20060511-wczesna.pdf

www.nadzwyczajne-dzieci.org.pl

WYKORZYSTANIE “NEURO-RE-EDUKACJI” WE WCZESNEJ

INTERWENCJI I DIAGNOSTYCE DZIECI

Z PROBLEMAMI W ROZWOJU

Wstęp:

Wieloletnie doświadczenia i obserwacja pracy Glenn’a Domana, jako jego osobisty

tłumacz, dały mi okazję wysłuchania wszystkich prezentowanych wykładów do 1998r.

Ilość godzin spędzonych w klinice przy zadawaniu programów ponad 60-ciu dzieciom z

Polski (wspomnę, że niektóre odbyły ponad 10 wizyt) powieliło moją informację o metodzie

Domana w sposób praktyczny. Przekładanie tego czego się nauczyłam na polski grunt

rozpoczęłam w 1991r., kiedy na zaproszenie prof. Wyższej Szkoły Pedagogicznej w

Zielonej Górze (obecnie Uniwersytet Zielonogórski) miałam okazję przedstawić wykład na

temat tej metody. Wraz z biegiem czasu, jak i potrzebą niesienia pomocy rodzicom, którzy

o nią prosili, zaczęłam edukować się w innych podejściach do pracy z dzieckiem, które

pasowały do założeń Metody Doman’a. Trudno byłoby powiedzieć, że pracuję wyłącznie

Metodą Domana, dlatego powstała potrzeba nazwania tego co robię Neuro-Re-Edukacją.

N-R-E rozumiem jako ponowne podejście do uczenia o rozwoju neurologicznym. Tak jak

pochodzenie słów “rewalidacja” czy “rehabilitacja” mają na celu coś osiągnąć tak też

“neuro-re-edukacja” ma na celu zmienić myślenie o rozwoju neurologicznym.

Celem N-R-E jest łączenie dziedzin, które w swoich założeniach i działaniu,

wpływają na jak najwięcej sfer rozwoju człowieka. Sfery rozwoju to: intelektualna,

fizjologiczna, fizyczna i społeczna.

Sferę intelektualną we wczesnym etapie rozumie się jako sensoryczną, ponieważ

przez ścieżki sensoryczne dowiadujemy się o świecie nas otaczającym, tym też rozwijamy

swoją inteligencję. Wzrok, słuch, dotyk, smak, węch należą do tej sfery.

Sfera fizjologiczna zajmuje się fizycznym wzrostem dziecka jak też ogólnym stanem

zdrowia. Pod tą sferę podlegają między innymi: padaczka, oddech, wypróżnianie, choroby

i żywność.

Sfera fizyczna obejmuje cały rozwój motoryczny. W tej sferze mieści się umiejętność

mowy oraz sprawność manualna.

Wstępna praca N-R-E opierała się wyłącznie o Profil Rozwoju Człowieka

sporządzony przez pracowników IAHP, głównie Glenn’a Doman’a ponad 50 lat temu. Profil

i jego zrozumienie jest kluczowym do dnia obecnego, lecz używane do ewaluacji są

oprócz niego dodatkowe ankiety ujmujące historię dziecka, od poczęcia do dnia obecnego,

jak i ewaluacje np. z dziedziny zajmującej się kręgosłupem - chiropraktyka. Profil ten

sporządzony został na podstawie wieloletnich obserwacji rozwoju dzieci na całym świecie

przez kadrę Institutes for the Achievement of Human Potential (IAHP) w dobrym

tłumaczeniu: Instytuty Osiągania Ludzkiego Potencjału. Profil ten ma wielorakie

zastosowanie w przeprowadzeniu ewaluacji, obserwacji, obliczenia rozwoju dziecka w

porównaniu do samego siebie jak i w porównaniu do rówieśników. od początku pracy z

nim, czymś co w swoim najprawdziwszym wydaniu można by nazwać: Programem

Organizacji Neurologicznej. Służy on do obliczenia wieku neurologicznego w

poszczególnych sferach, jak i ogólnego podsumowania tego wieku. Doman uczy nas, że

celem profilu nie jest przewidywanie ani stawianie prognoz rozwoju danego dziecka.

Różni się od innych sposobów diagnozowania tym, że końcową diagnozą są słowa bliższe

prawdy, a mianowicie, podam jako przykład: “obustronne, umiarkowane, rozproszone

skaleczenie śródmózgowia z przeważającym skaleczeniem z sferze ruchowej”.

W niniejszym opracowaniu operuję terminologią pozornie ogólną, wstępnie nie

wiele może znaczącą dla czytelnika. Robię to w celu ujęcia jak największej ilości

istniejących “etykietek” używanych w diagnozowaniu dzieci z problemami w rozwoju .

Metoda Domana, z której wywodzą się słowa, skaleczenie neurologiczne, dezorganizacja

neurologiczna lub dysfunkcja są używane celowo aby ominąć diagnostycznego

nazewnictwa jak: upośledzone, nienormalne, specjalne, ADD, ADHD, Asperger,

Autystyczne, MPD, spastyczne, z atetozą itd. Nawet dziecko z Zespołem Down’a opisane

by było słowami: korowe skaleczenie. To może zdziwić wielu specjalistów, którym

proponuję zapoznanie się z podaną niżej literaturą. Nie znaczy to, że Doman nie uznaje

faktu, iż dzieci z owym czy innym zespołem nie mają problemu genetycznego czy też

chromosomowego, znaczy to tylko, że one także oprócz nich mają dezorganizację

neurologiczną, tym też są skaleczone. Słowo skaleczone wywołało w owym czasie wielkie

kontrowersje w świecie medycznym, ponieważ nie były wtedy dostępne techniki, które

mogłyby potwierdzić tan fakt. Doman twierdził, że jeśli “funkcja określa strukturę” to brak

tej funkcji określać może brak prawidłowej struktury, tym też oznaczać skaleczenie. Użycie

słowa “skaleczenie” niosło w sobie propozycję “gojenia się”. Od początkowych założeń

Doman’a świat nauki nauczył się wiele. Doman’a stwierdzenia, że mózg rozwija się za

pomocą stymulacji, jest dzisiaj znanym faktem “plastyczności” mózgu.

Za główne hasła metody Domana uważam: “funkcja określa strukturę”, “mózg

rozwija się za pomocą stymulacji”, “stymulacja musi być stosowana w odpowiedniej

częstotliwości, intensywności i czasie trwania”, “czas jest największym wrogiem dziecka z

neurologiczną dysfunkcją”, “ontogenetyka odzwierciedla filogenetykę”, “chaos wewnątrz -

chaos na zewnątrz”, jak i kilka innych, które mogły mi umknąć, lecz można znaleźć je w

jego książce.

Nie dopowiedzenie przez Doman’a, że struktura także określa funkcję ma swoje

wytłumaczenie, które poruszam w innym referacie. Jest to jedna z przyczyn mojego

zainteresowania terapią krzyżowo-czaszkową jak i chiropraktyką. Nie wystarczająco

wnikliwą uwagą na żywność, jak i ignorowanie potencjalnych szkód spowodowanych przez

szczepienia, przynajmniej w latach kiedy moje kontakty z IAHP były bliskie, skierowały

mnie do dziedzin takich jak makrobiotyka, oczyszczanie organizmu oraz informacji o

zakazanej żywności dla dzieci autystycznych i nie tylko.

Mając tak intymny kontakt z rodzicami, których dzieci miały skaleczenia

neurologiczne, nie potrafiłam ignorować pewnej informacji, którą mi zgłaszali, a która nie

zawsze była przyjaźnie odbierana przez pracowników IAHP, czasami wręcz groziła

wyrzuceniem z programu. Następnym kluczowym czynnikiem wpływającym na

przeniesienie informacji o tej metodzie na grunt polski, była ilość pracy jaką wymagały

Instytuty. Pragnę podkreślić, że ich punkt widzenia jest uzasadniony - pozostawiam go

jednak na inny czas.

Najwcześniejsza interwencja to profilaktyka:

Kiedy spotykam się w swojej pracy z dzieckiem potrzebującym rehabilitacji,

przychodzi mi na myśl jedno i to samo zdanie: “Najwcześniejsza interwencja to

profilaktyka.” Wielu rodziców mogłoby w tym momencie przeżyć poczucie spóźnienia się a

nawet i poczucia winy. Nie to jest celem tych słów.

Na ile profilaktyka, pozornie, wydaje się czymś w czasie przeszłym, jeśli chodzi o

dzieci tu omawiane – jest to ponowne złudzenie. Temu co się stało nie można zapobiec.

Profilaktykę widzę w czasie “przyszłym” u dzieci z którymi pracuję.

Wyobraźmy sobie, że odpowiednio poinformowany rodzic mógłby mieć wpływ na

przyszłość dziecka przez zrozumienie:

- Profilu Rozwoju Człowieka,

- hierarchii rozwoju neurologicznego,

-wszystkich wyżej wymienionych haseł Doman’a,

-powiązania rozwoju fizycznego, intelektualnego i fizjologicznego,

-rolę żywności w rozwoju fizycznym, intelektualnym i fizjologicznym,

-korzyści związanych z przebywaniem na brzuszku przez dziecko niechodzące i

nieraczkujące,

-tworzenie środowisk sprzyjających do globalnego rozwoju dziecka,

-biernych programów organizacji neurologicznej,

-aktywnych programów organizacji neurologicznej,

-niebezpieczeństw jakie niosą za sobą:

a. nieprawidłowe siedzenie np. między kolanami,

b. czas spędzony w pozycji siedzącej przez dziecko nie potrafiące

chodzić,

c. nieprawidłowe żywienie i rolę jaką ono odgrywa w “epilepsji”,

d. pionizacja w nieodpowiednim czasie rozwoju ruchu,

e. zwichnięcia dwóch górnych kręgów szyjnych,

f. szczepienia,

g. przyrządy uzależniające a przyczyniające się do

usamodzielnienienia,

Powyższa próba, wzbudzenia zainteresowania, nie wymienia oczywiście wszystkich

tematów jakie porusza N-R-E.

Banalny przykład:

Przyjmijmy, że rozumiemy, iż oddech odgrywa dużą rolę, a może i najważniejszą w

naszym życiu, i że to właśnie od oddechu jest uzależnione dotlenienie. Dotlenienie

promuje wszystkie nasze funkcje, od prostszych do najważniejszych. Jeżeli dziecko nie

potrafi się poruszać w wyniku MPD, lub porusza się stanowczo za mało, to nie będzie ono

optymalnie dotlenione. Taka sytuacja spowoduje, że będzie ono w chronicznym

niedotlenieniu, które może będzie się ujawniało zimnymi kończynami, tzn. złym krążeniem,

słabą przemianą materii, a nawet zezowaniem, nie wspominając o atakach padaczki. Jego

praktycznie nieruchome ciało, w świecie przeciętnego życia, zastaniemy przeważnie w

wózku lub krześle. Jeśli dziecko nie potrafi chodzić jest przeważnie sadzane. Siedzenie,

upraszczając, nie promuje ruchu, raczej jemu zapobiega. Siedzenie dzieci z problemami

motorycznymi w wózkach przez lata, przyczynia się do nieprawidłowego rozwoju układu

kostnego. Tzn. jeśli rozumiemy, że funkcja określa strukturę, siedzenie ma niesprzyjające

oddziaływanie grawitacji na biodra, które w wyniku braku ruchu na przestrzeni lat, nie

wykształciły się, tym też są często “zwichnięte” lub mają “dysplazję”. Siedzenie wpływa

ujemnie na trawienie i wypróżnianie. Jeśli ktoś wątpi, proszę przesiedzieć kilka dni.

Siedzenie u takiego dziecka może skończyć się zwyrodnieniami kręgosłupa,

zmniejszeniem potencjału oddechowego, pozbawieniem dziecka ruchu. Jak więc ma

ruszać się dziecko, które nie posiada tej umiejętności? Jest ono ruszane podczas terapii, a

na resztę swojego dnia jest ono jednak umieszczane w środowisku, które tego ruchu nie

promuje, wręcz niszczy na przykład wózek.

Banalizując dalej. Dziecko, które nie przebywa na podłodze lub pochylni ma

mniejszą szansę na rozwinięcie ruchu. Dziecko, które nie ma informacji o ruchu musi je

otrzymać poprzez ścieżki sensoryczne w sposób bierny, aby miało szanse na stronie

motorycznej. (Tu odnoszę się do zrozumienia Profilu Rozwoju Człowieka, który jest

podzielony na funkcję sensoryczną i motoryczną). Oczywiście siedzenie będzie także

pogłębiało nie tylko skrzywienie kręgosłupa, lardozę, kifozę, jak i inne tego wersje, ale

będzie także pogłębiało dysplazję panewek. Ciężar ciała dziecka, i to czasami ciężkiego w

wyniku braku ruchu, obciąża biodra i panewki ciśnieniem odśrodkowym w stosunku do

kręgosłupa, tym też wiele rodziców zgłasza w późniejszych latach potrzebę operacji w

wyniku bólu. To wszystko jest nie do końca rozwiniętym łańcuszkiem wzajemnych

oddziaływań w fizyce. Jest to naprawdę wręcz banalne. Nasuwa się pytanie. Jeżeli to jest

tak banalne i proste to dlaczego świat nie zachowuje się jakby to rozumiał? Tak twierdził

Doman i nadal tak jest. Większość informacji na profilu jest niezmiernie prosta, lecz

dopiero wówczas kiedy jest wypowiedziana. Proste lecz ewidentnie nie zrozumiane,

ponieważ żałujemy kłaść dzieci na podłogę, a nie żałujemy je sadzać, wiedząc, jak to

szkodzi. Jak inaczej można rozumieć brak korzystania z podłogi, czystej, ciepłej, gładkiej,

powierzchni w rehabilitacji, w domach i społeczeństwie dzieci z MPD? Dlaczego wszystkie

dzieci mało ruchome, lub w ogóle nieruchome spędzają tyle godzin swojego życia w

szkołach na wózkach? Nic w leżeniu na podłodze nie jest przecież wstydem. Wstyd wręcz

na nią nie kłaść! Wstyd nie umieć się przystosować do ich potrzeb. Każdy kto to zrozumie,

nie poczuje się obrażonym, a od tej chwili będzie w każdej wolnej chwili umieszczał

dziecko nie chodzące w środowisku sprzyjającym rozwojowi, a mianowicie na

odpowiednio przygotowanej podłodze.

Każda interwencja która mogłaby zapobiec wyżej opisanym szkodom będzie

interwencją wcześniejszą, od tej która będzie zastosowana w późniejszym czasie.

Bywa tez tak:

Często to dziecko, które jest najmniej skaleczone neurologicznie będzie najbardziej

poszkodowane, ponieważ jego rozwój potrafi zwodzić specjalistów do chwili bardziej

ewidentnego pogłębienia się jego stanu. Niezliczona ilość matek zgłaszała mi ten fakt.

“Kazano mi czekać i obserwować”. Więc często matki czekają i obserwują jak pogarsza

się stan ich dziecka.

Tylko dlatego, że jakieś dziecko wyszło losowo z opóźnionego rozwoju i może

przez losowo lepsze środowisko, które promowało rozwój, (na przykład dom wielodzietny,

gdzie każdy musi walczyć o siebie, w którym nie ma dosyć kojców, ani chodzików), może

to właśnie ono stworzyło niechcący sytuację, w której okazja ruchu a nie jego

ograniczanie, dało mu większą szansę na rozwój - nie może być wytłumaczeniem na to,

że każe się matkom czekać.

Jeżeli dziecko w spektrum autystycznym począwszy od nadpobudliwego, spożywa

żywność niesprzyjającą jego biochemii, (promującą podekscytowanie neuronów), nie

otrzyma prawidłowego dla niego żywienia, to przyszłość jego może być gorsza niż gdyby

miało ono interwencję diety bezglutenowej, bez cukrowej i bez kazeinowej. Wczesną

interwencją jest nie tylko wczesne odkrywanie problemu ale i zapobieganie temu co jest

ewidentne w historii danego schorzenia.

Wczesna interwencja to jest uczenie małego dziecka globalnego czytania.

Podawanie mu dużo informacji ogólnej. Tworzenie środowiska nie pogłębiającego jego

stanu. Tworzenie środowiska fizycznego, fizjologicznego i intelektualnego, które

zapobiegałoby rozwijaniu się jego “niedorozwoju”.

Jako przykład: świat dziecka z problemem wzrokowym, znajdującym się na I lub II

poziomie rubryki wzroku na Profilu Rozwoju Człowieka, wymaga wysoko kontrastowego

wzrokowego środowiska. Tak też świat dziecka rozproszonego wymaga środowiska o

niskiej zawartości elementów, które rozpraszają wzrokowo, dotykowo, słuchowo czy też

zapachowo. Kiedy nauczyciel walczy o uwagę dziecka rozproszonego, to konkuruje on ze

środowiskiem także walczącym o uwagę tego dziecka.

Im szybciej stworzymy środowisko sprzyjające we wchłanianiu przez dziecko

informacji, tym lepiej. To jest profilaktyka. Możemy zapobiec wielu problemom

interweniując jak najwcześniej w jego środowisko zewnętrzne (tworzenie środowiska

sprzyjającego jego potrzebom) jak i wewnętrzne (biochemiczne poprzez np. żywność).

Podsumowanie:

Ewidentnym dla każdego pedagoga z kilkuletnim doświadczeniem jest fakt, że coraz

więcej dzieci ma problemy w czytaniu. Profilaktyką byłoby uczenie czytania wcześniej, za

pomocą globalnego czytania (Doman “Jak nauczyć małe dziecko czytać”). Interwencją

byłoby rozwijanie wszystkich tych funkcji, które wpływają na czytanie, i od których jest ono

uzależnione. Ruch taki jak pełzanie, raczkowanie, bieganie i programy gimnastyki,

wpływają na rozwijanie funkcji sensorycznych, od których uzależnione jest czytanie. tym

też rozwijają one mózg, organizując go aby lepiej mógł radzić sobie z abstrakcjami

czytania czy też matematyki. Wczesną interwencją byłoby zabezpieczanie dziecka na

przyszłość. Nie raz kupujemy ubrania lub buty z lekkim wyprzedzeniem w rozmiarze, jakby

na wyrost. W rozwoju neurologicznym możemy także robić pewne rzeczy i stymulować na

wyrost coś, co losowo dzieje się w dłuższym wymiarze czasu, a szczególnie u dziecka ze

skaleczeniem neurologicznym.

Stymulacja sensoryczna odgrywa ważną rolę w rozwoju ruchu. Promuje dojrzałość

neurologiczną, poprzez organizowanie jej. Dostarczana informacja powinna odbywać się

także w sposób zorganizowany. Nie znamy więc dziecka, które umiałoby pełzać i

raczkować, a nie umiałoby siadać. To właśnie dlatego na profilu nie ma siedzenia jak i

innych funkcji, które w efekcie są produktami ważniejszych od siebie etapów dojrzałości

neurologicznej. To właśnie wychodząc z tego rozumienia o neurologii, nie uczymy

siadania. Nie znaczy to jednak, że zabrania się całkiem siadania. Pełzanie i raczkowanie

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: