biblia22[1].11.05.pdf

Nasze problemy ze zrozumieniem Biblii mają swe źródło w problemach ze

zrozumieniem antyku. Stary Testament liczy sobie znacznie więcej niż wierzenia

greckie, datowane od 2 tys. lat p.n.e.

Luter dał swym niemieckojęzycznym rodakom kompletny przekład całej Biblii - umożliwił

tym samym czytanie Pisma Świętego ludziom nie znającym języków oryginału. Jednak

nakazał czytanie Biblii bez żadnych pomocy, takich jak przypisy i komentarze. Dlatego

biblie protestanckie zezwalają tylko na odsyłacze do innych miejsc w tekście. Moja teza

jest następująca - Luter zakładał, że jeśli już ktoś umie czytać, to niewątpliwie jest

intelektualistą i bez problemów zrozumie tekst bez komentarzy.

Podział Pisma Świętego

Teksty dotyczące proroków zajmują 1/3 ogółu Biblii. Żydzi dzielą pismo święte na

Pięcioksiąg Mojżeszowy [Tora - hebr. dosł. napomnienie, ale też prawo, nakazy], 6 ksiąg

historycznych zawierających historię Izraela [Księga Jozuego, Księga Sędziów, dwie

Księgi Samuela i dwie Królewskie]. Księga Powtórzonego Prawa nie jest „drugim”

prawem, ale kopią sporządzoną z prawa. Tylko faryzeusze uznawali całość pisma za

święte, zaś Samarytanie opierali się tylko na Pięcioksięgu Mojżeszowym.

Prorocy

Utarło się uznawanie proroka za kogoś zapowiadającego przyjście Mesjasza.

Prorocy sami byli przekonani, że są posłańcami Boga i w jego imieniu mówią.

Hebrajski wyraz nabi [czyt. navi] został przetłumaczony na grekę gdy powstawała

Septuaginta [III/II w. a. Ch. n.] stąd mamy wyraz profetyzm. Po okresie panowania

Aleksandra Wielkiego cały wschodni rejon Morza Śródziemnego mówi po grecku. Greka

stała się językiem armii, handlu i sfer wyższych, co upowszechniło ten termin

Prorocy pogańscy i chrześcijańscy.

Wszyscy służyli takiemu bogu, jakiego czcili. Wśród pogan prorocy byli wieszczkami,

którzy nie czekali na przyjście Mesjasza, chociaż w II/I w. zaczęto oczekiwać kogoś w

tym stylu.

Wieszczkowie pogańscy określali wolę boga, czego sobie życzy, a nie przepowiadali

przeszłość. W każdym sztabie wojskowym obecni byli wróżbici, do których zwracali się

dowódcy, aby upewnić się, czy dzień jest pomyślny, bogowie przychylni, czy mają

szansę na zwycięstwo. Wróżono z zachowania się ptaków, gdy przelatywały podczas

składania ofiar. Ważny był gatunek ptaków, kierunek z którego nadlatywały oraz różne

inne czynności, np. czy chętnie dziobały ofiarowywane ziarno.

Wartość wróżebną miały również wnętrzności zwierzęcia zabitego na ofiarę, zwłaszcza

żołądek i wątroba. W Mezopotamii odnaleziono metalowy model wątroby, mający

nauczyć wieszczków, jak odróżniać znaki bogów.

Aleksander Wielki miał 2 wieszczków w swym sztabie gdy wyprawiał się w głąb Azji.

Kształcenie wróżbity było długotrwałe, w przeciwieństwie do pełnienia obowiązków

kapłańskich, które [w Atenach] pełniono na tych samych zasadach co urzędy [z wyboru i

kadencyjnie].

Święty Paweł w jednym z listów do swej gminy zalecił aby jeść każde mięso u

gospodarza, nawet jeżeli pochodzi ze zwierząt składanych na ofiarę bogom pogańskim,

ponieważ bogów pogańskich nie ma. Wyjątek stanowiła sytuacja, gdy gość został o tym

poinformowany przez gospodarza. Wtedy nie należało jeść, aby nie gorszyć właściciela

domu.

W Biblii nie ma znaków, których prorocy muszą się uczyć. Ich kształcenie się ma na celu

naukę życia z Bogiem. Prorocy nie odpowiadali na pytania królów, ale mówili im, co Bóg

sobie życzy. Były to pierwsze lekcje teologii, ale też socjologii. Nagany i rady skierowane

do królów i bogaczy miały na celu zwrócenie ich uwagi na biednych - uczyły ich niejako

zachowań społecznych. Z tego tytułu prorocy biblijni znaleźli uznanie nawet u Marksa,

jako poprzednicy jego własnej socjologii.

Ich moc przepowiadania polegała w rzeczywistości na dedukcyjnym przewidywaniu

wydarzeń na podstawie obserwacji bieżącej sytuacji, ostrzegali też przed gniewem

Bożym, jeśli słuchacze ich źle postępowali. Zadaniem proroków było przekazywanie

innym sposobu poznawania woli Bożej.

Prorocy pojawili się na krótko przed początkiem epoki królów [X\IX w. a. Ch. n.]. Do ich

obowiązków należało ostrzeganie władców przed gniewem Boga i zapowiadanie

przyjścia Mesjasza. Za Dawida prorokiem był już Natan, który napomniał króla, gdy ten

zgrzeszył [i nie bezpośrednio a za pomocą przypowieści], on też wspomniał o przyjściu

Mesjasza. Wbrew pozorom interpretacja snów nie była powszechna choć Józef

interpretował sen faraona.

Księga Daniela powstała podczas powstania Machabeuszów [165-164 a. Ch. n.] i jest w

rzeczywistości jedną z wczesnych apokalip s 1 .

W XIX w. odnaleziono bibliotekę Asurbanipala składającą się z 25 tys. tabliczek. W 1872

r. George Smith odczytał publicznie tekst 11 tabliczki Eposu o Gilgameszu - zawierała

ona opis potopu podobnego, a jednak dość różniącego się od biblijnego. Widać jasno,

że autorzy bliblijni zapożyczyli historię potopu od autorów pogańskich i usiłowali ją

oczyścić oraz dopasować do własnych potrzeb.

Według hebraistów pierwszym prorokiem i ostatnim sędzią 2 był Samuel żyjący w XI

w. p.n.e. W X w. panuje Dawid, który zdobył Jerozolimę ok. 1000 r. p.n.e. Po śmierci

Salomona jego państwo rozpadło się na królestwo północne złożone z 11 pokoleń oraz

królestwo południowe złożone z pokolenia Judy. Królestwo Judy posiadało Jerozolimę,

należała też do niego część pokolenia Beniamina.

Ostatni prorok "ukrywa się" w księdze Zachariasza. Pierwsze osiem rozdziałów jest

autorstwa Zachariasza, tzw. drugi Zachariasz, który napisał kolejne, żył w IV w. p.n.e.

Wymordowanie Kananejczyków nie oznacza dosłownej eksterminacji, a jest zabiegiem

idealizującym przeszłość. Oznacza odcięcie się, całkowitą separację od pogan. Ta

separacja była konieczna, aby Jahwe z czasem nie stał się jak bogowie pogańscy, lub

nawet nie został przez nich zastąpiony.

U pogan wódz zwraca się do proroka aby uzyskać przepowiednię, u chrześcijan

inicjatywa zawsze wychodzi od Boga. Prorok wręcz musi mówić, choćby miało się to

dla niego źle skończyć.

W 701 r. a. Ch. n. Jerozolima była oblężona przez Asyryjczyków i jej położenie było

bardzo ciężkie. Posłowie asyryjscy wygrażali miastu i królowi. Król Ezechiasz wysyła

posłów do proroka. Posłowie mówią "Król kazał". Prorok używa formy "Jahwe kazał".

Role posłów i proroków są zbliżone. Najbardziej charakterystyczną formą literacką dla

proroka jest wyrocznia. Zawsze rozpoczyna się formułą posłańczą "Tak mówi Jahwe".

1 gatunek literacki wychodzący się z profetyzmu

2 ktoś kto otrzymał moc od Boga, aby działał w jego imieniu

Ostatecznie oblężenie Jerozolimy niespodziewanie się kończy, prawdopodobnie z

powodu buntu w Niniwie. [Iz 37]

Prorocy biblijni nie byli wizjonerami, choć miewali wizje, nie były one jednak

najważniejsze z całej ich działalności.. Prorok jest mężem słowa, i to słowa żywego.

Prorocy nie piszą, pierwszym, który przynajmniej część swojej nauki spisał, był Ezechiel

w VI w. a. Ch. n.

Prorocy odgrywali ważną rolę w IX w. w królestwie północnym - częste zmiany

rządzących dynastii stwarzały każdorazową potrzebę budowania autorytetu władcy w

oparciu o słowa proroków. Świadectwa Samuela, Natana, Eliasza i in. nie zostały

spisane, kolejne pokolenia przechowywały je, czytały i wyjaśniały. Słowo Boże jest

zawsze aktualne. Konieczność spisania stała się widoczna dopiero od VIII w. a. Ch. n..

Żadna księga prorocka nie jest dziełem jednostki. Księgi prorockie stanowią obraz

współpracy proroka i wspólnoty, przyjmującej jego przesłanie.

Najobszerniejsza z ksiąg, księga Izajasza pisana była przez dwóch autorów. Właściwy

Izajasz działał w Jerozolimie u schyłku VIII w. i napisał pierwsze 39 rozdziałów 3 które

zawierały jego wyrocznie lub komentarze uczniów.

Prorocy działali 500 lat [od poł. VIII w. aż po IV w.]. Towarzyszyli od początku królom,

powściągając ich dążenia do absolutyzmu. Swe przestrogi kierowali także do ludzi

zamożnych, wyzyskujących biednych - nie można liczyć na wierność Boga, jeśli się nie

jest wiernym prawom.

Nigdy nie byli kapłanami, choć byli powiązani z kultem. Wnieśli do cywilizacji

niekwestionowane zasady życia społecznego. Zawsze powołują się na Boga. Jeżeli

ingerują w sprawy świeckie, dzieje się tak zawsze z nadania Jahwe. Uczą, że nigdy nie

można ignorować Boga i jego zamysłów we wszystkich dziedzinach życia.

3 sam podział na wersy lub rozdziały jest dodatkiem bardzo późnym

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: