Skale te mogą być różnie budowane w zależności od zastosowanej stawki. Podstawową przyczyną stosowania różnych rodzajów stawek jest ich wpływ na odmienne kształtowanie zamierzonego przez ustawodawcę stosunku kwoty podatku do podstawy opodatkowania przy jej zmianie. Wykładnik tego stosunku (stosunku kwoty podatku do podstawy opodatkowania) nazywany jest względną wysokością podatku, w odróżnieniu od wysokości bezwzględnej, którą stanowi kwota podatku.
W zależności od kształtowania względnej wysokości podatku przy wzroście podstawy opodatkowania wyróżnia się 3 sposoby opodatkowania:
1. Proporcjonalne
2. Regresywne
3. Progresywne
Opodatkowanie proporcjonalne zachodzi wówczas, gdy przy wzroście podstawy opodatkowania względna wysokość podatku (stosunek kwoty podatku do podstawy opodatkowania) nie ulega zmianie tzn. kwota podatku wzrasta tą samą ilość razy, co podstawa opodatkowania.
Opodatkowanie regresywne zachodzi, gdy przy wzroście podstawy opodatkowania względna wysokość podatku ulega zmniejszeniu (maleje). Przy opodatkowaniu regresywnym charakterystyczne jest to, że przy wzroście podstawy opodatkowania kwota podatku może zachowywać się w trojaki sposób:
l zmniejszać się,
l pozostawać bez zmian,
l wzrastać ale mniejsza ilość razy niż podstawa opodatkowania.
Opodatkowanie progresywne występuje, gdy przy wzroście podstawy opodatkowania wzrasta również względna wysokość podatku, czyli wykładnik stosunku między kwotą podatku, a podstawą opodatkowania tzn. kwota podatku wzrasta szybciej niż podstawa opodatkowania. Pewnym odwróceniem progresji jest degresja podatkowa polegająca na tym, że wysokość podatku maleje wraz z obniżaniem się podstawy opodatkowania. Jest najczęściej stosowana.
Rodzaje progresji:
l przerwana i nieprzerwana
l jawna i ukryta
l całościowa i odcinkowa
l łagodna i ostra
l zwykła i zrelatywizowana
Progresja przerwana, gdy przy pewnej wysokości podstawy opodatkowania względna wysokość podatku przestaje wzrastać i w związku z tym przekształca się w proporcjonalność ale może też przejść w regresje (rzadko).
Progresja nieprzerwana, gdy przy żadnej największej nawet wielkości podstawy opodatkowania względna wysokość podatku nie przestaje wzrastać. Nie musi być jednak progresją nieograniczoną. Spowodowałaby pochłonięcie całego dochodu.
Logiczną granicą progresji jest 100% podstawy opodatkowania, ale to by oznaczało konfiskatę dochodów podatnika.
Jako górną granicę progresji przyjmuje się 40%-50% podstawy opodatkowania (rzadko stosując stawki w wysokości 70%-80% (w Polsce 70% stosuje się od nieujawnionych dochodów).
Progresja nieprzerwana może być ograniczona (przyrosty są coraz mniejsze i nigdy nie osiągają określonej granicy).
Często progresja przerwana może być uznana za degresję (zmniejsza się opodatkowanie).
Progresja jawna występuje, gdy wynika z zastosowanej skali podatkowej, co stanowi regułę.
Progresja ukryta polega na zastosowaniu szczególnej struktury stawek podatkowych stanowiących pewien rodzaj manipulacji podstawy opodatkowania (polega na odliczaniu od podstawy opodatkowania określonych kwot), przyjmuje się np. stawkę 10%, co sugeruje opodatkowanie proporcjonalne, ale od podstawy opodatkowania odejmuje się pewną kwotę wolną od podatku.
Progresja całościowa tzw. globalna (całkowita lub schodkowa), polega ona na tym, że w stosunku do całej podstawy opodatkowania objętej danym stopniem skali stosuje się jedną stawkę podatkową (może być taka sama)
Wadą jest to, że charakteryzowała się brakiem konsekwencji; przy przejściu od niższego do wyższego stopnia skali następował wzrost opodatkowania. Wadą jest także konieczność jej przerwania, wskutek tego w miejsce progresji całościowej wprowadzono progresję odcinkową.
Progresja odcinkowa polega na tym, że podstawę opodatkowania objętą danym stopniem skali poza pierwszym dzieli się na odcinki i do każdego z nich stosuje się wzrastająco.
Kwotę podatku oblicza się przez zsumowanie kwot przypadających na poszczególne odcinki opodatkowania.
DYSPOZYCJA NORMY PODATKOWEJ ZAWIERA:
1. termin płatności
2. sposób zapłaty podatku
TERMIN PŁATNOŚCI bez jego określenia realizacja świadczenia byłaby niemożliwa.
Termin płatności w znaczeniu normatywnym:
bezpośrednie określenie terminu (bezwzględny sposób określenia terminu) polega na bezpośrednim wskazaniu określonej daty lub możliwości jej ustalenia np. 15-stego każdego miesiąca.
pośrednie określenie terminu płatności zwane też względnym terminem płatności lub pośrednim określeniem terminu płatności (nawiązuje do określenia zdarzenia, którego chwili wystąpienia nie można przewidzieć).
Nie uiszczenie podatku w terminie lub przekroczenie terminu płatności podatku powoduje powstanie tzw. zaległości podatkowej. Jej powstanie stwarza negatywne skutki w postaci obowiązku uiszczenia dodatkowych świadczeń z tytułu zwłoki w zapłacie podatku, czyli odsetek za zwłokę. Wysokość odsetek za zwłokę określona jest w sposób względny stanowiąc obecnie w Polsce 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego ustalonego przez NBP (często zmieniana w zw. ze zmianami w gospodarce).
Nie uiszczenie odsetek za zwłokę wraz z kwotą należytego podatku powoduje wdrożenie postępowania egzekucyjnego.
CECHY:
każdy wzrost podstawy opodatkowania powoduje wzrost podatku. Znajduje obecnie powszechne zastosowanie.
Progresja ostra zachodzi, gdy przy minimalnym wzroście podstawy opodatkowania względna wysokość podatku ulega znacznemu zwiększeniu.
Progresja zwykła zachodzi, gdy wzrost względnej wysokości podatku (stawki procentowej) zależy wyłącznie od wielkości podstawy opodatkowania oraz wysokości stawki podatkowej.
Progresja zrelatywizowana polega na tym, że wzrost względnej wysokości podatku uzależniony jest dodatkowo od stosunku, w jakim pozostaje podstawa opodatkowania do innej wielkości.
STAWKA PODATKOWA stanowi element hipotezy prawno-podatkowej określający wielkość podatku w odniesieniu do podstawy opodatkowania.
a) Wyróżnia się różne rodzaje stawek w zależności od zastosowanego kryterium: Ze względu na kryterium formy wyrażania stawek podatkowych, wyróżnia się stawkę:
l kwotową,
l procentową,
l w postaci ułamka zwykłego,
b) Ze względu na kryterium sposobu zachowania się stawki podatkowej przy zmianie wielkości podstawy opodatkowania, wyróżnia się stawki:
l stałe,
l zmienne tzw. ruchome.
c) Ze względu na kryterium zakresu stosowania stawek podatkowych, wyróżnia się stawki:
l jednolite,
l zróżnicowane.
Stawka kwotowa- najprostsza, wyrażona w postaci określonej ilości jednostek pieniężnych np. 10gr od 1kg cukru, 10zł od lara sadu lub 200zł od kwoty 600zł.
Znajduje głównie zastosowanie wówczas, gdy podstawa opodatkowania nie jest wyrażona w jednostkach pieniężnych, lecz w różnego rodzaju jednostkach o charakterze niepieniężnym.
Stawka procentowa - wyrażona w odsetkach podstawy opodatkowania określonej w jednostkach pieniężnych np. 5% wartości nabytych praw majątkowych, 20% wypłaconego wynagrodzenia.
Stawki w postaci ułamka zwykłego, np. l/3 określane są jako stawki osiągniętego dochodu.
Stawki stałe - nie zmieniają wielkości w miarę zmiany podstawy opodatkowania. Najczęściej stosowane są stałe stawki procentowe i niejednokrotnie kwotowe.
Stawki ruchome - wielkość (wysokość) tych stawek ulega zmianie wraz
ze wzrostem podstawy opodatkowania. W tej sytuacji istnieje wielość stawek podatkowych, różnych dla różnych zakresów podstawy opodatkowania. W akcie normatywnym musi być określone do jakich zakresów podstawy opodatkowania następuje odniesienie stawek podatkowych. Następuje to w postaci skali podatkowej zwanej też tabelą podatkową, złożona jest z poszczególnych stopni (szczebli) skali. Z jednej strony ustala się stopnie skali i odpowiadające im zakresy podstawy opodatkowania. Z drugiej strony ustala się stawki podatkowe przypadające na dane zakresy podstawy opodatkowania np.:
stopnie
Podstawa opodatkowania w zł
Stawka podatkowa
ponad
do
1
100
1000
1%
2
2000
2%
3
3000
3%
4
4000
4%
5
-
5%
Kwota wolna od podatku, ponad 4000 już zawsze 5%
Tzw. minimum podatkowe
Z podstawą opodatkowania związana jest często instytucja MINIMUM PODATKOWEGO, przez które rozumie się graniczną wielkość podstawy opodatkowania, powyżej której następuje dopiero opodatkowanie lub, poniżej której podatek nie jest pobierany (występuje m. in. w podatku dochodowym). Najczęściej motywem stosowania minimum jest to, że dochody muszą uwzględniać minimum życiowe (to, co zostawia się podatnikowi żeby mógł przeżyć). Szczególnym rodzajem minimum podatkowego jest kwota wolna od podatku, która zawsze podlega odliczeniu od podstawy opodatkowania. Minimum podatkowe jest budowane w ten sposób, że pobiera się podatek dopiero po przekroczeniu minimum.
PODATEK AKCYZOWY
Podmiot podatku:
Po i są importerzy i producenci wyrobów akcyzowych bez względu na ich strukturę organizacyjno- prawną. Zapłacenie podatku akcyzowego przez importerów i producentów nie zwalnia ich od płacenia podatku VAT. Płacą go oni na ogólnych zasadach. Podatek akcyzowy wliczony przez podatnika w cenę wyrobu i dopiero później staje się przedmiotem obrotu. Sprzedaż wyrobu jest opodatkowana podatkiem VAT.
Przedmiot podatku
Przedmiotem opodatkowania są:
1. sprzedaż
2. Eksport
3. Import
4. Zamiana
5. Darowizna
6. Przekazanie wyrobów akcyzowych
Powyższe czynności dotyczą tylko wyrobów akcyzowych.
Do wyrobów akcyzowych należą:
1. Produkty naftowe i syntetyczne paliwa płynne Broń palna myśliwska i broń gazowa specjalistyczne wyposażenie obiektów, w których prowadzi się działalność rozrywkową (np. automaty hazardowe)
2. samochody osobowe
3. Jachty pełnomorskie, łodzie żaglowe, łodzie z silnikiem, i łodzie przystosowane do silników (z wyjątkiem lodzi rybackich, roboczych i ratowniczych)
4. sprzęt elektroniczny wysokiej klasy i kamery wideo
5. sól
6. środki upiększające i wyroby perfumeryjne
7. Karty do gry (bez kart dla dzieci)
8. wyroby przemysłu winiarskiego, wyroby przemysłu spirytusowego i drożdżowego (z wyłączeniem drożdży)
9. Piwo
10. wyroby tytoniowe
11. Pozostałe wyroby alkoholowe o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napoje alkoholowe, które są mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu nie przekracza 0,5%
12. Gaz wykorzystywany do napędu samochodów i napełniania butli turystycznych o masie 0,5 kg.
Podstawa stawa opodatkowania
Podstawą opodatkowania jest:
1. u producentów - obrót wyrobami akcyzowymi
2. u importerów - wartość celna wyrobów akcyzowych powiększona o cło obliczone według stawki podstawowej oraz w przypadku, gdy towary zostały zwolnione od cła lub cło zostało zawieszone, albo też, gdy zastosowano preferencyjną stawkę celną
...
gosicka