Sztuka abstrakcyjna
Wpływ na nią miały:
- secesja – dekoracyjno-abstrakcyjne kompozycje,
- kubizm – skuteczne zniszczenie perspektywy,
- ekspresjonizm uproszczona forma jako „pole napięć dynamicznych”
- fowizm – morze kolorów, samowystarczalny język sztuki
- Matisse – „nie maluję kobiety, maluję obraz” – dystans do tematu
nie był zorganizowanym ruchem
pierwsze prace Wassil Kandinsky
- 1910-11; jako pierwszy nazwał swoją sztukę abstrakcyjną
- nie pojawiły się na jego obrazach formy geometryczne,
- poszukiwał relacji między malarstwem a muzyką (prace pt. improwizacja, kompozycja…)
- posługiwał się metodami fowistów fowistów ekspresjonizmu niemieckiego
- 1912 „O pierwiastku duchowym w sztuce” ustalił wartości psychologiczne zestawień kolorów, kolor – środek wpływający bezpośrednio na duszę
- z czasem element opisowy (odniesienie figuralne) przeszkadza w regulowaniu emocji (przez kompozycje i kolor)
- druga książka – „punki, linia, płaszczyzna”
- później Bauhaus
Kazimierz Malewicz
- od 1915 zmierza w kierunku sztuki abstrakcyjnej o charakterze rygorystycznie geometrycznym
- umieszcza figury w pozbawionej narracyjnych odniesień próżni
- 1915 – czarny kwadrat na czarnym tle – początek suprementyzmu
- obraz – kompozycja barw na dwuwymiarowej płaszczyźnie
- ostatnie słowo na temat naśladownictwa w sztuce
- transformacja obrazu w jednostkę dynamiczną (futuryzm)
- konstrukcja typu geometrycznego pozwala na większa kontrolę nad rezultatem (psychologia znaczenia koloru i jego ułożenie w kształt)
- później Socjalistyczny konstruktywizm
Pieta Mondrian
- kon. XIX – obrazy naturalistyczne; pocz. XX – fowizm; 1912 – kubizm; neoplastycyzm
neoplastycyzm – sztuka czystych związków, malarstwo wyrażające związki formalne, redukcja malarstwa do linii pionowych i poziomych oraz barw podstawowych zamkniętych w kwadraty lub prostokąty, na białym lub czarnym tle.
- później De Stijl
Łuczyzm, rajonizm (promień)
- w 1911 roku Michaił Łarionow zajął się promieniowaniem barw powodowanym odbiciem światła od przedmiotu,
- wskazuje na potencjalna siłę istniejącą w barwach oraz na współdziałanie z przestrzenią
- czerwiec 1912 – manifest Łuczyzmu
- szybko zwrócono się dzo sztuki abstrakcyjnej
- Natalia Gonczarowa – łączy Łuczyzm z ekspresjonizmem (koty - obok)
Orfizm
- Robert Delauney (w zasadzie to tylko jego twórczość), Gleizes, Metzinger
- Delauney uważał, że jeśli kolor podstawowy naprawdę warunkuje kolor uzupełniający, to nie determinuje tego drugiego za pomocą złamania światła, lecz poprzez wydobycie naraz wszystkich barw tęczy,
- formy koliste
Wortyzm
- angielskie połączenie kubizmu i futuryzmu) rozwija się w Anglii 1914 - 17
- Wyndham Lewis, Gaudier – Brzeska (rzeźbiarz)
- od vortex – wir
- nawizuje do teorii Boccioniego – sztuka znajduje swe źródło w wirze emocji
Wyndham Lewis, A Battery Shelled
W latach 1917 – 1920 powstały trzy ugrupowania łączące ze sobą abstrakcje (jako redukcje języka do danych obiektywnych) Stlij ideologią socjalistyczną:
- Bauhaus w Niemczech
- Konstruktywizm w Rosji
- De Stijl Holandii
Bauhaus
Szkoła sztuki i architektury założona w 1919 w Weimarze przez architekta Waltera Gropiusa; przeniesiona do Dessau, a następnie do Berlina, zamknięta przez nazistów w 1933roku.
Rozwijała się w 5. etapach:
1. wykładali malarze o tendencjach ekspresjonistycznych: Klee, Feinigen, Marc, Muche Schlemmer, Kandinsky; indywidualizm, przywrócono poszanowanie dla pracy ręcznej i rzemiosła
2. tendencje konstruktywistyczne; sztuka i technika jako nowa jadność
3. aktywne poszukiwanie kontaktu z przemysłem
4. po zawieszeniu działalności szkoła wraca podejmując dwa nurty: nauka i produkcje (warsztaty drukarskie, stolarskie, pracownia tkactwa, fotografii,…) dominacja nauk ścisłych
5. próba odtworzenia wszechstronnej działalności szkoły, uczelnia nabrała charakteru szkoły technicznej
Wielu profesorów i uczniów wyemigrowało do USA
Konstruktywizm
Tatlin Rodczenko (obrazy lumistyczne ze zróżńicowaną fakturą) Ekster Popowa (abstrakcyjne obrazy lumistyczne), , Strzemiński, Stenberg, Kobro(il. Obok=>)
Służy jako synonim malarstwa abstrakcyjnego nazywanego geometrycznym. Na początku (około1910) pojmowano jako konstruowanie przedstawienia plastycznego, które nie zapożycza elementów z postrzeganej rzeczywistości lecz wywodzi się z czystej koncepcji.
Za datę powstania konstruktywizmu można przyjąc wiosne 1914 – Tatlin tworzy pierwsze „reliefy malarskie”,
Nowa sztuka opiera się na koncepcji łączenia form nieprzedstawiających w taki sposób, by stworzyć pomiędzy nimi aktywne relacje i by faktura każdej formy mogła ujawnić naturalne właściwości tworzywa; powstają asamblaże (dzieło złożone z rozmaitych, połączonych ze sobą przedmiotów),
Ładunek dynamiczny zawart w każdym elemencie określa strukturę i kompozycję dzieła ustanawiają coś na kształt kośćca czy „szkieletu” (Rodczenko)
w przeciwieństwie do suprematyzmu Malewicza (poczanowanie absolutnej wolności formy) każdy z elementów wchodzi w związek z sąsiadującym (wytwarzając łańcuch dynamiki sił, które łaczą się ze soba tworząc współzależność = konstrukcje)
(1921rok) „produktywistyczny” wariant konstruktywizmu, odrzucenie autonomii dzieła plastycznego, zastępując ją ideą użyteczności pozaartystycznej,
Rzeźba konstruktywistyczna:
- pierwszy okres prace bez polotu inspirowane reliefami Tatlina
- 1919pierwsza seria dzieł „liniowych” Rodczenka, za jeg przykładem podązyli: bracia Stenberg, Joganson, …
- koniec 1920 – Tatlin zaprezentował makietę Pomnika ku czci III Międzynarodówki (zwana wierzą Tatlina) – konstrukcja szkieletowa (struktura linearna) pomnik, który miałby być budynkiem/architekturą
- rzeżba konstruktywistyczna przenosi się na teren dekoracji teatralnej (m. In. Teatr Meyerholda)
- do spopularyzowania sztuki konstruktywizmu przyczynili się Pevsner i Gabo, którzy osiedlili się na zachodzie, oraz tourne teatru Tairowa
- Strzemiński (mal. - ) i Kobro (rzeżb.) wspólnie sformułowali teorię „rytmów czasoprzestrzennych”, otwarta struktura bryły
- najwybitniejszy konstruktywista na Zachodzie – Moholy-Nagy; wyszukane efekty faktury (sięgał po nowe tworzywa jak np. pleksiglas) i mistrzostwo w budowaniu formy o charakterze kinetycznym, wykorzystywał również światło; Lichtequisit (maszyna świetlna) – idealna dematerializacja dzieła, dziełem sztuki były efekty świetlne uzyskiwane przy pomocy maszyny, instrument do wytwarzania świetlnej konstrukcji
WCHUTEMAS i INCHUK – szkoły sztuki stosowanej, w których uczyli przedstawiciele konstruktywizmu, były prawdziwa kolebka radzieckiego funkcjonalizmu
De Stijl (1917)
- nazwa grupy i miesięcznika holenderskiego (gdzie umieścili swój manifest)
- 1918 – manifest ogłoszony przez malarzy: Doesburg, Mondrian, Leck, Huszar
- wkład w rozwój nowej świadomości estetycznej
- równowaga między duchem epoki i środkami estetycznymi, sztuka jako ta która wskazuje drogę do powszechnej harmonii
- wizja sztuki abstrakcyjnej maksymalnie uproszczonej i o charakterze geometrycznym
- neoplastycyzm
Broadway Boogie Woogie - Piet Mondrian
iskierka_1986