Polityka fiskalna i pieniężna, a deficyt budżetowy
Deficyt budżetowy = wydatki > dochody
Nadwyżka budżetowa = wydatki < dochody
Rodzaje deficytu:
a. deficyt strukturalny – część budżetu jest aktywna, ukształtowana przez aktywną, uznaniową politykę
b. deficyt koniunkturalny część budżetu jest pasywna, ukształtowana przez stan cyklu koniunkturalnego
Rodzaje budżetu
a. rzeczywisty – wyrażone w pieniądzu wydatki deficyt
b. strukturalny – oblicza jakie byłyby dochody wydatki i deficyt gdyby gospodarka osiągnęła produkt potencjalny
c. cykliczny – oblicza wpływ cyklu koniunkturalnego na budżet, mierząc zmiany w dochodach, wydatkach i deficycie powstające gdy produkcja różni się od potencjalnej, a gospodarka jest w okresie boomu lub recesji – to różnica między budżetem rzeczywistym, a strukturalnym.
Gdy PNB æ; dochodyæ; aktywność gospodarcza æ; przychody z podatku dochodowego od przedsiębiorstw æ; wydatki ä; przesunięcia w budżecie cyklicznym.
Gdy rząd obniża podatki lub zwiększa wydatki na zbrojenia; deficyt budżetowy ä; deficyt strukturalny ä
Polityka fiskalna zmienia deficyt strukturalny i koniunkturalny.
Czynniki od których zależy pożadany poziom wydatków, dochodów i deficytu:
A. kierowanie popytem (potrzeba hamowania lub pobudzania gospodarki)
w fazie recesji
popyt na pracę æ
zyskiæ
popyt na inwestycjeæ
bank centralny utrzymuje wysoką stopę procentową, prowadzi twardą politykę pieniężną by niedopuścić do spadku kursu waluty
rząd wydatkiä lub podatkiæ; aby uzupełnić brakujący popyt
zwiększa deficyt strukturalny by przywrócić pełne zatrudnienie.
W fazie ożywienia
Rząd podatki ä tworząc nadwyżkę budżetu strukturalnego
B. kombinacja polityki fiskalnej i pieniężnej (rola polityki pieniężnej i fiskalnej w hamowaniu lub pobudzaniu gospodarki)
przykład I
wpływ rządu na PNB (inwestycje, konsumpcja, wydatki)
rząd zwiększa wydatki na zbrojenie; æinwestycje;
rząd stosuje twardą politykę fiskalną; ä deficytu strukturalnego
przykład II
rząd chce zwiększyć inwestycje; prowadzi ekspansywną politykę pieniężną (pobudza do kredytu); ä podatki; æ konsumpcji
zachęcenie do inwestowania przez zwiększenie oszczędności społecznych.
Wypychanie – inwestycje wypychane przez politykę fiskalną
Mnożnik wydatków rządowych – przyrost PNB związany z przyrostem wydatków rządowych o jednostkę – powoduje to wzrost popytu na pieniądz; wzrost stopy procentowej; spadek inwestycji
Efekt wypychania
- występuje w wyniku reakcji rynku pieniężnego
- wzrost deficytu strukturalnego; wzrost stopy procentowej; spadek inwestycji
- część wzrostu PNB może być zrównoważona, gdy większy deficyt wypycha inwestycje
dług publiczny
- całkowite zadłużenie państwa pozostające do spłacenia
- związany z deficytem – zmiana długu publicznego jest równa deficytowi budż.
a. zewnętrzny dług publiczny – w stosunku do obcokrajowców, pociąga za sobą zmniejszenie ilości dóbr i usług dostępnych dla ludności w tym kraju.
b. Wewnętrzny dług publiczny – w stosunku do obywateli danego kraju, pociąga za sobą płatności odsetek na rzecz posiadaczy obligacji.
Wypieranie kapitału przez dług publiczny – ludność przechowuje majątek w formie różnych aktywów (domy, akcje, obligacje rządowe, rachunki oszczędnościowe
Podział aktywów – dług publiczny, aktywa rzeczowe
% S`
s
d
kapitał
jeśli dług publiczny ä wartość kapitału æ
kapitał prywatny zostanie wyparty przez dług publiczny
analiza IS-LM ;I – inwestycje, S – oszczędności, L – charakter płynności, M – podaż pieniądza.
Krzywa IS
- pokazuje kombinacje pomiędzy wysokością stopy procentowej, a poziomem dochodu narodowego,
- każda kombinacja spełnia warunek równowagi, pomiędzy popytem, a dochodem narodowym.
- Gdy stopy procentoweä; dochód narodowy æ
- Gdy stopy procentowe æ; dochód narodowy ä
- Nachylenie ujemne
- Przy wysokiej stopie procentowej spada popyt na inwestycje i spada popyt na konsumpcję; æpopyt globalny; ædochód
- Od strony wydatków inwestycyjnych, konsumpcyjnych, rządowych pokazuje zależność o nachyleniu ujemnym pomiędzy stopą procentową i poziomem dochodu narodowego.
%
Dochód narodowy
Krzywa LM
- pokazuje kombinacje pomiędzy stopą procentową, a poziomem dochodu narodowego
- spełnia warunek równowagi popytu na pieniądz i podaży pieniądza
- nachylenie dodatnie
- nadwyżkowy popyt na pieniądz gotówkowy spowoduje podniesienie przez bank centralny stopy procentowej (stał podaż pieniądza)
- od strony popytu na pieniądz i podaży pokazuje zależność o nachyleniu dodatnim pomiędzy wysokością stopy procentowej i poziomem dochodu narodowego
- ä stopy procentowej; ä dochodu narodowego
- æ stopy procentowej; æ dochodu narodowego
LM
Mechanizm transmisyjny
- służy do zrównoważenia rynku dóbr i rynku pieniądza
- gwarantuje stabilny poziom dochodu narodowego
E
IS
Przesunięcia krzywej IS (polityka fiskalna; przesunięcia krzywej LM (polityka pieniężna)
- äpodaży pieniądza æstopy procentowej
- äwydatków państwa ästopy procentowej
E1
LM1
E2
E3 IS1
- poprzez ä podaży pieniądza; æstopy procentowej; ä popytu konsumpcyjnego; äpopytu inwest.; ä dochodu
wpływ polityki fiskalnej i pieniężnej na gospodarkę
E1 LM
E4 E2
E3
IS1
1. łagodna polityka fiskalna (IS w prawo)
twarda polityka pieniężna (LM w lewo) E1
2. twarda polityka fiskalna
łagodna polityka pieniężna E2
3. łagodna polityka fiskalna
łagodna polityka pieniężna E3
4. twarda polityka fiskalna
twarda polityka pieniężna E4
dochody i poziom życia
teoria podziału – zajmuje się zagadnieniem rozkładu dochodów i majątku w gospodarce (początkowa alokacja czynników produkcji) oraz kształtowaniem się cen tych czynników na rynku
dochód
- strumień zasobu pieniędzy
- suma pieniędzy uzyskana w ciągu roku
majątek
- wartość netto pieniężnych i rzeczowych zasobów gospodarstwa domowego w danym momencie
krzywa Lorenza
- narzędzie mierzenia stopnia nierówności dochodu
- wykazuje jaki odsetek całkowitegi dochodu otrzymuje odpowiedni odsetek najuboższych
Skumulowany odsetek dochodu
100
krzywa idealnej równości
rzeczywisty rozkład dochodów
skrajna nierówność
0 100
źródła nierówności dochodu
a. zróżnicowanie zarobków – ze względu na uzdolnienia, rodzaj zawodu, wykształcenie
b. zróżnicowanie dochodów z własności – prowadzenie własnego przedsiębiorstwa, dziedziczenie
Teoria produkcji i produkty krańcowe
Funkcja produkcji
- opisuje techniczny związek między maksymalną wielkością produkcji, a niezbędnymi do jej wykonania nakładami czynników produkcji
- określana dla danego poziomu wiedzy technicznej
- za jej pomocą można wyznaczyć popyt na ziemię, pracę kapitał
przedsiębiorstwo dążące do maksymalizacji zysków bierze pod uwagę 2 rodzaje rynków
- rynek produktów – przedsiębiorstwo jako dostawca – dopasowanie swojej produkcji do zapotrzebowania przez klientów
- rynek czynników produkcji – przedsiębiorstwo jako odbiorca – kupuje tak by zminimalizować całkowite koszty produkcji – to na tym rynku ustalane są ceny (płaca, renta, stopa procentowa) i określony podział dochodów
produkt krańcowy, a malejące przychody
Prawo malejących produktów krańcowych – przyrost produkcji spowodowany zaangażowaniem kolejnej jednostki pracy
Prawo malejących przychodów – dotyczy zmniejszenia się przychodów produktu w miarę dodawania kolejnych jednostek nakładu zmiennego (praca) do pewnej stałej ilości innego nakładu (ziemia)
Produkt krańcowy danego czynnika produkcji – to dodatkowa produkcja uzyskiwana przy angażowaniu jego kolejnych jednostek, podczas gdy ilość wszystkich innych czynników produkcji pozostaje bez zmian.
Produkt krańcowy pracy – dodatkowa produkcja uzyskiwana z kolejnych jednostek pracy, przy założeniu, że ilośc pozostałych czynników nie zmienia się.
Produkt krańcowy ziemi – przyrost produkcji wywołany zwiększeniem obszaru ziemi, przy utrzymaniu stałego poziomu pozostałych czynników
Teoria produkcyjności krańcowej
- funkcja produkcji opisuje jaką ilość produktu uzyskuje się dla dowolnej liczby godzin pracy i pewnej danej liczby akrów ziemi.
- Krzywa popytu na pracę wyznacza jednakową dla wszystkich zatrudnionych płacę = produktowi krańcowemu
Płaca jednostkowa
d s - Podaż pracy
renty
...
marcing096