2006.06_Telewizja satelitarna w Linuksie_[Sprzet].pdf

sprzęt

Telewizja

satelitarna

w Linuksie

Piotr Wolny

przeżywa gwałtowny rozwój,

wspierany przez taniejący

sprzęt do jej odbioru i coraz

niższe koszty rozpowszechniania sygna-

łu telewizyjnego tą drogą. Podobnie, jak

w przypadku naziemnej telewizji analo-

gowej, nasz komputer można wyposażyć

w specjalną kartę do jej odbioru, zwaną

kartą DVB-S. Istnieją również karty obsłu-

gujące standardy DVB-T (czyli cyfrowa

telewizja naziemna) oraz działające w sie-

ciach kablowych DVB-C. One jednak są

zdecydowanie mniej popularne dziś, choć

zapewne w przyszłości się to zmieni.

Tradycyjne analogowe karty telewizyj-

ne znajdowały uznanie przede wszystkim

jako substytut telewizora. Zamiast kupo-

wać kolejny odbiornik TV, dla zaoszczę-

dzenia miejsca i pieniędzy można było do-

posażyć PC-ta w możliwość oglądania te-

lewizji.

Motywacje do zakupu kart DVB są jed-

nak nieco inne. Główną przyczyną, dla któ-

rej warto zapłacić za kartę DVB, często na-

wet więcej, niż za najtańszy tuner satelitar-

ny, jest możliwość nagrywania programu

w komputerze. Tunery satelitarne z twar-

dymi dyskami są bowiem wciąż bardzo dro-

gie, a komputer (nawet nieco starszy) pod

kontrolą Linuksa w tej roli sprawuje się dos-

konale. Telewizję odbieraną cyfrowo mo-

żemy łatwo nagrywać, bez absolutnie żad-

nych strat jakości. Dzięki takiemu rozwią-

zaniu, w wielu domach magnetowid VHS

może okazać się niepotrzebny.

ckiej irmy Technisat . Jest to równocze-

śnie jedna z najtańszych kart, pozbawiona

przy tym jakichś wyraźnych wad. Obraz

z niej możemy oglądać na ekranie kompu-

tera, chyba że użyjemy wyjścia telewizyj-

nego na karcie graicznej lub specjalnej

przejściówki do podłączenia telewizora.

Nie ma ona wyjścia telewizyjnego ani de-

kodera MPEG. Takie właśnie karty nazy-

wane są budget cards lub "niepełnymi".

Znacznie droższe od nich są karty "pełne"

(ang. full-featured ). Powstały one najpierw,

jeszcze w czasach, gdy moc obliczeniowa

komputerów nie pozwalała na swobodne

dekodowanie strumienia MPEG. Dlatego

w ich wyposażeniu był sprzętowy deko-

der MPEG oraz - niejako przy okazji - wyj-

ście telewizyjne.

Niektóre karty "pełne" dodatkowo po-

siadają złącza CI dla modułów warunko-

wego dostępu (CAM). Po zakupie odpo-

wiedniego modułu oraz zaopatrzeniu się

w kartę dostępową, rozprowadzaną przez

jakiegoś dostawcę płatnej telewizji, umoż-

liwiają one legalny dostęp do płatnej tele-

wizji. Choć oglądanie płatnej telewizji jest

możliwe również pod Linuksem, pamiętać

O autorze:

Autor hobbistycznie i zawodowo

zajmuje się Linuksem mniej

więcej od czasów jądra

2.0.20. Obecnie pracuje w

organizacji społecznej. Poza

Linuksem fascynuje go rock

progresywny. Kontakt z autorem:

autorzy@lpmagazine.org

Rodzaje kart

Najpopularniejszą kartą DVB-S na rynku

wydaje się być SkyStar2 , produkcji niemie-

Rysunek 1. Karta DVB mimo niepozornego

wyglądu daje poważne możliwości

60 czerwiec 2006

C yfrowa telewizja satelitarna

Karty DVB-S

sprzęt

awansowany Personal Video Recorder , czyli

udostępniają funkcje tunera satelitarnego

z twardym dyskiem, sterowanego przy

pomocy pilota. Dużą popularność osią-

gnęły dwa tego typu programy: MythTV

(opisywany w Linux+ 08/2005) oraz VDR

( Video Disk Recorder ), którego "rozwojo-

wą wersją" zajmiemy się w dalszej części

artykułu.

Rysunek 2. Jądro Linuksa zawiera sterowniki dla wielu urządzeń DVB

Uruchamiamy kartę

Jak wspomniałem wcześniej, aby nasza

karta działała czasem konieczne jest zała-

dowanie odpowiednich modułów jądra,

obsługujących tzw. " frontend " oraz " bac-

kend ". Listę wszystkich backend'ów można

znaleźć w /lib/modules/[wersja_jadra]/kernel/

drivers/media/dvb. Poszczególne podkatalo-

gi zawierają moduły dla różnych kart. Wy-

jątkiem jest podkatalog frontends gdzie

oczywiście są osobne moduły dla fronten-

d'ów . W przypadku mojej SkyStar2 Rev. 2.6

zastosowano układy odpowiednio B2C2

Sky2Pc oraz stv0299 , dlatego wystarczyło

załadować moduły b2c2_lexcop oraz stv-

0299 . Starsza wersja SkyStar2 czyli Rev. 2.3

pracuje na modułach b2c2_lexcop i mt312 .

W przypadku innych kart możemy poszu-

kać informacji o zastosowanych układach

w ich dokumentacji technicznej, lub na

stronie http://www.linuxtv.org/iki/index.php/

Supported_DVB_cards . Może się nawet zda-

należy, że całościowa cena takiego sprzę-

tu (karta "pełna" + moduł dostępu + karta

i abonament) będzie już bardzo wysoka,

a dodatkowo nie wszyscy operatorzy płat-

nej telewizji udostępniają same karty, bez

tunerów.

Na rynku można nabyć również zew-

nętrzne tunery DVB, podłączane przez USB

oraz Firewire (IEEE1394). O ile jednak pod

Linuksem można liczyć na uruchomienie

zewnętrznych tunerów USB (choć są to z re-

guły modele DVB-T, a nie DVB-S), to mo-

dele Firewire jak dotąd nie działają.

szych wersjach, niż te dostępne w dystry-

bucjach.

Pod Linuksem możemy znaleźć tra-

dycyjne programy do oglądania telewi-

zji w komputerze, przystosowane do ste-

rowania myszką i klawiaturą. Moim zda-

niem jednak znacznie ciekawsze i wygod-

niejsze są bardziej rozbudowane aplikacje,

które potraią zamienić komputer w za-

Karta DVB-S w Linuksie

Ogólnie rzecz ujmując, do działania karty

DVB-S potrzebujemy sterownika, w posta-

ci najczęściej dwóch modułów jądra, cza-

sami pliku z irmware (patrz ramka obok)

oraz oczywiście jakiejś aplikacji do ogląda-

nia telewizji.

Moduły jądra dla kart DVB znajdują

się w "oicjalnym" jądrze, tak więc bez żad-

nego wysiłku znajdziemy je w każdej dys-

trybucji. Najczęściej będą one ładowane

automatycznie, jednak czasami będziemy

musieli załadować je ręcznie. Oznacza to

konieczność sprawdzenia, jaki moduł od-

powiada za naszą kartę. O tym jednak za

chwilę.

O ile w każdej nowoczesnej dystrybu-

cji znajdziemy sterowniki dla kart DVB,

to jeśli chodzi o programy do oglądania

telewizji, jest już gorzej. Oby móc mówić

o wygodnym korzystaniu z karty DVB-S,

polecać będę programy w znacznie now-

Rysunek 3. Strona domowa programu Video Disk Recorder

www.lpmagazine.org

sprzęt

Listing 1. Przykładowa koniguracja przełącznika DiseqC dla VDR

zaczynającą się od SUBSYSTEM=="dvb"

i zmienić występujące tam MODE="0660"

na MODE="0666" . Po zmianach w pliku

/etc/groups trzeba wylogować się i zalogo-

wać ponownie, natomiast po modyikacji

koniguracji udev w przypadku dystrybu-

cji FedoraCore5 ja po prostu zrestartowa-

łem cały system. Po dalszej analizie koni-

guracji udev można zauważyć, że do two-

rzenia urządzeń dvb niezbędny jest skrypt,

zlokalizowany np. /etc/udev/scripts/dvb.sh .

Normalnie jednak nie trzeba go nigdy

modyikować, na pewno nie jest on winien

ewentualnemu brakowi odpowiednich urzą-

dzeń w /dev/dvb/. Informacje o jego fun-

kcji można znaleźć w /usr/src/linux/Docu-

mentation/dvb/udev.txt .

#pierwszy HB, drugi Astra

S13.0E 11700 V 9750 t v W15 [E0 10 38 F0] W15 B W15 t

S13.0E 99999 V 10600 t v W15 [E0 10 38 F1] W15 B W15 T

S13.0E 11700 H 9750 t V W15 [E0 10 38 F2] W15 B W15 t

S13.0E 99999 H 10600 t V W15 [E0 10 38 F3] W15 B W15 T

S19.2E 11700 V 9750 t v W15 [E0 10 38 F4] W15 A W15 t

S19.2E 99999 V 10600 t v W15 [E0 10 38 F5] W15 A W15 T

S19.2E 11700 H 9750 t V W15 [E0 10 38 F6] W15 A W15 t

S19.2E 99999 H 10600 t V W15 [E0 10 38 F7] W15 A W15 T

#pierwsza Astra, drugi HB

#S19.2E 11700 V 9750 t v W15 [E0 10 38 F0] W15 B W15 t

#S19.2E 99999 V 10600 t v W15 [E0 10 38 F1] W15 B W15 T

#S19.2E 11700 H 9750 t V W15 [E0 10 38 F2] W15 B W15 t

#S19.2E 99999 H 10600 t V W15 [E0 10 38 F3] W15 B W15 T

#S13.0E 11700 V 9750 t v W15 [E0 10 38 F4] W15 A W15 t

#S13.0E 99999 V 10600 t v W15 [E0 10 38 F5] W15 A W15 T

#S13.0E 11700 H 9750 t V W15 [E0 10 38 F6] W15 A W15 t

#S13.0E 99999 H 10600 t V W15 [E0 10 38 F7] W15 A W15 T

Kaffeine

W tym momencie zapewne każdy chciał-

by jak najszybciej zobaczyć, czy karta na

prawdę działa. Obecnie w Linuksie naj-

łatwiej będzie nam zainstalować i uru-

chomić program Kaffeine . Jest to uniwer-

salny odtwarzacz, obsługujący wszystkie

popularne media (DVD, VCD, CD) oraz

strumienie video . Do swojego działania

wykorzystuje tzw. "silnik" programu Xine.

Stosunkowo niedawno dodano do niego

również obsługę kart DVB, jednak będzie

ona aktywna jedynie wtedy, gdy Kaffeine

zostało skompilowane z odpowiednią op-

cją (tak jest jednak domyślnie), gdy mo-

duły jądra, odpowiedzialne za kartę tele-

wizji satelitarnej są załadowane i mamy

uprawnienia dostępu do plików w /dev/

dvb/ .

W Debianie Sarge znajdziemy program

Kaffeine w wersji 0.6, w Mandriva Linux 2006

w wersji 0.7, więc w obydwu tych dystry-

bucjach możemy od razu cieszyć się telewi-

rzyć, że moduł dla naszej karty będzie w ka-

talogu /drivers/media/video/ .

Gdy wiemy już jakich modułów po-

trzebujemy, wydajemy polecenie lsmod lub

cat /proc/modules , sprawdzając, czy są

one na liście pokazanej przez któreś z tych

poleceń. Jeśli ich brakuje, wydajemy z kon-

ta root'a polecenie modprobe [nazwa modu-

łu] .

nia niektórych kart. Po ich instalacji, pliki

z odpowiednim irmware zostaną umiesz-

czone w odpowiednim miejscu (najczę-

ściej w /lib/hotplug/irmware ) i będą ładowa-

ne automatycznie przy ładowaniu modułu

jądra. Dodatkowym utrudnieniem jest to,

że pakiety z irmware (o nazwach np. dvb-

irmware-frontends, dvb-irmware-ttpci, dvb-

irmware-usb, irmware-dvb ) z powodów li-

cencyjnych nie są integralną częścią żadnej

dystrybucji, więc trzeba ich szukać pośród

pakietów dodatkowych, np. PLF dla dys-

trybucji Mandriva albo za pośrednictwem

wyszukiwarek pakietów, np. rpmseek.com

lub na stronie www.linuxtv.org. Dokładne in-

formacje o przebiegu ładowania irmware

można zawsze znaleźć w logach systemo-

wych. W przypadku problemów, więcej

informacji można znaleźć w ramce obok.

Po załadowaniu modułów nasza karta

dostępna jest za pośrednictwem kilku pli-

ków urządzeń w katalogu /dev/dvb/ . Trady-

cyjnie należy zwrócić uwagę na uprawnie-

nia dostępu do tych plików. Na przykład

w dystrybucji Mandriva 2006 dostęp do

nich mają (poza root'em ) jedynie użytkow-

nicy z grupy systemowej video . Najlepiej

więc dopisać swoją nazwę użytkownika na

końcu linii, zaczynającej się od video w pli-

ku /etc/group lub użyć polecenia usermod

( man usermod ). W dystrybucji FedoraCore5

pliki urządzeń kart DVB są własnością

użytkownika i grupy root. Możemy więc

dopisać siebie do grupy systemowej root

(analogicznie jak w Mandrivie ) albo alterna-

tywnie zmodyikować plik /etc/udev/rules.d/

50-udev.rules. Należy w nim odnaleźć linię,

Potrzebne moduły jądra znajdziemy

we wszystkich dystrybucjach, nawet w De-

bianie Sarge , jeśli skorzystamy tam z jądra

w wersji 2.6.8 . Jedyną różnicą w tym przy-

padku są inne nazwy niektórych z nich. Na

przykład zamiast b2c2_lexcop w starszych

wersjach jądra - a więc i w Debianie Sarge -

mamy moduł skystar2 . Nowsze wersje ste-

rowników mogą nam być jednak potrzeb-

ne, gdy chcemy uruchomić jakąś inną,

mniej popularną kartę DVB-S, albo mamy

problemy z jej działaniem. Wskazówki, jak

je zainstalować, zamieszczam w ramce "Naj-

nowsze sterowniki DVB ze źródeł".

Czasami najszybszą metodą ustalenia,

jaki moduł jest potrzebny do obsługi naszej

karty, będzie próba załadowania po kolei

wszystkich modułów, aż w logach syste-

mowych pojawi się informacja o rozpo-

znaniu sprzętu. Ta metoda jest szczegól-

nie użyteczna przy poszukiwaniu fronten-

d'u , gdyż bardzo podobne karty, pracują-

ce w oparciu o ten sam backend , czy nawet

występujące w handlu pod takimi samymi

nazwami, mogą mieć inne frontend'y .

Zanim jednak zaczniemy próbę ładowania

modułów "na ślepo" trzeba zainstalować

pakiety z irmware , potrzebnym do działa-

Listing 2. Przykładowy skrypt,

uruchamiający VDR z wtyczką Xine

#!/bin/sh

cd /video/VDR

killall vdr

LANG=de_DE /usr/local/video/VDR/

vdr -P"xine -r -q" -Pchannelscan

-P femon --lirc=/dev/lircd &

sleep 1

DISPLAY=:0.0 /usr/local/bin/xine

-V xshm --post vdr_video --post

vdr_audio -D -f vdr:/tmp/vdr-xine/

stream#demux:mpeg_pes

killall vdr

killall xine

62 czerwiec 2006

Karty DVB-S

sprzęt

Rysunek 4. Strona programu Kaffeine

skanowanie" a następnie dodać do listy

kanałów wszystkie znalezione, bądź tylko

wybrane kanały. Wyboru możemy doko-

nać ręcznie lub korzystając z "iltrów".

W czasie skanowania obydwa wskaźniki

poziomu sygnału powinny pokazywać po-

nad 50%. Jeśli wciąż wysoki poziom ma

tylko jeden z nich, to być może pomyli-

liśmy konwertery w koniguracji Diseq .

Oczywiście brak jakiegokolwiek poziomu

sygnału oznacza problem z instalacją karty

DVB lub jej okablowania.

Kaffeine umożliwia nie tylko oglądanie

telewizji, ale również nagrywanie. Kiedy

w dowolnym momencie naciśniemy pauzę,

program rozpoczyna nagrywanie transmi-

sji. Gdy później (po czasie ograniczonym

głównie miejscem na dysku) wybierzemy

ponownie " Play ", obejrzymy program od

momentu zatrzymania, bez żadnej przer-

wy. Możemy również w dowolnym mo-

mencie włączyć nagrywanie lub je zapro-

gramować - wszystkie te funkcje są typowe

dla tunerów DVB z twardymi dyskami.

Do dalszej obróbki nagranych plików ja

używam swojego ulubionego Avidemux .

Reasumując – Kaffeine to program pro-

sty, łatwy w obsłudze, a zarazem posia-

dający wszystkie potrzebne funkcje, do

wygodnego oglądania telewizji satelitar-

nej na ekranie komputera. Jest to program

najbardziej zbliżony do aplikacji występu-

jących w systemie MS Windows . Posiada

również ładne OSD ( On Screen Display )

i podstawową obsługę EPG ( Electronic

Program Guide ). Jak dotąd nie "udało mi

zją satelitarną. Fedora Core nie zawiera "oi-

cjalnego" pakietu, ale gotowe rpm'y z naj-

nowszą wersją można znaleźć pod adre-

sem http://rpm.livna.org/ . Zalecam jednak

skorzystanie właśnie z takich pakietów

przez użytkowników wszystkich dystry-

bucji - na stronie domowej programu, pod

adresem http://kaffeine.sf.net/ znajdziemy go-

towe pakiety dla wszystkich popularnych

dystrybucji. W momencie pisania tego ar-

tykułu pojawiła się wersja 0.8, która zawie-

ra wiele ważnych poprawek w działaniu

kart DVB.

Program ten nietrudno również zain-

stalować ze źródeł. W systemie musimy

mieć do tego celu biblioteki " devel " KDE

(pakiet kdelibs-dev lub o podobnej nazwie)

oraz Xine (pakiet np. libxine-dev ) oraz oczy-

wiście standardowe narzędzia do kompila-

cji źródeł. Po rozpakowaniu źródeł wystar-

czą standardowe polecenia ./conigure;

make , make install .

Po uruchomieniu programu pierw-

szy raz powinniśmy zostać poproszeni

o skonigurowanie naszego zestawu od-

biorczego. W przypadku zestawów bez

przełączników Diseq czyli z jednym kon-

werterem wystarczy wybrać jednego wła-

ściwego satelitę. Gdy posiadamy prze-

łącznik konwerterów musimy podać po-

szczególne satelity we właściwej kolejno-

ści.

Następnie w głównym oknie progra-

mu, pośród kart w górnej części interfej-

su lub po lewej stronie powinniśmy zna-

leźć pozycję DVB. Nie ma tam jednak jesz-

cze żadnych kanałów, dopóki nie kliknie-

my na menu DVB->kanały aby przeprowa-

dzić "skanowanie nieba". Ta czynność jest

również bardzo prosta, wystarczy wybrać

satelitę, kliknąć na polecenie "Rozpocznij

Rysunek 5. Poszukiwanie kanałów satelitarnych w programie Kaffeine

www.lpmagazine.org

sprzęt

Rysunek 6. Koniguracja źródeł sygnału

w Kaffeine

/usr/share/dvb-apps/scan/dvb-s . Są one zaw-

sze instalowane razem z pakietem, czasa-

mi jednak trzeba ich poszukać chwilkę.

Na moim systemie po raz pierwszy

uruchomiłem go następująco: scan -t 1

-x N=0 -s 0 usr/share/dvb-apps/dvb-

s/Hotbird-13.0E >/home/piotr/.szap/

channels.conf (podkatalog /.szap/ w ka-

talogu domowym należy utworzyć przed

wydaniem tego polecenia). Opcja -t 1

oznacza wyszukiwanie wyłącznie kana-

łów telewizyjnych (można użyć -t 3 dla

telewizji i radia), a -x N=0 powoduje, że

wyszukiwane są wyłącznie kanały FTA

(a bardziej właściwie te, które nie są szy-

frowane w momencie skanowania). Przy

pomocy opcji -s ustawia się port DiSEqC .

W mojej instalacji na porcie zerowym

znajduje się właśnie Hotbird, ale w insta-

lacjach nakierowanych na tylko jednego

satelitę, nie potrzebujemy tej opcji. Os-

tatni podawany parametr to położenie pli-

ku koniguracyjnego dla danego satelity.

Ja od razu przeskanowałem również dru-

giego dostępnego u mnie satelitę, przy po-

mocy polecenia scan -t 1 -x N=0 -s 1

usr/share/dvb-apps/dvb-s/Astra-19.2E

>>/home/piotr/.szap/channels.conf . Jak

widać zmieniłem port Diseq (opcja -s ),

nazwę pliku opisującego satelitę oraz

przy pomocy znaków ">>" przekierowa-

łem wyjście tak, aby dane zostały dopi-

sane na końcu istniejącego już channels.

conf.

Jeśli wszystko pójdzie dobrze, skano-

wanie będzie trwało dosyć długo i na ek-

ran wypisywane będą parametry znalezio-

nych kanałów, a lista programów zosta-

nie zapisana do pliku /.szap/channels.conf

(będziemy jej zaraz potrzebować). Jeśli

jednak otrzymamy komunikat o nie zna-

lezionym urządzeniu /dev/dvb/adapter0/

frontend0 oznacza to, że moduł naszego

"tunera" nie został załadowany. Jeśli jed-

nak program scan po dwukrotnym wyś-

wietleniu komunikatu tuning failed!!! za-

kończy działanie, nie znajdując żadnych

programów, najprawdopodobniej mamy

się" nigdy zawiesić Kaffeine 0.8 , choć mam

wrażenie, że wcześniejsze wersje odrobinę

szybciej przełączały kanały.

Korzystając z programu należy pamię-

tać, że tak długo, jak na tacce systemo-

wej widzimy ikonkę Kaffeine , nasza karta

DVB jest zablokowana przez ten program

i nie możemy uruchomić niczego innego

do oglądania telewizji satelitarnej. Innym

drobnym niedociągnięciem, które znala-

złem, jest konieczność wyłączenia kanału

telewizyjnego (przycisk "stop") przed roz-

poczęciem skanowania innego satelity.

Telewizja z linii komend

Choć Kaffeine jest dostępne dla każdej dy-

strybucji, wielu użytkowników pewnie

uzna, że ciekawsze jest przetestowanie

karty DVB z linii komend. Przy okazji mo-

żna bowiem więcej dowiedzieć się o swo-

im sprzęcie, oraz tworzyć listy kanałów

przy pomocy zwykłego edytora teksto-

wego.

Musimy jedynie zaopatrzyć się w pa-

kiet z prostymi programami, obsługują-

cymi kartę DVB. Będzie to pakiet dvb-utils

(w Debianie Sarge ) lub dvb-apps (w Mandri-

vie i FedoraCore ).

Znajdziemy tam m.in. prosty, dzia-

łający z linii komend program o nazwie

scan (w Mandrake przemianowano go na

scandvb ). Jak łatwo się domyśleć, służy on

do skanowania satelity w poszukiwaniu

aktywnych programów radiowych i tele-

wizyjnych. Uruchomienie scan bez żad-

nych argumentów wypisze listę wszyst-

kich możliwych opcji jego użycia. Do dzia-

łania potrzebuje on jednak pliku opisują-

cego jakiegoś satelitę. Te pliki (o nazwach

np. Hotbird-13.0E, Astra-19.2E ) można zna-

leźć w /usr/share/doc/dvb-utils/examples/ bądź

Rysunek 7. Używając Kaffeine możemy oglądać telewizję w okienku lub na pełnym ekranie

64 czerwiec 2006

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: