A.Klein P.Nowakowski - Chorągwie krzyżackie pod Grunwaldem.pdf - e-booki - raptorx1

ANDRZEJ KLEIN

PIOTR NOWAKOWSKI

1410

BANDERIA APUD GRUNWALD

CHORĄGWIE KRZYŻACKIE POD GRUNWALDEM

TEUTONIC BANNERS AT GRUNWALD

Andrzej Klein

Piotr Nowakowski

BANDERIA APUD GRUNWALD II

Chorągwie krzyżackie pod Grunwaldem

Teutonic Banners at Grunwald

Łódź 2000

Wszystkie prawa zastrzeżone, włącznie z prawem powielania

książki w całości lub częściach w jakiejkolwiek formie.

Ali rights reserved, including the right to reproduce

this book or portions thereof in any form.

Tłumaczenie łacińskich tekstów Jana Długosza według

Translation of the latin texts of Jan Długosz by

Jana Długosza Banderia Prutenorum, wyd. K. Górski, Warszawa 1958,

Jana Długosza Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 10 i 11, 1406-1412,

red. J. Garbacik, K. Pieradzka, tłum. J. Mrukówna, Warszawa 1982.

PRZEKŁAD NA JĘZYK ANGIELSKI / ENGLISH TRANSLATION

Nicholas Sekunda

OCR, korekta : TheGuru@wp.pl

REDAKCJA, PROJEKT OKŁADKI, OPRACOWANIE GRAFICZNE, PRZYGOTOWANIE DO DRUKU

REDACTION, COVER DESIGN, LAYOUT, PREPRESS

Piotr Fibakiewicz - Alexander s.c.

WYDAWCA / PUBLISHER

Alexander s.c.

skr. poczt. 10

90-987 Łódź-25, Poland

teł. +48 501 967 581

www.alexander.pdi.net

alexander@lodz.pdi.net

Wydanie I / Edition I

ISBN 83-912334-1-3

Printed in Poland

WSTĘP

INTRODUCTION

Oddajemy w ręce Czytelnika drugą część wy-

dawnictwa Banderia apud Grunwald. Prezentuje

ona chorągwie, pod którymi walczyły oddziały za-

konu krzyżackiego w największej bitwie w dzie-

jach polskiego, a chyba także europejskiego, śre-

dniowiecza - polsko-krzyżackim starciu pod

Grunwaldem, stoczonym 15 lipca 1410 roku.

Organizacja, której pełna nazwa brzmi: Zakon

Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Nie-

mieckiego w Jerozolimie, powstała w 1190 roku

na Ziemi Świętej, w okresie wojen krzyżowych.

Krucjaty te miały na celu odzyskanie Ziemi Świę-

tej z rąk pogan i przywrócenie tam panowania

chrześcijańskiego. Podczas oblężenia Akki krzy-

żowcy pochodzący z Bremy i Lubeki założyli szpi-

tal dla swoich współziomków, cierpiących wsku-

tek odniesionych w walkach ran czy rozmaitych

chorób. Rok później działalność bractwa została

formalnie usankcjonowana przez papieża Kle-

mensa III, a jej odrębność organizacyjną potwier-

dził Celestyn III w roku 1196.

Bractwo szpitalne zmieniło swój charakter

5 marca 1198 roku, kiedy zostało przekształcone

w zakon rycerski. Jego reguła, tak zwane Scacuty,

oparta została w znacznej mierze na regułach ist-

niejących już zakonów joannitów i templariuszy.

Pierwszym przywódcą zakonu - wielkim mi-

strzem - został Henryk Walpot.

Bujny rozkwit zakonu rozpoczął się, kiedy

w 1210 roku zwierzchnictwo nad nim objął Her-

man von Salza. W 1211 roku król węgierski An-

drzej II zwrócił się do zakonu z prośbą o pomoc

w walkach przeciw poganom - plemionom

Kumanów-Połowców - w Siedmiogrodzie. Pro-

śby wysłuchano i poganie zostali pokonani. Je-

dnak gdy goście próbowali wyłamać się spod

władzy królewskiej i zdobyte terytoria oddać

w lenno papieżowi, cierpliwość królewska się wy-

czerpała. W 1225 Andrzej II wypędził rycerzy-

zakonników ze swego państwa.

Wkrótce jednak przed zakonem otworzyły się

nowe możliwości. Północno-wschodnie ziemie

dzisiejszej Polski zamieszkiwały wówczas liczne

plemiona Prusów, którzy mimo wielu prób nawró-

cenia na wiarę chrześcijańską, nadal stawiali

opór, pozostając wierni pogańskim bożkom. Po-

nadto prowadzili ciągłe najazdy łupieżcze na gra-

niczące z ich terytoriami ziemie, w tym także pol-

skie. Próby zorganizowania w Królestwie Polskim

This publication is the second volume of a two-

part work Banderia apud Grunwald. This volume

shows reconstructions of the standards of the

Knights of the Teutonic Order. Under these stan-

dards the Teutonic Knights fought against Polish

forces in the greatest battle in the history of medi-

aeval Poland - indeed in arguably the greatest bat-

tle ever fought in mediacval Europę. Fought on 15

July 1410 it is known to Poles as the battle of

Grunwald, while Germans cali it the first battle of

Tannenberg. Outside these two countries practice

varies. In both volumes of this series we have given

the battle its Polish name.

The Teutonic Order, or, to give it its fuli name,

The Brothers of the Hospital of the Most Holy

Mary of the Germans in Jerusalem, was founded in

the Holy Land during the Crusades in the year

1190. The Crusades were fought in order to recov-

er these lands for Christendom. During the siege of

Acre a group of Crusaders from Bremen and

Liibeck founded a Hospital for their wounded or

sick compatriots. The following year the activities

of the brotherhood were given official sanction by

Pope Clement III, and in 1196 the existence of the

organization as an independently operating body

was given Papai confirmation.

The character of the brotherhood as an organ-

ization of Hospitallers was changed on 5 March

1198 when it was reconstituted as a Knightly Order

with Scatuces based in great measure on those of the

already existing orders of the Knights of Saint John

(Knights Hospitallers) and the Knights Templars.

The first leader, or Grand Master, of the Order

was Heinrich Walpot.

The newly established Order saw no significant

growth until 1210, when Herman von Salza took

over leadership of the Order and initiated a period of

remarkably dynamie expansion. In 1211 King

Andrew II of Hungary requested the help of the

Order in his struggle against the pagan tribes of the

Kumans and Polovtsians for control of Transylva-

nia. The Order agreed to this requcst and the cam-

paign achieved the king's aims. When, however, his

guests attempted to break away from his rule and set

up the lands won from the pagans as a Papai fiefdom,

the king's patience was rapidly exhausted. In 1225

Andrew II expelled the warrior-monks from his

Kingdom.

zakonu rycerskiego, który mógłby stawić czoła

pogańskim najeźdźcom, nie odniosły spodziewa-

nego skutku. Pojawiła sic więc myśl o sprowadze-

niu na pomoc krzyżaków (zwanych tak już wów-

czas, od czarnych krzyży noszonych przez braci-

rycerzy na białych płaszczach), którzy w owym

czasie zdolni byli do pokonania, a następnie

chrystianizacji plemion pruskich.

W 1228 polski książę Konrad Mazowiecki, do-

kumentem wystawionym w Bieczu, darował krzy-

żakom Ziemię Chełmińską, jako swego rodzaju

„bazę wypadową". Na mocy nadania teren ten

został całkowicie wyłączony spod panowania pol-

skiego, a członkowie zakonu sprawować mieli na

nim władzę równą książęcej. Mówi o tym doku-

ment wystawiony w 1230 roku. Istnieją jednak

podejrzenia, że jest to falsyfikat. Fakt nadania

Ziemi Chełmińskiej i wszystkich praw potwierdził

na początku 1230 roku papież Grzegorz IX. W ro-

ku 1234 - dzięki talentom dyplomatycznym Her-

mana von Salzy - krzyżacy uzyskali papieskie po-

zwolenie na stworzenie na podbitych terenach

nie tylko organizacji kościelnej, ale także zakon-

nego państwa.

Pierwsi przedstawiciele zakonu pod przywó-

dztwem Hermanna von Balk przybyli na Ziemię

Chełmińską w 1231 roku. Być może to wówczas,

w miejscu zwanym Vogelsang (Ptasi Śpiew), nie-

daleko Torunia, powstał pierwszy, dziś na poły

legendarny zamek krzyżacki.

Krzyżacy szybko zdobywali nowe terytoria.

Wznosili na nich - znane nam już ze źródeł pisa-

nych - zamki, ośrodki militarno-administracyjne

kształtującego się państwa zakonnego. Państwo

to rozrosło się wkrótce tak bardzo, iż konieczne

stało się przeniesienie tam stolicy zakonu. Stolica

pierwotnie (do 1291 roku) znajdowała się w Ak-

ce, a także - najprawdopodobniej bardzo krótko

- w Wenecji. W 1309 roku nową siedzibą władz

zakonu i rezydencją wielkiego mistrza stał się -

położony nad Nogatem - Malbork.

Państwo zakonne błyskawicznie rosło w siłę,

stając się potęgą militarną i gospodarczą i wkrótce

zaczęło zagrażać państwom ościennym. Dla osiąg-

nięcia tak znacznej potęgi niezbędna była spraw-

na i dobrze zorganizowana administracja i zaple-

cze militarne. Konieczność reorganizacji struktur

zakonnych, opartych o powstałe jeszcze w Ziemi

Świętej Statuty, stała się oczywista wkrótce po

przeniesieniu centrum zakonu do Malborka.

Na czele zakonu krzyżackiego stał zawsze

„Hochmeister" - wielki mistrz. Urząd ten sprawo-

wany był dożywotnio, a kandydata wybierała ka-

But new opportunities soon arose for the

Order. The north-eastern districts of present-day

Poland were occupied by the Prussians, a populous

tribe who, despite repeated attempts to bring them

into the Christian fold, remained stubbornly faith-

ful to their pagan gods. These Prussians continual-

ly raided the lands lying adjacent to their borders,

including Polish territory, in search of plunder.

Previous attempts to establish a knightly order

within the Polish Kingdom which might contain

these pagan raiders had been unsuccesful. But fol-

lowing their recent successes in Transylvania the

idea now arose of calling for the assistance of the

Knights of the Teutonic Order (who were already

known in Polish as the Knights of the Cross on

account of the black crosses they bore on their

white cloaks) as an organization which might be

militarily capable of finally conquering and then

Christianizing the Prussian tribes.

In 1228, in a document drawn up at Biecz, the

Polish Duke Konrad of Mazovia made over the

Chełmno District (Kulmerland) to the Knights as

an expeditionary base. On the strength of this

agreement the donated lands became completely

alienated from Polish suzerainty, and the officers

of the Order had powers equivalent to those of

a Duke. This is mentioned in a document drawn up

in 1230, the authcnticity of which is in some doubt.

The donation of the Chełmno District and of all

rights was confirmed by Pope Gregory IX at the

beginning of 1230. In 1234, thanks to the diplo-

matic talents of Herman von Salza, the Knights of

the Order received Papai permission to form not

only a clerical organization but also a secular state

throughout the conquered territories.

The first representatives of the Order arrived in

the Chełmno District in 1231 under the command

of Hermann von Balk. It was perhaps at this time

that the first of the castles of the Order was built,

at a place called Vogelsang (Birdsong) not far from

Toruń on the site of a later legendary castle.

The Knights soon conquered new territories,

and, as we know from the literary sources, con-

structed castles upon them, which became the mili-

tary and administrative centres which made up the

state of the Order. This state grew so quickly that

before long it became necessary to move the seat of

the order to the newly conquered lands. This had

previously been located at Acre until 1291, when it

was probably transferred briefly to Venice. However

as early as 1309 the seat of government and the resi-

dence of the Grand Master was transferred to

A.Klein P.Nowakowski - Chorągwie krzyżackie pod Grunwaldem.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: