TYGODNIK PRAWO W FIRMIE z 16 sierpnia 11 (nr 157).pdf

prenumerata

Tygodnik

WYDAWCA:

PRAWO W FIRMIE

WWW.GAZETAPRAWNA.PL

WTOREK | 16 sierpnia 2011 | Nr 157 (3043)

DZIŚ PORADY

Ekspert GP

Najnowsze uchwały Sądu

Najwyższego w sprawach

gospodarczych

Wniosek właściciela nieruchomości o ustanowienie służebności

przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem przerywa bieg

terminu zasiedzenia tej służebności

Przekształcenia

Nowe przepisy o przekształceniu

jednoosobowego przedsiębiorcy

w spółkę kapitałową znajdą

zastosowanie tylko wyjątkowo

– uważa Mariusz Korpalski | C2

Spółka jawna

n Wspólnik spółki jawnej nie może bez akceptacji wspólników

zajmować się interesami konkurencyjnymi | C3

Zmowa cenowa

Członkowie stowarzyszenia

powinni ponosić z nim wspólnie

odpowiedzialność, jeśli brali

udział w porozumieniu – pisze

Michał Markowicz | C2

Wypłata dywidendy

n Prawo do dywidendy mają również wspólnicy spółki, którzy

nabyli akcje najpóźniej w dniu powzięcia uchwały | C3

Opłata sądowa

n Datą uiszczenia opłaty sądowej przekazem pocztowym

za pośrednictwem Poczty Polskiej jest data nadania przekazu | C4

Umowy z konsumentami

Prawo upadłościowe

n Firmy muszą sprawdzać treść stosowanych przez siebie

wzorców umownych, by nie narazić się na roszczenia | C6

Wierzycielowi często opłaca

się przejąć przedsiębiorstwo

dłużnika w całości

i samodzielnie kontynuować

działalność – tłumaczy

Piotr Zimmerman | C3

Zabezpieczanie wierzytelności

n Skuteczną metodą zabezpieczania wierzytelności

pieniężnych może być zastaw rejestrowy | C7

Tajemnica przedsiębiorstwa

n Organizator przetargu o zamówienie publiczne może

ograniczyć dostęp do informacji o uczestniku postępowania | C8

Zamówienia

Przepisy prawa zamówień

publicznych zezwalają jedynie

na korzystanie z potencjału

finansowego innych podmiotów

– wyjaśnia Jan Roliński | C8

Gazeta Prawna

Serwis Kadrowy

Jak umorzyć udziały finansowane

z czystego zysku spółki

Od 8 sierpnia inspekcja pracy stosuje

nowe procedury kontrolne

Kto odpowiada za zobowiązania

spółki kapitałowej w organizacji

www.gazetaprawna.pl

Czy pracę w nadgodzinach

można zrekompensować premią

www.kadry.gazetaprawna.pl

ZA TYDZIEŃ: Jakie prawa przysługują przedsiębiorcy podczas kontroli w firmie

C 2

KOMENTARZE

DGP | 16 sierpnia 2011 | nr 157 (3043) | WWW.GAZETAPRAWNA.PL

Czytelnia „DGP”

Mariusz Korpalski

Zmiany zatrzymane w połowie drogi

Zamówienia sektorowe. Komentarz

biorcy w spółkę kapitałową może być wymaganie posta-

wione przez potencjalnego nabywcę przedsiębiorstwa ta-

kiego przedsiębiorcy wpisanego do ewidencji działalno-

ści gospodarczej (CEIDG). Może być ono związane np.

z planem upublicznienia spółki. W innych przypadkach

jednoosobowa działalność lub spółka osobowa ciągle wy-

dają się korzystniejsze. Dzieje się tak m.in. dlatego, że

chociaż spółka kapitałowa ogranicza odpowiedzialność

wspólników, to jednocześnie stwarza właściwie nieogra-

niczoną (przy formalnym rygoryzmie sądów upadłościo-

wych) odpowiedzialność zarządu.

rynku zamó-

wień publicznych, zasa-

dach przeprowadzania

postępowań przez przed-

siębiorców z branży

wodnej, energetycznej,

transportowej

studentów

wydziałów prawa i apli-

kantów, prawników –

praktyków: radców praw-

nych i adwokatów, dla

urzędników oraz przed-

siębiorców

KSIĄŻKA O:

KSIĄŻKA DLA:

kształcenia jednoosobowego przedsiębiorcy w spół-

kę kapitałową mogą w niektórych sytuacjach uła-

twić życie przedsiębiorcom. Będzie tak m.in. wtedy, kiedy

ktoś chce założyć spółkę, a jest posiadaczem zezwolenia,

które uzyskał pod rządami przepisów korzystniejszych niż

obecnie obowiązujące (np. gdy ma licencję transportową na

50 lat, której obecne przepisy nie przewidują). Niemniej no-

we przepisy znajdą zastosowanie zapewne tylko wyjątko-

wo. W większości przypadków jednoosobowy przedsiębior-

ca – chcąc działać w formie spółki handlowej – będzie prze-

chodził tę samą drogę, jaką mógł pokonać i wcześniej. Bę-

dzie więc przeważnie sprzedawał przedsiębiorstwo spółce

lub wnosił je aportem.

Należy przy tym podkreślić, że przekształcenie przedsię-

biorcy w spółkę nie oznacza braku odpowiedzialności po-

noszonej przez powstałą spółkę za zobowiązania prze-

kształcanego. Taka osoba fizyczna – po przekształceniu –

odpowiada solidarnie ze spółką przekształconą za zobo-

wiązania przedsiębiorcy przekształconego. Chodzi o należ-

ności związane z działalnością sprzed zmiany formy praw-

nej. Taki stan trwa przez 3 lata, począwszy od daty prze-

kształcenia (art. 584 13 k.s.h.). Przekształcenie przedsiębior-

cy w spółkę kapitałową nie przyniesie też spółce korzyści

podatkowych. W szczególności nie pozwoli na podniesie-

nie wartości podatkowej aktywów, co bywa możliwe w ra-

zie wnoszenia przedsiębiorstwa aportem. Co więcej, spół-

ka kapitałowa wymaga prowadzenia pełnej księgowości,

niezależnie od wartości majątku i obrotów przez nią osią-

ganych. Konieczne jest również założenie osobnego ra-

chunku bankowego (przedsiębiorca jednoosobowy może

się posługiwać jednym rachunkiem dla celów prywatnych

i biznesowych).

dobry komentarz do zło-

żonej problematyki pra-

wa sektorowego. Przybli-

ża czytelnikom kwestie

zasad udzielania zamó-

wień w tym reżimie. Ko-

mentarz zawiera analizę

przepisów procedural-

nych, które w przypadku

zamówień sektorowych

sprawiają największe

trudności interpretacyj-

ne. Publikacja odnosi się

zarówno do polskich, jak

DLACZEGO WARTO JĄ MIEĆ:

i unijnych przepisów.

Stanowi skrupulatną

analizę każdego przepi-

su popartą przykładami

z orzecznictwa sądowe-

go. Analiza jest wzboga-

cona bogatą bibliografią

naukową.

AUTORZY Aldona Kowalczyk,

Anna Szymańska

WYDAWCA Wolters Kluwer,

Warszawa 2011

Na liście sytuacji, w których nic się nie zmienia, są ulgi

podatkowe. W razie przekształcenia jednoosobowego

przedsiębiorcy do sukcesji w tej dziedzinie nie dojdzie

(art. 584 2 par. 2 zd. 2 k.s.h.). Brak kontynuacji podatko-

wej ma wynikać z tego, że osoba fizyczna wraz z prze-

kształceniem nie traci bytu prawnego. Nowe możliwości

dotyczą jedynie przekształcenia w spółkę kapitałową (nie-

możliwe jest bowiem istnienie jednoosobowej spółki oso-

bowej). Wobec oczywiście niekorzystnych zasad opodat-

kowania wspólników spółki kapitałowej, ponieważ opo-

datkowane podatkiem dochodowym (CIT) są i spółka, i jej

zysk wypłacany wspólnikom (PIT), popularność zdoby-

wa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jako kom-

plementariusz spółki komandytowej. W takiej sytuacji

łączy ona ograniczenie odpowiedzialności właściwe

spółce z o.o. z pojedynczym opodatkowaniem dochodu

spółek osobowych (sp.k.). Takie firmy zakłada się jednak

na zasadach dotychczasowych. Jedynym wobec tego wy-

tłumaczeniem przekształcania jednoosobowego przedsię-

Prawo w medycynie

Niestety ustawodawca, przewidziawszy przekształcenie,

nie wykorzystał okazji do wprowadzenia za jednym zama-

chem sukcesji uniwersalnej dla zewnętrznych nabywców

przedsiębiorstwa. Brak kontynuacji wszelkich pozapodat-

kowych praw i obowiązków nie daje się właściwie racjo-

nalnie wytłumaczyć, skoro przewidziano ją w razie prze-

kształcenia. Tym bardziej że ułatwienia przy nabywaniu

i zbywaniu przedsiębiorstw miałyby znacznie większe prak-

tyczne znaczenie niż nowa możliwość polegająca na prze-

kształcaniu jednoosobowej działalności gospodarczej

w spółkę kapitałową.

polskich

przepisach dotyczących

wykonywania zawodów

medycznych, prawach

i obowiązkach pracow-

ników służby zdrowia

środowiska

medycznego, urzędni-

ków i prawników, którzy

zajmują się prawem me-

dycznym

KSIĄŻKA O:

KSIĄŻKA DLA:

DNJ

Mariusz Korpalski , radca prawny, Komarnicka Korpalski

Kancelaria Prawna sp.j.

podręcznik na temat po-

jęcia i źródeł prawa

medycznego w Polsce.

Szczególnie przydatny

dla absolwentów medy-

cyny, którzy przystępują

do Lekarskiego Egzami-

nu Państwowego. Publi-

kacja zawiera szczegóło-

wą klasyfikację błędów

medycznych, omawia

zasady odpowiedzialno-

ści cywilnej, pracowni-

czej, zawodowej i karnej

pracowników służby

zdrowia. Dotyka proble-

matyki wyrażania zgody

DLACZEGO WARTO JĄ MIEĆ:

pacjenta na wykonywa-

nie zabiegów. Autorka

w sposób przystępny

przybliża czytelnikom

prawa i obowiązki pra-

cowników służby zdro-

wia. Wszystko to popar-

te jest przykładami

z orzecznictwa i liczny-

mi przykładami.

AUTOR Agnieszka Fiutak

WYDAWCA C.H. Beck, Warszawa

2011

Michał Markowicz

Zrzeszenia chronią przedsiębiorców

legatury UOKiK w Bydgoszczy. Decyzję w podobnej spra-

wie wydała również Delegatura UOKiK w Gdańsku. Liczba

taksówkarzy zrzeszonych w trzech korporacjach uczestni-

czących w kartelu wyniosła 1300. Łączna wysokość kar wy-

niosła 80 tys. zł, co daje niewiele ponad 60 zł na taksówka-

rza. Powyższe przypadki wskazują na konieczność dokona-

nia nowej wykładni przepisów o ochronie konkurencji lub

ich nowelizacji, tak aby kary odnosiły zamierzony skutek.

Stowarzyszenia branżowe z reguły nie prowadzą działalno-

ści gospodarczej jako takiej. Ich celem jest raczej integracja

środowiska, opracowywanie standardów jakości, bezpie-

czeństwa produktów, uczestniczenie w pracach legislacyj-

nych dotyczących danej branży oraz wymiana informacji

rynkowych. To ostatnie działanie może niekiedy być pro-

blematyczne, zwłaszcza gdy wymieniane dane pozwalają

członkom stowarzyszenia przewidzieć przyszłe zachowa-

nie rynkowe konkurentów. Forum, jakim jest stowarzysze-

nie, izba czy zrzeszenie, może być bowiem doskonałym

miejscem do świadomego bądź nieświadomego zawierania

zabronionych prawem porozumień antymonopolowych.

W największym wykrytym do tej pory w Polsce kartelu ce-

mentowym to właśnie m.in. w ramach stowarzyszenia bran-

żowego producentów cementu wymieniano się informacja-

mi wrażliwymi. Co prawda stowarzyszenie nie zostało uka-

rane, niemniej jednak decyzja wskazuje na niebezpieczeń-

stwa związane z wymianą danych w ramach stowarzysze-

nia branżowego. Członkowie danego stowarzyszenia – o ile

uczestniczyli w porozumieniu – powinni ponosić odpowie-

dzialność wspólnie ze stowarzyszeniem, np. odpowiedzial-

ność solidarną. Taksówkarze byli bowiem również – a mo-

że nawet w pierwszej kolejności – beneficjentami zabronio-

nego porozumienia. Co więcej z decyzji Delegatury UOKiK

w Bydgoszczy wynika, że to właśnie taksówkarze z różnych

korporacji rozmawiali między sobą o konieczności podnie-

sienia cen i te informacje przekazali organizatorom korpo-

racji. Prezes UOKiK stwierdził, że brak jest bezpośrednich

dowodów zawarcia porozumienia pomiędzy organizatora-

mi korporacji. Można z tego domniemywać, że inicjatywa

wspólnego podniesienia cen wyszła więc od samych tak-

sówkarzy. A przecież przedsiębiorcy nie powinny traktować

stowarzyszenia, izby czy zrzeszenia, w którym są skupieni,

jako tarczy dającej im immunitet od odpowiedzialności. ES

Prawo autorskie i prawa pokrewne

D ecyzją z 8 lipca 2011 r. prezes Urzędu Ochrony Kon-

korzystaniu

z praw autorskich i po-

krewnych

KSIĄŻKA O:

kurencji i Konsumentów ukarał firmy taksówkowe

w Bydgoszczy za zawarcie zabronionego porozu-

mienia. Z punktu widzenia konsumentów decyzja jest traf-

na. Ujednolicenie cenników za przewozy wyeliminowało

konkurencję pomiędzy członkami porozumienia i dopro-

wadziło do podniesienia cen usług. Ponieważ uczestnicy

porozumienia posiadali prawie 50 proc. udziałów w ryn-

ku przewozów taksówkami w Bydgoszczy, to z punktu wi-

dzenia klientów istotnemu ograniczeniu uległy również

możliwości znalezienia tańszych alternatyw przejazdu tak-

sówką. Niemniej jednak mogą pojawić się obawy, czy wy-

dana decyzja i nałożone kary odniosą zamierzony skutek.

studentów,

aplikantów, prawników

praktyków, artystów,

pracowników organiza-

cji zbiorowego zarzą-

dzania

KSIĄŻKA DLA:

kompendium na temat

zasad prawa autorskiego

i praw pokrewnych. Jest

użytecznym skryptem,

który pozwala przygoto-

wać się do egzaminów

i uporządkować oraz po-

głębić już zdobytą wie-

dzę. Przybliża także czy-

telnikowi zasady ochro-

ny dóbr niematerialnych

oraz podmioty, którym

te dobra przysługują.

Publikacja jest przyjazna

DLACZEGO WARTO JĄ MIEĆ:

czytelnikowi – zawiera

wiele przykładów, pytań

kontrolnych, wykresów

oraz indeks rzeczowy.

AUTOR Rafał Golat

WYDAWCA C.H. Beck, Warszawa

2011

W Bydgoszczy UOKiK nałożył kary jedynie na trzy pod-

mioty, mimo że w decyzji stwierdzono, iż porozumieniem

objętych zostało 586 z 1220 taksówkarzy. Wynika to z tego,

że prezes UOKiK uznał korporacje taksówkowe za związki

przedsiębiorców. Jednak kary zostały naliczone według

przychodów jedynie przedsiębiorców organizujących pra-

cę korporacji, tj. stojących na ich szczycie, w związku

z czym nie uwzględniają one przychodów poszczególnych

członków korporacji, czyli taksówkarzy. Stronami postępo-

wania były bowiem korporacje, a nie taksówkarze. Skoro

jednak to taksówkarze byli uczestnikami porozumienia, to

również oni powinni ponieść konsekwencje jego zawarcia.

Łączna wysokość nałożonych kar wyniosła około 40 tys. zł,

a zatem na każdego taksówkarza przypada niecałe 70 zł.

W porównaniu z innymi karami nakładanymi przez preze-

sa UOKiK jest to kwota dość symboliczna. Z drugiej strony

prowadzenie postępowania, w którym uczestniczyłoby po-

nad 500 stron, prawdopodobnie sparaliżowałoby pracę De-

EGI

prenumerata

WWW.GAZETAPRAWNA.PL

Tygodnik

PRAWO W FIRMIE

Redaktor prowadzący:

Teresa Siudem

tel. 22 530 41 28

teresa.siudem@infor.pl

Michał Markowicz , adwokat, Kancelaria Schoenherr

O bowiązujące od 1 lipca przepisy dotyczące prze-

DGP | 16 sierpnia 2011 | nr 157 (3043) | WWW.GAZETAPRAWNA.PL

PRAWO W PRAKTYCE

C 3

PRAWO UPADŁOŚCIOWE

Wierzyciel może uratować dłużnika

EKSPERT WYJAŚNIA

Czy wspólnik mojego

wspólnika ma prawo

do informacji o majątku spółki

Wierzycielowi, którego interesy wymagają utrzymania prowa-

dzenia działalności przez upadłego dłużnika, często bardziej opła-

ca się przejąć jego przedsiębiorstwo w całości i samodzielnie

kontynuować działalność

Tutaj skorzystać można z po-

mocy innego rodzaju inwe-

storów strategicznych (tzw.

instytucja anioła inwestora –

ang. angelinvestors). Są to

podmioty, które zawodowo

zajmują się ratowaniem pod-

upadających przedsiębiorstw,

pod warunkiem jednak, iż ro-

kują one poprawę. Oczywi-

ście nie robią tego za darmo.

Służą kapitałem oraz specja-

listyczną wiedzą, ale oczeku-

ją wysokiej stopy zwrotu swe-

go kapitału.

W krajach zachodnich in-

stytucja ta została pozytyw-

nie przyjęta, bowiem wysoki

stopień zwrotu zainwestowa-

nego przez inwestorów stra-

tegicznych kapitału pochodzi

z wypracowanych przez ura-

towane przedsiębiorstwo zy-

sków. A to oznacza, że i inwe-

storom zależy na jak najlep-

szej kondycji przedsiębior-

stwa ratowanego dłużnika. Na

tym zaś korzystają także wie-

rzyciele upadłego dłużnika.

Dłużnikowi bardziej opłaca

się zrezygnować z części po-

tencjalnych przyszłych zy-

sków i pozwolić inwestorowi

ponieść część ryzyka związa-

nego z restrukturyzacją i reali-

zacją układu, niż bezskutecz-

nie negocjować z wierzycie-

lami, doświadczyć zmiany

upadłości układowej na likwi-

dacyjną i zostać podzielonym

na części, które następnie

sprzedane zostaną za ułamek

swojej wartości.

Zobowiązanie do wsparcia

Uczestnictwo inwestora

strategicznego w postępowa-

niu upadłościowym ma naj-

częściej postać oświadczenia

o gotowości zaspokojenia

wierzytelności upadłego

w przypadku zatwierdzenia

układu. Często zobowiązanie

do wsparcia dłużnika środ-

kami finansowymi czy nawet

samodzielnej zapłaty kon-

kretnych wierzytelności po-

łączone jest z objęciem lub

nabyciem akcji lub udziałów

w kapitale zakładowym dłuż-

nika. Możliwe jest także

przedstawienie gwarancji lub

poręczeń spełnienia zaciąga-

nych zobowiązań przez pod-

miot z grupy inwestora lub

banki, które skłonniejsze są po-

magać silniejszym podmio-

tom, niż ryzykować środki

powierzone im przez klientów.

W przypadku gdy inwestor

strategiczny nie zamierza

uczestniczyć w przedsiębior-

stwie upadłego na stałe, za-

wierane są także umowy tzw.

opcji wykupu, które zobo-

wiązują upadłego do odkupie-

nia udziałów lub akcji inwe-

stora strategicznego w okre-

ślonym czasie za określoną

wyższą kwotę. W przypad-

ku zatwierdzenia układu zo-

bowiązania inwestora są

w pełni wymagalne i egze-

kwowalne, zgodnie z posta-

nowieniami układu. Wierzy-

ciele otrzymują zaspokojenie

w wyższym stopniu, niż ofe-

rowałaby to upadłość likwi-

dacyjna, przedsiębiorstwo

dłużnika kontynuuje działal-

ność zaś inwestor uzyskuje

wysoką stopę zwrotu swej

długoterminowej inwestycji.

Skutki podjętych działań, je-

żeli doprowadzą do skutecz-

nego przyjęcia układu i upra-

womocnienia się postanowie-

nia o jego zatwierdzeniu

w zupełności wynagradzają

podjęty wysiłek zarówno in-

westorowi, jak i wierzycie-

lom, o uratowanym dłużniku

nie wspominając.

PODSTAWA PRAWNA Ustawa z 28 lutego

2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze

(t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 175, poz. 1361

z późn. zm.).

Anna Borysewicz

adwokat

W realiach obrotu gospodar-

czego zdarza się, że wierzycie-

lem upadłego dłużnika jest je-

go główny kontrahent lub zle-

ceniodawca. Jeżeli upadły

stanowił ogniwo skompliko-

wanego procesu produkcji

lub świadczenia usług, jego

upadłość może stanowić po-

ważne zagrożenie dla dal-

szych ogniw tego procesu,

których działalność gospodar-

cza oparta była na dalszym

przetwarzaniu dóbr lub usług

otrzymanych od upadłego.

Jakie rozwiązania

Prawo upadłościowe i na-

prawcze zawiera otwarty ka-

talog rozwiązań, jakie znaleźć

się mogą w propozycjach

układowych, a co za tym idzie

także w samym układzie za-

wieranym w postępowaniu

upadłościowym. Sposoby re-

strukturyzacji zobowiązań

wymienia art. 270 prawa upa-

dłościowego i naprawczego.

Są to:

n odroczenie wykonania zobo-

wiązań;

n rozłożenie spłaty długów na

raty;

n zmniejszenie sumy długów;

n konwersja wierzytelności

na udziały lub akcje;

n zmiana, zamiana lub uchy-

lenie prawa zabezpieczają-

cego określoną wierzytel-

ność.

Powyższe elementy nie

wykluczają jednak coraz

powszechniejszej praktyki

uczestnictwa podmiotów

trzecich w procesie restruk-

turyzacji dłużnika w upadło-

ści układowej. Wszystkie wy-

mienione w ustawie składni-

ki mogą wszak być łączone

zarówno ze sobą, jak i z inny-

mi rozwiązaniami.

Kryzys gospodarczy, powo-

dując zapaść wielu sektorów

obrotu gospodarczego, jedno-

cześnie stworzył ogromne

możliwości inwestycyjne dla

podmiotów, które kryzys

przetrwały i które dysponują

odpowiednimi zapasami

środków na inwestycje.

Banki nadal raczej niechęt-

nie uczestniczą w restruktu-

ryzacji zadłużenia swych

dłużników. Trudno się jednak

takiemu podejściu dziwić.

Z punktu widzenia banku do-

datkowe pożyczanie pienię-

dzy dłużnikowi, który już

znajduje się w kłopotach finan-

sowych, jest sprawą bardzo

ryzykowną i nic dziwnego, że

jedynie w niewielkim odset-

ku przypadków elementem

układu jest uruchomienie do-

datkowego finansowania

przez bank. Niestety często, je-

żeli dłużnik ma przetrwać,

a prowadzi działalność o wy-

sokich kosztach własnych, sa-

ma redukcja zadłużenia nie

wystarczy, konieczna jest też

redukcja kosztów, często po-

przez modernizację. A to wy-

maga środków.

Ratowanie upadłego

Często pomocną dłoń wy-

ciągają do dłużnika jego kon-

trahenci, którym zależy na

kontynuacji działalności. Np.

generalnemu wykonawcy

bardziej opłaca się pomóc

podwykonawcy, który przy-

gotowywał jakąś istotną część

realizowanego przez wyko-

nawcę głównego projektu, niż

stracić cały kontrakt lub nara-

żać się na opóźnienia związa-

ne ze zmianą podwykonawcy.

Rynek stanowi system naczyń

powiązanych i ten, kto zdaje

sobie z tego faktu sprawę, ma

większe szanse na przetrwa-

nie. A co, jeżeli na horyzon-

cie nie ma przyjaznych współ-

pracowników ze środkami fi-

nansowymi na wsparcie

upadającego dłużnika?

Razem z kolegą założyłem spółkę jawną. Jest

on równocześnie komplementariuszem

w spółce komandytowej, ale o innym niż nasz

profilu działalności. Jego wspólnik w spółce

komandytowej zażądał ode mnie informacji

o stanie majątku naszej spółki jawnej. Tłuma-

czył to chęcią zorientowania się w możliwo-

ściach płatniczych mojego wspólnika, w razie

gdyby egzekucja z majątku spółki komandyto-

wej okazała się bezskuteczna. Nie wyraziłem

na to zgody. Czy miałem rację?

W świetle art. 56 par. 2 kodeksu spółek handlo-

wych wspólnik spółki jawnej nie może bez wyraź-

nej lub domniemanej akceptacji pozostałych

wspólników zajmować się interesami konkuren-

cyjnymi. W szczególności nie może uczestniczyć

w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cy-

wilnej, partner, komplementariusz lub członek or-

ganu. Sformułowanie „w szczególności” sugeruje,

że wymieniony katalog jest otwarty. Umowa spół-

ki jawnej może zatem rozszerzyć przedmiotowy

zakaz np. na prokurentów, pełnomocników czy

komandytariuszy, a w spółkach komandytowo-

-akcyjnych na akcjonariuszy. Obowiązek po-

wstrzymywania się od równoległego bycia człon-

kiem organu konkurencyjnej spółki dotyczy jedy-

nie objęcia przez wspólnika spółki jawnej funkcji

członka zarządu i rady nadzorczej spółki z ograni-

czoną odpowiedzialnością i akcyjnej oraz komisji

rewizyjnej w sp. z o.o. Nie obejmuje on natomiast

udziału w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy

bądź zgromadzeniu wspólników.

Nie istnieje więc, co do zasady, zakaz zawiązywa-

nia przez wspólnika spółki jawnej kontraktów in-

nych spółek. Jeżeli zaś przedmiot działalności

nie ma konkurencyjnego charakteru wobec profi-

lu zadaniowego spółki jawnej, nie jest on nawet

zobligowany do informowania o nowym przedsię-

wzięciu pozostałych jej uczestników, pod warun-

kiem że działalność ta nie zagraża interesom

spółki jawnej. W myśl jednak łacińskiej paremii

„socius mei socii socius mens non est” („wspól-

nik mojego wspólnika nie jest moim wspólni-

kiem”) wspólnik uczestnika spółki jawnej nie

wchodzi w jej skład. Nie przysługuje mu w konse-

kwencji m.in. uprawnienie do zasięgania informa-

cji o stanie jej majątku i interesów. Taki przywilej

należy się wyłącznie wspólnikom danej spółki

jawnej.

PODSTAWA PRAWNA Artykuły 55 – 56 ustawy z 15 września 2000 r.

– Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 ze zm.).

Piotr Zimmerman

radca prawny Zimmerman

i Wspólnicy Sp.k.

EKSPERT WYJAŚNIA

Jak wypłacana jest dywidenda w spółkach kapitałowych

Dywidendą jest część wypracowanego

przez spółkę zysku, który wypłacany jest

posiadaczom akcji w spółkach akcyjnych

i udziałowcom spółek z o.o.

Na dywidendę składa się kwota przeznaczo-

na do podziału między akcjonariuszy nie-

przekraczająca zysku za ostatni rok obroto-

wy zwiększonego o niepodzielne zyski z lat

ubiegłych, oraz kwoty przeniesione z utwo-

rzonych z zysku kapitałów zapasowego i re-

zerwowych. Kwotę tę pomniejsza się o nie-

pokryte straty, akcje własne oraz inne, które

zgodnie z ustawą lub statutem powinny być

przeznaczone z zysku za ostatni rok obroto-

wy na kapitały zapasowy lub rezerwowy.

Na podstawie art. 348 par. 3 kodeksu spółek

handlowych (k.s.h.) walne zgromadzenie

ustala dzień dywidendy oraz termin jej wypła-

ty. Dzień ten nie może być wyznaczony póź-

niej niż w terminie dwóch miesięcy od podję-

cia uchwały o podziale zysku. Zgromadzenie

akcjonariuszy powinno odbyć się w ciągu sze-

ściu miesięcy po upływie każdego roku obro-

towego. Zazwyczaj jest to 30 czerwca, o ile

okres ten nie zostanie wydłużony. Podczas

zwyczajnej sesji ustalana jest lista uprawnio-

nych do dywidendy. Z treści ustawy wynika,

że są to podmioty, którym przysługiwał pa-

kiet akcji w dniu podjęcia uchwały. Od tego

Paweł Izdebski, prawnik adwokacki,

specjalista z zakresu prawa spółek z Kancelarii

Prawnej Chojnicki, Sokołowska i Wspólnicy

tość prawa do dywidendy, gdyż zysk rozdzie-

la się w stosunku do ich liczby. Prawo do dy-

widendy jest bezwzględnym prawem każde-

go akcjonariusza. Szczególną uwagę należy

zwrócić na tzn. akcje uprzywilejowane, o któ-

rych traktuje art. 353 k.s.h. Wprowadzenie te-

go rodzaju akcji stanowi wyłom od zasady

równego traktowania akcjonariuszy zawartej

w art. 20 k.s.h. i jest uzależnione od przepi-

sów statutowych spółki. Nowela kodeksu

z 8 stycznia 2009 r. przewiduje wypłatę dywi-

dendy w dniu określonym w uchwale walnego

zgromadzenia. Jeśli uchwała nie określiła ta-

kiego dnia, wówczas jest ona wypłacana

w dniu określonym przez radę nadzorczą.

Podobnie jest w spółkach z ograniczoną odpo-

wiedzialnością. Tutaj uprawnionymi do dywi-

dendy za określony rok obrotowy są wspólni-

cy, którym przysługiwały udziały w dniu podję-

cia uchwały o podziale zysku. Mechanizm

ustalania dnia dywidendy jest podobny do te-

go ze spółki akcyjnej. Warunkiem koniecznym

do zastosowania art. 192 k.s.h. jest wystąpie-

nie zysku w ostatnim roku obrotowym. Udział

w dywidendzie przysługuje wspólnikowi rów-

nież, wtedy gdy posiadał udziały w spółce po

zakończeniu roku obrotowego, ale zgromadze-

nie wspólników dzielące zysk, uprawniło go do

uczestnictwa w tym zysku. Prawo do podziału

zysku przysługuje wspólnikom figurującym

w księgach udziałów. Udziałowcom przysługu-

je roszczenie o wypłatę dywidendy od mo-

mentu podjęcia uchwały zgromadzenia wspól-

ników o podziale zysku, co potwierdza również

wyrok SN z 11 września 2002 r. (V CKN

1370/00, OSNC 2003, nr 11, poz. 155). Do wy-

łącznych kompetencji zgromadzenia wspólni-

ków należy sporządzanie listy podmiotów

uprawnionych do podziału dywidendy.

Kwestią, która różni spółki akcyjną i z o.o., jest

okres kumulowania środków na kapitałach re-

zerwowych. Dla spółki akcyjnej okres ten wy-

nosi ostatnie trzy lata obrotowe, w spółce z o.o.

są to środki z jej ostatniego roku obrotowego.

Ponadto wysokość dywidendy w spółce z o.o.

jest uzależniona od listy uprawnionych w dniu

dywidendy i liczby udziałów, jaką wspólnicy

posiadają. W stosunku do tej wartości dzielony

jest zysk. Zgodnie z art. 193 par. 4 dywidendę

wypłaca się w dniu określonym uchwałą przez

wspólników. Jeżeli nie określa ona takiego

dnia, dywidenda wypłacana jest w terminie

określonym przez zarząd. Artykuł 191 par. 3

dopuszcza możliwość automatycznego prawa

do dywidendy. Wówczas niewymagana jest

uchwała zgromadzenia wspólników.

momentu wspólnikom przysługuje roszcze-

nie o wypłatę zysków. Artykuł 395 k.s.h. sta-

nowi, że walne zgromadzenie jest uprawnione

do przesunięcia wypłaty zysku akcjonariu-

szom, jeżeli statut nie stanowi inaczej.

Prawo do dywidendy posiadają również

wspólnicy spółki, którzy nabyli akcje najpóź-

niej w dniu powzięcia uchwały. Zgromadzenie

akcjonariuszy może wyznaczyć inny dzień,

w którym ustala się listę uprawnionych do dy-

widendy, o ile nie zabrania tego statut. Z prak-

tycznego punktu widzenia podanie informacji

o dniu ustalenia prawa do dywidendy do wia-

domości publicznej umożliwia nabycie pakie-

tu akcji, co podwyższa kapitał zakładowy

spółki. Akcje uprawniają do udziału w zy-

skach spółki, jednocześnie określając war-

PODSTAWA PRAWNA Ustawa z 15 września 2000 r. – Kodeks

spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 z późn. zm.).

CENNIK PRENUMERATY:

Cena prenumeraty DZIENNIKA GAZETY PRAWNEJ: Wersja Standard: miesięczna (sierpień 2011 r.): 86,90 zł , sierpień – grudzień 2011 r.: 395,00 zł . Wersja Premium: miesięczna (sierpień 2011 r.): 98,90 zł ,

sierpień – grudzień 2011 r.: 454,00 zł . Wszystkie ceny brutto (zawierają 8 % VAT). Więcej informacji na stronie www.gazetaprawna.pl/prenumerata

C 4

ekspert

Tygodnik

PRAWO W FIRMIE

DGP | 16 sierpnia 2011 | nr 157 (3043) | WWW.GAZETAPRAWNA.PL

Uchwały Sądu Najwyższego

SĄD NAJWYŻSZY

Ważna jest data nadania przekazu potwierdzona przez operatora

Datą uisz-

czenia opłaty sądowej prze-

kazem pocztowym realizo-

wanym za pośrednictwem

operatora publicznego

świadczącego powszechne

usługi pocztowe jest data

nadania przekazu potwier-

dzona przez operatora.

Sąd rejono-

wy odrzucił zarzuty W.W.

(pozwanego) od nakazu za-

płaty wydanego w postępo-

waniu nakazowym. Został

on wezwany przez sąd do

uiszczenia opłaty sądowej

w terminie siedmiu dni,

który upływał 15 stycznia

2010 r. Pozwany żądaną

opłatę uiścił na poczcie

w dniu 15 stycznia 2010 r.,

co potwierdza odcinek

wpłaty gotówkowej. Tym-

czasem opłata wpłynęła do

sądu 22 stycznia 2010 r., co

uzasadniało orzeczenie

o odrzuceniu zarzutów.

Przy rozpoznawaniu zażale-

nia pozwanego sąd okręgo-

wy przedstawił Sądowi

Najwyższemu zagadnienie

prawne: czy za dzień uisz-

czenia opłaty sądowej wno-

szonej za pośrednictwem

Poczty Polskiej należy

uznać dzień dokonania jej

o uiszczeniu opłaty sądowej za pośrednictwem Poczty Polskiej

TEZA

wpłaty czy dzień uznania

rachunku bankowego pro-

wadzonego dla sądu.

Sąd Najwyż-

szy zauważył, że zgodnie

z par. 2 ust. 1 rozporządze-

nia ministra sprawiedliwo-

ści z 31 stycznia 2006 r.

w sprawie sposobu uiszcza-

nia opłat sądowych w spra-

wach cywilnych (Dz.U. nr

27, poz. 199 ze zm. – dalej

rozporządzenie) – opłaty są-

dowe uiszcza się w formie

bezgotówkowej na rachu-

nek bieżący dochodów wła-

ściwego sądu albo w formie

wpłaty gotówkowej, bezpo-

średnio w kasie sądu lub

w formie znaków o odpo-

wiedniej wartości wykona-

nych według ustalonego

wzoru. W rozporządzeniu

tym nie przewidziano spo-

sobu uiszczania opłat

w drodze przekazu poczto-

wego. Niemniej ta forma

obrotu pieniężnego jest wy-

korzystywana także w prak-

tyce sądowej. Istotą przeka-

zu pocztowego jest wypła-

cenie (doręczenie) adresato-

wi – na polecenie nadawcy

– określonej kwoty pienięż-

nej w gotówce. Zdaniem

SN przekaz mieści się za-

tem w użytym w par. 2 roz-

porządzenia, szeroko rozu-

mianym pojęciu „wpłata

gotówkowa”.

SN podkreślił, że przedsta-

wione zagadnienie dotyczy

przekazu realizowanego za

pośrednictwem Poczty Pol-

skiej, będącej do 2008 r.

państwowym przedsiębior-

stwem użyteczności pu-

blicznej, w której jedynym

akcjonariuszem jest Skarb

Państwa. Pozycja spółki

Poczta Polska jest więc

szczególna: wykonuje ona

świadczenia powszechnych

usług pocztowych w pew-

nym sensie w imieniu pań-

stwa. Ma bowiem prawo

używania znaków z godłem

Rzeczypospolitej Polskiej

oraz pieczęci urzędowych

z wizerunkiem orła. Ma też

ustawowy obowiązek

świadczenia powszechnych

usług pocztowych. Oznacza

to, że na terenie całego kra-

ju musi świadczyć szczegó-

łowo określone usługi pole-

gające m.in. na realizowa-

niu przekazów pocztowych

w obrocie krajowym i za-

granicznym. Wyjątkowa po-

zycja operatora publicznego

sprawia, że czynnościom

wykonywanych za jego po-

średnictwem nadawane są

specjalne skutki. Ustawo-

dawca obdarza operatora

publicznego szczególnym

zaufaniem, a niejednokrot-

nie ustanawia domniema-

nie, że czynność dokonana

za jego pośrednictwem jest

skuteczna wobec adresata

już z chwilą jej dokonania.

Zdaniem SN domniemanie

to należy odnieść także do

czynności uiszczenia opłaty

sądowej przekazem poczto-

wym, zwłaszcza że potwier-

dzenie jego dokonania, wy-

dane przez placówkę opera-

tora publicznego, ma nada-

ną przez ustawę moc doku-

mentu urzędowego. Takich

skutków wobec braku ku

temu podstaw prawnych

nie można przypisać czyn-

nościom podejmowanym za

pośrednictwem innych

osób niż operator publicz-

ny, nawet gdy ich działal-

ność jest „legalna” (por. od-

mienne postanowienie Są-

du Najwyższego z 19 wrze-

śnia 2007 r., III UZ 12/07,

OSNP 2008, nr 21 – 22,

poz. 334).

Uchwała SN z 21 stycznia 2011 r., sygn. akt

III CZP 115/10.

UZASADNIENIE

Opinia

Tomasz Gaczyński,

partner, adwokat, Siwek Gaczyński

& Partners Spółka komandytowa

STAN FAKTYCZNY

Omawiana uchwała wy-

daje się racjonalna, choć

wykorzystanie narzędzia

w postaci analogii jest –

także w świetle dalszych

wywodów sądu – dyskusyjne. Należy oczekiwać, że

system publicznych instytucji służących obywatelowi

będzie spójny, niezależnie od niezawinionego przez

obywatela stopnia sprawności tych instytucji. W opi-

sie stanu faktycznego czytamy, iż przekaz realizowa-

ny przez Pocztę Polską dotarł do adresata dopiero po

tygodniu. Żadna szanująca się instytucja finansowa nie

jest tak opieszała. Trudno jednak wymagać, żeby inte-

resant tego „przedsiębiorstwa użyteczności publicz-

nej” miał wpływ na jego funkcjonowanie. Słusznie na-

leży jednak oczekiwać, że obywatel będzie miał zaufa-

nie, że wykonanie dyspozycji w jednym z elementów

publicznego systemu będzie miało skutek w postaci

wypełnienia obowiązku nałożonego przez inny element

tego systemu. Omawiane rozstrzygnięcie należy do

wskazanej przez Kisiela kategorii ofiarnej walki z pro-

blemami generowanymi wyłącznie przez samo istnie-

nie systemu. Należy także mieć nadzieję, że problem

rozwiąże się sam, kiedy wprowadzone będzie realizo-

wanie przelewów w czasie rzeczywistym – wtedy nie-

możliwe będzie gubienie pieniędzy w trzewiach Lewia-

tana, a adresat otrzyma przekaz praktycznie w mo-

mencie złożenia dyspozycji przez nadawcę.

SĄD NAJWYŻSZY

Kopia odpisu z KRS może być poświadczona przez pełnomocnika

o nadaniu klauzuli wykonalności na rzecz następcy prawnego wierzyciela

Kopia odpi-

su z Krajowego Rejestru Są-

dowego, poświadczona za

zgodność z oryginałem

przez pełnomocnika wnio-

skodawcy będącego radcą

prawnym, może stanowić

podstawę nadania klauzuli

wykonalności na rzecz na-

stępcy prawnego wierzycie-

la na podstawie art. 788

par. 1 kodeksu postępowa-

nia cywilnego.

TEZA

wiele argumentów przema-

wia za tym stanowiskiem.

Sąd wskazał m.in. art. 788

par. 1 k.p.c., który jako

wprowadzający ogranicze-

nia dowodowe powinien

być interpretowany ście-

śniająco. Poza tym – zgod-

nie z art. 129 par. 3 k.p.c.

w brzmieniu nadanym

ustawą z 23 października

2009 r. o zmianie ustaw

w zakresie uwierzytelniania

dokumentów (Dz.U. nr 216,

poz. 1676, dalej ustawa

zmieniająca) – walor doku-

mentu urzędowego uzysku-

je tylko poświadczenie za

zgodność z oryginałem,

a nie poświadczona w ten

sposób kopia dokumentu.

Sąd okręgowy wskazał jed-

nocześnie, że w przepisach

kodeksu postępowania cy-

wilnego nie można znaleźć

reguły, z której wynikałoby,

że ilekroć ustawa stanowi

o dokumentach, chodzi za-

wsze o ich oryginały. Wąt-

pliwość tę przedstawił do

rozstrzygnięcia Sądowi Naj-

wyższemu.

oryginału dokumentu może

złożyć odpis. Zgodność ta-

kiego dokumentu z orygina-

łem musi być poświadczo-

na przez notariusza lub wy-

stępującego w sprawie peł-

nomocnika strony będącego

m.in. adwokatem lub radcą

prawnym. Tym samym

utraciły aktualność prezen-

towane wcześniej w judy-

katurze i doktrynie oceny

o niedopuszczalności ko-

rzystania w postępowaniu

przewidzianym w art. 788

par. 1 k.p.c. z odpisów wy-

mienionych w tym przepi-

sie dokumentów uwierzy-

telnionych przez adwoka-

tów lub radców prawnych

występujących w charakte-

rze pełnomocników wierzy-

ciela. Art. 788 par. 1 k.p.c.

wymaga, aby przejście

uprawnienia lub obowiąz-

ku na inną osobę po po-

wstaniu tytułu egzekucyj-

nego zostało wykazane za

pomocą odpowiednich do-

kumentów. Istnienie tego

rodzaju regulacji – zdaniem

SN – nie oznacza jednak, że

w postępowaniu klauzulo-

wym nie jest możliwe od-

stępstwo od tej zasady i nie

stosuje się w nim art. 129

par. 2 k.p.c. Z art. 13 par.

2 k.p.c. wynika obowiązek

odpowiedniego stosowania

przepisów o procesie także

w innych rodzajach postę-

powań. Zakres zastosowa-

nia art. 129 par. 1 – 4 k.p.c.

jest wobec tego szerszy i ma

on dotyczyć innych rodza-

jów postępowań unormo-

wanych w k.p.c. Przepisy

regulujące postępowanie

klauzulowe nie wyłączają

wprost odpowiedniego sto-

sowania w nim art. 129 par.

2 k.p.c.

Przeciwko stosowaniu prze-

pisu art. 129 par. 2 k.p.c.

w postępowaniu klauzulo-

wym nie przemawia także

charakter tego postępowa-

nia. Jest ono w porównaniu

z postępowaniem rozpo-

znawczym postępowaniem

uproszczonym i sformalizo-

wanym, w którym dowód

z dokumentów odgrywa

podstawowe znaczenie. SN

uznał, że brzmienie art. 129

par. 2 i par. 3 k.p.c. nie daje

podstaw do wyłączenia do-

kumentów urzędowych

z procedury uproszczonego

poświadczania odpisów do-

kumentów za zgodność

z oryginałem.

Uchwała SN z 21 grudnia 2010 r., sygn. akt

III CZP 94/10.

Opinia

Anna Wawrzyńczak LL.M., radca prawny

/Senior Associate, CMS Cameron McKenna

Dariusz Greszta Spółka Komandytowa

Uchwała Sądu Najwyż-

szego jest konsekwen-

cją obowiązującej od

1 stycznia 2010 r. nowe-

lizacji kodeksu postępo-

wania cywilnego w zakresie uwierzytelniania doku-

mentów. Wprowadziła ona szerszą możliwość sto-

sowania poświadczenia odpisów dokumentów

przez występującego w sprawie profesjonalnego

pełnomocnika będącego osobą zaufania publicz-

nego. Możliwość poświadczania składanych w spra-

wie odpisów przez zawodowego pełnomocnika wy-

nikała z potrzeby praktyki oraz ekonomiki proceso-

wej. Strony nie zawsze chciały składać do akt ory-

ginały, a poświadczenie notarialne wiąże się z do-

datkowymi kosztami. Poświadczony odpis nie sta-

je się jednak przez poświadczenie dokumentem

urzędowym. Moc dokumentu urzędowego ma sa-

mo poświadczenie zamieszczone na dokumencie,

spełniające określone wymogi formalne. Adwokaci

oraz radcowie prawni poświadczają odpis doku-

mentu za zgodność z oryginałem po okazaniu im

oryginału. Samo poświadczenie powinno zawierać

podpis radcy prawnego lub adwokata, datę i miej-

sce jego sporządzenia, a na żądanie również godzi-

nę dokonania czynności. Z mocą dokumentu urzę-

dowego pełnomocnik poświadcza istnienie doku-

mentu źródłowego o takiej samej treści.

Sąd rejono-

wy oddalił wniosek wierzy-

ciela GN-banku o nadanie

klauzuli wykonalności ban-

kowemu tytułowi egzeku-

cyjnemu wystawionemu

przez GB – bank. Wniosko-

dawca załączył do wniosku

odpis z Rejestru Przedsię-

biorców Krajowego Rejestru

Sądowego poświadczony

przez występującego w jego

imieniu radcę prawnego,

z którego wynikało połącze-

nie obu banków. Sąd uznał

to za niewystarczające. Po-

wołał się na art. 788 par. 1

k.p.c., według którego wy-

magane jest złożenie doku-

mentu urzędowego lub pry-

watnego z podpisem nota-

rialnie poświadczonym.

W ocenie sądu okręgowego

rozpatrującego zażalenie

Sąd Najwyż-

szy zauważył, że od wejścia

w życie ustawy zmieniają-

cej – według art. 129 par.

2 k.p.c. – strona zamiast

w sprawach gospodarczych

STAN FAKTYCZNY

UZASADNIENIE

DGP | 16 sierpnia 2011 | nr 157 (3043) | WWW.GAZETAPRAWNA.PL

ekspert

C 5

SĄD NAJWYŻSZY

Podjęcie uchwały wymaga zgody większości spółdzielców

Poddaniem

uchwały pod głosowanie

wszystkich części walne-

go zgromadzenia – w ro-

zumieniu art. 8 3 ust.

9 ustawy z 15 grudnia

2000 r. o spółdzielniach

mieszkaniowych – jest ob-

jęcie jej projektu porząd-

kiem obrad walnego zgro-

madzenia.

o zasadach głosowania na podzielonym walnym zgromadzeniu

TEZA

kie, podzielone na części,

walne zgromadzenie, jeże-

li spełnia ono przesłanki

określone m.in. w art. 8 3

ust. 9 ustawy.

RPO chciał, by SN roz-

strzygnął, czy poddanie

uchwały pod głosowanie

wszystkich części walne-

go zgromadzenia oznacza

obowiązek wyrażenia sta-

nowiska przez każdą

część walnego zgromadze-

nia w drodze głosowania

nad projektem treści

uchwały, czy też warunek

ten spełnia już samo gło-

sowanie nad porządkiem

obrad, w rezultacie które-

go doszło do skreślenia

z porządku obrad której-

kolwiek części walnego

zgromadzenia głosowania

nad projektem uchwały.

Sąd Naj-

wyższy uznał, że zastoso-

wanie jedynie reguł wy-

kładni językowej przy in-

terpretacji określonej

w art. 8 3 ust. 9 zdanie

pierwsze u.s.m. przesłan-

ki „poddania uchwały

pod głosowanie” prowa-

dziłoby do wniosku, że

mniejszość członków

spółdzielni mieszkanio-

wej, uczestniczących bez-

pośrednio w walnym

zgromadzeniu – w ramach

którejkolwiek części po-

dzielonego w ten sposób

organu spółdzielni miesz-

kaniowej – mogłaby nie

dopuścić do skutecznego

podjęcia uchwały przez

walne zgromadzenie

(wbrew odmiennej w tym

względzie woli wyrażonej

nawet przez zdecydowaną

większość członków,

uczestniczących bezpo-

średnio we wszystkich

pozostałych częściach po-

dzielonego walnego zgro-

madzenia). Dlatego ważny

jest cel wprowadzenia

przepisów i oczekiwane

przez legislatora rezultaty.

Wolą ustawodawcy było

zastąpienie w dużych

spółdzielniach mieszka-

niowych zebrań przedsta-

wicieli walnymi zgroma-

dzeniami, ale podzielony-

mi na części. Dzięki temu

członkowie spółdzielni

mieszkaniowych mają

możliwość bezpośrednie-

go osobistego udziału

w walnym zgromadzeniu

i brania osobistego udzia-

łu w głosowaniach

w istotnych dla spółdziel-

ców sprawach. Elemen-

tem mającym zapewnić

dojście do skutku i spraw-

ny przebieg obrad walne-

go zgromadzenia zwłasz-

cza dużej spółdzielni

mieszkaniowej było wpro-

wadzenie art. 8 3 ust.

8 u.s.m., przesądzającego

ważność walnego zgroma-

dzenia niezależnie od

liczby obecnych na nim

członków.

Według SN – zastosowa-

nie reguł wykładni funk-

cjonalnej i systemowej

pozwala przyjąć, że prze-

słanka uznania uchwały

za podjętą, a polegająca

na poddaniu jej projektu

pod głosowanie wszyst-

kich części walnego zgro-

madzenia (art. 8 3 ust.

9 u.s.m.), jest spełniona

także wówczas, jeżeli jej

projekt objęty został po-

rządkiem obrad walnego

zgromadzenia. Jeśli więc

sprawa podjęcia uchwały

została zamieszczona

w porządku obrad walne-

go zgromadzenia, człon-

kom wszystkich części

walnego zgromadzenia

przedstawiono projekt

uchwały, a następnie

z własnego wyboru zdecy-

dowali oni, że nie będą

nad projektem danej

uchwały głosowali, to

uzasadniony jest pogląd,

iż uchwała została podda-

na pod głosowanie

wszystkich części walne-

go zgromadzenia.

O tym zaś, czy uchwałę

można uważać za podjętą

ostatecznie powinna zde-

cydować liczba głosów

„za” uchwałą, która

w myśl art. 83 ust. 9 zd.

pierwsze u.s.m. powinna

być oddana przez więk-

szość z ogólnej liczby

członków uczestniczących

w walnym zgromadzeniu.

Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu

Najwyższego z 29 kwietnia 2011 r.,

sygn. akt III CZP 111/10.

Opinia

Jerzy Krotoski

adwokat,

Kancelaria Krotoski-Adwokaci

Rozstrzygnięcie przez

SN wątpliwości doty-

czących podejmowania

uchwał przez walne

zgromadzenie podkre-

śla demokratyczny charakter stosunków spół-

dzielczych i zasługuje na pełną aprobatę. Podję-

cie przez walne zgromadzenie decyzji co do przy-

jęcia lub odrzucenia uchwały wymaga zgody

większości, tj. poddania jej pod głosowanie i od-

dania większości głosów „za” lub „przeciw”.

Członków spółdzielni nie można zmusić do ak-

tywności, więc zrezygnowanie przez część wal-

nego zgromadzenia z głosowania nad uchwałą

oznacza wyłącznie „wstrzymanie się od głosu”.

Słuszne jest stanowisko SN, że zachowanie bier-

ności części spółdzielców nie pozbawia zgroma-

dzenia – jako całości – możliwości podjęcia de-

cyzji w przedmiocie uchwały. Część podzielone-

go walnego zgromadzenia nie jest organem spół-

dzielni i nie może samodzielnie decydować

o przyjęciu uchwały.

Gdyby uznać, że eliminacja uchwały z porządku

obrad, czyli niepoddanie jej w ogóle pod głosowa-

nie, jest równoznaczna z odrzuceniem, to każda,

nawet niewielka grupa spółdzielców miałaby

możliwość skutecznie sparaliżować działalność

walnego zgromadzenia i całkowicie zablokować

podejmowanie uchwał. Takie rozwiązanie byłoby

sprzeczne z zasadami bezpośredniego udziału

wszystkich członków spółdzielni i podejmowania

uchwał większością głosów. Zatem słusznie SN

stwierdził, że obowiązkiem spółdzielni jest umoż-

liwienie wszystkim członkom udziału w głosowa-

niu nad uchwałą, bez względu na to, czy z tej moż-

liwości skorzystają.

Rzecznik

praw obywatelskich

przedstawił Sądowi Naj-

wyższemu do rozstrzy-

gnięcia zagadnienie praw-

ne. Dotyczyło ono wy-

kładni art. 8 3 ust. 9 usta-

wy z 15 grudnia 2000 r.

o spółdzielniach mieszka-

niowych (dalej u.s.m.),

a w szczególności zawar-

tego w nim sformułowa-

nia „uchwałę uważa się

za podjętą, jeżeli była

poddana pod głosowanie

wszystkich części walne-

go zgromadzenia”. Arty-

kuł 8 3 ust. 1 u.s.m. prze-

widuje, że najwyższym

organem spółdzielni jest

walne zgromadzenie, któ-

re nie może zostać zastą-

pione przez zebranie

przedstawicieli członków,

co było dopuszczalne

w poprzednim stanie

prawnym. Może ono być

podzielone na części, je-

żeli statut tak stanowi,

gdy liczba członków spół-

dzielni przekroczy 500.

Uchwałę uważa się wów-

czas za podjętą przez ta-

UZASADNIENIE

SĄD NAJWYŻSZY

Bieg zasiedzenia przerywa wniosek właściciela nieruchomości

Wniosek

właściciela nieruchomo-

ści o ustanowienie słu-

żebności przesyłu za od-

powiednim wynagrodze-

niem (art. 305 1 par. 2 k.c.)

przerywa bieg terminu za-

siedzenia tej służebności.

Polskie Sie-

ci Elektroenergetyczne

Operator S.A. (wniosko-

dawca) wniósł o stwier-

dzenie, że nabył przez za-

siedzenie służebność

przesyłu na nieruchomo-

ści uczestnika postępowa-

nia – MM. Z kolei MM

wnosząc o oddalenie

wniosku, zarzucił, że do-

szło do przerwania biegu

terminu zasiedzenia.

Przed jego upływem – 30

stycznia 2009 r., złożył on

bowiem w sądzie wniosek

na podstawie art. 305 2

par. 2 k.c. o ustanowienie

służebności przesyłu za

wynagrodzeniem. Sąd re-

jonowy stwierdził, że

wnioskodawca nabył

z dniem 16 września

2009 r. w drodze zasie-

dzenia służebność przesy-

łową. Przy rozpoznawa-

niu apelacji uczestnika

postępowania sąd okręgo-

wy przedstawił Sądowi

Najwyższemu zagadnie-

nie prawne. Chodziło

o rozstrzygnięcie, czy

wniosek właściciela nie-

ruchomości, na której po-

sadowione są urządzenia

przesyłowe, o ustanowie-

nie służebności przesyłu

za odpowiednim wyna-

grodzeniem, złożony

w trybie art. 305 2 par.

o ustanowieniu służebności przesyłu

TEZA

2 k.c. w związku z art.

305 1 k.c. przerywa bieg

zasiedzenia służebności

przesyłu na rzecz przed-

siębiorcy, którego wła-

sność te urządzenia sta-

nowią.

posiadaczowi służebności

przesyłu na podstawie

art. 305 2 par. 2 k.c. z żą-

daniem ustanowienia słu-

żebności przesyłu za wy-

nagrodzeniem przejawia

aktywność, podkreślając

w ten sposób, że jest wła-

ścicielem nieruchomości

i korzysta ze swego pra-

wa własności, chcąc ure-

gulować zgodnie ze swo-

ją wolą sposób z niej ko-

rzystania. Nie można

więc mówić tu o właści-

cielu, który nie interesuje

się przedmiotem swojej

własności. Przeciwnie –

chce on zamanifestować,

że jest właścicielem i od-

zyskać pełnię praw wła-

ścicielskich, w tym pra-

wo do decydowania

o sposobie uregulowania

stosunków prawnorze-

czowych na swojej nieru-

chomości.

Takie jego działanie zmie-

rza też do zmiany rodzaju

posiadania posiadacza

służebności – z posiada-

nia nieruchomości w za-

kresie służebności przesy-

łu, które posiadacz wyko-

nywał dla siebie, nieza-

leżnie od woli właściciela

nieruchomości, na posia-

danie służebności zgodne

z wolą właściciela. I choć

posiadanie w zakresie

służebności gruntowej

jest formalnie zawsze po-

siadaniem zależnym, jako

odnoszące się do innego

prawa niż prawo własno-

ści, to jednak posiadanie

takie może być wykony-

wane samodzielnie, nie-

zależnie od woli właści-

ciela nieruchomości i ja-

ko takie prowadzić do za-

siedzenia służebności al-

bo być posiadaniem wy-

konywanym zgodnie

z wolą właściciela.

Zgłoszenie przez właści-

ciela żądania na podsta-

wie art. 305 2 par. 2 k.c.

prowadzi do zmiany

świadomości posiadacza,

który nie może już twier-

dzić, że jego posiadanie

służebności jest samo-

dzielne i właściciel go

nie kwestionuje. Zmienia

się zatem rodzaj posiada-

nia posiadacza służebno-

ści. Przede wszystkim

jednak uwzględnienie

przez sąd zgłoszonego na

podstawie art. 305 2 par. 2

k.c. żądania ustanowienia

służebności przesyłu za

wynagrodzeniem wyłącza

możliwość nabycia

w przyszłości przez po-

siadacza służebności

przesyłu w drodze zasie-

dzenia. Jest to więc czyn-

ność właściciela, która

potencjalnie może pozba-

wić posiadacza możliwo-

ści zasiedzenia służebno-

ści. Jako taka jest niewąt-

pliwie czynnością przed-

sięwziętą bezpośrednio

w celu dochodzenia swo-

ich praw przez właścicie-

la nieruchomości, który

dąży do uregulowania

służebności przesyłu na

własnych warunkach.

Uchwała SN z 21 stycznia 2011 r., sygn.

akt III CZP 124/10.

Opinia

Marcin Jasiński

radca prawny w Kancelarii

Gide Loyrette Nouel

We wstępnych rozwa-

żaniach dotyczących

rozpatrywanego za-

gadnienia prawnego

SN zwrócił uwagę na

specyfikę regulacji prawnej dotyczącej biegu

terminu zasiedzenia służebności. Polega ona na

tym, iż bieg tego terminu nie jest regulowany

wprost przez jeden przepis k.c., ale przez kilka

przepisów odsyłających do odpowiedniego sto-

sowania innych przepisów k.c., a mianowicie art.

292, 175 oraz 123 par. 1 pkt 1 k.c.

Zgodnie z SN, stosując odpowiednio do biegu

terminu zasiedzenia służebności przesyłu prze-

pisy wskazane powyżej, należy uwzględnić spe-

cyfikę każdej z instytucji, której one dotyczą,

oraz specyfikę służebności przesyłu.

Celem instytucji przerwania biegu zasiedzenia

jest uniemożliwienie posiadaczowi zasiedzenie

własności nieruchomości lub innego prawa

w stosunku do nieruchomości, w związku z po-

wyższym powództwo lub wniosek, o którym

mowa w art. 123 par. 1 pkt 1 k.c., powinno być

ukierunkowane na osiągnięcie tego celu. Jeże-

li więc właściciel składa wniosek o ustanowie-

nie służebności przesyłu za wynagrodzeniem,

to niewątpliwie podejmuje on działania skiero-

wane na podkreślenie, że korzysta on ze swego

prawa własności. Nie pozostając biernym, wła-

ściciel wykazuje chęć uregulowania sposobu

korzystania z nieruchomości w inny sposób, niż

wynikałby wskutek zasiedzenia służebności.

W przypadku uwzględnienia przez sąd żądania,

o którym mowa w art. 305 2 par. 2 k.c., ustano-

wienie służebności przesyłu dokonuje się zgod-

nie z wolą właściciela, na warunkach przez nie-

go określonych. Wobec powyższego w opinii SN

aktywność właściciela nieruchomości musi

spowodować przerwanie biegu zasiedzenia słu-

żebności przesyłu.

Sąd Naj-

wyższy przypomniał, że

zgodnie z art. 305 4 k.c.,

do służebności przesyłu

stosuje się odpowiednio

przepisy o służebnościach

gruntowych – w tym art.

292 k.c. przewidujący

możliwość nabycia słu-

żebności gruntowej przez

zasiedzenie. Stosownie do

art. 292 zd. drugie w zw.

z art. 305 4 k.c. do zasie-

dzenia służebności prze-

syłu stosuje się odpo-

wiednio przepisy o zasie-

dzeniu nieruchomości,

a zgodnie z art. 175 k.c.

do biegu terminu zasie-

dzenia stosuje się odpo-

wiednio przepisy o biegu

terminu przedawnienia –

w tym art. 123 par. 1 pkt

1 k.c. Stanowi on, że bieg

terminu przedawnienia

(zasiedzenia) przerywa

się przez każdą czynność

przed sądem lub innym

organem powołanym do

rozpoznania spraw lub

egzekwowania roszczeń

danego rodzaju albo

przed sądem polubow-

nym, przedsięwziętą bez-

pośrednio w celu docho-

dzenia lub ustalenia albo

zaspokojenia lub zabez-

pieczenia roszczenia.

Zdaniem Sądu Najwyż-

szego – właściciel wystę-

pujący do sądu przeciwko

STAN FAKTYCZNY

OPRACOWAŁA TERESA SIUDEM

STAN FAKTYCZNY

UZASADNIENIE

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: