Kilka uwag na temat chowu i hodowli w akwarium wielkopłetwej formy bojownika syjamskiego-Łukasz_Zalewski.pdf

Kilka uwag na temat chowu i hodowli w akwarium wielkopłetwej

formy bojownika syjamskiego (Betta splendens).

Bojowniki syjamskie, zwane też

bojownikami wspaniałymi ,to ryby, na temat

których powiedziano już bardzo wiele, a próba

dopowiedzenia czegoś nowego z reguły spełza

na powielaniu wcześniejszych publikacji.

Chcąc temu zapobiec, niniejszy artykuł będzie

zbiorem moich obserwacji zawiązanych z

utrzymaniem i rozmnażaniem tego gatunku w

akwarium.

Bojowniki pochodzą z Azji - z półwyspu

Indochińskiego i wysp Indonezji. Zamieszkują tam prawie każdy zbiornik wodny, od

dużych stawów po leśne bajora a nawet słonawe estuaria. Betta spendens nie lubi jedynie

wód o wartkim nurcie, które są domeną innych gatunków z rodzaju Betta, np.: Betta picta.

Skład chemiczny wód, w jakich żyją te ryby jest tak różny, że trudno mówić tu o jakiś

parametrach optymalnych. Ryby te dobrze adaptują się do każdych warunków, które

oscylują w rozsądnych granicach. Temperatura wody w ich naturalnym środowisku

właściwie nie spada poniżej 25 stopni Celsjusza toteż są to zdecydowanie ryby ciepłolubne

i też takie warunki termiczne należy zapewnić im w akwarium. Jeśli chodzi o sam zbiornik

to nie musi on być duży. Wystarczy 50l, ale oczywiście im większy tym lepszy. Ważną

rzeczą przy chowie tych ryb w warunkach domowych jest odpowiednie urządzenie

akwarium. Ryby te lubią rozmaite kryjówki. Zarówno wśród kęp gęstej roślinności, której

w akwarium z bojownikami musi być dużo, jak i wśród korzeni i konarów drzew. Nie

powinniśmy również zapominać o roślinności pływającej (wgłębka, pistie, różdżyce itp.) lub

płożącej się po powierzchni (rogatek, kabomba, nurzańce, lotosy) , która to przyczyni się

do rozproszenia światła i doprowadzi do powstania cienistych zakątków, które ryby te

bardzo lubią. Napowietrzanie akwarium z bojownikami nie jest konieczne, ponieważ ,jak

wszystkie ryby labiryntowe ,posiadają one narząd zwany błędnikiem (lub labiryntem),

który umożliwia im oddychanie powietrzem atmosferycznym. I tu pojawia się ważny

element wyposażenia akwarium dla tych ryb – pokrywa. Jest ona niezbędna do utrzymania

stałej, podwyższonej temperatury powietrza nad taflą wody. Różnica w ciepłocie wody oraz

powietrza bezpośrednio nad nią nie powinna przekraczać 2-3 stopni. W przeciwnym razie

grozi to przeziębieniem błędnika, co dla naszych podopiecznych z reguły kończy się

tragicznie. Jeśli chodzi o filtrację, to w zasadzie w zbiorniku dla bojowników nie jest ona

niezbędna. Z racji tego, że w akwarium takim mamy dużo szybko rosnących roślin,

nadmiar związków azotowych jest przez nie natychmiast niwelowany. Jednak w tego typu

zbiornikach koniecznie trzeba pamiętać o cotygodniowej podmianie wody.

Bojowniki nie są wybredne pod względem przyjmowanego pokarmu. Jedzą

właściwie wszystko co im podamy – od suszonych rozwielitek po tabletkowany pokarm dla

zbrojników. Jednak pamiętajmy, że bojowniki to typowe ryby drapieżne, toteż w ich diecie

powinny przeważać pokarmy pochodzenia zwierzęcego: larwy komarów, dafnie, grindale,

solowce, narybek.

Jeśli mamy już przygotowany odpowiedni zbiornik i wiemy czym karmić nasze

bojowniki to czas pomyśleć o samych rybach. I tu pojawiają się zwykle kłopoty. Akwaryści

zauroczeni urodą tych ryb, kupują je i w domu ze zdziwieniem stwierdzają że bojownik

wykańcza jednego po drugim wszystkich innych mieszkańców akwarium. Niestety tak

bywa. Betta splendens należy traktować jako ryby problemowe, o złożonym behawiorze i

indywidualnych cechach charakteru. Nie oznacza to jednak, że wszystkie bojowniki to

urodzeni mordercy. Wprost przeciwnie. Bojowniki to z natury ryby pokojowo nastawione

do przedstawicieli innych gatunków. Problem wzmożonej agresji dotyczy głównie samców

(choć nie tylko) i niestety w większości

przypadków jest wynikiem błędów

hodowcy. Przyczyn takiego stanu rzeczy

należy upatrywać w nieprawidłowo

urządzonym zbiorniku lub długotrwałym

przetrzymywaniu ryby w warunkach

‘kubeczkowych’ (co ma miejsce na

fermach i sklepach akwarystycznych)

,które to trwale odbijają się na psychice

bojowników. Samiec, który całe życie

spędził w plastikowym kubeczku, kiedy

nagle trafia do akwarium doznaje szoku.

Jego świat w jednej sekundzie rozrasta

się do rozmiarów, które rybie ciężko

ogarnąć, wszędzie nowe zapachy, kolory, dźwięki. Na tak gwałtowne zmiany ryba reaguje

agresją, którą kieruje zazwyczaj na stworzenie akurat znajdujące się najbliżej. Przypominam

jednak, że bojowniki są rybami obdarzonymi indywidualnymi cechami charakteru i fakt, że

jedna ryba na stres reaguje agresją nie oznacza, że każda inna będzie robić tak samo. W

takim razie czym kierować się przy wyborze odpowiedniej sztuki? Powinniśmy przede

wszystkim poszukać sklepu, w którym samce trzymane są w akwariach z innymi rybami,

wtedy możemy sami ocenić stopień agresji ryby, a dodatkowo taka sztuka jest już

przyzwyczajona do warunków akwariowych i przeniesienie jej do naszego zbiornika nie

będzie już jej groziło ‘chorobą psychiczną’. Niestety najczęściej sklepy oferują ryby w

plastikowych kubeczkach lub boksach. Ryby z boksów uchodzą za najbardziej agresywne,

jednak i tu nie ma reguły – mój samiec, który w tej chwili czule opiekuje się stadkiem

młodych pochodzi właśnie z boksu. Wybierając ryby z kubeczków, zwróćmy baczną

uwagę na ich wygląd. Bardzo często są one skrajnie wyczerpane lub chore. Myślę, że nie

muszę już wspominać o fakcie że w jednym akwarium nie powinno się umieszczać dwóch

dorosłych samców, gdyż samce Betta splendens nie tolerują się wzajemnie i staczają ze

sobą zaciekłe walki, które nierzadko kończą się śmiercią słabszego osobnika. Dobór samic

nie nastręcza już tak wielkich problemów gdyż z reguły są one łagodne. Standardowa

‘bojownicza ‘obsada małego 50l akwarium to 1 samiec + 3 lub 4 samice. Jako towarzystwo

dla bojowników nadają się małe i średnie ryby labiryntowe (prętniki, mniejsze gatunki

gurami, ostrogony), bocje, piskorki, grubowargi i rasbory. Pamiętajmy też, że nasi

milusińscy nie są rybami towarzyskimi, a jedynie tolerującymi inne gatunki i raczej będą

trzymały się na uboczu. W żadnym wypadku nie łączmy bojowników z rybami szybko

pływającymi (Danio) oraz kąśliwymi (brzanki sumatrzańskie, minory).

Skoro mamy już odpowiednio urządzony zbiornik, kupiliśmy ryby, dobraliśmy dla

nich towarzystwo i dobrze karmiliśmy nasze bojowniki to możemy pomyśleć o ich

rozmnażaniu. Nie jest to specjalnie skomplikowane i może się tego podjąć średnio

zaawansowany, ale cierpliwy akwarysta. Na pewno każdy hodowca ma swoje patenty na

bojowniki, ale ja napiszę jaki sposób pozwolił mi osiągnąć sukces w hodowli tych ryb.

Będzie nam potrzebny osobny zbiornik. Nie musi on być duży, wystarczy 10l. Dobrze żeby

kotnik był pozbawiony podłoża (ułatwia to samcowi zbieranie z dna ikry i larw). Rośliny

sadzimy w pojemnikach ustawionych na dnie. Na powierzchnię dajemy rośliny pływające.

Ja oprócz tego na ściankach kotnika mocuję sadzonki Zielistki sternberga (Chlorophytum

comosum) – popularnej rośliny doniczkowej. Sadzonki szybko zapuszczają w kotniku

korzenie, które stają się doskonałą kryjówką dla samicy, świetnym rusztem utrzymującym

kruche gniazdo oraz miejscem namnażania

pierwotniaków które są pierwszym pokarmem

świeżo wylęgniętych bojownicząt. Kotnik powinien

być oczywiście przykryty i wyposażony w grzałkę,

która winna utrzymywać temperaturę na poziomie

27-28 stopni. Wiele źródeł zaleca wyższą ciepłotę

ale uważam to za zbędne. Uwaga, w kotniku nie

może działać żadne urządzenie burzące wodę (filtr,

pompa powietrza) ponieważ skutecznie

uniemożliwi to samcowi wybudowanie pienistego

gniazda. W tak przygotowanym kotniku

umieszczamy dojrzałego samca, który w przeciągu

ok. 2-4 dni powinien wybudować gniazdo z

pęcherzyków powietrza. Gniazdo jest bardzo

kruche i samiec cały czas je poprawia, umacnia i

naprawia (w przeciwnym razie rozpłynęło by się w przeciągu ok. 2 dni). Kiedy gniazdo jest

już wybudowane, możemy do kotnika wprowadzić dojrzałą samiczkę. Proponuje zrobić to

po południu, ok. godziny 16-17. Samiec najprawdopodobniej zareaguje agresją na jej

obecność, ale nie należy się tym zrażać. Teraz przez ok. 1-2 godziny samiec będzie

napastował samicę, która będzie przed nim uciekać i chować się wśród roślinności, w

którą wyposażyliśmy kotnik. Po ok. 2 godzinach mocno poszarpana samica powinna

znaleźć sobie jakąś kryjówkę wśród roślin przypowierzchniowych. W tej ostoi powinna już

zostać do końca dnia, który powinniśmy rybkom skończyć ok. godz. 21 poprzez zgaszenie

światła. Następnego dnia rano samica powinna opuścić kryjówkę zacząć podpływać do

gniazda. Samiec może jeszcze wykazywać agresję w stosunku do niej jednak nie powinna

być ona już tak duża jak dnia poprzedniego. Około południa (u mnie było to zawsze

między 10 a 12) samiec w końcu pozwala samicy wpłynąć pod gniazdo. Wtedy samica

zaczyna „przytulać się” do samca i szturchać pyskiem jego głowę. Samiec na te zabiegi

partnerki reaguje owinięciem się wokół niej i objęciem jej płetwami. Ryby drżą przez

moment i następuje jednoczesne wydalenie spermy i jajeczek (od 1 do 7 sztuk). Ryby w

pierwszych sekundach po złożeniu każdej porcji jajeczek pozostają w odrętwieniu i

zaczynają opadać na dno. Wygląda to trochę tak jakby zostały porażone prądem i zabite J.

Samiec po chwili „ożywa” i przystępuje do zbierania opadających ziaren ikry, które

następnie umieszcza w gnieździe. Samica czasem pomaga mu w tej czynności, ale nie jest

to regułą. Tarło trwa ok. 2 godzin, a podczas niego ryby składają 150-200 ziaren ikry. Po

tarle samiec odgania samice od gniazda i jest to moment, w którym powinniśmy wkroczyć

do akcji i ewakuować ją z kotnika. Teraz samiec przejmuje opiekę nad gniazdem i

powinniśmy zapewnić mu spokój. Po ok. 24-48 godzinach (w zależności od temperatury)

wykluwają się larwy. W chwili wyklucia mają one ok. 1,5mm. Wiszą na roślinach,

ściankach kotnika i w gnieździe. Jeśli jakieś maleństwo opadnie na dno, samiec delikatnie

podnosi je i przynosi z powrotem do gniazda. W 2-3 dniu życia rybki zaczynają pływać i

właśnie wtedy zaczynają szukać pokarmu. Ich pierwszymi ofiarami są wrotki i

pierwotniaki, które do czasu rozpoczęcia żerowania powinny się już w dobrze urządzonym

kotniku namnożyć. W ok. 3-4 dniu żerowania młode są już na tyle duże by podawać im

mikro, na którym bardzo szybko rosną. Wiele źródeł podaje, by w chwili, gdy młode

zaczną poszukiwać pokarmu usunąć z kotnika samca. Z własnych obserwacji wiem, że nie

jest to konieczne i jeśli nie mamy akurat akwarium, do którego moglibyśmy przenieść

tatusia to może on pozostać z narybkiem bez szkody dla maluchów. Dalszy odchów

narybku nie jest już szczególnie kłopotliwy. Należy tylko zwrócić uwagę by młode przez

przynajmniej pierwsze 2-2,5 miesiąca przebywały w temperaturze, w której przyszły na

świat. U mnie wszelkie próby wcześniejszego obniżania ciepłoty wody do poziomu, w

którym przebywają dorosłe ryby kończyły się ostrym atakiem oodiniozy (leczenie narybku

wszystkich labiryntowych jest bardzo trudne i często mało skuteczne). Literatura zaleca

również natlenianie kotnika – ja nigdy tego nie robiłem bez szkody dla malców. Bojowniki

to ryby znakomicie przystosowane do warunków deficytu tlenowego. W 8-10 tygodniu

życia u ryb wykształca się błędnik i

przechodzą one na oddychanie

powietrzem atmosferycznym. Literatura

podaje, że jest to dość newralgiczny okres

w życiu bojowników, jednak moje

maluchy przeszły go bez szwanku. Kiedy

narybek osiągnie wiek ok. 2,5-3 miesiące

należałoby przenieść go do większego

akwarium, które można już łagodnie

filtrować. W ok. 4 miesiącu życia samce

zaczynają już wykazywać zachowania

terytorialne i wśród młodych wybuchają

walki. Jeśli rybki przebywają w dużym

zagęszczeniu, walki nie są niebezpieczne i

z reguły żadna ryba nie odnosi żadnych

obrażeń. Ten sposób chowu narybku ma jednak jedną wadę. Mianowicie hamuje prędkość

wybarwiania młodych. Najczęściej w pełni wybarwiony jest dominujący samiec, a reszta

ryb jest blada (ciemny kolor jest oznaką dominacji, jeśli inna ryba ściemnieje – natychmiast

dochodzi do walki). Można też młode trzymać w mniejszym zagęszczeniu w większym

akwarium. Rybki wtedy zdecydowanie lepiej rosną a ich barwy są o wiele bardziej

atrakcyjne. Wadą tej metody jest fakt, że utarczki samców trzymanych w takich warunkach

są bardziej brutalne. Często dochodzi do uszkodzeń płetw lub utraty kilku łusek. Przegrany

samiec ucieka, a triumfator przejmuje lepsze terytorium. Rybki nie mordują się jak w

przypadku samców kubeczkowych. Raczej odradzam hodowlę samców w 1l słojach dla

polepszenia ich walorów estetycznych. W warunkach domowych jest to bardzo kłopotliwe,

gdyż w każdym słoju wodę należy wymieniać przynajmniej co 2-3 dni, a słojów mamy np.

20. Rybki trzymane w ten sposób są zdecydowanie bardziej osowiałe. Ok. 6 miesięczne

bojowniki są już gotowe do odbycia tarła.

Jak widać bojowniki syjamskie nie są rybami kłopotliwymi w utrzymaniu, a gdy

tylko zapewnimy im odpowiednie warunki, odwdzięcza się nam ciekawymi zachowaniami

społecznymi i godowymi.

Łukasz ‘lukas’ Zalewski

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: