Jan Piotr Norblin.pdf

Jean-Pierre (Jan Piotr) Norblin de la Gourdaine

si ħ

Malarz,

grafik,

rysownik

epoki

rokoka.

Urodził

lipca

1745

roku

w Misy-Faut-Yonne w Szampanii, zmarł 23 lutego 1830 roku w Pary Ň u.

Pochodził z rodziny mieszcza ı skiej, a jego ojciec był wła Ļ cicielem posiadło Ļ ci

ziemskiej La Gourdaine. Nic wi ħ cej o pochodzeniu Norblina nie wiadomo. We wczesnej

młodo Ļ ci przebywał ju Ň w Pary Ň u. Z 1760 roku pochodz Ģ wykonane w stolicy Francji

pierwsze rysunki przyszłego malarza. W Pary Ň u Norblin zetkn Ģ ł si ħ ze sztuk Ģ nie Ň yj Ģ cego ju Ň

wówczas, ale ci Ģ gle popularnego, Antoine'a Watteau, symbolu belle époque . Od francuskiego

mistrza, którego dzieła miały niebawem znacznie straci ę na aktualno Ļ ci - za spraw Ģ krytyków

doby o Ļ wiecenia - przej Ģ ł model malarstwa rokokowego z jego schematem kompozycji i

kolorystyk Ģ . Drugim nauczycielem Norblina został Francesco Casanova (1727-1805),

Wenecjanin i brat słynnego awanturnika Giacomo. Casanova tworzył przede wszystkim sceny

batalistyczne, rodzajowe oraz pejza Ň e. Pod jego kierunkiem nauczył si ħ Norblin kreowa ę

sceny bitew z wieloma skomplikowanymi układami postaci. I w jego warsztacie namalował

"Utarczk ħ konnicy" z 1769 roku, opatrzon Ģ stosownym podpisem odwołuj Ģ cym si ħ do

włoskiego artysty.

Nauka u Casanovy nie trwała długo - ju Ň w tym samym 1769 roku francuski adept

malarstwa był notowany w Académie Royale de Peinture et de Sculpture - Królewskiej

Akademii Malarstwa i Rze Ņ by w Pary Ň u, a nast ħ pnie w Ecole Royale - Królewskiej Szkole,

do której nale Ň eli wył Ģ cznie protegowani króla, uzupełniaj Ģ cy swoj Ģ wiedz ħ nabyt Ģ w

bardziej dost ħ pnej uczelni. Przynale Ň no Ļę Norblina do drugiej z tych szkół Ļ wiadczy ę mo Ň e o

jego dobrze zapowiadaj Ģ cym si ħ talencie i docenieniu przez paryskich wykładowców sztuk.

Jean-Pierre

uczył

si ħ

Ecole

Royale

przez

dwa

lata,

1771

roku.

W latach 1771-74 odbył szereg podró Ň y artystycznych, które zadecydowały o jego

przyszłej karierze. Trafił m.in. do Londynu, o Ļ rodka malarstwa o rosn Ģ cym znaczeniu, gdzie

mógł zapozna ę si ħ z twórczo Ļ ci Ģ Thomasa Gainsborough, autora słynnego płótna "Niebieski

chłopiec" (1770). Norblin zapoznał si ħ w Anglii tak Ň e ze sztuk Ģ Williama Hogartha, zetkn Ģ ł

si ħ wreszcie z b ħ d Ģ cym w podró Ň y mał Ň e ı stwem ks. Adamem i Izabel Ģ Czartoryskimi.

Spotkanie to zaowocowało przej Ļ ciem malarza na słu Ň b ħ polskich ksi ĢŇĢ t, którzy w

podró Ň ach pozostawali a Ň do 1774 roku. Informacje o pobycie wraz z nimi Norblina

potwierdzaj Ģ stosowne rysunki wykonane przeze ı do Albumu Winnickiego, opatrzone datami

i nazwami miejscowo Ļ ci, w jakich stacjonowali: Spaa, Londres, Pary Ň .

W 1774 roku Jean-Pierre Norblin przyjechał wraz z Czartoryskimi do ich rezydencji w

Polsce, obejmuj Ģ c stanowisko malarza nadwornego oraz nauczyciela sztuki dzieci ksi ĢŇħ cych.

Dwa lata pó Ņ niej po Ļ lubił Polk ħ - Mari ħ Tokarsk Ģ , z któr Ģ miał kilkoro dzieci. W drugiej

połowie lat 70. XVIII wieku przebywał przewa Ň nie w pałacu Bł ħ kitnym w Warszawie lub w

nowo wybudowanej rezydencji w Pow Ģ zkach. Okres ten zaowocował zmian Ģ tematyki

obrazów malarza, który ch ħ tnie ilustrował polskie typy postaci, cz ħ sto nadaj Ģ c im nieco

komiczny charakter (zapewne pod wpływem Hogartha), np. w rysunkach "Opasły szlachcic" i

"Chudy szlachcic". Obrazował równie Ň sceny rodzajowe z ukazaniem polskiej specyfiki

("Zebranie chłopskie w karczmie", " ņ ydowscy muzykanci"), a tak Ň e rysunki z polskiej

historii, wykonane zapewne dla samego ks. Adama Czartoryskiego, znanego ze swoich

zainteresowa ı historycznych. W pierwszych latach obecno Ļ ci artysty w Polsce powstał

równie Ň szereg rysowanych i malowanych portretów, inspirowanych, jak s Ģ dz Ģ badacze,

sztuk Ģ Rembrandta van Rijn.

Norblin pozostawał na słu Ň bie u Czartoryskich praktycznie przez cały czas swojej

ponad trzydziestoletniej obecno Ļ ci w Polsce. W latach 1783-85 i 1789-90 cz ħ sto przebywał w

Arkadii koło Nieborowa, parku stworzonym przez Helen ħ z Prze Ņ dzieckich Radziwiłłow Ģ ,

prywatnie przyjaciółk ħ Izabeli Czartoryskiej. W okresie tym wykonał kilka rysunków

przedstawiaj Ģ cych znajduj Ģ ce si ħ w parku budowle, m.in. akwedukt, Ļ wi Ģ tyni ħ Diany, Pomnik

Czasu i grot ħ . Stworzył równie Ň plafon przedstawiaj Ģ cy Jutrzenk ħ umieszczony na stropie

Ļ wi Ģ tyni Diany.

Z lat 80. XVIII stulecia pochodzi wi ħ kszo Ļę rokokowych w duchu obrazów Norblina,

ukazuj Ģ cych zabawy magnaterii w parku na Pow Ģ zkach. Nale ŇĢ do nich płótna

przedstawiaj Ģ ce zabawy na lodzie, sceny towarzyskie pod pomnikiem lub nad jeziorem,

Ļ niadania, hu Ļ tawki, k Ģ piel kobiet w parku, czyli cały zestaw sposobów sp ħ dzania wolnego

czasu wymy Ļ lony przez ks. Izabel ħ Czartorysk Ģ . Obrazy z tego cyklu (np. "K Ģ piel w parku",

1785) silnie nawi Ģ zuj Ģ do twórczo Ļ ci Watteau, Fragonarda czy Patera, nie tylko ze wzgl ħ du

na podj ħ ty temat, ale tak Ň e z uwagi na kompozycj ħ i jasn Ģ rokokow Ģ kolorystyk ħ .

Nasilenie si ħ inicjatyw i walk w obronie ojczyzny od pocz Ģ tku lat 90. XVIII wieku

zmieniło na pewien czas tematyk ħ obrazów artysty, który tymczasowo przeniósł si ħ do

Warszawy. W jego twórczo Ļ ci pojawiły si ħ sceny rodzajowe dokumentuj Ģ ce Ň ycie miasta:

targi (np. "Targ na Pradze", ok. 1791), reklamy cyrku, incydenty. Z tego okresu pochodzi

kolejna seria rysunków przedstawiaj Ģ cych typy postaci ludzkich, głównie mieszczek,

wie Ļ niaków, sprzedawców rozmaitych towarów, dzieci i Ň ebraków.

Odr ħ bnie nale Ň y tu wymieni ę galeri ħ postaci reprezentuj Ģ cych polsk Ģ szlacht ħ na

sejmikach: karykaturalnie przedstawionych pijaków, krzykaczy i chudopachołków.

Zachowało si ħ równie Ň kilka rysunków ilustruj Ģ cych obrady sejmików w Bronicach, czy

wreszcie uchwalenie Konstytucji 3 maja 1791. Pozostaj Ģ c na słu Ň bie u Czartoryskich miał

Norblin okazj ħ zetkn Ģę si ħ z wybitnymi osobisto Ļ ciami polskiego o Ļ wiecenia, m.in. Hugo

Kołł Ģ tajem, Julianem Ursynem Niemcewiczem, marszałkiem Sejmu Wielkiego Stanisławem

Małachowskim, czy Ignacym Potockim - brali oni bowiem udział wraz z ks. Adamem

Czartoryskim w tajnych pracach nad projektami Konstytucji. Zainteresowanie artysty

sprawami wagi pa ı stwowej znalazło kontynuacj ħ w pó Ņ niejszych rysunkach, z 1794 roku,

przedstawiaj Ģ cych sceny z Insurekcji Ko Ļ ciuszkowskiej: walki powsta ı cze, wojsko polskie,

bitw ħ pod Maciejowicami, Ň ołnierzy. Z tego roku pochodzi równie Ň jeden z najbardziej

znanych jego obrazów: "Wieszanie zdrajców na Rynku Starego Miasta 9 maja 1794 roku".

W 1794 roku Pow Ģ zki zostały doszcz ħ tnie zniszczone, rok pó Ņ niej Polska straciła

niepodległo Ļę , a Warszawa przestała by ę ju Ň tak Ň yw Ģ stolic Ģ kulturalno-artystyczn Ģ . Norblin

przeprowadził si ħ do rezydencji Czartoryskich w Puławach, gdzie po jej odbudowie i

stworzeniu nowego wspaniałego ogrodu na wzór angielski przez Izabel ħ Czartorysk Ģ , znów

mógł

powróci ę

zarzuconych

tematów.

Rysunki

pejza Ň y

puławskich

s Ģ

jednak

nacechowane wi ħ kszym przekazem tre Ļ ciowym, ni Ň wcze Ļ niejsze, obrazuj Ģ ce Arkadi ħ lub

Pow Ģ zki i b ħ d Ģ ce jedynie wyrazem tendencji do "malowniczo Ļ ci". Dotycz Ģ tak Ň e spraw

Polski (np. rysunek "Dzieci ħ Ļ pi Ģ ce pod pomnikiem Przeszło Ļ ci") - po upadku pa ı stwa

Puławy były bowiem o Ļ rodkiem my Ļ li patriotycznej.

Norblin opu Ļ cił Polsk ħ ostatecznie w 1804 roku, cho ę wydaje si ħ , i Ň wcze Ļ niej

równie Ň wyje Ň d Ň ał na krótko do Francji. Z pocz Ģ tku osiadł wraz z Ň on Ģ , pasierbic Ģ Ann Ģ i

synem Sebastianem w miasteczku Provins. W 1807 roku był ju Ň notowany w Pary Ň u. O

wyje Ņ dzie do Francji zadecydowały zapewne wzgl ħ dy ekonomiczne, a tak Ň e bezpiecze ı stwo,

którego poziom znacznie podniósł si ħ w tym kraju po przej Ļ ciu rewolucji. W Pary Ň u Norblin

nie znalazł jednak wła Ļ ciwego docenienia i grupy zleceniodawców, a sztuka malarska w tym

mie Ļ cie znajdowała si ħ w innym momencie rozwoju, ni Ň w dalekiej Polsce, gdzie wychowany

jeszcze na Watteau artysta był jednym z najlepszych - tu został jednym z wielu tworz Ģ cych w

starej manierze. Dobitnie Ļ wiadcz Ģ o tym dwie serie rysunków tematycznie zwi Ģ zanych z

Polsk Ģ . Pierwsz Ģ z nich - seri ħ sejmikow Ģ , obejmuj Ģ c Ģ pi ħę dzieł, wykonał Norblin w 1808

roku. Drug Ģ natomiast tworzył od 1804 do 1817 roku i zawiera ona a Ň 81 plansz o wspólnym

tytule "Zbiór ubiorów polskich". W ostatnich latach twórczo Ļ ci francusko-polskiego malarza

powstawały tak Ň e autoportrety, z których najbardziej znany jest ten wykonany w 1812 roku.

Jean-Pierre Norblin zmarł 23 lutego 1830 roku w przeddzie ı wielkich wydarze ı

historycznych we Francji i w Polsce. Pozostawił po sobie nast ħ pców w dziedzinie sztuki:

Sebastiena, malarza w Pary Ň u oraz Aleksandra Jana Konstantego, br Ģ zownika w Warszawie,

zało Ň yciela warsztatu rzemie Ļ lniczego i polskiej gał ħ zi rodziny Norblinów, która w XIX i w

1. połowie XX wieku zarz Ģ dzała bardzo znanym zakładem wyrobów metalowych. Wreszcie,

nast ħ pcami Norblina zostali jego uczniowie malarscy: Aleksander Orłowski (1777-1832),

Michał Pło ı ski (1778-1812) oraz Jan Rustem (1762-1835).

Jean-Pierre Norblin, "K Ģ piel w parku", 1785 - detal., fot. Muzeum Narodowe w Warszawie

Wieszanie zdrajców, 1794, olej na płótnie, Muzeum Narodowe, Warszawa

Targ na Pradze. 1791. Obraz olejny na płótnie. W zbiorach Muzeum Narodowego w Poznaniu.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: