Brzezińska Anna - Opowieści z Wilżyńskiej Doliny.pdf - Brzezińska Anna - xCordoba

ANNA BRZEZIŃSKA

OPOWIEŚCI Z WILŻYŃSKIEJ DOLINY

A KOCHAŁ JĄ, ŻE STRACH

Z Wilżyńskiej Doliny wszędzie było daleko. Gościniec omijał ją szerokim łukiem, tak że do

cywilizacji wiodły jedynie dwie kręte, porosłe trawą dróżki. Wysoka ścieżka wspinała się

pomiędzy trzema zawieszonymi nad doliną szczytami, Palem, Maczugą i Mnichem, aż do

kupieckiego traktu. Niska ścieżka opadała łagodnie wzdłuż Wilżyńskiego Potoku i przez

ziemie starosty prowadziła ku odległym posiadłościom opactwa. Co prawda, była jeszcze

trzecia ścieżka, ale ona bynajmniej nie zmierzała w stronę cywilizacji. Raczej w kierunku

zupełnie przeciwnym.

Szymek jednak nigdy nie powędrował gdzieś hen przed siebie ani wysoką, ani niską

ścieżką - a w każdym razie nie dalej niźli na skraj pastwisk, gdzie zgodnie wypasano owce ze

wszystkich trzech wiosek Wilżyńskiej Doliny. Raz tylko, nasłuchawszy się nieopatrznie gadek

wędrownego kapłana, postanowił, że zostanie starościńskim pachołkiem. Zamarzyły mu się

wojenna sława, gorzałka w karczmach przy trakcie i chętne wojakom dziewuchy. Z tego

rozmarzenia wykradł się z wioski głęboką nocą i pognał w dół brzegiem Wilżyńskiego

Potoku. Jednakże jeszcze nie zaczęło dnieć, kiedy dopadł go władyka, dopadł, po czym

wymłócił chłopakowi grzbiet i gwoli przestrogi wsadził w gąsior.

Gdyby szło o kogo innego, pewnie by władyka, człek bardzo nieprzychylny zbiegostwu, nie

poprzestał na gąsiorze, ale Szymek naprawdę był personą w Wilżyńskiej Dolinie. Jego opiece

powierzono dworską trzodę, którą wybornie przyuczył do wyszukiwania trufli. Wkrótce

jednak okazało się, że upartej nierogaciźnie wyrosły rogi - bez Szymka nie sposób ją było

skłonić do współpracy. Nadąsane świnie nie chciały odstąpić gąsiora, a wielki ryży wieprz,

który przewodził stadu, z czystej złośliwości poharatał ulubionego pańskiego ogara. Wreszcie

zniechęcony władyka musiał chłopaka wypuścić.

I tak się skończyło Szymkowe wędrowanie. Czas mijał mu spokojnie, nie tyle biegł, ile

pełznął niespiesznie i z godnością. Nowiny nie docierały, kupcy ani zbójcy do Wilżyńskiej

Doliny nie zaglądali zbyt często. Zresztą i jedni, i drudzy nie mieli tu czego szukać. Okolica

była nieurodzajna, a ludek ubogi, spokojny i tak płochliwy, że gdy tylko konie na trakcie

usłyszał, chwytał na gwałt dobytek i zmykał w góry. Zwłaszcza jesienią, kiedy poborcy

podatkowi ciągnęli.

Szymek był równie lękliwy, jak sąsiedzi i przeważnie siedział pospołu ze swymi świniami

głęboko w lasach. Aż do przeszłego tygodnia. Gdyż ostatniej niedzieli, kiedy wedle zwyczaju

zamiast słuchać kazania stał w gromadzie znajomych pod starą lipą i siarczyście spluwał na

placyk przed kapliczką, zakochał się w Jarosławnie, córce Betki młynarza. I to zakochał się,

że strach.

Było to uczucie wielkie, obejmujące Jarosławnę razem z jej cudnymi niebieskimi oczami

(szczególnie kochał lewe - zdawało mu się, że nieustannie zezuje w jego kierunku), czterema

krowami posagu, puchową pierzyną, trzema haftowanymi poduchami, wypatrzonymi przez

Szymka w komorze, i z czternastoma morgami gruntu, które Jarosławnie kiedyś przypadną

w spadku. Ojca wybranki, Betkę młynarza, ogarniał swą miłością nader niepewnie, nie bez

słuszności bowiem żywił obawę, iż jego głębokie uczucie może pozostać nieodwzajemnione.

Dlatego chyłkiem przekradał się właśnie trzecią ścieżką do chatki Babuni Jagódki,

nazywanej przez miejscowych starą, parszywą wiedźmą. Jednakże w owej chwili Szymek

starał się usilnie zapomnieć o jej przezwisku. Miał nadzieję, że Babunia będzie w sielskim,

przyjaznym ludziom nastroju. Pociągnął nosem. A jak nie będzie, to i tak zdążę uciec,

pomyślał. Szczęście, że na wiosnę Babunię strasznie pokręciła podagra.

Chatka Babuni, ginekologicznej znakomitości dwóch powiatów, sprawiała wrażenie

stosowne do profesji właścicielki: była zaniedbana, brudna i cuchnęła kozimi odchodami.

Jednakże sława gospodyni niosła się znacznie dalej niźli odór inwentarza. Wieśniacy

powtarzali szeptem, że Babunia pokątnie kuruje poszczerbionych zbójców z Przełęczy

Zdechłej Krowy, a podobno zdarzało się również, że posyłano po nią z dworu władyki. Co to

się na świecie porobiło, sarkali, kiedy w samo południe Babunia Jagódka kroczyła hardo

przez wioskowy plac. Kiedyś wiedźmy znały swoje miejsce, ledwie nocką śmiały na świat

wychodzić, a i wtedy pokornie u wrót stały, wedle szubienicy. A teraz?

Krzywym okiem spoglądano też na hołubionego przez Babunię capa, gdyż, jak

powszechnie wiadomo, wiedźmy mają zwyczaj trzymać w obejściu rozmaite potwory i któż

mógł wiedzieć, co się pod tą koźlą skórą kryło? Wieśniacy nieraz się na niego zasadzali, ale

bydlę było sprytne i szybko uciekało. Nie gonili go, bo się po prostu bali - jak na wiedźmę,

Babunia Jagódka była nad podziw rozumna i chyba nie do końca sprzyjała mieszkańcom

Wilżyńskiej Doliny. Plotki o jej knowaniach ożywały szczególnie w czas nieurodzaju, że zaś

ostatnio lata były suche i pomór owce straszliwie trzebił, miejscowy władyka coraz bardziej

się niepokoił.

Po prawdzie to przemyśliwał, jak tu cichutko Babunię Jagódkę ogniem umorzyć. Przez

ostrożność odbył najpierw rozmowę z miejscowym proboszczem, który jednakowoż dał

stanowczy odpór jego zamysłom, rozumiejąc, że jak świat światem, każda okolica miała, ma i

mieć będzie swoją wiedźmę. Ponadto Babunia Jagódka kręciła niezwykle skuteczne czopki

na hemoroidy, a przypadłość ta od dawna nękała czcigodnego pasterza. Myśl, że

zdumiewająca tajemnica owego remedium miałaby spłonąć wraz z babą, napełniła

proboszcza śmiertelnym przerażeniem.

Wkrótce też wyszło na jaw, że zdrada zalęgła się w samym domostwie władyki. Spostrzegł

bowiem, że nawet jego własna żona, Wisenka, spiskuje z Babunią. Władyka podejrzewał, że

ma to coś wspólnego z napitkiem, który spragniona przychówka połowica wlewała w niego

każdej niedzieli; cały dzień odbijało mu się potem czymś obrzydliwym. Ponieważ jednak bał

się Wisenki, a jeszcze bardziej jej ojca, osławionego starosty Wężyka, pana na

Pomieszczenicy, postanowił trzymać się od Babuni z daleka - na razie, bo podglądając

okoliczne niewiasty, władyka wykoncypował sobie, że najpóźniej przy czwartym bachorze

Wisenka pożegna się z tym padołem i wówczas wiedźma odpowie za wszystko, włączywszy

niedzielny kordiał.

Na razie jednak praktyka Babuni rozwijała się znakomicie. Szymek dostrzegł, jak z

wiedźmiej chatki wymyka się młoda żona sołtysa i przyciskając coś do podołka, pędzi co tchu

w las. Zza niedomkniętych drzwi dobiegał szyderczy rechot. Stropiony Szymek nerwowo

potarł nogą o nogę, ale wizja jasnej przyszłości u boku Jarosławny przeważyła nad strachem.

- Yhm, yhm - chrząknął uprzejmie.

Babunia otwarła drzwi energicznym pchnięciem kosturka. Przez chwilę wpatrywała się w

świniopasa, żując pożółkły paznokieć kciuka, po czym wyskrzeczała:

- Olala!

Chłopak spłonął rumieńcem.

- Olala! - powtórzyła z cieniem podziwu i niedowierzania w głosie. - Aleś wyrósł, Szymek.

Kto by się spodziewał. - Zachichotała.

Zebrał się w sobie i nieśmiało zagaił rozmowę:

- Wódeczki, Babuniu? - Słyszał, że wiedźma lubi sobie czasami popić i zaopatrzył się u

karczmarza w porcję okowity.

- Wódeczki? - spytała z politowaniem. - Nie pijam już wódeczki. Odkąd Wisenka

zapewniła stały zbyt na wyciąg z miłostki, pijam tylko skalmierskie wina z piwnicy jej męża.

Ty mnie nie zagaduj, Szymek, tylko wykrztuś, czego chcesz. Która to?

- Jarosławna - wypalił i uśmiechnął się głupawo.

Babunia z dezaprobatą pokręciła głową.

- I czternaście mórg - burknęła pod nosem. - Czy wy się nigdy niczego nie nauczycie? Czy

ty nie wiesz, że miłostka rośnie na bagnach? Czy ty myślisz, że ja lubię ganiać goło w pełnię

księżyca? Czy ty nie możesz sobie znaleźć jakiejś miłej, roztropnej dziewuchy?

- Nie! - Szymek był pewny swojego uczucia. - Jarosławna albo żadna.

Babunia coś znowu zamruczała.

- A masz czym zapłacić? - spytała podejrzliwie.

Całkiem zbiła go z tropu. Kilka lat temu władyka poswarzył się z dzierżawcą sąsiedniej

doliny i w trakcie forsowania wrażego dworca ojciec Szymka padł na polu chwały (faktycznie

w fosie chwały, skąd wyłowiono jego cuchnące jeszcze gorzałką ścierwo, ale władyka miał

zacięcie krasomówcze). Odtąd nie powodziło im się z matką najlepiej. Zagon za chałupą nie

rodził dość fasoli na zimę, chatynka z każdym rokiem pochylała się coraz niżej i nawet

ocieniająca podwórko jabłonka obdarowywała ich jedynie maleńkimi parszywkami.

Wprawdzie Szymek miał dwa świniaki, podarowane przez władykę w chwili słabości, ale

prędzej rozstałby się z własnym życiem niż z nimi.

- No... widzicie - zaczął z ociąganiem.

- Co mam widzieć?! - zaperzyła się starowinka. - Czyś ty myślał, że ja tak z dobrego serca

będę się po rosie włóczyć? Ja już nie młódka jestem, podagra mnie łamie, zda mi się raczej

na zapiecku grzać i miód popijać, nie goło pod księżycem ganiać! Nie zapłacisz, nie

dostaniesz! I basta!

- A może by tak... w naturze, Babuniu?

Wiedźma łypnęła ciekawie, bez ceremonii obmacując go wzrokiem.

- No, no! - cmoknęła z zadowoleniem.

Szymek znowu spiekł raka (chociaż właściwie nie wiedział, dlaczego).

- Myślałem, że posprzątam, drew narąbię - sprostował szybko (chociaż właściwie nie

wiedział, co). - Dach załatam... Toż widzicie, że strasznie dziurawy... Gnój rozrzucę -

dokończył w ostatnim, rozpaczliwym porywie.

Babunia Jagódka milczała wystarczająco długo, by łzy stanęły mu w oczach.

- Siedem dni służby - zadecydowała wreszcie sucho. - I ani dnia krócej.

- Jacy wy dobrzy jesteście - rozpromienił się Szymek. - To ja tu wpadnę jutro, jak tylko

słonko zajdzie, i zrobię, co trzeba.

- Miałam na myśli służbę stacjonarną - skrzywiła się Babunia. - Znaczy się, ty i twoje

świnie sprowadzicie się na tydzień do mnie. Wóz albo przewóz.

Przez pokryty słomianą strzechą kudłów łeb Szymka przemknęło tragiczne przeczucie

drwin, jakich nie pożałują mu prześmiewcy. Wybąkał podziękowanie i markotny powlókł się,

by oznajmić świniom wieść o przeprowadzce.

Wbrew jego obawom Babunia Jagódka nie nalegała, by zamieszkał w chacie i

zakwaterowała go całkiem przyzwoicie, w obórce.

- Idę do dworu - oświadczyła. - Wisenka ostatnio zalega z zapłatą, wino już na

wyczerpaniu. Wrócę wieczorkiem, a ty chwyć się za robotę i załataj daszek. Ale do studni nie

Brzezińska Anna - Opowieści z Wilżyńskiej Doliny.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: