1. Pedagogika społeczna- podstawowy składnik systemu nauk pedagogicznych charakteryzujący się wszystkimi osobliwościami jakie przypisujemy pedagogice jako nauce o wychowaniu
· Przedmiot badań: środowiskowe uwarunkowanie tych dziedzin naszej rzeczywistości jak, np. aktywność ludzka, szkoły, placówki opiekuńcze, rodzina, prace kulturalne
· Pedagogika społeczna skupia się na problematyce środowiskowych uwarunkowań procesów wychowawczych i analizie warunków umożliwiających zaspokajanie potrzeb rozwojowych człowieka w różnych fazach jego życia i różnorodnych sytuacjach życiowych
· Pedagogika społeczna jest jedną z tych subdyscyplin w gronie nauk pedagogicznych, które wyrosły i nadal rozwijają się w ścisłym powiązaniu z pojawiającymi się potrzebami społecznymi
2. ŚRODOWISKO uniwersalną definicję inspirowaną teorią behawioralno- funkcjonalną sformułował Wroczyński tym mianem określając:
„ składniki struktury otaczające osobnika, które działają jako zespół bodźców i wywołują określone reakcje psychiczne”
Hela Radlińska wyróżnia dwa pojęcia
Otoczenie struktura zmienna, krótkotrwała
Środowisko względna stałość czasowo przestrzenna, to zespół czynników kształtujących jej osobowość, oddziałujących stale lub przez dłuższy czas.
Jest źródłem zew. Bodźców rozwojowych, wywołujących określone zmiany w psychice i osobowości człowieka, umożliwiają harmonię z otoczeniem)
3. ŚRODOWISKO LOKALNE zbiór ludzi zamieszkujących niewielkie terytorium, stworzona przez nich kultura, stosunki społeczne i otoczone przyrodniczo- materialne.
Składnikami Ś.l. są
- wspólne instytucje
- symbole
- wartości
Cechami środowiska są
- poczucie odrębności i izolacji
- poczucie jednolitości zawodowej i ekonomicznej
- poczucie tożsamości etnicznej i kulturowej
Istotą świadomości społecznej środowiska lokalnego jest
- poczucie jedności
- poczucie wspólnoty
- aprobującego uczestnictwa
Zew. Wyrazem jedności jest zdolność do zbiorowego działania w obronie, rozwiązywania i osiągania wspólnych celów i interesów publicznych.
4. Różnica między środowiskiem lokalnym a społecznością lokalną.
5. Cztery obszary przemian środowiska lokalnego wg R. Wroczyńskiego.
Cztery obszary przemian środowiska lokalnego (wg.Wroczyńskiego) :1. Właściwości przestrzenne2. Właściwości demograficzne3. właściwości ekonomiczne4. właściwości kulturowo- socjologiczne
6. DIAGNOZA SPOŁECZNA analiza sytuacji życiowej, która pomaga w planowaniu i organizowaniu pomocy społecznej. D. społ. ma dostarczyć danych co do roli i udziału różnych czynników środowiskowych w rozwoju, opiece, wychowaniu pojedynczych ludzi (młodzieży i dorosłych
7. Definicja potrzeb ludzkich, deprywacji potrzeb, frustracji.
Deprywacja potrzeb- pozbawienie lub nierówny dostęp do dóbr materialnych lub duchowych
powodujący niemożność zaspokojenia potrzeb. Wyróżnia się deprywację:
- pokarmową
- sensoryczną
-kulturową (pozbawienie dostępu do dóbr kulturowych)
- emocjonalną („głod” uczuć)
- rodzicielską (pozbawienie dziecka miłości, opieki)
- społeczną (trudności w nawiązywaniu kontaktów)
Frustracja- stan jednostki będący reakcją na zablokowanie realizacji dążeń, pragnień,
zainteresowań, etc.
POTRZEBY LUDZKIE- stan pewnego braku.
8. Przykładowe miejsca zatrudnienia po czterech specjalnościach pedagogiki społecznej wymienionych przez S. Kawulę, tj. po pracy opiekuńczej, pracy socjalno- wychowawczej, pracy kulturalno-oświatowej, pracy resocjalizacyjnej.
9. Źródła przemian środowiska lokalnego.
- rozluźnienie więzi międzyludzkich, we wzroście autonomii jednostki
- narastająca anonimowość życia i kultywowanie indywidualizmu
- zanik instytucji sąsiedztwa
-zanik znaczenia kontroli społecznej
- deprecjacja społecznego znaczenia instytucji zbiorowej i autorytetów
10. KOMPENSACJA jest to złożony proces uzupełniania, wyrównywania braków oraz zastępowania deficytów rozwojowych, narządów i przystosowania się na innej możliwej drodze.
Polega ona na odtwarzaniu czynności i całego narządu ruchu, zmysłu lub poszczególnych jego części za pomocą środków zastępczych organizmu ludzkiego.
Mechanizm kompensacji polega na tworzeniu się w mózgu nowych połączeń dających możliwość bardziej efektywnego wykorzystania struktur , które nie są uszkodzone. K. polega też na rozwijaniu mocnych stron osobowości dziecka lub jego środowiska.
Ze względu na możliwość wytworzenia się nieprawidłowych stereotypów dynamicznych k. wymaga stałej pomocy i ukierunkowania.
Możliwość k. zależy od wielu czynników
- wieku
- ogólnego stanu zdrowia
- rozległości uszkodzenia i jego przyczyny
Jednak główne rezultaty k. wynikają z właściwych metod leczenia, systematycznego usprawniania i jakości mechanizmów wyrównawczych.
W literaturze wyróżnia się kompensację
-percepcyjną
- poznawczą
- werbalną
- emocjonalną
Przez ten termin rozumie się zastąpienie funkcji narządu który doznał jakichś urazów, braków, itp. Przez inny narząd. Np. w przypadku niedorozwoju (uszkodzeniu) lub utraty określonego zmysłu doskonalą się inne zmysły, zastępując (kompenując) w jakimś stopniu jego funkcje.
11. DIAGNOZA SPOŁECZNA- analiza sytuacji życiowej, która pomaga w planowaniu i organizowaniu pracy społecznej. Ma dostarczać danych co do roli i udziału różnych czynników środowiskowych w rozwoju, opiece, wychowaniu pojedynczych ludzi (dzieci, młodzieży, dorosłych)
12. STANISŁAW SZACKI-
· zajmował się problematyką reformowanej szkoły wiejskiej- jego zdaniem mogła się ona stać ośrodkiem przemian w danym środowisku
· rozpoczął samodzielną działalność społeczno- pedagogiczną, zorganizował kolonię letnią dla ubogiej i zaniedbanej młodzieży z dzielnicy Moskwy, podstawą tej działalności miała być praca fizyczna
· założył osiedla Settelmentem zorganizował kółka zainteresowań, muzyczne, dramatyczne, zajęcia świetlicowe- zwrócono na wychowanie społeczne dzieci i młodzieży
· otworzył takie placówki jak „Praca i odpoczynek”, „Dzielne życie”
· uważał, że placówka wychowawcza powinna ściśle współpracować z rodzicami i instytucjami, które rozwijają działalność kulturalną, ekonomiczna i społeczną w danym środowisku lokalnym
· szkoła powinna troszczyć się o to, aby nie było rozbieżności między celami wychowawczymi, szkoły i domu
ZYGMUNT MYSŁAKOWSKI-
· sens wychowania widział w świecie kultury- w nim odnajdujemy i stwarzamy samego siebie
· proces wychowania ma iść w dwóch kierunkach
- przekazywanie kultury
- wzbudzanie i kształcenie zdolności jej rozumienia
· interpretował proces wychowania ze Stanowska socjologicznego
· wychowanie pierwotne opiera się na instytucjach, wychowanie wtórne posługuje się doświadczeniami społecznymi, kształtujące jednostkę za pomocą pojęć, norm i wartości
· kształcenie osobowości polega na rozwijaniu związku między człowiekiem, a pewną strefą dóbr kulturalnych
· szkoła powinna ułatwiać wychowankowi nawiązywanie kontaktu osobistego z tradycją przez wyrabianie w młodzieży prospektywnej postawy psychicznej
· dokonał podziału:
-kontakt matka- dziecko
-kontakty rodzinne
-kontakty pozarodzinne
-kontakty z grupami rówieśniczymi
-kontakty wtórne (naród, państwo)
-zasady życia personalnego
JÓZEF BABICKI-
· wychowawca – miał posiadać co najmniej średnie wykształcenie i skończony pomyślnie kurs przygotowawczy
· grupa wychowanków – za idealną Babicki uważał grupę o liczbie dzieci 9-10. Uważał, że maksymalna liczba dzieci na jednego wychowawcę nie może przekraczać 20. Ponadto był przeciwnikiem zakładów poprawczych. Uważał, że dzieci wyjątkowo agresywne powinny być umieszczane w dużej grupie dzieci nie sprawiających problemów, tak aby przez naśladownictwo uczyły się właściwego zachowania
· związek wychowanków z lokalną społecznością – miał służyć temu, aby dzieci po wyjściu z zakładu poprawczego nie miały problemu z wejściem w społeczeństwo i znalezieniem pracy. Za bardzo ważną rzecz uważał kontakt wychowanka ze szkołą
· etap rozwojowy dziecka – dzielił rozwój psychiki dziecka na 4 etapy:
-etap nabywania wiedzy moralnej (do 6 roku życia),
- etap kształtowania samooceny (6-13 lat),
- etap kształtowania dobrej woli (13-16 lat)
- etap kształtowania silnej woli (do 20 roku życia).
ALEKSANDER KAMIŃSKI-
· opracował koncepcje zróżnicowanych stowarzyszeń społecznych
· włączył do tematyki pedagogiki społecznej problemy z zakresu budżetu czasu wolnego oraz zabaw
· pedagogiczne aspekty związku pedagogiki społecznej z oświatą dorosłych
· 4 etapy systematyzacji:
1. systematyzacja dydaktyczna- metodyka pracy harcerskiej
2. systematyzacja filozoficzna- dobór i układ twierdzeń z zakresu pedagogiki społecznej, które zostają w rzeczywistym związku z pewnymi twierdzeniami z określonego systemu filozoficznego
3. systematyzacja praktyczna- formułowanie twierdzeń ogólnych i szczegółowych
4. systematyzacja teoretyczna- ustalenie związków logicznych między poszczególnymi pojęciami
RYSZARD WROCZYŃSKI-
· szkoła- główne miejsce wychowania człowieka
· punkt wyjścia jego poglądów stanowiły refleksje na temat natury wychowania i rolą, jaką w tym procesie odgrywa środowisko egzystencji jednostki
· człowiek i środowisko pozostają stale we wzajemnym oddziaływaniu
· środowisko można zmienić przy pomocy określonych działań o profilu edukacyjnym:
- kompensacja
- profilaktyka
- animacja społeczno- kulturalna
STANISŁAW KOWALSKI-
· postrzegał pedagogikę jako empiryczną naukę, całkowicie autonomiczną
· całość problematyki koncentruje na środowisku wychowawczym oraz na uspołecznieniu wychowanka (przebiega pod wpływem danego środowiska)
· w środowisku społecznym wyróżnia 3 obszary wpływów procesu uspołecznienia i wychowania:
1. środowisko wychowawcze- działania zmierzające na świadomej i planowanej realizacji celów
2. system wartości
3. system stosunków międzyludzkich- ma pośredni wpływ na przebieg uspołecznienia i wychowania
13. URBANIZACJA- proces społeczny i kulturalny, rezultatem jest wpływ ludności z terenów wiejskich do miast i rozrastanie się osadnictwa miejskiego. Cechuje ją upowszechnienie miejskiego stylu życia. Na obszarach wiejskich coraz częściej zanikają więzi pierwotne ludzi na rzecz powstawania więzi wtórnych
14. WSKAŹNIK DEMOGRAFICZNY URBANIZACJI- iloraz (relacje) stosunku liczby ludności miejskiej do ogółu ludności danego obszaru. Po II wojnie światowej nastąpiło w Polsce ogromne przyśpieszenie procesów urbanistycznych. Od czasów wojny odsetek ludności miejskiej zwiększył się o prawie 50%.
15. ASPEKTY URBANIZACJI:
1. demograficzna - migracje ludności ze wsi do miast powodują wzrost odsetka ludności miejskiej,
2. ekonomiczna - wzrost odsetka ludności zatrudnionej poza rolnictwem, początkowo w przemyśle, a potem usługach
3. społeczna - upowszechnianie się miejskiego stylu życia
4. przestrzenno-architektoniczna - wzrost obszarów miejskich i tworzenie nowych miast oraz nabywanie cech miejskich przez inne jednostki osiedleńcze, a także zmiany form przestrzennych
16. AGLOMERACJA- jest to obszar o intensywnej zabudowie, charakteryzujący się również dużym zagęszczeniem ludności przebywającej na danym terenie okresowo (np. w ciągu dnia) lub stale. Aglomeracje charakteryzują się dużym przepływem osób i towarów, to skupisko sąsiadujących ze sobą miast i wsi, które stanowią wspólny organizm
Rodzaje aglomeracji-
· monocentryczna – występuje wtedy, gdy jedno dynamicznie rozwijające się miasto rozrasta się terytorialnie, wchłaniając osiedla i wsie znajdujące się w pobliżu, np. Warszawa, Londyn
· policentryczna – z kilkoma ważnymi ośrodkami miejskimi – nazywana także konurbacją, np. Trójmiasto, konurbacja śląska
MEGAPOLIS- najwyższa forma aglomeracji, skupisko szybko rozwijających się miast milionowych, połączonych wraz z dużą liczbą ośrodków mniejszych, leżących pomiędzy nimi, w jeden wielki organizm miejski, np. Waszyngton, Nowy Jork
17. MIEJSKI STYL ŻYCIA
Cechy miejskiego stylu życia:
? brak spójności w więzach społecznych (społeczeństwo schizoidalne)
? segmentacja stosunków społecznych z silnym współzawodnictwem
? ...
biorn