2008.07-08_Linux na wakacjach_[Windows].pdf

Rozwiązania

Linux na wakacjach

Grzegorz Madajczak

Będąc dzieckiem, gdy jechałem na kolonie mama szykowała mi listę rzeczy które należy zabrać: zmiany

bielizny, ciepłe skarpetki czy kurtka przeciwdeszczowa. Gdybym dzisiaj pakował swoje dziecko, oprócz

wielu mniej lub bardziej przydatnych rzeczy, na mojej liście znalazłaby się dystrybucja Linuksa typu Live,

tak aby dziecko mogło w bezpieczny sposób skorzystać z komputera, używając ulubionego systemu,

bez konieczności targania laptopa.

DVD z dystrybucją typu Live. Jest to rozwią-

zanie tak samo dobre, jaki i złe. Jego zaletą jest

średnia odporność płyty CD/DVD na czynniki

zewnętrzne, łatwość użycia (prawie każdy komputer posiada

napęd optyczny), wadą jest natomiast niemożność zapisania

niczego, zasobożerność i powolność – zwłaszcza przy uru-

chamianiu aplikacji. W tym momencie przechodzimy do in-

nego nośnika danych, który powoli zastępuje tradycyjne pły-

ty – pamięć typu Flash. Różnego rodzaju pamięci USB Flash

są wręcz idealnym nośnikiem do dystrybucji typu Live – ma-

łe, poręczne, o znacznej pojemności, z możliwością zapisu.

W tym samy celu możemy wykorzystać nie tylko typowe

pendrive'y lecz także aparaty cyfrowe czy odtwarzacze mp3

– każde urządzenie, które może pracować w trybie zewnętrz-

nego dysku USB. Linux w wersji Live na takim nośniku ma

ponadto tą wyższość nad płytą CD/DVD, że działa szybciej,

co jest niewątpliwą zaletą. Ponadto łatwiej jest schować ma-

ły dysk USB, niż płytę – co jest kolejną zaletą. Zainstalowa-

nie Linuksa na takim nośniku nie umniejsza jego pierwotnej

funkcjonalności, nawet jeśli jest to cyfrówka czy odtwarzacz

mp3. W zależności od dystrybucji, którą wybierzemy proces

instalacji będzie mniej lub bardziej skomplikowany. W ni-

niejszym artykule postaram się opisać, jak to zrobić.

Slax – Slackware w miniaturze

Slackware to mój pierwszy poważny Linux, więc wszelkie

projekty związane z tą dystrybucją darzę szczególnym senty-

mentem. Na bazie Slackware powstała minidystrybucja Slax,

przeznaczona tylko do pracy w trybie Live – po uruchomie-

niu z płyty CD czy pamięci USB Flash. Całkowity rozmiar

dystrybucji to nieco ponad 190 MB, więc do jej instalacji po-

trzebna będzie pamięć minimum 256 MB. Dysk USB powi-

nien być sformatowany w systemie plików FAT32 lub lepiej,

zgodnie z zaleceniami twórcy dystrybucji, w indeksowanym

systemie plików XFS. Następnie, ze strony projektu należy

pobrać archiwum slax-6.0.x.tar , które powinno być rozpako-

wane na dysku USB. Dalsze działanie polega na przygotowa-

niu rozpakowanej dystrybucji, tak, by można było bootować

z niej system. W tym celu należy wejść do katalogu /boot i

uruchomić skrypt bootinst.sh , gdy system instalujemy na par-

tycji FAT32 lub skrypt liloinst.sh , gdy system instalujemy na

partycji XFS. Po wykonaniu tych czynności uzyskamy goto-

wą do uruchomienia dystrybucję na dysku USB Flash.

lipiec/sierpień 2008

O czywiście można zabrać ze sobą płytę CD/

Rozwiązania

Linux na wakacjach

Po ponownym uruchomieniu komputera,

tym razem z USB, będziemy mogli pracować

z szybką i wydajną małą dystrybucją Linuksa

Slax. W domyślnej koniguracji oferuje on cał-

kiem wiele, jak na 190 MB: w pełni działające

środowisko KDE z podstawowym oprogramo-

waniem do obsługi poczty elektronicznej, prze-

glądarką internetową, a także oprogramowa-

niem do obsługi multimediów (MPlayer, K3B),

pakiet biurowy Kofice, kilka prostych gier. Tak

znaczną ilość oprogramowania udało się twór-

cy upchnąć dzięki kompresji 7-zip (LZMA)

oraz systemowi plików squashfs . Jednocześnie

uruchomiony Slax oferuje system plików dzia-

łający w trybie odczytu i zapisu, dzięki czemu

możemy wprowadzać zmiany do systemu, któ-

re zostaną zapisane. Możliwe jest również do-

łożenie do systemu dodatkowego oprogramo-

wania, np. Skype, dzięki systemowi modułów,

które należy pobrać ze strony dystrybucji. Mo-

duły dodajemy stosując działający w trybie gra-

icznym program zarządzający.

Slax oferuje znaczną liczbę sterowników

do kart graicznych, dźwiękowych i siecio-

wych, dzięki czemu istnieje duża szansa, że

dystrybucję tę uruchomimy bezproblemowo

na każdym komputerze. Jeśli mimo wszystko

brakowałoby nam jakichś sterowników istnie-

ją moduły zawierające dodatkowe sterowniki

– nie ujęte w podstawowym systemie.

FAT32, jeśli dysk USB ma 4GB lub więcej

pojemności (limit dla FAT16). Potrzebujemy

w tym celu zainstalować pakiet dosfstools :

go CD na zamontowaną partycję dysku USB

oraz dokonanie pewnych zmian – zmiana na-

zwy pliku isolinux.cfg na syslinux.cfg oraz

pliku jądra memtest86 na memtest . Działania

te służą przystosowaniu koniguracji przygo-

towywanej dystrybucji LiveUSB, aby mogła

być bootowana za pomocą bootloadera sysli-

nux (Listing 1).

# emerge -av sys-fs/dosfstools

# mkdosfs -F 16 /dev/sdx1

Powyższe polecenia zainstalują pakiet do-

sfstools a następnie sformatują partycję /dev/

sdx1 (pierwsza partycja dysku USB) w syste-

mie FAT16. Jeśli chcemy użyć FAT 32, to do

lagi F należy dodać wartość 32 :

Ostatnim krokiem będzie instalacja bootlo-

adera syslinux na przygotowywanej dystry-

bucji LiveUSB:

# mkdosfs -F 32 /dev/sdx1

# emerge -av syslinux

# syslinux /dev/sdx1

Następnie należy utworzyć na dysku MBR.

Potrzebny jest w tym celu pakiet systools , któ-

ry powinien być w każdym Gentoo. Należy

więc zwrócić uwagę, by pakiet ten był opa-

trzony numerem m. in. 3.0, jeśli dysk USB zo-

stał sformatowany w FAT32.

Po wykonaniu powyższych kroków będziemy

mogli uruchomić komputer z przygotowanej

dystrybucji Gentoo LiveUSB.

Dla osób niezaznajomionych z Gen-

too dodam, że na LiveCD/USB znajdziemy

podstawowe oprogramowanie wchodzące w

skład standardowego Gnome. Dodatkowo

znajdziemy tu pełną wersję OpenOfice. Nie-

wątpliwą zaletą Gentoo LiveUSB jest możli-

wość wykorzystania tak przygotowanej dys-

trybucji do instalacji na komputerze pozba-

wionym napędu optycznego.

Pomimo że przygotowanie Gentoo Li-

veUSB wymaga trochę zabiegów, to na

pewno każdy miłośnik tej dystrybucji doce-

ni możliwość posiadania Gentoo w każdym

miejscu o każdej porze.

# dd if=/usr/lib/syslinux/mbr.bin

of=/dev/sdx

Pobrany z serwerów obraz instalacyjnej pły-

ty LiveCD należy zamontować w systemie,

podobnie, jak uprzednio sformatowany dysk

USB Flash.

Gentoo LiveUSB

Przyznaję, że przeskok w skali trudności po-

między Slax a Gentoo LiveUSB jest ogromny,

a podyktowany jedynie moimi własnymi prefe-

rencjami. Gentoo jest dystrybucją, którą obec-

nie stosuję na prawie wszystkich moich kom-

puterach, więc uważam, że zasłużyła na dru-

gie miejsce w artykule mojego autorstwa. Ko-

lejność może wydawać się jeszcze o tyle szo-

kująca, że Gentoo LiveUSB trzeba sobie same-

mu przygotować na podstawie Gentoo Instal-

ler LiveCD , której to obraz możemy pobrać z

serwerów Gentoo. Ponadto do przygotowania

Gentoo LiveUSB potrzebny będzie dysk USB

Flash o rozmiarze m. in. 1 GB oraz komputer z

zainstalowanym i działającym Gentoo.

Pierwszym krokiem jest sformatowanie

dysku USB w systemie plików FAT16 lub

# mount -o loop,ro -t iso9660 livecd-

i686-installer-2007.0.iso /mnt/cdrom

# mkdir /mnt/usb

# mount -t vfat /dev/sdx1 /mnt/usb

Damn Small Linux (DSL)

Damn Small Linux to jedna ze starszych ma-

łych dystrybucji Linuksa, która pamięta jeszcze

Przedostatnim i najdłuższym krokiem będzie

skopiowanie zawartości dysku instalacyjne-

Listing 1. Koniguracja dystrybucji LiveUSB

# cp -r /mnt/cdrom/* /mnt/usb

# mv /mnt/usb/isolinux/* /mnt/usb

# mv /mnt/usb/isolinux.cfg /mnt/

usb/syslinux.cfg

# rm -rf /mnt/usb/isolinux*

# mv / mnt / usb / memtest86 / mnt / usb /

memtest

Rysunek 1. Slax

www.lpmagazine.org

Rozwiązania

Linux na wakacjach

czasy, kiedy można było Linuksa upchnąć na

jedną dyskietkę 3,5 calową o pojemności 1,44

MB. Obecnie DSL ma wielokrotnie więcej,

lecz nadal jest to lider pośród małych dystrybu-

cji. Damn Small Linux zajmuje jedynie 50 MB.

Dzięki tak niewielkim rozmiarom DSL można

wgrać na płyty mini-CD (mało popularny, trud-

no dostępny format płyty CD o pojemności od

40 do 90 MB w zależności od producenta), czy

nawet najmniejsze dyski USB Flash (wystarczy

64 MB). Damn Small Linux ponadto ma tą za-

letę, że dzięki mechanizmowi loadlin może być

również uruchamiany z poziomu Windowsa.

Wymagania DSL są zadziwiające małe. Mini-

malne wymagania to procesor w architekturze

486 oraz 16 MB RAM, a do pełnego działania

wystarczy 128 MB RAMu.

Damn Small Linux to dystrybucja oferu-

jąca wszystkie podstawowe aplikacje dzia-

łające w środowisku graicznym (menadżer

okien Fluxbox lub JWM), jak i w konsoli.

W DSL znajdziemy: odtwarzacz multimediów

XMMS, klienta FTP, przeglądarki internetowe

Dillo, Netrik oraz FireFox, program pocztowy

Sylpheed email, procesor tekstu Ted, edyto-

ry tekstu Beaver, Vim i Nano, programy gra-

iczne Xpaint i xzgv, przeglądarkę plików pdf

– Xpdf, menadżer plików emelFM, komuni-

kator Naim (obsługuje AIM, ICQ, IRC), a tak-

że programy VNCviwer i Rdesktop. DSL za-

wiera także klienta i serwer SSH/SCP, klien-

ta DHCP, PPP, PPPoE (ADSL), serwer httpd .

Damn Small Linux obsługuje USB, PCMCIA

a także część kart Wi-Fi w ograniczonej funk-

cjonalności. Na koniec dodam, że DSL po-

siada własny zaawansowany menadżer usta-

wień działający w trybie graicznym. Impo-

nująca lista...

Do zainstalowania DSL na napędzie USB

wystarczy 64 MB, lecz twórcy dystrybucji

zalecają 128 MB, a jeszcze lepiej 512 MB.

Pierwszym krokiem jest oczywiście sforma-

towanie dysku w systemie plików FAT16 lub

FAT32. Następnie instalujemy na dysku USB

MBR. Najłatwiej dokonać tego stosując wspo-

mniany uprzednio pakiet syslinux . Przypomi-

nam, że pakiet syslinux z linii 2.x współpra-

cuje jedynie z systemem FAT16. Jeśli posłu-

gujemy się FAT32, co jest bardziej prawdopo-

dobne, należy koniecznie zainstalować pakiet

syslinux z linii 3.x. Ze strony projektu ( http:

//www.damnsmalllinux.org ) pobieramy zzipo-

wane archiwum dsl-embedded , które należy

następnie rozpakować na dysk USB. Ostatnia

czynność to instalacja bootloadera syslinux .

Po wykonaniu powyższych czynności można

uruchomić komputer z nowo przygotowanej

pamięci USB Flash.

Rysunek 2. Gentoo

Knoppix

Większość osób pracujących na Linuksie

przynajmniej raz zetknęła się z tą popularną

dystrybucją LiveCD, bazującą na Debianie,

opracowaną przez niemieckiego dewelope-

ra Klausa Knoppera. Jet to pełna dystrybucja

Linuksa oparta na jądrze z serii 2.6, zawie-

rająca ponad 2 GB oprogramowania. Dzięki

niewielkim zabiegom możliwe jest przenie-

sienie tej dystrybucji na pamięć USB Flash.

Aby tego dokonać potrzebujemy przede

wszystkim płytę CD z Knoppixem. Nie za-

leca się przenoszenia Knoppixa-DVD na pa-

mięć USB Flash ze względu na znaczne wy-

magania co do pojemności takiego dysku

i potencjalne kłopoty z partycjonowaniem

oraz obsługą przez starsze komputery. Do

zainstalowania Knoppixa z płyty CD najod-

Listing. 2. Formatowanie partycji

# mkdiskimage -F -4 /dev/sdx 1 255

# dd if=/dev/zero of=/dev/sdx bs=1

seek=446 count=64

# echo -e ',0\n,0\n,0\n,,C,*' |

sfdisk /dev/sdx

# mkdosfs / dev / sdx4

Rysunek 3. Damn Small Linux (DSL)

lipiec/sierpień 2008

Rozwiązania

Linux na wakacjach

powiedniejszy będzie dysk USB o pojemno-

ści 1 GB. Pierwszą czynnością w procesie in-

stalacji Knoppixa na USB będzie uruchomie-

nie komputera z płyty z Knoppxem. Wszyst-

kie dalej opisane czynności powinny być wy-

konywane z poziomu działającego systemu

Knoppix.

Przede wszystkim, przed przystąpie-

niem do jakichkolwiek prac należy zachować

wszelki dane zapisane na pamięci USB, gdyż

w trakcie przenoszenia systemu Knoppix zo-

staną one bezpowrotnie utracone. Na sam po-

czątek dobrze jest wymazać zawartość dys-

ku USB. Najlepiej dokonać tego poleceniem

z konsoli, gdzie /dev/sdx to oznaczenie na-

szego dysku USB Flash:

Możliwe jest również wykorzystanie pamięci

o pojemności większej niż 8 GB, lecz wyma-

ga to nieco więcej zachodu. Skrypt mkdiski-

mage nie obsługuje partycji o tej wielkości,

więc partycjonowanie i formatowanie musi-

my wykonać ręcznie. Po pierwsze tworzymy

samodzielnie partycję o rozmiarze 1 MB, któ-

ra zostanie wykorzystana na MBR. Następnie

ta partycja zostanie usunięta przez wprowa-

dzenie zmian do tablicy partycji. Na sam ko-

niec partycje zostaną sformatowane za pomo-

cą polecenia mkdosfs . Całość sprowadza się

do kilku poleceń z konsoli (Listing 2.)

Powyższe polecenia utworzą MBR na dys-

ku, a następnie jedną dużą partycję sformato-

waną w systemie plików FAT32.

Po wykonaniu powyższych czynności na-

leży zainstalować bootloadera syslinux – pa-

kiet ten również znajduje się w Knoppiksie.

w katalogu /media/sdx4 , najłatwiej jest doko-

nać tego poleceniem:

# rsync -av /cdrom/boot/isolinux/ ./

Następnie dokonujemy drobnych poprawek,

które przygotują skopiowany system do pra-

cy z bootloaderem syslinux:

# mv isolinux.cfg syslinux.cfg

# rm -f isolinux.bin

Podczas kopiowania z pewnością pojawią

się ostrzeżenia o niemożności przeniesienia

uprawnień do plików, gdyż system FAT ta-

kowych nie obsługuje. Ostrzeżenia te z pełną

świadomością ignorujemy. Resztę płyty ko-

piujemy poleceniem:

# dd if=/dev/zero of=/dev/sdx

W systemie Knoppix znajduje się program

mkdiskimage , który dokona automatycznego

partycjonowania i formatowania dysku USB.

Dla pamięci o pojemności 1 GB wykonujemy

więc w konsoli polecenie:

# syslinux -s /dev/sdx4

# rsync -av /cdrom/ ./ --exclude

boot

Po podmontowaniu partycji /dev/sdx4 powin-

niśmy znaleźć tam plik ldlinux.sys .

Po zakończeniu kopiowania możemy odmon-

tować dysk USB. Aby prawidłowo zadziałał,

najlepiej jest po odmontowaniu wyjąć pa-

mięć USB Flash i włożyć ją ponownie. Do-

piero wtedy powinniśmy restartować kompu-

ter i bootować go z USB.

#mkdiskimage -4 /dev/sdx 0 64 32

# mount /dev/sdx4 /media/sdx4

# cd /media/sdx4

# ls

Dla pamięci o rozmiarze od 1 do 2 GB pole-

cenie to przyjmuje postać:

Podsumowanie

Przedstawione powyżej kilka dystrybucji

Linuksa, które mogą zostać zainstalowane

i uruchamiane z dysku USB Flash nie od-

zwierciedlają ogromnej liczby tego typu dys-

trybucji. Właściwie prawda wygląda w ten

sposób, że każdą dystrybucję Linuksa moż-

na przenieść na dysk USB, aby później uru-

chamiać komputer za jej pośrednictwem.

W zależności od dystrybucji wymaga to

mniej lub więcej wysiłku, choć przeważnie

schemat postępowania jest w każdym z przy-

padków bardzo zbliżony do siebie.

Składa się on z kilku etapów: partycjono-

wanie dysku, tworzenie MBR, instalacja sysli-

nux, kopiowanie dystrybucji.

Jeśli dla kogoś te czynności wydają się

być zbyt trudne, zawsze pozostaje mu możli-

wość kupienia już przygotowanej dystrybucji

zainstalowanej na USB, np. Mandriva Xtre-

me 2 USB.

#mkdiskimage -4 /dev/sdx 0 128 32

Brak takiego pliku oznacza, że któraś z po-

wyższych czynności nie powiodła się i nale-

ży ją powtórzyć.

Kolejnym krokiem jest skopiowanie ca-

łej zawartości płyty CD z Knoppiksem na

dysk USB Flash – na uprzednio utworzoną

partycję. Zakładając, że nadal znajdujemy się

Możemy również wykorzystać pamięć o pojem-

ności większej niż 2 GB, a mniejszej od 8 GB:

#mkdiskimage -F -4 /dev/sdx 0 255 63

O autorze

Rysunek 4. Knoppix

Autor artykułu, z wykształcenia lekarz we-

terynarii, mikrobiolog, pasjonuje się Linuk-

sem od ponad pięciu lat. Jego ulubione

dystrybucje to Gentoo i Slackware.

Kontakt z autorem: madajczak@gmail.com

www.lpmagazine.org

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: