LEKSYKOLOGIA I LEKSYKOGRAFIA
Leksykografia (słowo, piszę) zajmuje się oprac. Słowników konwencjami (konwencja – sposób, norma), które są wynikiem umowy społecznej. Sytuuje się ją w lingwistyce stosowanej, w dziale językoznastwa. Metaleksykografia zajmuje się teorią i metodą leksykograii. Opis leksykograficzny jest „ukoronowaniem” leksykografii.
Żmigrodzki użył dwóch pojęć dot. Budowy słownika :
1. makrostruktura - układ artykułów hasłowych
2. mikrostruktura - zasady opisu
Leksykologia jest nauką o słownictwie, bada znaczenie wyrazów i ich uzycie. Zajmuje się też kwalifikatorami, pragmatyką, podziałem frekwencją.
Żmigrodzki wyodrębnia dwa odcienie tego słowa :
1. czynność, lub sztukę układania słowników
2. ogół dostępnych składników danego języka
Słownik językowy a encyklopedia. Słownik językowy to zbiór wyrazów ułozonych i oprac. wg. Pewnej zasady i najbardziej objaśnionych pod względem znaczeniowym, ilustrowanych przykładami. Zawiera znaczenia językowe, niespecjalistyczne, a przedmiotem opisu jest język naturalny. Encyklopedia natomiast jest także zbiorem wyrazów (...) różni się jednak tym, że podaje informacje o desygnacie.
Typologia słowników
I. ze wzgędu na język opisu
1. jednojęzykowe
2. przekładowe
- jednojęzyczne
- wielojęzyczne
II. ze wzgędu na układ artykułów hasłowych
1. alfabetyczne
- atergo
- afronte
2. niealfabetyczne
- gniazdowe
- pojęciowe
III. ze wzgędu na zawartość
1. ogólne in. ogólno - definicyjne
2. specjalistyczne
- frazeologiczne
- etymologiczne
- fleksyjne
- składniowe
- historyczne
- słownik wyrazów obcych
- poprawnościowe
· zapisu – ortograficzne
· sprawności dźwiękowej – ortofoniczne
· poprawnej polszczyzny – ortoepiczne
- auto -, homo -, synonimów
- gwarowe
- odmian językowych
- rymów
- frekwencyjne
- skrótów
- onomastyczne (nazwy własne)
IV. ze wzgędu na przeznaczenie słownika
1. popularne – skierowane są do odbiorcy o przeciętnej kompetencji językowej
2. naukowe – skierowane są do odniorców zajmujących się profesjonalnie daną dziedziną
V. ze wzgędu na adresata
1. dla rodowitych uzytkowników
2. dla uczących się języka obcego
VI. ze wzgędu na podejście do materiału językowego
1. opisowe (deskryptywne) – charakterystyka jednostki językowej pod względem uzywalności
2. normatywne (preskryptywne) – rejestracja słowa zgodnie z normą językową
VII. ze wzgędu na zakres czasowy
1. synchroniczne
2. diachroniczne
VIII. ze wzgędu na formę utrwalenia słownika
1. tradycyjne
2. online, offline
3. multimedialne
Sekwencja czynności przy opracowaniu słownika
1. zebranie materiału
2. ustanowienie korpusu tekstu
3. upewnienie się że korpus jest reprezentatywny
4. ustalenie siatki haseł
5. ustalenie zbioru haseł
6. zasady opisu
7. budowa pojedynczego hasła
- informacja gramatyczna
- kwalifikatorami
- definicja w łapkach
- znaczenia pochodne
Fiszka – kartka z jednym hasłem
Ekscerpcja – wypisywanie cytatów i przykładów
Leksem – słowoforma
Wyraz tekstowy – reprezentacja leksemu
Lematyzacja – sprowadzenie słowoformy do formy podstawowej
Konkorelacje – zestawienia cytatów
Kwalifikatory
niosą ze sobą informację pragmatyczną
1. terminologiczne (specjalistyczne)
biol.
chem.
fiz.
mat.
2. społecno – środowiskowe (słownictwo nieoficjalne, grupy społecznej)
dzien.
stud.
ucz.
przest.
biur.
urz.
3. geograficzne (związane z terytorialnym podziałem)
a. gwarowe
b. regionalne
c. dialektalne
d. środowiskowe
4. chronologiczne (charakteryzują słownictwo ze względu na zakres uzywania)
a. dawne (150 – 200 lat)
b. przestarzałe
c. archaizmy
5. ekspresywne (nacechowane emocjonalnie, nienaturalne, stosunek do desygnatu)
6. frekwencyjne (badają częstotliwość)
7. wg. Żmigrodzkiego : religii, mitologii, sportu (można je włączyć do społecno - środowiskowych)
Skróty
SJPD
Słownik Języka Polskiego Doroszewskiego
10 tomów
+ 11 tom
1958 - 1969
125 tys. haseł
MSJP
Mały Słownik Języka Polskiego
1 tom
1968
35 tys. haseł
SJPSZ
Słownik Języka Polskiego Szymczaka
3 tomy
1978 - 1981
80 tys. haseł
SJPDun
Słownik Języka Polskiego Dunaja
Warszawa
1996
62 tys. haseł
PSWP
Praktyczny Słownik Współczesnej Polszczyzny pod red. Zgółkowej
50 tomów
1994
150 tys. haseł
ISJP
Inny Słownik Języka Polskiego (M. Bańko)
2 tomy
karolina1670