koncepcja gry organizacyjnej.docx

          Na przestrzeni mijających lat pierwszej połowy XX-  tego wieku zachodziły diametralne zmiany w podejściu do technik stosowanych w zarządzaniu.

Zarówno ogólne, jak i specyficzne czynniki polityczne zawierają wpływ na teorię zarządzania w takich dziedzinach jak analiza środowiska, planowanie , projektowanie organizacji, prawa pracownicze i kontrola.

Spojrzenie klasyczne na zarządzanie wykształciło się w pierwszych latach naszego stulecia. Idee te stanowią  pierwsze dobrze rozwinięte ramy teoretycznego zarządzania.

Klasyczne spojrzenie na zarządzanie obejmuje dwa różne spojrzenia: „ naukowe zarządzanie” i „ zarządzanie administracyjne”

NAUKOWE ZARZĄDZANIE

Bezpośredni wpływ na powstanie kierunku naukowego zarządzania było zapotrzebowanie przedsiębiorstw na wzrost wydajności pracy. Choć gospodarka rozwijała się brakowało rąk do pracy. Menedżerowie firm zaczęli poszukiwać sposobu na wzrost efektywności pracowników.

Głównym prekursorem kierunku był Frederick Winslow Taylor.

F. Taylor opracował zespół zasad, które stanowią istotę tego nurtu nauki

zarządzania. Taylor przeszedł wszystkie szczeble kariery zawodowej w zakładach mechanicznych Midvale Steel Company - od robotnika do stanowiska Głównego Inżyniera. Początkowo prowadził badania w dziedzinach czysto technicznych. Prace i publikacje z dziedziny naukowej organizacji pracy zapoczątkował w 1895 roku. Do historii nauki zarządzania przeszły słynne już badania Taylora w Bethlehem Steel Company dotyczące pracy ładowaczy zatrudnionych przy załadunku i wyładunku na bocznicy kolejowej. Taylor na podstawie prowadzonych obserwacji ustalił i opracował wzorcowe narzędzia pracy ładowaczy, zastąpił zwykłą płacę dniówkową - systemem płacy od ściśle określonego zadania, przy czym premia od wykonanego zadania wynosiła aż 60%.Wprowadzono codzienne organizacyjne przygotowanie robót. W wyniku tych działań wydajność robotników wzrosła czterokrotnie.

W 1903 r. wydał pierwszą na świecie pracę z zakresu nauki i zarządzania „Zarządzanie

warsztatem wytwórczym" (Shop management). W końcowych latach swego życia Taylor

przedstawił zarys filozofii naukowego zarządzania- opierała się ona na czterech zasadach:

1. Opracowaniu prawdziwej nauki zarządzania, tak aby można było ustalić najlepszą metodę

wykonania każdego zadania.

2. Naukowym doborze pracowników, tak aby można było każdemu pracownikowi przydzielić

pracę, do której najbardziej się nadaje.

3. Naukowym wyszkoleniu i doskonaleniu pracownika.

4. Bezpośredniej, przyjaznej współpracy między kierownictwem i pracownikami.

Pomimo pionierskiej roli jaką odegrał Taylor w rozwoju nauki zarządzania był on

gwałtownie atakowany zwłaszcza przez związki zawodowe, za brak pogłębionej analizy aspektów psychospołecznych i ergonomicznych organizacji pracy.

Bezsprzecznie jednak największym osiągnięciem Taylora było wykazanie, że w

organizowaniu ludzkiej działalności można i należy posługiwać się metodami naukowymi

opartymi na obserwacji, pomiarach i eksperymentach.

Następcą Taylora był Henry Grant. Opracował tzw. kartę dziennej wydajności, w której podano najlepsza metodę wykonywania czynności oraz czas niezbędny od je wykonania.

Był twórcą motywacyjnego systemu płac o charakterze czasowo-premiowym, zwanym

także systemem bonusowym systemem Gantta lub dniówką zadaniową.

Bonus – premia, która nie wynika z formalnych zobowiązań, lecz dobrej woli

kierownika.

Bardzo duże wynagrodzenia za wykonanie określonego maksimum

ustalonej pracy, bardzo małe zaś w wypadku nie osiągnięcia tego maksimum.

System ten przyniósł efekty:

- Przyczynił się do wzrostu wydajności pracy.

- Zwiększył inicjatywę robotników.

- Przyczynił się do zmniejszenia liczby awarii maszyn i przerw w pracy.

Prowadząc badania nad usprawnianiem pracy w przemyśle, doszedł do wniosku, że w

planowaniu produkcji należy uwzględnić czas trwania poszczególnych działań, objętych

danym zadaniem planowym. Opracował koncepcję wykreślnej (graficznej) formy

przedstawiania przebiegu procesów w czasie (programy i harmonogramy produkcji –wykresy Gantta), które przedstawiały nakłady pracy w ujęciu dynamicznym i które stały

się podstawą do opracowania, do dziś użytkowanych technik takich jak:

• metody ścieżki krytycznej CPM (Critical Path Method),

• metody PERT (Program Evaluation and Review Technique),

• pierwszego arkusza kalkulacyjnego Lotus 1-2-3,

• tzw. wykresów Gantta (MS Project).

Głosił pogląd, że systematyczne szkolenia zawodowe pracowników mają istotne

znaczenie dla postępu w przemyśle.

Grant w odróżnieniu od innych przedstawicieli zarządzania zwracał szczególną uwagę na stosunki panujące w przedsiębiorstwach. Starał się rozładowywać napięcia społeczne między robotnikami. Swoją społeczną misję rozumiał bardzo szeroko. Zorganizował ruch pod nazwą ‘Nowa Maszyna”, postulując wprowadzenie technokracji (władza inżynierów w miejsce niekompetentnych ludzi nastawionych tylko na zysk). Ruch ten istniał aż do jego śmierci.

Innym twórcą naukowego zarządzania byli Frank i Lilian Gilbertowie..Zajmowali się badaniami nad zmęczeniem i ruchami robotników. Opracowali trójpozycyjny plan awansów, który miał służyć jako program doskonalenia pracowników. Według tego planu każdy pracownik wykonuje swoją pracą, przygotowuje się do awansu o jeden szczebel i szkoli swojego następcę..

W Europie najbardziej znaną osobą naukowego zarządzania był Henri Le Chatelier Z wykształcenia inżynier, pracował w górnictwie. Wykładowca w wyższych uczelniach

francuskich. Prowadził badania w zakresie fizyki i chemii. Propagator idei Taylora we

Francji i w Europie.. Za honorarium za swoje wynalazki (prawo równowagi chemicznej, ogniwo termoelektryczne) w 1904 r. zakłada pismo „La Revue de Metallurgie” (Wiadomości o metalurgii), w którym ukazują się tłumaczenia prac Taylora oraz wyjaśnienia i komentarze popularyzujące ten kierunek racjonalizacji pracy w przemyśle.. Był twórcą tzw. „Cyklu działania zorganizowanego” – modelu podejmowania decyzji

organizacyjnych, który obejmuje następujące etapy:

1. Przyjęcie określonego celu; cel ma być jedyny, ścisły, ograniczony i użyteczny.

2. Badanie środków i warunków działania:

· prawo przyczynowości (determinizmu),

· wyszczególnienie wszystkich czynników każdej czynności,

· klasyfikacja czynników według ich ważności,

· dokładne pomiary i określenie zależności liczbowej,

  badania pracy (chronometraż),

3. Przygotowanie potrzebnych środków działania.

4. Wykonanie zamierzonej czynności stosownie do powziętego planu.

5. Kontrola osiągniętych wyników.

Według Le Chatelier o tym, że tayloryzm jest metodą naukową decydują następujące jego cechy:

1. Przyjęcie deterministycznej wizji świata (związki przyczynowo - skutkowe).

2. Wyszczególnienie wszystkich warunków, od których zależy dane zjawisko (jego

    przyczyn i czynników dodatkowych).

3. Określenie stopnia ważności każdego czynnika (czyli stopnia jego wpływu na

    skutek).

4. Przeprowadzenie pomiarów w celu ustalenia wzorów wiążących badane zjawiska z

    ich przyczynami.

Duży rozgłos jako popularyzator naukowego zarządzania  zdobył Harrington Emerson. Podstawowe znaczenie nadał efektywności- pojęcie ilościowe, a mianowicie stosunek tego, co jest do tego,

co powinno być (wyrażony w procentach), czyli do pewnego wzorca (standardu) lub odwrotnie, zależnie od tego, czy dążymy w kierunku powiększenia, czy zmniejszenia ilości, z którą mamy do czynienia.

Stworzył 12 zasad efektywności:

1.    wyraźnie określony cel

2.    zdrowy rozsądek

3.    rada kompetentna lub inaczej fachowe doradztwo

4.    dyscyplina

5.    sprawiedliwe i uczciwe postępowanie

6.    rzetelna, natychmiastowa, dokładna i stała sprawozdawczość

7.    naukowe planowanie działań

8.    wzorce, normy i harmonogramy działania

9.    przystosowane warunki

10. wzorcowe sposoby działania (standaryzacja metod i operacji)

11. pisemne regulaminy i instrukcje

12. nagradzanie efektywności (wydajności).

Poglądy Emersona zyskały uznanie praktyków jak i również teoretyków naukowego zarządzania. W dzisiejszych czasach uważany jest za przedstawiciela metody zarządzania przez cele. Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że owy autor jako specjalista w dziedzinie komunikacji wystawił pozytywną opinię projektu warszawskiego metra.

Jednym z najgenialniejszych praktyków w USA naukowego zarządzania był Henry Ford

Twórca nowoczesnej organizacji produkcji i technologii wytwarzania samochodów –

zastosował m.in.:

• produkcję taśmową samochodów jako rewolucyjne techniczno – organizacyjne

  przedsięwzięcie pozwalające wytwarzać masowo samochody

• koncepcję oparcia sytemu pracy na daleko posuniętej specjalizacji czynności

  wykonywanych przez robotników, czyniąc pracę maksymalnie uproszczoną i nie

  wymagającą żadnych kwalifikacji (tylko czarne samochody).

Jako pierwszy zorganizował sieć serwisu usług naprawczych dla klientów kupujących jego samochód – Forda „T”. Ograniczył biurokrację zakładową poprzez likwidację pośrednich szczebli władzy. Wprowadził autorytarny paternalistyczny styl zarządzania (rygorystyczny, z nadmiarem kar, nadzoru i kontroli, dziś spotykany jedynie w Japonii) – tylko on mógł podejmować wszelkie decyzje.

Najwybitniejszym założycielem naukowego zarządzania w Polsce był Karol Adamiecki.

Prowadził badania w zakresie zagadnień technologicznych oraz organizacji pracy

zespołowej i kierowania nią w walcowniach rosyjskich zakładów metalurgicznych.

W roku 1903, na miesiąc przed ukazaniem się książki F.Taylora – „Zasady zarządzania

zakładem wytwórczym” opublikował wyniki sowich prac w dziele „O zasadach

organizacji pracy zbiorowej”, gdzie we wnioskach zdecydowanie wyprzedził Taylora.

Zajmował się harmonizacją działania; „…przyczyną niskich wyników pracy nie jest złe

wykonywanie pracy ale nierówny podział pracy” .Twórca prawa optymalnej produkcji: „…dla każdego istnieje określona granica wydajności, przy której koszt na jednostkę jest najmniejszy”.

Pierwszy zastosował w badaniach metodę chronometrażu.

Sformułował pojecie „kosztu czasu straconego” wtedy gdy firma płaci pracownikowi za

nie pracowanie..

Stworzył trzy Prawa harmonii:

- Prawo harmonii doboru – taki dobór, przy którym wykresy charakterystyczne

wszystkich organów będą ze sobą uzgodnione, tak aby miały one najbardziej

zbliżone do siebie produkcje wzorcowe i aby łączny koszt straconego czasu był

jak najmniejszy. Należy dobierać elementy procesu produkcyjnego zgodnie z ich

specyfiką i następnie te elementy powinny oddziaływać ze sobą w ścisłym

związku i w swoim czasie.

- Prawo harmonii działania – aby te organy działały w ścisłym ze sobą związku,

tak aby każda czynność odbyła się w swoim czasie.

- Prawo harmonii duchowej – konieczność istnienia więzi emocjonalnych

łączących „wszystkie jednostki ludzkie, współpracujące w jednym zbiorowym

organizmie, jakim jest zakład wytwórczy”.

.Stworzył trzy Prawa organizacji, które uznawane są za podstawę nauk organizacji:

- Prawo wzrastającej produkcji: W miarę wzrostu wydajności, dzięki wkładowi

nowych elementów pracy i kapitału, koszt jednostki produktu zmniejsza się i

osiąga swą optymalną wielkość, poza którą dalszy wkład pracy i kapitału przestaje

być ekonomiczny.

- Prawo podziału pracy: Jeżeli praca pewnej jednostki lub organu, składająca się z

wielokrotnego powtarzania dwóch lub więcej czynności, zostanie podzielona w

ten sposób, że każdą czynność składową oddzielimy i wykonywać będziemy

oddzielnie seriami, albo też powierzymy organom specjalnie do niej uzdolnionym

lub przystosowanym - ogólny nakład pracy i środków wytwórczych zmniejszy się

a wynik użyteczny powiększy.

- Prawo koncentracji: Jeżeli dwa lub więcej organów, wykonujących czynności

jednakowe, połączyć w jedną grupę działającą razem lub zastąpić jednym

większym organem wykonującym tę samą czynność w ilości równającej się

produkcji wszystkich organów, to ogólny nakład pracy i środków wytwórczych

zmniejszy się.

.Na grunt nauki organizacji i zarządzania przeniósł Regułę przekory, określające je

mianem prawa inercji przyzwyczajeń lub prawa przeciwdziałania: „każda zmiana

rodzi opór”. Dlatego też wprowadzenie ulepszeń organizacyjnych (reorganizacji,

innowacji itp.) powinno odbywać się stopniowo, zgodnie z racjonalnymi procedurami

prowadzącymi do zmniejszenia tych przeciwdziałań i ich kosztów.

Zasada bezwładności (Reguła przekory) - Jeśli układ znajdujący się w stanie równowagi, zostanie poddany działaniu nowego czynnika zewnętrznego lub nastąpią zmiany w dotychczasowym działaniu czynników zewnętrznych, to „w odpowiedzi” w układzie zajdą procesy zmniejszające wpływ tych bodźców.

    Do osiągnięć naukowej organizacji pracy można zaliczyć podział pracy, dający

możliwość zastosowania linii montażowej oraz techniki sprawnościowe, dzięki którym można doskonalić sposób wykonywania zadania. W krótkim jednak czasie ujawniły się

zainteresowania badawcze nie tylko skierowane na podniesienie sprawności działania i

naukowy dobór pracowników ale także badania obejmujące zespoły ludzkie o coraz bardziej

złożonej budowie, tak specyficznych dla ówczesnego kapitalistycznego przedsiębiorstwa

przemysłowego. Głównym przedmiotem w tych zainteresowaniach były już nie tyle procesy pracy produkcyjnej i bezpośredniego kierowania nią, ile działalność ludzi na stanowiskach kierowniczych i zarządzanie całym przedsiębiorstwem. Doprowadziło to wówczas do skoncentrowania uwagi na usprawnianiu prac administracyjnych w przedsiębiorstwie, wobec czego cały ten kierunek badań i racjonalizacji nazwano kierunkiem administracyjnym

ZARZĄDZANIE ADMINISTRACYJNE

Najbardziej znany teoretyk tej szkoły to Henri Fayol.

Jako francuski przemysłowiec, przez długi czas nie był on znany amerykańskim menedżerom i uczonym, aż do wydania jego najważniejszej pracy zatytułowanej „Administracja przemysłowa i ogólna”. Czerpiąc ze swych doświadczeń w pracy kierowniczej próbował on usystematyzować praktykę zarządzania, by dać wskazówki innym menedżerom. Jego wskazówki znalazły się w 14 zasadach sprawnego zarządzania.