69.pdf

E u r o p e j s k a A g e n c j a B e z p i e c z e ń s t w a i Z d r o w i a w P r a c y

Młodzi pracownicy – Fakty i liczby

Zatrudnienie młodzie y

Europejskie Obserwatorium Ryzyka opracowało serię sprawozdań dotyczących

bezpieczeństwa i higieny pracy w kontekście określonych zagrożeń, branż lub

grup pracowników. Niniejszy biuletyn zawiera streszczenie sprawozdania 1 na

temat młodych pracowników. Jest on częścią większego projektu mającego na

celu wczesną identyfikację zagrożeń pojawiających się w środowisku pracy i,

w konsekwencji, umożliwienie podejmowania szybszych i skuteczniejszych

działań zapobiegawczych.

Praca tymczasowa, w niepełnym wymiarze,

weekendowa i zmianowa

W 2005 r. pracownicy w wieku od 15 do 24 lat rzadziej niż ogół osób pracujących

byli zatrudnieni na pełnym etacie (72% w stosunku do 82%), częściej zawierali

umowy na czas określony (39% w stosunku do 14%) i częściej wykonywali pracę,

za którą otrzymywali płacę tygodniową lub miesięczną (94% w stosunku do 83%).

Jednak zważywszy na nieformalne ustalenia dotyczące pracy, które są powszechne

wśród młodych pracowników (np. wolontariat, praca w przedsiębiorstwie

rodzinnym, praktyki zawodowe), trudno określić wielkość zatrudnienia.

Wielu pracowników zatrudnionych na czas określony w państwach UE-25 miało

poniżej 25 lat: umowy na czas określony miało 37,5% młodych pracowników. W ujęciu

procentowym wartość ta wahała się od 6,8% w Irlandii do 59% w Hiszpanii.

W publikacji przedstawiono przegląd zagrożeń zawodowych, z jakimi mogą

zetknąć się młodzi pracownicy, oraz ich krótko- i długoterminowych skutków.

W tym celu przeanalizowano dane statystyczne i wyniki badań, a także wybrane

studia przypadków w zakresie działań zapobiegawczych.

Łącząc te bogate źródła informacji, zebrane w państwach członkowskich Unii

Europejskiej i w państwach spoza UE, Agencja chce umożliwić szeroki wgląd

w doświadczenia młodych pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa pracy

i ochrony zdrowia. Agencja ma nadzieję, że informacje te przyczynią się do

skuteczniejszej ochrony młodych osób podejmujących pracę, a co za tym idzie – do

zapewnienia im wyższego poziomu ochrony zdrowia w życiu zawodowym.

Według danych agencji pracy tymczasowej 4 osoby zatrudnione na umowy na

czas określony miały mniejszy dostęp do szkoleń i udział w długoterminowym

podnoszeniu kwalifikacji niż pracownicy zatrudnieni na czas nieokreślony. Miały

również mniejszą kontrolę nad kolejnością wykonywania poleceń, tempem lub

metodami pracy, mniejsze wymagania związane z zawodem, a także ograniczoną

informację o ryzyku związanym z wykonywaną pracą.

Zatrudnienie młodych pracowników

w państwach UE-25

W 2005 r. jeden na czterech młodych pracowników był zatrudniony w niepełnym

wymiarze godzin. W takim wymiarze czasowym wykonuje pracę coraz więcej

osób. Badania na temat pracy w niepełnym wymiarze godzin wskazują, że

możliwości szkoleń i rozwoju kariery są w tym przypadku mniejsze 5 . Wysokość

wynagrodzenia i zasiłków socjalnych jest często niższa, a wykonywana praca jest

zwykle monotonna.

Ponad połowa młodych pracowników pracowała przynajmniej raz w miesiącu

w sobotę. Ponadto młodzi pracownicy częściej pracowali w systemie zmianowym.

Niemal we wszystkich państwach członkowskich maleje liczba młodych

pracowników. Jest to wynik wchodzenia na rynek pracy niżu demograficznego,

ale być może także skutek coraz bardziej powszechnego kształcenia i dłuższego

okresu edukacji. Ponadto młodzi stają się ofiarami recesji gospodarczej –

pracodawcy w obliczu nasilającej się recesji ograniczają zatrudnianie młodych

pracowników.

W 2005 r. w państwach UE-25 było zatrudnionych około 193,8 mln osób, w tym

20,4 mln młodych 2 pracowników. Stanowili oni 10,5% siły roboczej. Stopa

zatrudnienia 3 (w państwach UE-25) wyniosła 36,3% w przypadku młodych

pracowników i 63,6% w przypadku osób w wieku od 15 do 64 lat.

Gdzie są zatrudnieni młodzi pracownicy?

Z podziału na branże wynika, że w państwach UE-25 najliczniejsza grupa młodych

pracowników znajduje zatrudnienie w hotelach i restauracjach (22,7%) oraz

w handlu (16,3%). Hotelarstwo i gastronomia znajduje się na pierwszym miejscu

pod względem zatrudnienia młodych pracowników w 20 spośród 25 państw

członkowskich i jest jedną z trzech branż o najwyższym poziomie zatrudnienia

we wszystkich państwach członkowskich.

Stopa bezrobocia wśród młodzieży w państwach UE-25 wyniosła 18,7% – dwa

razy więcej niż całkowita stopa bezrobocia (9,0%). W wielu państwach

członkowskich UE stopa bezrobocia młodych pracowników wzrosła w ostatnich

latach, pomimo że liczba młodych osób jest mniejsza niż całkowita liczba

starzejącej się ludności. Istnieją też duże różnice w zależności od regionów:

w dwóch trzecich regionów w państwach UE-25 stopa bezrobocia wśród

młodzieży była co najmniej dwukrotnie niższa w stosunku do całkowitej wielkości

bezrobocia. Regionalne wskaźniki bezrobocia wśród młodych ludzi wahały się

od 6,2 do 59,1%.

Taki podział ma poważne skutki w kontekście bezpieczeństwa i higieny pracy

młodych ludzi z powodu występowania szczególnego rodzaju potencjalnie

szkodliwych warunków, typowych dla wymienionych branż (między innymi niska

płaca, czasowa praca sezonowa, niekorzystne warunki zatrudnienia i praca

wymagająca wysiłku fizycznego). W państwach UE-25 w 2005 r. młodych ludzi

najczęściej zatrudniano w usługach (5,2 mln), a następnie w rzemiośle i branżach

związanych z rzemiosłem (3,6 mln), przy pracach biurowych (2,7 mln), jako

personel techniczny i pomocniczy (2,7 mln), a także przy wykonywaniu prac

prostych (2,5 mln). W państwach członkowskich występują nieznaczne różnice

Jednakże skuteczne włączenie młodych pracowników do życia zawodowego

jest niezbędne dla społeczeństwa i dla przedsiębiorstw, a także szczególnie

ważne dla samych młodych ludzi, dla ich równowagi życiowej, zdrowia i dobrego

samopoczucia.

1 http://osha.europa.eu/publications/reports/7606507

2 Młodzi pracownicy: wiek od 15 do 24 lat.

3 Stopa zatrudnienia wyraża całkowitą liczbę zatrudnionych jako procent ludności w danej grupie wiekowej.

4 A. Goudswaard, F. Andries, Employment status and working conditions . http://www.eurofound.eu.int/publications/htmlfiles/ef0208.htm

5 Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy, Dublin, „Part-time work in Europe”, 2005.

http://www.eurofound.eu.int/ewco/reports/TN0403TR01/TN0403TR01.pdf

http://osha.europa.eu

FAC T S 6 9

22,8

16,3

12,5

13,7

9,1

8,5

7,6

7,9

7,5

6,4

5,8

4,6

Liczba młodych pracowników według branż, państwa UE-25. Badanie aktywności ekonomicznej ludności (LFS).

w strukturze zawodowej. W latach 2000–2005 największy wzrost zatrudnienia

młodych pracowników odnotowano w usługach oraz handlu detalicznym

i hurtowym (wzrost o 0,38 mln).

Konieczne są dalsze badania w celu:

n określenia ryzyka narażenia młodych pracowników na takie czynniki

związane z miejscem pracy, jak niebezpieczne substancje (szczególnie

środki biologiczne, substancje rakotwórcze i toksyczne), hałas i wibracje,

fizycznie wyczerpujące warunki pracy i czynniki psychospołeczne;

n dokonania oceny wpływu konkretnych czynników ryzyka na młodych

pracowników w branżach o wysokim poziomie zatrudnienia, ze

szczególnym uwzględnieniem branży usługowej;

n dokonania oceny różnic ze względu na płeć w kontekście oddziaływania

określonych czynników ryzyka na kobiety i mężczyzn;

n dostosowania działań w zakresie uświadamiania, szkoleń i profilaktyki do

wspomnianych różnic ze względu na płeć, a także innych różnic,

wynikających np. z migracji młodych pracowników;

n wprowadzenia problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) do

programów szkoleń, które nie wiążą się ze zdobyciem formalnych

kwalifikacji (dotyczy to coraz częściej kobiet pracujących w branży

usługowej, np. opiekunek domowych);

n opracowania skutecznej polityki ograniczania ryzyka wypadków przy pracy

wśród młodych pracowników. W tym kontekście korzystna może być

współpraca polegająca na uwzględnianiu różnych dziedzin polityki

(np. zdrowia publicznego, zwalczania zatrudniania dzieci, bezpieczeństwa

transportu);

n prowadzenia polityki informacyjnej, której efektem będzie uwzględnienie

problematyki BHP w podstawowych programach nauczania na wszystkich

poziomach kształcenia.

Wiele z wymienionych branż i zawodów charakteryzuje się wysokim ryzykiem

wypadków przy pracy, narażeniem na czynniki szkodliwe i niebezpieczne

w miejscu pracy lub, jak w przypadku pracowników usługowych, czynniki

związane z pracą dorywczą.

Różnice w zależności od płci

Młodzi pracownicy, podobnie jak ogół osób pracujących, stykają się z problemem

różnic ze względu na płeć. Generalnie zatrudnionych jest więcej młodych

mężczyzn niż kobiet: w 2005 r. w państwach UE-25 pracowało 11,1 mln młodych

mężczyzn i 9,3 mln młodych kobiet. Jednak trudno znaleźć dane o ryzyku

zawodowym i skutkach zdrowotnych narażenia, w których byłyby uwzględnione

różnice między młodymi kobietami i mężczyznami.

Istnieje ścisły związek między płcią a zagrożeniami w środowisku pracy i, tym samym,

skutkami zdrowotnymi tych zagrożeń. Na przykład fryzjerstwo jest zdominowane

przez kobiety, które w tym zawodzie stanowią 87% ogółu zatrudnionych. Ponad

milion osób pracuje w około 400 tys. salonów fryzjerskich w Europie. Jest to młoda

siła robocza: 83% osób podejmujących pracę ma mniej niż 26 lat, a 56% – mniej niż

19 lat. Zatem niemal wszystkie czynniki ryzyka występujące w branży fryzjerskiej

automatycznie odnoszą się do młodych pracowników, a podstawowe problemy

zdrowotne w tej branży, czyli choroby skórne, astma oraz dolegliwości mięśniowo-

-szkieletowe, dotyczą przeważnie kobiet.

Dodatkowe informacje

Sprawozdanie stanowi element corocznej kampanii Agencji, Europejskiego

Tygodnia Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy, który w 2006 r. był poświęcony

bezpieczeństwu pracy osób młodych. Pod hasłem „Bezpieczny start” ponad

30 państw aktywnie uczestniczyło w największej kampanii BHP na rzecz ochrony

młodych pracowników.

Informacje o narażeniu na ryzyko oraz o skutkach zdrowotnych podsumowano

w numerze 70 biuletynu Facts: Młodzi pracownicy – Fakty i liczby. Narażenie

na ryzyko i skutki zdrowotne .

Więcej informacji o młodych pracownikach znajduje się na stronie:

http://ew2006.osha.europa.eu/ .

Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy

Gran Vía, 33, E-48009 Bilbao

Tel. (+ 34) 94 479 43 60, Fax (+ 34) 94 479 43 83

E-mail: information@osha.europa.eu

h t t p: //o s ha . eu r opa . eu

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: