„Finanse publiczne i prawo finansowe”
1. Dług publiczny – to finansowe zobowiązanie władz publicznych z tytułu zaciągniętych pożyczek oraz kredytów, emisji papierów wartościowych i nieuregulowania przez jednostki sektora publicznego wymagalnych zobowiązań, art. 72. Najważniejszą przyczyna powstawania długu publicznego jest zaciąganie pożyczek na pokrycie deficytu budżetowego. Pożyczki nie są zaliczone do dochodów budżetowych, lecz stanowią część wpływów pieniężnych o charakterze przychodów. Wpływy z tytułu finansowania długu publicznego wywołują koszty, które muszą być pokryte w przyszłości uchwalając deficytowy budżet władze publiczne ponoszą odpowiedzialność za jego sfinansowanie, czyli znalezienie źródeł pożyczek oraz ich spłatę wraz z odsetkami.
2. Kryterium podziału:
a) ze względu na dobrowolność udzielania pożyczek wyróżnia się:
ü dług publiczny dobrowolny – występuje, gdy istnieje dobrowolność decyzji podmiotów, które pożyczają władzom publicznym pieniądze;
ü dług publiczny przymusowy – zaciągane przez władze publiczne pożyczki mają charakter przymusowy, dlatego też w istocie maja charakter zbliżony do podatków;
b) ze względu na rozpoznanie przyczyn i skutków zadłużenia publicznego istotny jest podział na:
ü dług publiczny krajowy inaczej wewnętrzny
ü dług publiczny zagraniczny inaczej zewnętrzny
c) z uwagi na kryterium czasu rozróżnia się:
ü dług krótkoterminowy (płynny) – zaciągany w sytuacji przejściowych trudności płatniczych władz publicznych w okresie od 1 roku fiskalnego do 2-3 lat
ü dług długoterminowy – powstaje z zaciągania pożyczek długoterminowych z których finansuje się wydatki majątkowe związane zwłaszcza z budową obiektów użyteczności publicznej;
d) z punktu widzenia zasad ewidencji i rzeczywistego obciążenia społeczeństwa i gospodarki długiem publicznym rozróżnia się:
ü dług publiczny brutto – zobowiązania władz publicznych względem podmiotów krajowych i zagranicznych znajdujących się poza sektorem publicznym, które wynikają ze stosunków wierzytelniczo – dłużniczych
ü dług publiczny netto – to dług publiczny brutto pomniejszony o należności władz publicznych od innych podmiotów wynikające najczęściej z tytułu wierzytelniczo – dłużniczych ale też z zaległości podatkowych, celnych, dywidend itp.
3. Przyczyny powstawania długu publicznego:
ü utrzymujący się długotrwale deficyt budżetowy przekształcający się w dług publiczny;
ü okres wzmożonych wydatków publicznych zwłaszcza w dobie kryzysów gospodarczych;
ü realizowana doktryna ekonomiczna zakładająca świadome utrzymywanie deficytu budżetowego i długu publicznego jako narzędzi interwencjonalizmu państwowego;
ü osiąganie celów politycznych rządzących, którzy nie podnoszą podatków jak również nie decydują się na cięcia w wydatkach publicznych.
1
gosicka