nabywanie i doskonalenie umiejętnoci ruchowych zachodzi w uporzšdkowany sposób. teoria Conollye'go, sugerujšca nabywanie najpierw umiejętnoci częciowych (podsprawnoci) ktore póniej wbudowywane sš w bardziej ogólny program ruchowy, stanowišcy zestaw tych podsprawnoci. ruchy proste wbudowywane sš w ruchy bardziej zlożone nabywanie umiejetnosci wymagaja najpierw wyeliminowania bledow, czyli ich doskonalenia, czemu sluza wielokrotnie powtarzane proby. dalsze powtarzanie sluzy juz do utrwalenia i podtrzymania sprawnosci wykonywania danej sprawnosci ruchowej. nie wszystkie czynnosci wymagaja takiego nieustannego treningu. wiele z nich jest wbudowane w czynnosci dnia codziennego i w ten sposob sa wykorzystywane i podswiadomie podtrzymywane pod wzgledem metodycznym rozroznia sie dwa podstawowe sposoby nauczania ruchu w calosci od poczatku(metoda syntetyczna) albo tez dzielenia podzial metod ze wzgledu na sposob realizacji zadan -zadania problemowe (np. doskonalenie wlasnej sprawnosci czy wydolnosci w ramach zajec rekreacyjnych, wymagaja zastosowania metod tworczych-kreatywnych. oparte sa one na dazeniu do zdobycia pewnej wiedzy poznawania rzeczywistosci i poszukiwania sposobu rozwiazania problemu) druga grupe tworcza stanowia metody USAMODZIELNIAJĽCE (proaktywne), w ktorych chodzi o zwiekszenie efektywnosci ksztalcenia ruchowego poprzez zaktywizowanie cwiczacych - motywacja do cwiczen -zadania ruchowe i przewidywane efekty powinny byc zgodne z potrzebami i oczekiwaniami cwiczacego -atrakcyjne cwiczenia -dostosowanie do potrzeb i mozliwosci w metodach tych cwiczacy nie ma pelnej swobody dzialania gdyz zadania ruchowe sa czesciowo okreslone przez prowadzacego cwiczenia (nauczyciela, fizjoterapeute) w grupie tej znajduja sie metody zabawowe, bezposredniej celowosci ruchu i programowego usprawniania sie metody REPRODUKTYWNE (odtwórcze) w ktorych zadania sa scisle okreslone- wielokrotne powtarzanie przez cwiczacego pokazanego mu lub opisanego ruchu w rehabilitacji wykorzystywane sa glownie metody reproduktywne. ze wzgledu na ograniczenie mozliwosci usprawnianych osob oraz potrzeba sterowania kompensacja celu unikniecia negatywnych skutkow kompensacji samoistnej. dopiero pozniej wprowadza sie metody proaktywne, metody kreatywne wprowadza sie na poziomie adaptacji, kiedy osoby niepelnosprawne szukaja mozliwosci poprawy swych mozliwosci ruchowych aby lepiej radzic sobie z czynnosciami dnia codziennego podtawowymi ogniwami procesu ksztalcenia ruchowego jest: -diagnoza (polega na okresleniu tego co dana osoba potrafi w porownaniu z tym co powinna potrafic, w trakcie diagnozy ustalamy przyczyny danego stanu rzeczy i przeszkody ktore uniemozliwiaja osiagniecie danych umiejetnosci ruchowych i moga utrudniac nabywanie tych umiejetnosci(diagnoza daje nam mozliwosc oceny tego co chcemy osiagnac)) -prognoza (okrelismy mozliwe do osiagniecia rezultaty, podstawš prognozy jest znajomosc przebiegu i rozwoju okreslonych dysfunkcji, zwiazanych z nimi mozliwosci regenerayjnych, kompensacyjnych i adaptacyjnych) -ordynacja (dobor najwlasciwszych srodkow dzieki ktorym mozemy osiagnac zalozone efekty, rezultaty ksztalcenia ruchowego stosujac okreslone srodki wychowania trzeba wziac pod uwaga osobnicze cechy pacjenta, mozliwosci wykonania przez niego procedur, zalezy rowniez od zaplecza sprzetowego) -realizacja (stosowanie odpowiednich srodkow zgodnie z przyjetym planem, zalezy od doswiadczenia fizjoterapeuty i od stopnia wspolpracy miedzy fizjoterapeuta a pacjentem) -kontrola uzyskanych wynikow (powtarzane co jakis czas badania, pomiary i testy te same ktore byly wykonywane na poczatku przy diagnostyce, na podstawie tych kontroli mozemy stwierdzic czy zalozone przez nas cele zostaly przez nas uzyskane) ZADANIA fizjoterapeuty w procesie usprawniania -ustalenie rodzaju i stopnia dysfunkcji -okreslenie blizszego i dalszego celu usprawniania -dobor form, srodkow, metod usprawniania oraz przeprowadzenie odpowiednich cwiczen -okresowe kontrole stanu usprawnianego -modyfikowanie na podstawie rezultatu wspomnianej kontroli blizszego i dalszego celu usprawniania -zmiane form, metod i srodkow -prowadzenie odpowiedniej dokumentacji ZASADY stanowia swego rodzaju regulator postepowania osoby zajmujacej sie edukacja i reedukacja ruchowa w procesie rehabilitacji 1-zasada nieszkodzenia: oznacza koniecznosci unikania cwiczen, ktore u danej osoby moga spowodowac niekorzystne skutki. wiaze sie to ze znajomoscia przeciwwskazan do stosowania pewnych zabiegow a takze z poprawnym wykonywaniem cwiczen (unikanie zbednych przeciazen, cwiczen w nieprawidlowych pozycjach) 2-zasada wczesnosci dotyczy z jednej strony kontrolowania przebiegu rozwoju, a z drugiej mozliwie jak najwczesniej ingerencji w razie stwierdzenia jakiej nieprawidlowosci lub stanu zwiazanego z urazem lub choroba 3-zasada kompleksowosci zaklada koniecznosc wszechstronnego oddzialywania. chodzi tu o czlowieka jako calosc a nie tylko odcinek ciala, ale takze o oddzialywanie na sfere psychiczna (motywacja, wychowanie oraz o laczenie roznych sposobow oddzialywania. to ostanie jest szczegolnie istotne w rehabilitacji, gdyz czesto niezbedne jest laczenie dzialan z fizykoterapii, cw. leczniczych, przedmiotow ortopedycznych) 4-zasada systematycznosci, zwana tez zasadš ciaglosci- w procesie ksztalcenia wazna jest duza ilosc powtórzen danej czynnosci oraz nadbudowywanie jednej sprawnosci na poprzednia, przerwy powoduja swego rodzaju wyjscie z wprawy. przerwy w usprawnianiu powoduja tez uruchomienie niekorzystnych mechanizmow samoitnej kompensacji, stad negatywne skutki tych przerw sa nieraz trudne do przewidzenia 5-zasada podmiotowego traktowania osoby usprawnianej - pacjent musi w sposob swiadomy i aktywny uczestniczyc w procesie usprawniania 6-zasada dostepnosci(przystepnosci) zwana tez zasada stopniowania trudnosci okresla koniecznosc dostosowania caloksztaltu postepowania do mozliwosci cwiczacej osoby. punktem wyjscia jest zawsze aktualny poziom rozwoju motorycznego, sprawnosci i wydolnosci danej osoby. w miare postepu (efektow), cwiczenia musza byc stopniowo utrudniane bo inaczej nie maja juz wartosci dla dalszego usprawniania. odwrotnie jesli cw sa zbyt trudne, czy zbyt intensywne, to powoduja zniechecenie cwiczacego i prowadza zwykle do powstawania i utrwalenia sie nieprawidlowych, czesto niefunkcjonalnych wzorcow ruchowych 7-zasada pogladowosci oznacza przede wszystkim dzialania zmierzajace do wyrobienia odpowiednich wyobrazen ruchowych. podstawa jest pokaz cwiczenia i chec nasladowania, ale wykorzystuje sie rowniez pewne pomoce techniczne- od luster po biofeedback 8-zasada kolektywnosci oznacza koniecznosc przeprowadzenia cwiczen zbiorowych w przypadkach kiedy jest to mozliwe -indywidualne podejscie do kazdego cwiczacego- w kontekscie jego potrzeb, mozliwosci, czynionych postepow -ksztaltuja pozytywne postawy(mobilizacja do dalszego wysilku w ramach wpolzawodnictwa, chec niesienia pomocy innym, akceptacja roznych czlonkow grupy) 9-zasada indywidualizacji ruch nie jest postrzegany wylacznie mechanicznie. zdolnosc do wykonywania danej czynnosci jest zalezna od wewnetrznych wlasciwosci organizmu, ktore ja warunkuja, natiomiast jej wykonanie(efekt) jest ich zewnetrznym przejawem okreslone predyspozycje zwiazane sa z czynnikami biologicznymi (budowa i funkcja organizmu) oraz psychospolecznymi (zachowania i potrzeby ruchowe) wazne sa zatem UMIEJETNOSCI RUCHOWE -zdolnosci energetyczne (kondycyjne) zaliczamy maksymalna sile i wytrzymalosc aerobowa (tlenowa) sila to maksymalne momenty sil rozwijane przez kurczace sie miesnie. przekroj miesnia, liczba aktywizowanych jednostek motorycznych i sprawnosc mechanizmow uwalniania energii, mozna ksztaltowac przez odpowiednie cwiczenia wytrzymalosc zalezy od funkcjonowania ukladu oddechowego czyli od sprawnej wymiany gazowej i krazenia, a wsrod predyspozycji od maksymalnego pochlaniania tlenu i tolerancji na zakwaszanie -zdolnosci kompleksowe (gr zdolnosci szybkosciowych) zaleza one od szybkosci kurczenia sie miesni i od beztlenowych zrodel energii sprawnosc uwalniania energii i potrzebna do tego koordynacja nerwowo-miesniowa moga byc ksztaltowane za pomoca cwiczen zwinnosc, dotyczaca harmonijnych ruchow dokladnych wykonywanyh w okreslonym czasie -zdolnosci koordynacyjne dotycza mozliwosci wykonywania precyzyjnych ruchow w zmieniajacych sie warunkach w trakcie wykonywania danego aktu ruchowego (zmiany kierunku ruchu, plaszczyzn, osi) w jakich ruch sie odbywa. w roznych momentach zmienia sie charakter pracy wielu roznych miesni bioracych udzial w ruchu u podloza koordynacji lezy wlasciwa regulacja (sterowanie) czynnosci tych miesni oparta na doplywie informacji z roznych receptorow, glownie czucia glebokiego i wzroku cynnosciowym podlozem koordynacji jest wlasciwe funkcjonowanie systemu nerwowego- wlasciwego odbioru informacji i ich interpretacji oraz zwiazana z tym zdolnosc tworzenia programow ruchowych zwinnosc-wyczucie przestrzeni i czasu zrecznosc(w wykonywaniu zdolnosci manualnych) zdolnosc róznicowania kinestetycznego - od niej zalezy wyczucie ukladu ciala i dzialajacych czynnikow zewnetrznych umozliwiajacych wlasciwe dozowanie impulsow sterujacych i zapewniajace optymalny przebieg czynnosci ruchowej wazny jest wlasciwy odbior, ocena i przetwarzanie informacji o kštowych ustawieniach w stawach, wielkosci nacisku na pewne partie aparatu ruchu, o stanie napiecia i zaangazowania miesni. parametry te sa postrzegane w czasie i przestrzeni w trakcie wykonywania danej czynnosci -zdolnosc poczucia rownowagi dotyczy z...
drahman