etyka.odpowiedzi2.doc

Rozdział 1

Podaj definicję etyki:

ETYKA: synonim pewnego systemu normatywnego, systemu powinności, przykazań, których należy przestrzegać

(z greckiego éthikós – zwyczajny; éthos – obyczaj, zwyczaj),

1. zespół norm i ocen moralnych charakterystycznych dla danej zbiorowości społ. (np. grupy społecznej, klasy, warstwy, środowiska);

2. filozoficzna nauka o moralności, zajmująca się wyjaśnieniem i ustalaniem takich kategorii, jak dobro i zło, odpowiedzialność, sumienie, powinności oraz wytyczaniem zasad i norm moralnego postępowania.

Przedstaw podziały etyki

Dzieli się na aksjologię (teorię wartości) i deontologię (naukę o powinnościach)

Co jest zadaniem etyki stosowanej

ETYKA STOSOWANA: rozwiązywanie  konkretnych sytuacji,  weryfikuje czy system wartości z etyki normatywnej sprawdzają się w postępowaniu – jak to wygląda w praktyce. W pewnym okresie czasu – pewne teorie mogły być nie stosowane, lecz  po pewnym czasie się odnajdują.

Co to jest etyka zawodowa

ETYKA ZAWODOWA: zbiór norm moralnych określających postępowanie przedstawicieli danego zawodu. Etyka zawodowa przybiera często formę kodeksu etycznego danego zawodu, opisującego akceptowany społecznie ideał

Zdefiniuj pojęcie etyki urzędniczej

Wtym miejscu warto zaznaczyć, że w swym głównym nurcie etyka urzędnicza będzie odwoływać się do intelektualizmu etycznego, choć nie w tak radykalnym wydaniu jak u Sokratesa. Tym, co łączy etykę urzędniczą z etyką Sokratesa, jest przekonanie, że wielu działań nieetycznych udałoby się uniknąć, gdyby podmioty działające posiadły wiedzę etyczną w większym zakresie. Dlatego też podstawowym założeniem tej etyki jest silnie związane z intelektualizmem etycznym przekonanie, że etyki można się nauczyć – czynienie dobra

nie jest bowiem czymś, co jest wrodzone, ale czymś, czego każdy może się nauczyć.

Podaj definicję moralności

Moralność to ogół norm, zasad, ocen, wzorów, ideałów - zmierzających do regulowania stosunków pomiędzy ludźmi (jednostka - grupa, grupa - grupa). Całokształt zachowań jednostki lub grupy społecznej oceniany wg funkcjonującego systemu norm, zasad moralnych. Najstarsze były normy moralne, religijne, następnie pojawiły się normy prawne i obyczajowe.

W czasach wczesniejszych istniał system norm, który spełniał rolę wszystkiego – nie było wyodrębnionych struktur normatywnych jak teraz – normy religijne, obyczajowe. Złożoność życia  społecznego prowadzi do wyodrębnienia poszczególnych struktur i systemów normatywnych.  Używając określenia moralny nie używamy go w sposób neutralny – zawsze jest ocena. Można powiedzieć, że istnieją zachowania moralne  i poza moralne, np. padanie śniegu – termin ten nie przykłada się. Moralność grupuje, identyfikuje zjawiska, fakty społeczne, grupę czynów, działań bądź określeń jako moralne lub niemoralne.

Etyka jest nauka o moralności. W moralności można charakteryzować:

1.       Przedmiot – czyny: jest to zjawisko świadome kierowane wolą; zachowanie: zjawiska, które nie są kontrolowane naszą wolą. Czyny możemy podzielić na działania i zaniechania – nie udzielenie pomocy, niepowiedzenie prawdy.

2.       Podmiot – spełnia  różne przymioty

3.       Formy –  uzewnętrznianie się zjawisk moralnych; normy moralne -zasada wyznaczająca za pośrednictwem ogólnych nakazów lub zakazów obowiązek określonego postępowania w danych warunkach. Rozróżnia się dwa rodzaje norm moralnych jako zasad zachowania się ludzi:

– normy społeczne – regulują stosunki międzyludzkie oraz między jednostką a zbiorowościami społecznymi (np. grupami, klasami, społeczeństwem);

– normy techniczne – regulują proces wytwarzania dóbr materialnych i opanowywania przyrody.

Zdefiniuj pojęcie normy moralnej

Jest niczym innym jak formą wpływania na czyjeś zachowania; każda norma chce na nas wymusić  jakieś zachowanie.  Normy mają charakter językowy

Jakie znasz rodzaje norm moralnych

1. Ścisłe – mają charakter aksjologiczny

2. Etyczne – pochodzą od jakiegoś autorytetu np. lekarze

3. Aksjologiczne – oznacza system wartości, pochodzą z zewnątrz np. od Boga, są nienaruszalne

Co to są pojęcia i kategorie moralne

1.       wartości

2.       normy

3.       oceny

4.       wzory, ideały

- wartość -  jest najbardziej zasadniczym pojęciem, bez niej pozostałe nie istnieją. Oznacza coś, co - w sensie absolutnym lub na gruncie danego zespołu poglądów - jest cenne i godne pożądania i co stanowi (winno stanowić) przedmiot szczególnej troski oraz cel ludzkich dążeń, a także kryterium postępowania człowieka.

- normy - są niczym innym jak formą wpływania na czyjeś zachowania; każda norma chce na nas wymusić  jakieś zachowanie. 

- oceny - zawsze kojarzą się  z pojęciem dobra i zła; ocena moralna od strony socjologicznej – aprobata, dezaprobata; przenika każdą dziedzinę naszej aktywności – nie ma etycznie neutralnych  czynów człowieka; normy i oceny moralne mają charakter nadrzędny do innych ocen.  Ze strony moralności oceniamy dane normy

- wzory, ideały - są w każdej społeczności i wspólnocie; są uosobieniem roli społecznej, tworzy sobie ideał człowieka i nadaje mu pewne cechy, stawiamy mu wymogi, normy. Ideały są budowane w ten sposób, że nie są możliwe do  realizacji; Wzorzec lepiej jest z realizacją; ta rola społeczna jest zrealizowana w taki sposób, że jest możliwa do zrealizowania. 

Co to jest sankcja moralna

Sankcja moralna: element normy  określający efekty niezastosowania się adresata do jej treści, także ujemny skutek wynikający z takiego postępowania., np. dezaprobata, niechęć, niepodanie ręki;

Jest rozproszona w przeciwieństwie do sankcji prawnej, która jest skupiona – dokładnie wiadomo jaka kara grozi, za jakie przestępstwo. Katalog sankcji jest dokładnie określony oraz wskazania są egzekutorzy. Przy sankcjach moralnych  nie są wprost wskazane sankcje i nie jest określony wykonwaca.

Co to jest relatywizm etyczny

Występuje w 3 aspektach:

1.       aksjologicznym – przekonanie, że pewne wartości społeczne są zmienne w zależności do jakiej grupy się odnosimy; w pewnej społeczności pewne zachowania są naganne a w innej nie; konflikt wartości a nie wiedzy, dlatego taki trudny;

2.       Metodologiczny – wszelkie uzasadnienia systemu norm moralnych mają zawsze charakter względny – relatywizowanie przyjętych systemów wartości;

3.       Kulturowy – porównuje się systemy kulturowe

4.       Sytuacyjny – Fletcher – teolog, wartości moralności mogą obowiązywać w pewnej sytuacji, a w pewnej nie; wszelkie wartości i normy etyczne są sytuacyjnie zrelatywizowane; wszystko zależy od sytuacji, w której się znajdujemy ; radykalni zwolennicy mówią, że wszystko podlega relatywizmowi, do każdej normy można znaleźć sytuację usprawiedliwiającą; zwolennicy wersji umiarkowanej – są pewne wartości, których trzeba zawsze przestrzegać – wartość absolutna; np. dla Fletchera była to miłość bliźniego – jej nie można naruszać

Co to jest wzór moralny

Wzór moralny - model idealnego członka danej grupy społecznej, wyznaczony przez zespół norm i wyobrażeń związanych z pełnieniem określonych ról społecznych. Cechy wzoru można osiągnąć, ciężko jest osiągnąć ideał, możemy się tylko do niego zbliżyć.

Czym się różnią normy moralne od norm prawnych

Norma moralna w odróżnieniu od normy prawnej nie jest sankcjonowana przymusem państwowym, ale obyczajem, tradycją, odbiorem w opinii publicznej.

Przedstaw stosunek prawa do moralności

Ocena moralna;

1.       ocena intencji danego czynu – dobry – w dobrej intencji, słuszny – spełnia wymogi danej normy moralnej; niesłuszny

2.       ocena celowości czyjegoś zachowania

czyn słuszny może wynikać ze złej intencji, czyn niesłuszny może wynikac z intencji dobrej;

Prawo, będąc zespołem reguł postępowania ludzi, nie jest jedynym regulatorem zachowania się pewnych grup społecznych. Zajmuje niewątpliwie bardzo ważne miejsce, jednak w pewnych sytuacjach ktoś może zdecydować się na postępowanie sprzeczne z prawem, ale zgodne z etyką.

Zagadnienie związków między prawem i etyką występuje w większości koncepcji filozoficznych, od starożytności po współczesność. Nie jest to jednak problem zaprzątający myśli tylko i wyłącznie filozofów.

Etyka to pewna teoria dobra i zła oraz system sądów moralnych. Współcześnie przez etykę rozumie się najogólniej naukę o moralności. Na wstępie ustalmy czym w ogóle są normy moralne i czym się charakteryzują.

Przez normy moralne rozumie się pewne reguły postępowania, które w określonej grupie społecznej domagają się poważania i są najczęściej akceptowane. Zawierają one w sobie pewną powinność postępowania, tzn. takie zwroty, jak: "powinno się", "należy" lub "trzeba".

Normy etyczne (moralne) wskazują jak człowiek powinien postępować wobec innych ludzi, a także wobec samego siebie. Jedne z nich mają formę zakazu a więc zobowiązują do pewnych czynów, np. "nie kłam", inne nakazu a więc zobowiązują do określonych działań, np. "powinno się zawsze mówić prawdę".

Normy prawne różnią się od norm moralnych tym,że wiążą się z nimi sankcje przymusu państwowego wobec jednostki, zawarte w systemie kar i nagród, np. kara pozbawienia wolności, grzywna, wywłaszczenie, wyróżnienie, nagroda lub tytuł honorowy.

Natomiast do przestrzegania norm moralnych zmusza nas opinia społeczna, potępienie łamania tych norm przez innych, często nawet własne sumienie, które to nie zawsze muszą się pokrywać z oceną prawną.

Powszechnie uważa się, że etyka jest pierwotna w stosunku do prawa. To znaczy, że stanowi jego punkt oparcia i jest źródłem norm prawnych oraz ostateczną instancją rozstrzygania sporów dotyczących tego czy prawo jest w ogóle ?sprawiedliwe?.

Znajduje to bowiem swój wyraz w odwoływaniu się prawodawstwa do zasad współżycia społecznego (art.5 kodeksu cywilnego: ?Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno ? gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.?), które są faktycznie przeniesione ze sfery etycznej poprzez takie określenia jak: niskie pobudki, cel niegodziwy, itp.

Czasami pojawia się także pogląd przeciwny. Wynika on z faktu, iż prawo również w dużej mierze oddziałuje na moralność kształtując ją, a czasami nawet, wyprzedzając w sytuacjach takich, w których niektóre prawnie dozwolone czyny spotykają się z ostrym potępieniem moralnym.

Podsumowując można bez obaw stwierdzić, że większość przepisów prawa jest w pełni akceptowana przez panującą moralność. Jest to jednak większość, a nie wszystkie, istnieją bowiem przypadki, kiedy prawo koliduje z zasadami etycznymi i przez to nierzadko wywołuje oburzenie społeczne.

Co to jest etos?

Etos - wierzenia, ideały, które konsolidują pewną grupę. Zespół pewnych wartości, które konsolidują daną grupę. Grupa wybiera sobie wartości i je przestrzega, wg nich postępuje ( np. etos solidarności, człowieka radzieckiego)

Co to jest dylemat moralne

Dylemat moralny to sytuacja, w której urzędnicy nie mogą w swym działaniu zadośćuczynić jednocześnie dwóm pozytywnym wartościom lub zasadom moralnym, będąc zmuszeni do wyboru tylko jednej z nich (w skrajnych wypadkach wybór ten może mieć charakter wyboru tragicznego). U podłoża dylematu najczęściej leży niezgodność pomiędzy prawem a etycznością. Jako przykład niech posłużą działania dyrektorów szpitali, którzy kupowali konieczny sprzęt medyczny, łamiąc przepisy budżetowe.

Co to jest dylemat etyczny

DYLEMAT ETYCZNY: trudność wyboru jednej z dwóch możliwości wynikająca z ich równego stopnia ważności lub wartości

Przedstaw rodzaje dylematów etycznych

Konflikt ról społecznych; konflikt interesu, obowiązków, lojalności

Co to jest dylemat lojalności? Przedstaw jego rodzaje

Dylemat lojalności sytuacja, w której urzędnik stoi przed bardzo trudnym wyborem, czy być lojalnym wobec państwa czy wobec obywateli, którym ma służyć, np. czy ma zaakceptować narzuconą przez państwo politykę społeczno-gospodarczą, nakazującą zmienić mu swe urzędnicze działania na takie, co do których jest przekonany, że będą gorzej służyć tym obywatelom, którymi dotychczas się zajmował. Inny dylemat lojalności pojawia się wtedy, gdy urzędnik zostaje postawiony przed wyborem, czy być lojalnym wobec instytucji, która go zatrudnia, czy wobec obywateli, którym ma służyć, np. czy bronić interesu urzędu czy pokrzywdzonego przez urząd obywatela?

Przedstaw definicję administracji publicznej - przedmiotowe i podmiotowe jej ujęcie

Administracja publiczna w ujęciu przedmiotowym (cechy działalności):

·         realizacja interesu publicznego: zaspakajanie podstawowych potrzeb społeczeństwa

·         działanie na podstawie prawa i w jego granicach (legalność działania)

·         charakter polityczny działalności - powiązanie z władzą polityczną

·         działanie w imieniu i na rachunek państwa (powszechna zgoda społeczeństwa)

·         działanie niezarobkowe (administracja działa dla dobra ogółu, nie jest nastawiona na zysk)

·         działanie o charakterze planowym (działanie płynne, stałe, stabilne - niezależne od zmian w kraju)

·         różnorodność form i postaci, różnorodność działalności

Administracja publiczna w ujęciu podmiotowym:

·         aparat administracyjny

·         organy administracyjne

·         kompetencje administracyjne

·         zawisłość podmiotów administracyjnych

·         hierarchizacja podmiotów administracyjnych

·         bezosobowość administracyjna

·         zawodowość administracyjna

·         kreowanie podmiotów administracyjnych

Zdefiniuj pojęcie „interes publiczny”

Korzyść dotycząca ogółu ludzi

Jakie są główne misje administracji publicznej

1.służba obywatelom

Jakie są główne sfery działania administracji publicznej

1.sfera finansów (walka z korupcją)

2.sfera publiczna

3.sfera budżetowa

Podaj przykłady organów sprawujących za granicą kontrolę nad administracją

1.Francja – Centralna służba Antykorupcyjna, Izba Obrachunkowa

2.Kanada – Audytor Generalny

3.Dania – Krajowy Urząd Kontroli

4.Wlk. Brytania – Brytyjski Krajowy Urząd Kontroli

5.Szwecja – Państwowa Izba Kontroli

6.Irlandia – Kontroler i Audytor Generalny

7.Niemcy – Federalny Prokurator Dyscyplinarny

8.Czechy – w każdej instytucji istnieją wydziały kontroli wewnętrznej

Wymień modele służby cywilnej

1.Model kariery

2.Model pozycyjny (stanowisk)

Zdefiniuj model kariery

System kariery, zwany inaczej systemem zamkniętym. Charakteryzuje się on podziałem służby cywilnej na poziomy, stopnie i korpusy. Rekrutacja jest dokonywana zwykle na najniższe stanowiska, awans następuje na skutek nominacji, czasami w wyniku konkursu wewnętrznego, a uprawnienia pracowników (wysokość płacy, długość urlopu) są trwale związane z posiadanym stopniem służbowym. Punktem wyjścia modelu jest założenie, że administracja publiczna ma inne cele niż sektor prywatny, dlatego stosuje odmienne kryteria rekrutacji, oceny i rozliczania pracowników z wykonywanych zadań. Model ten odzwierciedla mentalność kontynentalną - francusko-niemieckie podejście prawne z przywiązaniem do procedur administracyjnych i hierarchii. Do jego słabych stron należy zaliczyć brak motywacji do poprawy jakości pracy na skutek sztywnego systemu wynagrodzeń i braku konkurencji, wysokie koszty służby cywilnej w wyniku gwarancji zatrudnienia i wynagrodzenia oraz nieprzystosowanie do zasady wolnego przepływu pracowników. 

Zdefiniuj model pozycyjny (stanowisk)

System stanowisk, zwany inaczej systemem otwartym. Rekrutacja jest dokonywana na konkretne stanowiska, często za pomocą otwartych konkursów na wyższe szczeble. W systemie tym częstą formą zatrudnienia jest kontrakt. Podstawą oceny pracownika, od której zależy jego awans i kariera, jest jego dorobek zawodowy, a nie przynależność do określonej grupy urzędniczej. System ten charakteryzuje brak hierarchizacji, bliskość administracji i obywatela oraz nastawienie na rezultat. Bliskie związki między sektorem publicznym i prywatnym wyrażają się m.in. przepływem pracowników między sektorami oraz stosowaniem podobnych kryteriów doboru i oceny. W większym stopniu niż formalne kwalifikacje liczą się zdolności menedżerskie. Model ten jest typowy dla krajów anglosaskich i skandynawskich. Do jego wad zaliczyć należy słabe powiązanie urzędnika z instytucją i wykonywaną pracą, dużą podatność na czynniki zewnętrzne, nie zawsze związane z interesem państwa oraz niską efektywność w działaniach długookresowych a także wymagających zachowania tajemnicy państwowej

Wymień kraje, w których stosowano model kariery

1.Austria
2.Belgia
3.Francja (najczystszy)
4.Grecja
5.Hiszpania
6.Irlandia
7.Luksemburg
8.Niemcy
9.Portugalia

Wymień kraje, w których stosowano system pozycyjny

1.Dania
2.Finlandia
3.Szwecja

4.Holandia
5.Wielka Brytania (najczystszy)
6.Włochy

Co to jest „system łupów”?

System łupów - zwyczaj, w praktyce politycznej Stanów Zjednoczonych, obsadzania urzędów przez stronników partii, która zwyciężyła w wyborach na prezydenta lub gubernatorów (datuje się od prezydentury A. Jacksona - 1829-1837). System ten sprzyjał nadużyciom i korupcji. Ograniczany od 1883 - od tzw. ustawy Pendletona, istnieje nadal przy obsadzaniu niektórych stanowisk państwowych. W innych krajach potocznie tym terminem określa się zagarnianie urzędów państwowych przez funkcjonariuszy partii zwyciężającej w wyborach, bez względu na ich kwalifikacje.

Opisz model awansu w służbie publicznej

Pracownicy administracji rządowej:

Ustalone czytelne i jasne zasady drogi awansu i kariery zawodowej poprzez ...