BIZANCJUM
NA SYCYLII
Związki Sycylii z greckim Wschodem zawsze były bardzo silne.
· Poł. VI w. – pd. Italia weszła w skład egzarchatu raweńskiego
· IX w. – Bizancjum utraciło Sycylię na rzecz Arabów
· Kon XI w. – Sycylia zdobyta przez Normanów
1130 – koronacja normańskiego księcia Rogera II na króla Obojga Sycylii
Normańskie wyprawy przeciw Bizancjum → napływ greckich artystów i rzemieślników.
1185-Normanowie złupili Saloniki, ale były też okresy pokoju i władcy Sycylii zwracali się do Konstantynopola o pomoc w dekoracji kościołów i pałaców.
Panujący ród de Hauteville swym mecenatem chciał dorównać greckim basileusom:
· Roger II – ufundował katedrę w Cefalu (1131) i kaplicę pałacową w Palermo (1132).
· Wilhelm I (syn Rogera)
· Wilhelm II (wnuk Rogera) – założył kościół i klasztor benedyktynów w Monreale
Cefalu, Capella Palatina, Monreale – starano się zastosować do bazyliki łacińskiego typu program bizantyński pomyślany dla kościołów na planie centralnym z kopułą. Trzeba było zrezygnować z części programu. Przenoszenie wizerunku Chrystusa Pantokratora z kopuły do konchy apsydy, znacznie większa rola cykli narracyjnych.
Cefalu
· nawy podłużne pozostawiono bez dekoracji, mozaiki są w chórze, przęsłach skrzyżowania i ramion transeptu.
· Koncha apsydy – postać Pantokratora
· Półkolista ściana apsydy – Madonna między czterema archaniołami, poniżej, po obu stronach okna postacie Apostołów i Ewangelistów
· Boczne ściany prezbiterium – postacie proroków i świętych
· Krzyżowo-żebrowe sklepienie prezbiterium – 4 cherubiny i 4 serafiny.
· Ukończone przed 1170
· W pewnej mierze utrzymany symboliczny porządek cyklu bizantyńskiego
· Fotki: Cattedrale di Cefalù - Wikimedia Commons
Capella Palatina
· Kaplica znajduje się na parterze Palazzo Reale w Palermo
· Niewielki kościół o trójnawowym korpusie z kopułą na skrzyżowaniu i trójapsydialną częścią wschodnią
· Na antycznych marmurowych kolumnach wspierają się zaostrzone łuki arkad wzorowanych na arabskich
· Najwcześniejszy przykład bizantyńskich mozaik na Sycylii
· Twórcami mozaik głównie artyści bizantyńscy
· Nad skrzyżowaniem kopuła – postać Pantokratora otoczona przez aniołów i proroków
· Koncha apsydy – Chrystus na Majestacie
· Sklepienie i górne partie ścian obu naw w pobliżu kopuły – tematy chrystologiczne z cyklu wielkich świąt kościelnych.
· W zachodniej części korpusu – epizody biblijne
· Fotki: Cappella Palatina (Palermo) - Wikimedia Commons
Capella Palatina, Monreale – na murach naw –Stary Testament (jednak program typowo łaciński - od Księgi Rodzaju do Księgi Wyjścia)
Monreale
· Wnętrze podzielone na 3 nawy, kolumny z korynckimi głowicami
· Mozaikami pokryte niemal całe wnętrze (6500m2)
· Mozaiki wykonane w latach 1179-1182 przez artystów z Konstantynopola
· Koncha apsydy – postać Pantokratora, poniżej tronująca Theotokos, archaniołowie Gabriel i Michał oraz apostołowie Piotr i Paweł
· Korpus kościoła – cykle narracyjne
· Mozaiki w nawie środkowej – w 2 rzędach sceny ze Starego Testamentu - Księgi Rodzaju (w górnym rzędzie od stworzenia świata do wygnania z raju, w dolnym sceny z życia patriarchów Noego, Abrahama, Izaaka i Jakuba), w okolicy chóru – sceny z życia Jezusa,
· Mozaiki w nawie środkowej i na ścianie zachodniej w dwóch rzędach ukazują sceny z Księgi Rodzaju: w górnym rzędzie sceny od Stworzenia świata, aż do wygnania z Raju. W dolnych rzędach przedstawione są sceny z życia patriarchów Noego, Abrahama, Izaaka i Jakuba. Na mozaikach w okolicy chóru i przy nawach pokazane są sceny z życia Jezusa: od Zwiastowania do Wniebowstąpienia i zesłanie Ducha Świętego w dniu Pięćdziesiątnicy. Na bocznych ścianach naw przedstawione są cuda dokonywane przez Jezusa. hmm… obawiam się, że przerasta mnie odczytanie programu tych mozaik a tu może być coś pomieszane więc przesyłam szczegółową mapkę.
· Mozaiki w kaplicy północnej ukazują sceny opisujące apostołów: historię z życia świętego Pawła (po stronie południowej bocznej kaplicy) i sceny z życia świętego Piotra
· Do katedry przylegają kwadratowe krużganki – figuralne kapitele, niektóre filary są gładkie, inne rzeźbione a inne pokrywają mozaiki układające się w różnorodne motywy geometryczne.
· Fotki: Category:Byzantine mosaics in Monreale - Wikimedia Commons
Martorana
· Fundacja Jerzego z Antiochii, admirała króla Rogera II
· W przeciwieństwie do Cefalu, Monreale, posiada autentycznie bizantyńską architekturę – kościół na planie krzyża wpisanego, o skrzyżowaniu naw zwieńczonym kopułą spoczywającą na 4 trompach i 4 łukach wspartych na 4 smukłych kolumnach. 3 apsydy wydłużają czworobok ku wschodowi.
· Kopuła – Chrystus na majestacie otoczony 4 aniołami na czaszy i 4 ewangelistami w narożach podstawy.
· 8 proroków pomiędzy oknami bębna
· 8 apostołów na sklepieniach północnego i południowego ramienia poprzecznego
· 4 tematy chrystologiczne (Zwiastowanie, Narodzenie, Ofiarowanie i Zaśnięcie Marii) na pozostałych sklepieniach
· Mozaiki przypisuje się mistrzom bizantyńskim
STYL
Można zaobserwować 2 fale bezpośrednich wpływów bizantyńskich:
1. Pierwsza :
-poł XIIw., bliska współczesnym iluminacjom stolicy.
-Ciała ulegają zmiękczeniu i zatarciu pod szatami o linearnych fałdach, kończyne szczupły i giętkie, w wyobrażeniach świętych dominuje typ ascetyczny.
-Gama kolorystyczna – pełne finezji półtony, niebieskawe szarości, błękity, biele przełamane zielenią i ochrą
-Nieco kruchy wygląd postaci
-Chór katedry w Cefalu, niektóre partie Capella Palatina i Martorany
2. Druga :
–późniejsza o 1 generację
-bardziej dramatyczny wyraz, postacie ścieśnione w zwartych grupach o zespołowym ruchu
–katedra w Monreale
Obie dają wierne świadectwo stylu Konstantynopola
Sceny biblijne z Capella Palatina i mozaiki transeptu w Cefalu – dzieła artystów zachodnich wykształconych przez bizantyńskich.
Mozaiki o tematyce świeckiej – Wilhelm I i II kazali ozdobić swój pałac w Palermo (Stanza Normanna) i mały zamek Zisa
-już nie tak bezpośredni związek z Bizancjum
-sceny polowań i zwierzęta
BIBLIO\
Stern, Sztuka świata, A. Chastel „Sztuka włoska” i oczywiście wikipedia;)
iskierka_1986