Pojęcie finansów publicznych – finanse to zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami oraz normy prawne ich dotyczące, w zależności od podmiotów dysponujących zasobami pieniężnymi rozróżniamy finanse publiczne (to publiczne zasoby pieniężne, gospodarowanie nimi oraz normy prawne regulujące te zjawiska. Istnienie finansów publicznych jest uzasadnione koniecznością finansowania przez państwo potrzeb ogólnospołecznych) i finanse prywatne (to prywatne zasoby pieniężne). Kategorie odróżniające finanse publiczne od finansów prywatnych: finanse publiczne objęte są władztwem państwowym, w związku z czym są obwarowane przymusem państwowym; rozmiary finansów publicznych są zdecydowanie większe niż finansów prywatnych; finanse publiczne prowadzone są w interesie społecznym i służą realizowaniu celów publicznych; tylko państwu przysługuje prawo emisji pieniądza.
Zakres i struktura finansów publicznych – finanse publiczne w gospodarce rynkowej obejmują: organizację finansową państwa; opracowywanie, uchwalanie i wykonywanie budżet i ustawy finansowej oraz kontrolę ich wykonania; dochody publiczne; wydatki publiczne; organizację i operację skarbu publicznego; organizację i operacje finansowe zdecentralizowanych związków publicznych; organizację i instrumenty działania banku centralnego państwa.
Funkcje finansów publicznych – przez funkcje należy rozumieć zespół stawianych przed nimi jednorodnych zadań. Wyróżniamy funkcje: fiskalne – polega na dostarczaniu państwu i innym podmiotom publicznym dochodów przeznaczonych na realizację ich zadań; redystrybucyjna – polega na gromadzeniu środków finansowych przez określony fundusz i rozdzielaniu ich określonym podmiotom; stymulacyjna – sprowadza się do oddziaływania za pomocą rozwiązań i ukierunkowania strumieni finansowych na zachowanie różnych podmiotów; ewidencyjno-kontrolna – polega na kontroli przebiegu procesów gospodarczych za pomocą analizy kształtowania się przepływów finansowych. Ponadto można wyróżnić jeszcze funkcje: alokacyjną (skłanianie za pomocą instrumentów właściwych finansom publicznym do efektywnej alokacji środków), rozdzielczą (podział dochodu i majątku), stabilizacyjną (zapewnianie pełnego wykorzystania czynników produkcji).
Polityka finansowa – jest to świadoma i celowa działalność osób i instytucji polegająca na ustaleniu i realizacji określonych celów za pomocą środków finansowych.
Normy prawa finansowego - norma prawa składa się z trzech części: hipotezy, dyspozycji i sankcji, są to normy dwustronnie imperatywno – atrybutywne; zawsze występują dwa rodzaje podmiotów (czynne i bierne); indywidualizacja uprawnień i obowiązków następuje najczęściej w drodze postępowania finansowego i następuje tzw. rozczłonkowanie normy, co oznacza, że nie wszystkie jej elementy zawarte są w jednym przepisie, a nawet akcie prawnym.
Finanse publiczne na tle Konstytucji - Poprzez włączenie problematyki finansów publicznych do Konstytucji finansom publicznym została nadana odpowiednia ranga oraz podjęto próbę ich uporządkowania i wprowadzenia pewnych reglamentacji chroniących interesy publiczne. Doczekaliśmy się zatem uregulowania ogólnych zasad gospodarowania przez państwo środkami publicznymi z głównym założeniem, że nie może być w tych sprawach swobody administracyjnej, bowiem zarówno gromadzenie, jak i wydatkowanie tych środków określają ustawy. Także, nie inaczej niż tylko z mocy ustawy, można nakładać na obywateli podatki i daniny publiczne. Rozdział X Konstytucji reguluje także podatkowe kwestie związane z budżetem państwa, zwłaszcza zasady, terminy i tryb ich uchwalania. Art. 87 - uznaje, iż Konstytucja jest nadrzędnym aktem prawa, czyli także prawa finansowego.
Art. 216 reguluje: gospodarkę finansową - środki finansowe na cele publiczne są gromadzone i wydatkowane w sposób określony w ustawie, sposób nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości, udziałów lub akcji emisji papierów wartościowych przez Skarb Państwa, NBP i inne państwowe osoby prawne, art. ten dotyczy zaciągania pożyczek, udzielania gwarancji i poręczeń majątkowych, przy czym wartość tych poręczeń, gwarancji i pożyczek zgodnie.
Jednostki budżetowe - są to jednostki co do zasady nie posiadające osobowości prawnej, swoje wydatki pokrywają bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Można więc przyjąć, że nie działają one w celach zarobkowych tzn. nie prowadzą działalności na własny rachunek (metoda gospodarowania brutto). Wykonują różne zadania, począwszy od obsługi administracyjnej organów władzy ustawodawczej i wykonawczej po sprawowanie władzy sądowniczej lub ochrony prawnej i kontroli państwowej. Jednostki budżetowe co do zasady są tworzone, łączone, przekształcane i likwidowane przez: ministrów, kierowników urzędów centralnych, wojewodów – są to państwowe jednostki budżetowe; organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego – są to gminne, powiatowe lub wojewódzkie jednostki budżetowe, powstają również w drodze ustawy poprzez tryb tworzenia różnego rodzaju urzędów, sądów, trybunałów itp. J.b. w ramach ich utworzenia wyposażane są w środki trwałe i obrotowe z zasobów Skarbu Państwa.
Gospodarstwa pomocnicze - jest to wyodrębniona z jednostki budżetowej pod względem organizacyjnym i finansowym część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna. Gospodarstwo pomocnicze pokrywa koszty swej działalności z przychodów własnych z tym, że gospodarstwo to może otrzymywać dotacje przedmiotowe i dotacje na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. Jest tworzone, przekształcane i likwidowane przez kierownika jednostki budżetowej po uzyskaniu zgody odpowiedniego organu tj. właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody, zarządu jednostki samorządu terytorialnego. Tworząc gospodarstwo pomocnicze kierownik jednostki budżetowej określa nazwę i siedzibę gospodarstwa pomocniczego, nazwę i siedzibę jednostki budżetowej, przedmiot działalności wyodrębnionej z zakresu działalności jednostki budżetowej oraz składniki majątkowe przydzielone gospodarstwu przez jednostkę budżetową. Podstawą gospodarki finansowej gospodarstwo pomocnicze jest roczny plan finansowy, obejmujący przychody własne, dotacje z budżetu, wydatki stanowiące koszty działalności, w tym wydatki na wynagrodzenia i składki naliczane od wynagrodzeń, stan środków obrotowych i rozliczenia z budżetem. Z chwilą likwidacji gospodarstwa pomocniczego jego składniki majątkowe, należności i zobowiązania przejmuje jednostka budżetowa, przy której funkcjonowało przedsiębiorstwo. Osiąga własne przychody ze sprzedaży usług z możliwością jej sprzedaży na rzecz macierzystej jednostki budżetowej, jak i na zewnątrz niej, ale dokonuje tego po kosztach własnych. Nie ma osobowości prawnej, ani zdolności sądowej i zdolności w postępowaniu administracyjnym. Gospodarstwo wpłaca do budżetu połowę osiągniętego zysku.
Środki specjalne – są środkami finansowymi, gromadzonymi przez jednostki budżetowe na wyodrębnionych rachunkach bankowych: na podstawie odrębnych ustaw oraz uchwał organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, z tytułu spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej, z tytułu odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie oddane jednostce budżetowej w zarząd bądź w użytkowanie, z tytułu sprzedaży zapasów środków materiałowych przechowywanych w celach mobilizacyjnych.
Zakłady budżetowe - są to jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które: odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania, koszty swej działalności pokrywają z przychodów własnych przy czym mogą otrzymywać dotacje przedmiotowe, podmiotowe, a także celowe na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji i dotacje na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe dla nowo tworzonych zakładów. Łącznie dotacje dla nich nie mogą przekroczyć 50% jego wydatków, przy czym norma ta nie dotyczy dotacji inwestycyjnych. Są tworzone, łączone i likwidowane przez ministrów, kierowników urzędów centralnych, wojewodów – są to państwowe jednostki budżetowe, organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego – są to gminne, powiatowe lub wojewódzkie jednostki budżetowe, mogą być również tworzone w drodze ustawy. Tworzenie jego wiąże się z wyposażeniem go w składniki majątkowe z zasobu Skarbu państwa lub zasobów jednostek samorządu terytorialnego, przy czym ustawa o finansach publicznych sugeruje, że wyposażenie to polega na oddaniu im mieni w użytkowanie, jednakże zgodnie z ustawą o gospodarce nieruchomościami jest to możliwe w odniesieniu tylko do zakładów mających osobowość prawną, pozostałe zakłady mogą otrzymywać nieruchomości w trwały zarząd. W razie łączenia lub likwidacji zakładu organ założycielski określa przeznaczenie mienia łączonego lub likwidowanego zakładu, natomiast należności i zobowiązania zlikwidowanego zakładu przejmuje organ, który go zlikwidował, jest to konsekwencją braku osobowości prawnej zakładu i możliwości odpowiadania za zaciągnięte zobowiązania (nieliczne zakłady w drodze ustaw wyposażone są w osobowość prawną). Prowadzą gospodarkę finansową w oparciu o roczny plan finansowy, obejmujący przychody własne, dotacje z budżetu, wydatki stanowiące koszty działalności, stan środków obrotowych i rozliczenia z budżetem. Plan finansowy podlega zatwierdzeniu w ramach procedury uchwalania budżetu, z którym powiązany jest dany zakład.
Fundusze celowe – ustawa o finansach publicznych nazywa funduszem celowym fundusz ustawowo powołany przed wejściem w życie ustawy, gdzie przychody funduszu pochodzą z dochodów publicznych, a wydatki przeznaczane są na realizację wyodrębnionych zadań. Dochody funduszu mogą mieć charakter dochodów publicznych lub prywatnych lub obydwu rodzajów, podobnie jest z wydatkami. Z punktu widzenia realizowanych przez fundusz zadań wyróżnia się państwowe fundusze celowe, gdy realizują one zadania wyodrębnione z budżetu państwa oraz gminne, powiatowe i wojewódzkie, gdy realizują one zadania wyodrębnione z budżetów tych jednostek. Ze względu na formę prawną można wyróżnić fundusze celowe działające jako osoby prawne raz fundusze celowe stanowiące wyodrębniony w sensie finansowym rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej fundusz. Podstawą gospodarki finansowej funduszu jest roczny plan finansowy, który podlega zatwierdzeniu w ramach procedury budżetu. Wydatki funduszu mogą być dokonywane tylko w ramach posiadanych środków finansowych obejmujących bieżące przychody, w tym dotacje z budżetu i pozostałości środków z okresów poprzednich. Fundusze mogą zaciągać kredyty i pożyczki, jeżeli ustawa tworząca fundusz tak stanowi.
Zasady budżetowe – są to postulaty nauki pod adresem ustawodawstwa i praktyki, dotyczże prawidłowej organizacji i funkcjonowania gospodarki budżetowej, w celu optymalnej realizacji jej zadań. Wyróżniamy zasady: powszechności, jedności, niefunduszowania, szczegółowości, równowagi, jawności, przejrzystości.
Zasada powszechności: występuje też pod nazwami zupełności lub budżetowania brutto. Wyraża ją postulat, aby wszystkie jednostki państwowe wchodziły do budżetu całością swoich dochodów i wydatków, tj. aby były budżetowane brutto.
Zasada jedności: zasada ta postuluje, aby budżet państwa ujmowany był w jeden całościowy akt prawny, przestrzeganie tej zasady zapewnia następujące korzyści – umożliwia łatwą orientację, czy budżet jest rzeczywiście zrównoważony, eliminuje potrzebę badania rozlicznych dokumentów, eliminuje rachunki pozabudżetowe, eliminuje zjawisko pozornych oszczędności, zwiększa przejrzystość i rzetelność dokumentów budżetowych, uwidacznia w sposób jednoznaczny globalną kwotę wydatków państwa, umożliwia władzom budżetowym ocenę użyteczności i względnej pilności różnorodnych wydatków i dokonanie na tej podstawie racjonalnych wyborów w tej materii.
Zasada niefunduszowania; zasada ta występuje jako zasada jedności materialnej budżetu, postuluje ona, aby budżet zorganizowany był na zasadzie jednej puli środków, której całość dochodów przeznaczona jest na całość wydatków. Łączenie dochodów z wydatkami nazywa się funduszowaniem, a środki pochodzące z określonych źródeł, przeznaczone na określone cele funduszami celowymi.
Zasada szczegółowości: postuluje, aby budżet był ustalany i wykonywany ze szczegółowym podziałem dochodów i wydatków, a nie tylko w ujęciu ogólnym. Realizacji tego postulatu służy w praktyce klasyfikacja budżetowa.
Zasada równowagi: oznacza takie ukształtowanie wydatków, aby nie przekraczały one wysokości dochodów, tzn. aby nie wystąpił deficyt budżetowy.
Zasada jawności: postuluje, aby budżet był ujawniany obywatelom w fazie planowania, uchwalania i wykonywania.
Zasada przejrzystości: postuluje uporządkowanie dochodów i wydatków budżetowych w odpowiednim systemie podziałek, wymaga ona stosowania jasnych i jednolitych zasad rachunkowości i sprawozdawczości budżetowej oraz czytelnych i logicznych zasad konstrukcji budżetu.
deficyt budżetowy i źródła jego finansowania Mówimy wówczas gdy wydatki budżetowe przewyższają dochody budżetowe. Jest wielkością planowaną w ramach tworzenia budżetu państwa lub budżetów jednostek terytorialnych źródło powstania deficytu 1)nadmierne wydatki 2)zbyt niskie podatki i inne dochody publiczne 3) istnienie silnych grup roszczeniowych związanych z funkcjami socjalnymi państwa 4) zmiana ustroju gosp i finansowego państwa z ustroju socjalistycznego na kapitalistyczny 5)podaż pieniądza krajowego , równowagi bilansu płatniczego w warunkach stałego zmiennego kursu walutowego. Deficyt budżetowy oraz źródła jego finansowania wynikają z przyjętej organizacji sektora finansów publicznych oraz podlegają planowaniu i ustaleniu przez wyznaczone organy i według prawnie określonych reguł. Finansowanie deficytu jest przedmiotem polityki finansowej rządu może nastąpić poprzez 1)zbywanie papierów wartościowych na rynku pierwotnym w postaci a)bonów skarbowych b)obligacji skarbowych c)skarbowych papierach wartościowych 2) z kredytów zaciąganych w bankach krajowych i zagranicznych 3) z pożyczek 4)wpływu z prywatyzacji majątku SP oraz z nadwyżki budżetu państwa.
procedura uchwalania budżetu państwa 1. Rada Ministrów – każdy z ministrów przygot. swój plan finansowy (dochody i wydatki) resortu, 2. Ministerstwo Finansów – Ministrowie przedkładają swoje plany do ministerstwa, w którym powstaje projekt budżetu państwa.3.Wystąpienie min. Finansów w sejmie, główne założenia budżetu 4. pierwsze czytanie w sejmie na obradach plenarnych (wszyscy posłowie)5. zgłaszanie poprawek 6. projekt trafia do komisji sejmowych – Kom. Finan. Publicznych 7.zgłasznie poprawek 8. drugie czytanie na obradach plenarnych 9. zgłaszanie poprawek 10. trzecie czyt. na obr. plena. gdzie posłowie podejmują decyzje tak lub nie za bud., Sejm ma 4 m-ce na uchwal. budżetu, który muszą otrzymać do 30.09. Jeżeli nie to sejm może mieć skróconą kadencję. 11. b. trafia do senatu – 20 dni mogą nanieść poprawki i wtedy wraca b. do sejmu i w sejmie głosują za lub przeciw (bezwzględną większością głosów) tymi poprawkami a jeżeli nie nanoszą poprawek b. trafia do prezydenta do podpisania 12. prezydent ma 7 dni na podpisanie(nie ma weta)13.prezydent może skierować do Tryb. Konstyt. z prośbą o sprawdzenie jego zgodności z konstytucją.
pojęcie i rodzaje budżetów - budżet – z łac. bulga – worek, sakiewka – jest to podstawowy plan finansowy państwa mający charakter dyrektywny ( tzn. są to wiążące polecenia parlamentu ) obejmujący dochody i wydatki o charakterze bezzwrotnym. uchwalany przez organ przedstawicielski na okres budżetowy , zwykle roczny. Budżet państwa jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa, sądów i trybunałów, administracji rządowej. BUDŻETEM nazywamy plan dochodów i wydatków sektora publicznego lub jego wyodrębnionej części. Jest on podstawą gospodarki finansowej państwa i gmin. Uchwalany coroczne ( przeważnie na rok kalendarzowy ) przez organy przedstawicielskie, czyli przez Sejm i Rady Gmin, przy czym odpowiednie organy wykonawcze są obowiązane przedłożyć w ustawowo określonych terminach projekty budżetu oraz ich uzasadnienia. Zarówno forma przedkładanego projektu jak i zakres przedkładanych wraz z nim materiałów informacyjnych ( uzasadnień ) są określone przepisami ustawowymi. Definicja budżetu – ustawa o finansach publicznych podaje definicję, iż budżet państwa jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz administracji rządowej, uchwalanym w formie ustawy na okres roku kalendarzowego, zwanego rokiem budżetowym.
dochodami budżetowymi państwa są wszelkie wpłaty dokonane na rzecz budżetu pochodzące od przedsiębiorstw państwowych, sektora prywatnego, od ludności również z zagranicy ( nie podlegające zwrotowi ). Dochody dzieli się na: podatkowe z podatków pośrednich : od towarów i usług ( VAT ) , akcyzowy , od gier, z podatków bezpośrednich : dochodowy od osób fizycznych , dochodowy od osób prawnych, niepodatkowe: cła, dochody od jednostek budżetowych, dywidendy, wpłaty z zysku NBP, wpłaty gmin, zagraniczne: odsetki od udzielonych pożyczek zagranicznych, prowizja od gwarantowania kredytów zagranicznych
wydatkami budżetu państwa są wydatki środków pieniężnych przez państwo i inne związku publiczno – prawne na cele publiczne. Mogą być ponoszone na cele i w wysokości ustalonej w ustawie budżetowej, winny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny, w sposób umożliwiający terminową realizacje zadań oraz w wysokość i terminach wynikających z wczesnej zaciągniętych zobowiązań. Wydatkowania środków budżetowych dokonuje się zgodnie z ustawą o zamówieniach publicznych.
dług publiczny można określić jako łączne finansowe zobowiązania podmiotów sektora publicznego z tytułu finansowania nadwyżki wydatków publicznych ponad dochody publiczne sformułowane w poprzednich okresach, z uwzględnieniem wzajemnych zobowiązań. Państwowy dług publiczny bywa określany jako suma ciążących na państwie zobowiązań pieniężnych mających źródło w akcie pożyczki lub jako całość nie zapłaconych kwot deficytów z lat poprzednich, tworzonych przez władzę publiczną. Dług publiczny: ustawa wprowadza dwie kategorie długu tj. państwowy dług publiczny i dług Skarbu Państwa. Pod pojęciem państwowego długu publicznego należy rozumieć nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych ustalone po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora. Przez dług Skarbu Państwa rozumie się nominalne zadłużenie Skarbu Państwa. Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z następujących tytułów: wyemitowania papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne; zaciągniętych kredytów i pożyczek; przyjętych depozytów; wymagalnych zobowiązań. Minister Finansów określa, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady klasyfikacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego, w tym do długu Skarbu Państwa, uwzględniające w szczególności podstawowe i podmiotowe zadłużenia oraz okresy zapadalności. Zgodnie z TWE możliwe jest istnienie długu publicznego, przy czym przewidziane są limity: dla deficytu budżetowego 3% PKB, dla długu publicznego 60% PKB.
Zasada ta ma odzwierciedlenie w Konstytucji RP oraz ustawie o finansach publicznych. Zgodnie z Konstytucją nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego PKB. Zgodnie zaś z ustawą o finansach publicznych Minister Finansów sprawuje kontrolę nad sektorem finansów publicznych w zakresie przestrzegania zasady stanowiącej, iż państwowy dług publiczny, powiększony o kwotę przewidywanych wypłat z tytułu poręczeń i gwarancji, nie może przekroczyć 3/5 wartości rocznego PKB. Minister Finansów sprawuje kontrolę nad stanem długu Skarbu Państwa w celu zapewnienia przestrzegania tej zasady. Minister Finansów ustala strategię zarządzania długiem Skarbu Państwa oraz państwowym długiem publicznym.
Deficyt budżetowy dotyczy roku budżetowego i dotyczy zobowiązań zaciąganych w formie przychodów w ramach danej gospodarki finansowej, natomiast dług publiczny dotyczy okresu wieloletniego i powstaje poprzez nawarstwianie się w ciągu tego okresu różnorodnych zobowiązań finansowych. Wzrost długu jest więc związany bezpośrednio z wielkością deficytu budżetowego planowanego w ustawie a następnie wykonanego. Wyróżniamy deficyt pierwotny – wyjściowy, i konwencjonalny – oficjalny. Deficyt budżetowy: wyróżniamy dwa rodzaje deficytów tj. deficyty budżetowe i deficyt sektora finansów publicznych. Różnicą między dochodami a wydatkami budżetu jest nadwyżka lub deficyt budżetowy, deficyty budżetowe określane są jako forma tej różnicy, powstają w budżecie państwa i budżetach jednostek samorządu terytorialnego. Deficyt sektora finansów publicznych jest ujemną różnicą między dochodami publicznymi, powiększonymi o bezzwrotne środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, a wydatkami publicznymi w danym okresie rozliczeniowym. Deficyt ten ustala się po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora, czyli po „oczyszczeniu” o rozliczenia wewnątrz sektora. Deficyty pokrywane są wymienionymi przez ustawę źródłami przychodów, deficyt budżetu państwa pokrywany jest przychodami pochodzącymi ze sprzedaży skarbowych papierów wartościowych na rynku krajowym i zagranicznym, kredytów zaciąganych w bankach krajowych i zagranicznych, pożyczek, prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych, w przypadku jednostek samorządu terytorialnego ustawa nie przewiduje zaciągania kredytów w bankach zagranicznych, nie określa również rodzaju rynku, na którym może być dokonywana sprzedaż komunalnych papierów wartościowych. Limity i rodzaje źródeł pokrycia deficytu budżetu państwa w danym roku określa ustawa budżetowa, a źródła pokrycia deficytu j.s.t. i ich wielkość określają uchwały budżetowe.
kontrola finansowa Ma na celu sprawdzenie w jakim stopniu realizowane sa uprawnienia i obowiązki prawnofinansowe podmiotów biernych oraz w jaki sposób funkcjonuje system finansów publicznych . W każdym z tych obszarów kontrole finasową należy zorganizować i wykonywać inaczej wykonywana jest w róznych formach i przez liczne organy Pod względem org chodzi o dostosowanie form kontroli do przedmiotu kontroli oraz wyborów najbardziej skutecznych i tanich w utrzymaniu organów kontroli Kontrola finansowa winna być wykonywana zarówno w sys kontroli (audytu) wew jak i w sys kontroli zew. Kontrola może mieć charakter funkcjionalny lub instytucjionalny może być wykonywana w sys sprawozdawczości finansowej a także jako kontrola faktyczna podejmowana specjalnie lub przy okazji wykonywania innych czynności. AUDYT WEWNĘTRZNY Oznacza kontrolę finansową w jednostkach sektora finasów publicznych dotyczącą proceśow związanych z gromadzeniem i rozdysponowaniem środków publicznych oraz gospodarowniem mieiem. Jest to ogół działań poprzez które kierownik jednostki uzyskuje obiektywną i niezależną ocenę funkcjionownia jednostki w zakresie gospodarki finansowej pod względem legalności gospodarności celowości a także przejrzystości i jawności czynnosci te przeprowadza osoba zwana audytorem wew zatrudniona w danej jednostce. Za organizację audytu wew jest odpowiedzialny kierownik jednostki natomiast koordynacjia kontroli finansowej i audytu wew w jednostkach sektora finansów publicznych należy do Ministra Finansów.
Rezerwy budżetowe – w budżecie państwa tworzy się rezerwy ogólne nie wyższe niż 0,2% wydatków budżetu. W budżecie państwa mogą być tworzone rezerwy celowe, których szczegółowy podział na pozycję klasyfikacji budżetowej nie może być dokonany na etapie opracowywania budżetu i gdy inne ustawy tak stanowią. Suma tych rezerw celowych nie może być wyższa niż 5% wydatków budżetu. Rezerwą ogólną dysponuje Rada Ministrów przy czym może ona upoważniać w drodze rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów i Ministra Finansów do dysponowania rezerwą ogólną do wysokości określonych kwot. Podział rezerw celowych dokonuje Minister Finansów w porozumieniu z właściwymi ministrami bądź innymi dysponentami części budżetowych. Nie zrealizowane wydatki budżetu państwa wygasają z upływem roku budżetowego z wyjątkiem wydatków, planowanym źródłem finansowania są przychody z kredytów zagranicznych, środków zagranicznych nie podlegających zwrotowi, a także wydatki przeznaczone na współfinansowanie programów realizowanych ze środków zagranicznych nie podlegających zwrotowi. Poza tym Rada Ministrów do dnia 15 grudnia roku budżetowego może ustalić po uzyskaniu opinii Komisji Sejmowej właściwej ds. budżetu wykaz innych wydatków, które nie wygasają z upływem roku budżetowego.
Subwencja ogólna - istotą subwencji ogólnej jest to, że z założenia nie jest ona przeznaczana na konkretne cele. Jej wykorzystanie jest uzależnione od decyzji organu stanowiącego j.s.t. Subwencja ogólna składa się z następujących części: dla gmin i powiatów z części wyrównawczej na którą składają się kwota podstawowa i kwota uzupełniająca, część równoważąca, część oświatowa; dla województw część wyrównawcza, na którą składają się kwota podstawowa i kwota uzupełniająca, część regionalna, część oświatowa. Część oświatową subwencji ogólnej otrzymują wszystkie j.s.t. Otrzymywanie pozostałych części tej subwencji jest uzależnione od spełnienia ustawowych warunków. Zasady i tryb przekazywania subwencji ogólnej Minister Finansów informuje właściwe j.s.t. o rocznych planowanych kwotach części subwencji ogólnej i planowanych wpłatach przyjętych w projekcie ustawy budżetowej w terminie do 15 października roku poprzedzającego rok budżetowy. Minister Finansów informuje o kwotach części subwencji ogólnej wynikających z ustawy budżetowej w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej. Tryb przekazywania Przekazywanie poszczególnych części subwencji ogólnej dokonuje Minister Finansów: część oświatową przekazuje w 12 ratach miesięcznych w terminie do 25 dnia m-ca poprzedzającego m-c wypłaty wynagrodzeń z tym, że rata za marzec wynosi 2/13 ogólnej kwoty części oświatowej. Część wyrównawczą subwencji ogólnej przekazuje w 12 ratach miesięcznych w terminie do 15 dnia każdego m-ca. Część równoważącą i regionalną przekazuje w 12 ratach miesięcznych do 25 dnia każdego m-ca.
Dotacje j.s.t. mogą otrzymywać dotacje celowe z budżetu państwa na dofinansowanie zadań własnych objętych kontraktem wojewódzkim. Oprócz tego mogą otrzymywać dotacje celowe na dofinansowanie innych zadań zwłaszcza wymienionych w art. 42 ustawy „o dofinansowaniu j.s.t.”.
...
gosicka