryzyka i prognozowania nowo powstających czynników ryzyka.

Celem Obserwatorium Ryzyka jest rozpoznanie i wyprzedzenie trendów

w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) w celu zapewnienia

lepszej alokacji zasobów oraz podejmowania skuteczniejszych działań

zapobiegawczych w odpowiednim czasie.

Co to są nowo powstające czynniki ryzyka?

Q Brak aktywności zycznej

Jako przyczynę rozpoznano wzrastającą liczbę stanowisk wyposażonych

w komputery i zautomatyzowanych systemów, skutkującą wydłużonym

czasem wykonywania pracy w pozycji siedzącej (a także wzrastającą

liczbą godzin spędzanych w takiej pozycji w trakcie podróży służbowych).

Z przeglądu literatury wynika, że zawody, w których występuje nikła

aktywność zyczna i rosnące dolegliwości układu mięśniowo-szkieleto-

wego (MSD), wymagają zazwyczaj długotrwałego przebywania w pozycji

siedzącej; problem ten dotyka także stanowisk, na których praca wykony-

wana jest w pozycji stojącej. W rezultacie dochodzi do zaburzeń układu

mięśniowo-szkieletowego kończyn górnych i pleców, żylakowatości oraz

zakrzepicy żył głębokich, otyłości i niektórych typów nowotworów.

Q Jednoczesne narażenie na czynniki powodujące dolegliwości układu mięś-

niowo-szkieletowego i psychospołeczne czynniki ryzyka

Niekorzystne czynniki psychospołeczne mogą pogarszać skutki zycz-

nych czynników ryzyka i przyczyniać się do wzmożonego występowania

MSD. Literatura fachowa koncentruje się na problemach występujących

przy pracy z komputerami, w telecentrach oraz ochronie zdrowia. Wspo-

mniane czynniki psychospołeczne to: zbyt duże lub zbyt małe wymaga-

nia stawiane w pracy, złożone zadania, presja czasu, niski stopień kontroli

pracy, niski poziom decyzyjny, nikłe wsparcie ze strony współpracowni-

ków, niepokój o utratę pracy oraz przemoc w miejscu pracy. Połączone

oddziaływanie tych czynników ryzyka ma dla zdrowia pracowników

poważniejsze skutki niż występowanie jednego czynnika ryzyka.

Jak rozpoznać nowo powstające czynniki ryzyka?

Prognozę umożliwia trzyetapowe badanie metodą Delphi. Jest to

metoda ekspercka, w której wyniki osiągnięte we wcześniejszym eta-

pie są przesyłane ekspertom do ponownej oceny. Do oceny czynników

ryzyka posłużono się pięciostopniową skalą Likerta. Spośród 137 eksper-

tów zaproszonych do udziału w badaniu 66 odesłało kwestionariusze.

Eksperci pochodzili z 14 krajów europejskich i USA.

Jakie są główne nowo powstające zyczne czynniki ryzyka zawodowego?

Q Złożoność nowych technologii i interfejsy człowiek – maszyna

Rozpoznane w prognozie czynniki ryzyka odzwierciedlają rosnące zanie-

pokojenie problemami związanymi z równoczesnym oddziaływaniem

kilku czynników zagrożeń.

człowiek – maszyna, wpływają na wzrost umysłowego i emocjonalnego

napięcia pracowników i tym samym na częstotliwość popełnianych błę-

dów i ryzyko wypadków. Interfejsy maszyna – człowiek, „inteligentne”,

lecz złożone, odnajdujemy w przemyśle lotniczym, w sektorze ochrony

zdrowia (chirurgia wspomagana komputerowo), w pojazdach ciężaro-

wych i maszynach budowlanych (np. dżojstiki w kabinach) oraz przy

skomplikowanych procesach produkcyjnych (roboty).

( 1 ) Adaptacja do zmian w pracy i społeczeństwie: nowa strategia Wspólnoty dla bezpieczeństwa

i higieny pracy 2002–2006. COM(2002) 118 wersja ostateczna.

http://osha.eu.int

Środowiska pracy ulegają nieustannym zmianom pod wpływem

nowych technologii i zmieniających się uwarunkowań gospodarczych,

społecznych i demogracznych. Mając to na uwadze, w strategii Wspól-

Cechy zyczne stanowisk pracy, takie jak nieergonomiczne interfejsy

FACTS 60

Dziesięć najczęściej występujących zycznych czynników ryzyka zawodowego rozpoznanych w badaniu

(oś Y: oznaczenie wartości w pięciopunktowej skali Likerta i standardowe odchylenia; oś X: czynniki ryzyka)

Oś X

b. połączone oddziaływanie wibracji i przebywanie w niewygodnej pozycji

c. mała świadomość zagrożeń w grupach pracowników niskiego

szczebla, narażonych na działanie niekorzystnych czynników

termicznych

d. ryzyko związane z jednoczesnym oddziaływaniem kilku czynników

e. połączony wpływ zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego

i psychospołecznych czynników ryzyka

zycznej

f. nieodpowiednia temperatura

g. połączone oddziaływanie wibracji i praca zyczna

h. złożoność nowych technologii, procesów pracy i interfejsów człowiek

– maszyna

i. niewystarczająca ochrona grup wysokiego ryzyka przed

długotrwałym ryzykiem związanym z ergonomią miejsca pracy

j. ogólny wzrost czasu ekspozycji na promieniowanie ultraoletowe

podczas i poza czasem pracy

Q Ryzyko związane z jednoczesnym oddziaływaniem kilku czynników

Eksperci podkreślili szczególnie ryzyko wieloczynnikowe. Literatura fachowa

dotyczy głównie telecentrów, które – coraz liczniejsze – dostarczają

nowych stanowisk pracy charakteryzujących się: długim przebywaniem

w pozycji siedzącej, uciążliwym hałasem, niewystarczającym uwzględnia-

niem wymogów ergonomicznych, niskim poziomem kontroli pracy, pre-

sją czasu, wysokim stopniem wymagań intelektualnych i emocjonalnych.

U pracowników centrów telefonicznych obserwuje się MSD, żylakowatość,

schorzenia nosa i gardła, problemy głosowe, zmęczenie i wycieńczenie.

na stres i dobre samopoczucie pracowników nie został należycie oce-

niony. Dyskomfort termiczny może wpływać negatywnie na efektyw-

ność pracy i postawy pracowników wobec problematyki BHP, a przez to

wzmagać prawdopodobieństwo wypadków w miejscu pracy.

Q Ogólny wzrost ekspozycji na promieniowanie ultra oletowe (UVR)

Respondenci przyznają jednoznacznie, że promieniowanie ultraoletowe

to czynnik kumulatywny: im bardziej pracownicy są nań eksponowani

w czasie oraz poza czasem pracy, tym bardziej są nań wrażliwi, co wskazuje

na rosnące zapotrzebowanie na podjęcie kroków zapobiegawczych.

Q Połączone oddziaływanie wibracji i praca zyczna

Mimo iż wibracje są uważane za raczej tradycyjny czynnik ryzyka, jego

znaczenie wzrosło wraz z europejską dyrektywą 2002/44/WE ( 2 ).

Dalsze informacje

Prognozy ekspertów dotyczące ludzkich, społecznych i organizacyjnych

czynników ryzyka, a także czynników chemicznych i biologicznych, skła-

dają się na prognozę dotyczącą zycznych czynników ryzyka i tworzą

Rosnąca liczba telecentrów w Niemczech

HVBG, Niemcy — zdjęcia prasowe

http://riskobservatory.osha.europa.eu

Q Niewystarczająca ochrona grup wysokiego ryzyka przed długotrwałym

ryzykiem związanym z ergonomia w miejscu pracy

Kwestia ta stale powraca w prognozach. Za grupę szczególnie narażoną

uznano pracowników niskiego szczebla pracujących w złych warunkach,

do których – paradoksalnie – w mniejszym stopniu kierowane są szko-

lenia i środki służące wzrostowi świadomości zagrożeń. Przykładowo

można tu podać pracowników sektorów rolniczego i budowlanego,

posiadających niewielki zasób wiedzy z zakresu zagrożeń związanych

z pracą w wysokich lub niskich temperaturach.

Sprawozdanie Agencji „Prognoza ekspercka dotycząca nowo powsta-

http://osha.europa.eu/publications/reports/6805478

Dokument roboczy Agencji „Badania zmian w środowisku pracy”:

http://osha.europa.eu/publications/reports/205/

Sprawozdanie Agencji„Nowe trendy w zapobieganiu wypadkom wyni-

kającym ze zmian w środowisku pracy”:

http://osha.europa.eu/reports/208/

Na stronie internetowej Agencji znajdują się linki do badań związanych

ze zmianami w środowisku pracy:

http://osha.europa.eu/research/rtopics/change

Q Nieodpowiednia temperatura

Podkreślono brak środków zapobiegających dyskomfortowi termicz-

nemu na stanowiskach pracy, na których jest dotychczas identykowany

jedynie stres termiczny. Wpływ pracy w nieodpowiedniej temperaturze

( 2 ) Dyrektywa 2002/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25.6.2002 r. w sprawie minimal-

nych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowni-

ków na ryzyko spowodowane czynnikami zycznymi (wibracji) (Dz.U. L 177 z 6.7.2002).

Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy

Gran Via, 33, E-48009 Bilbao

Tel. (34) 944 79 43 60, faks (34) 944 79 43 83

E-mail: information@osha.europa.eu

http://osha.eu.int

stanowi nowo powstający czynnik ryzyka. Promieniowanie ultraoletowe

ogólny obraz nowo powstających czynników ryzyka w środowisku pracy.

Wszystkie wyniki badań Obserwatorium Ryzyka są dostępne na stronie:

jących zycznych czynników ryzyka zawodowego”:

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: