BLOK PRAWA KONKURENCJI.doc

BLOK PRAWA KONKURENCJI

1.     Czyn nieuczciwej konkurencji według UZNK

Zgodnie z art. 3 UZNK Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Pojęcie to jest określane w doktrynie i orzecznictwie jako klauzula generalna czynu nieuczciwej konkurencji. Stanowi ona samoistną podstawę kreowania nienazwanych czynów nieuczciwej konkurencji, czyli czynów, które nie są wymienione w art. 5 i n. Jako przykład można wskazać wykorzystywanie cudzej renomy (tzw. oranie cudzym wołem). Pojęcie czynu nieuczciwej konkurencji konstytuują następujące elementy:

1) aktywność w związku z działalnością gospodarczą (co wynika z art. 1 ustawy),

2) sprzeczność z prawem lub dobrymi obyczajami,

3) zagrożenie naruszenia interesu innego przedsiębiorcy lub klienta.

Czyny nieuczciwej konkurencji są czynami niedozwolonymi (deliktami) w rozumieniu KC. Przepisy UZNK stanowią lex specialis w stosunku do postanowień KC.

Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności: wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama, organizowanie systemu sprzedaży lawinowej oraz prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym.

Poprzez „dobre obyczaje” rozumie się normy moralne i zwyczajowe stosowane w działalności gospodarczej. Dla oceny dobrych obyczajów współcześnie podkreśla się ich ekonomiczno-funkcjonalne rozumienie, jako kryterium występujące w ramach zachowań przedsiębiorców w prowadzonej działalności gospodarczej. Kładzie się tu nacisk nie na kryteria odwołujące się do poglądów uczciwego, przeciętnego członka danej społeczności, ale na zapewnieniu niezakłóconego funkcjonowania konkurencji przez rzetelne i w żaden sposób niezafałszowane współzawodnictwo opierające się m.in. na jakości i cenie.

Warunkiem stosowania ustawy jest właściwość prawa polskiego.

2.     Pojęcie przedsiębiorcy według UZNK

Definicję legalną pojęcia zawiera art. 2 UZNK. Są to osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, które prowadząc, chociażby ubocznie, działalność zarobkową lub zawodową uczestniczą w działalności gospodarczej. Dana osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej uczestniczy w działalności gospodarczej w rozumieniu tego artykułu, jeżeli sama prowadzi określoną działalność gospodarczą w sposób samodzielny ekonomicznie, będąc w stanie determinować i określać w obrocie gospodarczym swoje rynkowe zachowania.

W rozumieniu UZNK przedsiębiorcami są nie tylko ci przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność w celach zarobkowych, ale także inne podmioty, które prowadzą działalność zawodową, nie działając w celu osiągnięcia zysku (podmioty typu non profit). Cechą szczególną tej definicji jest to, że za przedsiębiorcę uznaje ona określone podmioty niezależnie od tego, czy podlegają obowiązkowi wpisu do odpowiedniego rejestru czy ewidencji.

Z jednej strony to właśnie przedsiębiorca jest podmiotem, który może dopuszczać się czynów nieuczciwej konkurencji, choć ustawa nie stanowi tak wprost. Wynika to jednak z kontekstu jej przepisów. Z drugiej zaś strony jedynie przedsiębiorcom w rozumieniu art. 2 UZNK przysługują określone roszczenia cywilnoprawne, przyznane im przez prawodawcę na wypadek naruszenia norm ustawy i dokonania czynu nieuczciwej konkurencji (niektóre z tych roszczeń przysługują również organizacjom przedsiębiorców).

Zagraniczne osoby fizyczne i prawne korzystają z uprawnień wynikających z przepisów ustawy na podstawie umów międzynarodowych obowiązujących Rzeczpospolitą Polską lub na zasadzie wzajemności.

3.     Wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa

Czyn taki definiuje ustawa w art. 5 i n. Jest to takie oznaczenie przedsiębiorstwa, które może wprowadzić klientów w błąd co do jego tożsamości, przez używanie firmy, nazwy, godła, skrótu literowego lub innego charakterystycznego symbolu wcześniej używanego, zgodnie z prawem, do oznaczenia innego przedsiębiorstwa. Jeżeli oznaczenie przedsiębiorstwa nazwiskiem przedsiębiorcy może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości z innym przedsiębiorstwem, które wcześniej używało podobnego oznaczenia, przedsiębiorca ten powinien podjąć środki mające na celu usunięcie niebezpieczeństwa wprowadzenia w błąd osób trzecich. Na żądanie zainteresowanego sąd wyda orzeczenie nakazujące przedsiębiorcy, który później zaczął używać tego oznaczenia, podjęcie stosownych środków zapobiegających, polegających w szczególności na wprowadzeniu zmian w oznaczeniu przedsiębiorstwa, ograniczeniu zakresu terytorialnego używania oznaczenia lub jego używaniu w określony sposób. Jeżeli wskutek likwidacji, podziału lub przekształcenia przedsiębiorstwa powstanie wątpliwość, który z przedsiębiorców ma prawo używać oznaczenia przedsiębiorstwa zlikwidowanego, podzielonego lub przekształconego, należy ustalić takie oznaczenia, które zapobiegną wprowadzeniu w błąd osób trzecich. W razie sporu sąd, na żądanie zainteresowanego przedsiębiorcy, ustali oznaczenia przedsiębiorstw, uwzględniając interesy stron oraz inne okoliczności sprawy.

Art. 5 ustawy udziela ochrony przedsiębiorcy, który pierwszy legalnie rozpoczął używanie na rynku danego oznaczenia, które indywidualizuje jego przedsiębiorstwo. Przepis ten chroni oznaczenie przedsiębiorstwa i posiada szerszy zakres niż określenie nazwa (firma). Obejmuje także oznaczenia, które zazwyczaj towarzyszą właściwej nazwie, jak np. skrót literowy używany w korespondencji handlowej, czy godło, przez które rozumie się symbol słowny lub obrazowy.

Nazwa przedsiębiorcy nie powinna wprowadzać w błąd, co do rodzaju wykonywanej działalności lub obszaru, na którym jest prowadzona.

Zakaz używania cudzych nazwisk nie dotyczy powszechnie znanych nazwisk historycznych. Sąd Najwyższy dopuścił ich rejestrowanie jako firm lub nazw przedsiębiorców (za wyjątkiem F. Chopina).

Oznaczenie przedsiębiorstwa dotyczy wszelkich symboli umożliwiających wyróżnienie działalności gospodarczej w znaczeniu podmiotowym.

Innym charakterystycznym symbolem jest adres internetowy. Adresy stron www pełnią dwojaką funkcję: identyfikują przedsiębiorstwo prowadzące działalność za pośrednictwem internetu i odróżniają je od innych podmiotów działających na rynku on-line - wówczas są używane w charakterze oznaczenia przedsiębiorstwa, albo (i) pełnią rolę oznaczenia identyfikującego źródło pochodzenia towarów i usług reklamowych oferowanych za pośrednictwem stron www, które identyfikują - wówczas są używane w charakterze znaków towarowych i tak są postrzegane przez odbiorców. W wyniku rejestracji domeny powstaje pewien stan wyłączności w odniesieniu do domeny, wyłączność ta ma jednak charakter faktyczny, a nie prawny. Rejestracja domeny nie kreuje żądnego wyłącznego, majątkowego "prawa" do domeny internetowej jako takiej; w wyniku rejestracji domeny jej dysponent nie staje się właścicielem domeny, a tylko uprawnionym z umowy do korzystania z usługi, polegającej na utrzymaniu na jego rzecz związania nazwy domeny z odpowiednim jej numerem.

Zgodnie z KC przedsiębiorca działa pod firmą, którą ujawnia się we właściwym rejestrze. Inna norma KC stanowi, iż firma przedsiębiorcy powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku. Nazwa firmy nie może zawierać informacji, które mogłyby wprowadzić w błąd (w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu i miejsca jego działalności czy źródeł zaopatrzenia).

Firma składa się z: * rdzenia będącego imieniem i nazwiskiem osoby fizycznej lub nazwą osoby prawnej, * dodatków (obligatoryjnych i fakultatywnych).

Firma nie może być zbyta, jednakże przedsiębiorca może upoważnić innego przedsiębiorcę do korzystania z jego firmy (ale pod warunkiem, że nie wprowadza to w błąd osób trzecich).

Przedsiębiorca, którego prawo do firmy zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba, że nie jest ono bezprawne. Firma i nazwa uzyskuje także autonomiczną ochronę w drodze powództwa o świadczenie oraz powództwa o ustalenie z art. 189 KPC.

4.     Wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług

Czyn taki definiuje ustawa w art. 10. Jest to takie oznaczenie towarów lub usług albo jego brak, które może wprowadzić klientów w błąd co do pochodzenia, ilości, jakości (za pomocą opisów ocennych), składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy, konserwacji lub innych istotnych cech towarów albo usług, a także zatajenie ryzyka, jakie wiąże się z korzystaniem z nich. Jest to również wprowadzenie do obrotu towarów w opakowaniu mogącym wywołać skutki określone wyżej, chyba że zastosowanie takiego opakowania jest uzasadnione względami technicznymi. Wprowadzenie ochrony przed takimi czynami związane jest z tym, że odbiorca (konsument) otrzymuje szereg dodatkowych informacji, które zazwyczaj stanowić mogą przyczynę nabycia danego towaru lub usługi.

Termin "oznaczenia towarów i usług" obejmuje bowiem zarówno oznaczenia opisowe i informacyjne (np. "produkt ekologiczny"), jak i oznaczenia o charakterze odróżniającym (niezarejestrowane znaki towarowe), bez względu na ich formę przedstawieniową.

Za istotną cechę towarów, opakowań lub usług należy uznać oznaczenia dotyczące m.in.: a) pochodzenia towaru lub usługi, b) ilości towaru lub usługi, c) jakości towaru, opakowania lub usługi,

d) składników towaru, opakowania lub usługi.

Przedmiotem ochrony jest zatem transparentność rynku, która może być zmącona przez działania przedsiębiorców wprowadzające w błąd co do oferowanych przez nich towarów lub usług. Analizowany przepis ma eliminować nieuczciwe zachowania przedsiębiorców (delikty komercyjne) w interesie innych przedsiębiorców i klientów, w tym konsumentów, choć formalnie ta ostatnia grupa nie ma legitymacji czynnej na gruncie komentowanej ustawy.

Dla tego czynu ma również spore znaczenie ustawa z 7 października 1999 r. o języku polskim. Na mocy art. 7 ust. 1: „Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w obrocie z udziałem konsumentów oraz przy wykonywaniu przepisów z zakresu prawa pracy używa się języka polskiego, jeżeli: 1) konsument lub osoba świadcząca pracę ma miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w chwili zawarcia umowy oraz 2) umowa ma być wykonana lub wykonywana na terytorium RP”. Brak informacji o produkcie w języku polskim stanowić może czyn w rozumieniu art. 3 ust. 1 UZNK, albowiem pozbawia klienta informacji o istotnych cechach produktu albo może wprowadzić go w błąd.

Dla przyjęcia odpowiedzialności z tytułu czynu nieuczciwej konkurencji nie jest konieczne, aby wprowadzenie w błąd faktycznie miało miejsce. Wystarczy stworzenie niebezpieczeństwa wywołania konfuzji.

5.     Fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów lub usług

Czyn taki definiuje ustawa w art. 8. Jest to opatrywanie towarów lub usług fałszywym lub oszukańczym oznaczeniem geograficznym wskazującym bezpośrednio albo pośrednio na kraj, region lub miejscowość ich pochodzenia albo używanie takiego oznaczenia w działalności handlowej, reklamie, listach handlowych, rachunkach lub innych dokumentach.

Czyn ten związany jest z wykorzystaniem w działalności gospodarczej odniesień do pochodzenia geograficznego, wskutek których ich odbiorca kojarzy towar lub usługę z określonym miejscem, traktując je jako miejsce pochodzenia. Przyczyną takich odniesień może być zamiar wzbudzenia pozytywnych skojarzeń pozostających w związku z miejscem pochodzenia określonych towarów.

Za fałszywe oznaczenia geograficzne należy uznać oznaczenia niezgodne z rzeczywistością, nieprawdziwe. Przez fałszywe oznaczenie geograficzne przedsiębiorca odwołuje się do nieistniejącego regionu, kraju, miejscowości. W przypadku oznaczeń oszukańczych mamy do czynienia z bardziej wyrafinowanym zachowaniem niż przy fałszywym oznaczaniu towarów lub usług. Wykorzystanie oszukańczego oznaczenia ma inny charakter niż fałszywe, można w związku z tym pokusić się o stwierdzenie, że jest bardziej wyrafinowane. Opatrując towar lub usługę oszukańczym oznaczeniem geograficznym, przedsiębiorca co prawda używa oznaczenia geograficznego, które obiektywnie istnieje (jest zgodne z rzeczywistością), jednak czyni to w taki sposób, że jest ono mylące z uwagi na brak jakichkolwiek powiązań między towarem lub usługą a umieszczonym na nim oznaczeniem.

Znany jest kazus producenta czekolady „Helvetia”, który za pomocą tego słowa chciał wywołać pozytywne skojarzenia z regionem Szwajcarii, słynącej z wyrobów czekoladowych.

Opatrywanie towarów lub usług polega na umieszczeniu nieprawdziwego lub oszukańczego oznaczenia na produktach lub informacji o usługach.

Jeżeli towar lub usługa w miejscu pochodzenia korzysta z ochrony, a z pochodzeniem z określonego regionu lub miejscowości związane są ich szczególne cechy lub właściwości, wówczas czynem nieuczciwej konkurencji jest fałszywe lub oszukańcze używanie takich chronionych oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia. Dla uzyskania stosownej ochrony wymagane jest postępowanie przed Urzędem Patentowym. Sprawa dotyczy np. określeń Scotch whisky, cogniac.

Prawo własności przemysłowej zawiera samoistną podstawę ochrony oznaczeń geograficznych. Art. 174: są to oznaczenia słowne odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do nazwy miejsca, miejscowości, regionu lub kraju (teren), które identyfikują towar jako pochodzący z tego terenu, jeżeli określona jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisywane przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego towaru.  

Czynem nieuczciwej konkurencji jest także używanie oznaczeń i nazw, o których mowa, nawet z dodatkiem „rodzaj”, „typ”, etc.

6.     Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa

Czyn taki definiuje ustawa w art. 11. Jest to przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy. Przepis  ten stosuje się również do osoby, która świadczyła pracę na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego - przez okres trzech lat od jego ustania, chyba że umowa stanowi inaczej albo ustał stan tajemnicy. Nie stosuje się go jednak wobec tego, kto od nieuprawnionego nabył, w dobrej wierze, na podstawie odpłatnej czynności prawnej, informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa. Sąd może zobowiązać nabywcę do zapłaty stosownego wynagrodzenia za korzystanie z nich, nie dłużej jednak niż do ustania stanu tajemnicy.

Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.

Tajemnica przedsiębiorstwa zaczyna funkcjonować z chwilą jej ustanowienia przez przedsiębiorcę. aby dana informacja podlegała ochronie na podstawie art. 11 u.z.n.k., musi spełniać następujące warunki: a) poufności, b) braku ujawnienia, c) zabezpieczenia informacji.

Doktryna nie jest jednomyślna co do podstawy ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa. Część jej przedstawicieli prezentuje stanowisko opierające się na przyznaniu prawa podmiotowego do tajemnicy przedsiębiorstwa, podczas gdy inni twierdzą, że w przypadku tajemnicy przedsiębiorstwa nie istnieje prawo podmiotowe, lecz jedynie faktyczna wyłączność korzystania z sekretu, chroniona przez przepisy o odpowiedzialności deliktowej.

7.     Utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku

Czyn taki definiuje ustawa w art. 15. Chroni on bodaj najważniejszą sferę aktywności profesjonalnej przedsiębiorców, jaką jest wolność działalności na rynku. Utrudnianie dostępu do rynku szkodzi interesowi publicznemu (społeczeństwu, gospodarce) oraz interesowi prywatnemu rozumianemu jako indywidualny interes uczestników obrotu - przedsiębiorców oraz konsumentów. Z tego względu ochrona rynku przed niedozwolonymi zakłóceniami ze strony działających na nim podmiotów ma szczególne znaczenie dla zapewnienia zrównoważonych stosunków gospodarczych i społecznych. Dostęp do rynku musi być swobodny oraz niezakłócony. Jest to utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku, w szczególności przez:

1) sprzedaż towarów lub usług poniżej kosztów ich wytworzenia lub świadczenia albo ich odprzedaż poniżej kosztów zakupu w celu eliminacji innych przedsiębiorców,

2) nakłanianie osób trzecich do odmowy sprzedaży innym przedsiębiorcom albo niedokonywania zakupu towarów lub usług od innych przedsiębiorców,

3) rzeczowo nieuzasadnione, zróżnicowane traktowanie niektórych klientów,

4) pobieranie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży,

5) działanie mające na celu wymuszenie na klientach wyboru jako kontrahenta określonego przedsiębiorcy lub stwarzanie warunków umożliwiających podmiotom trzecim wymuszanie zakupu towaru lub usługi u określonego przedsiębiorcy (może polegać w szczególności na: (i) ograniczeniu w istotny sposób lub wyłączeniu możliwości dokonywania przez klienta zakupu u innego przedsiębiorcy, (ii) stworzeniu sytuacji powodujących pośrednio lub bezpośrednio narzucenie klientom przez podmioty trzecie konieczności dokonania zakupu u danego przedsiębiorcy lub u przedsiębiorcy, z którym dany przedsiębiorca pozostaje w związku gospodarczym, (iii) emisji, oferowaniu oraz realizacji znaków legitymacyjnych podlegających wymianie na towary lub usługi oferowane przez jednego przedsiębiorcę lub grupę przedsiębiorców pozostających w związku gospodarczym, w okolicznościach wskazanych w pkt (i) lub (ii).

Czynem nieuczciwej konkurencji jest także utrudnianie małym przedsiębiorcom dostępu do rynku przez sprzedaż towarów lub usług w obiektach handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 400 m2 po cenie nieuwzględniającej marży handlowej, z zastrzeżeniem ust. 5. Takim utrudnianiem dostępu do rynku jest również: 1) emitowanie oraz realizacja znaków legitymacyjnych podlegających wymianie na towary lub usługi, oferowanych poniżej ich wartości nominalnej; 2) emitowanie oraz realizacja znaków legitymacyjnych podlegających wymianie na towary lub usługi o cenie przewyższającej wartość nominalną znaku. Nie stanowi z kolei czynu nieuczciwej konkurencji sprzedaż, jeżeli jest dokonywana w ramach: 1) wyprzedaży posezonowej, dokonywanej dwa razy w roku na koniec sezonu letniego i zimowego, trwającej każdorazowo nie dłużej niż miesiąc, 2) wyprzedaży ze względu na upływający termin przydatności towarów do spożycia lub upływającą datę minimalnej trwałości, 3) likwidacji obiektu handlowego, o ile sprzedaż taka trwa nie dłużej niż 3 miesiące od dnia podania do publicznej wiadomości informacji o likwidacji tego obiektu, a w przypadku likwidacji wszystkich obiektów handlowych przedsiębiorcy w związku z zaprzestaniem przez niego działalności handlowej - nie dłużej niż rok.

8.     Reklama jako czyn nieuczciwej konkurencji

Za reklamę uważa się każdą wypowiedź towarzyszącą wykonywaniu działalności handlowej, przemysłowej, rzemieślniczej albo wykonywaniu wolnego zawodu, mającą na celu zwiększenie zbytu towarów albo rozszerzenie wykonywania usług, łącznie z nieruchomościami, prawami i zobowiązaniami. Czyn taki definiuje ustawa w art. 16. W sposób przykładowy wylicza on czyny nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy:

1) reklama sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybiająca godności człowieka,

2) reklama wprowadzająca klienta w błąd i mogąca przez to wpłynąć na jego decyzję co do nabycia towaru lub usługi (Przy ocenie takiej reklamy należy uwzględnić wszystkie jej elementy, zwłaszcza dotyczące ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy lub konserwacji reklamowanych towarów lub usług, a także zachowania się klienta),

3) reklama odwołująca się do uczuć klientów przez wywoływanie lęku, wykorzystywanie przesądów lub łatwowierności dzieci,

4) wypowiedź, która, zachęcając do nabywania towarów lub usług, sprawia wrażenie neutralnej informacji,

5) reklama, która stanowi istotną ingerencję w sferę prywatności, w szczególności przez uciążliwe dla klientów nagabywanie w miejscach publicznych, przesyłanie na koszt klienta nie zamówionych towarów lub nadużywanie technicznych środków przekazu informacji.

Ustawa wprowadziła także pojęcie reklamy porównawczej. Jest to reklama umożliwiająca bezpośrednio lub pośrednio rozpoznanie konkurenta albo towarów lub usług oferowanych przez konkurenta. Jeżeli jest ona sprzeczna z dobrymi obyczajami stanowi czyn nieuczciwej konkurencji.

Reklama taka nie jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, jeżeli łącznie spełnia następujące przesłanki:

1) nie jest reklamą wprowadzającą w błąd,

2) w sposób rzetelny i dający się zweryfikować na podstawie obiektywnych kryteriów porównuje towary lub usługi zaspokajające te same potrzeby lub przeznaczone do tego samego celu,

3) w sposób obiektywny porównuje jedną lub kilka istotnych, charakterystycznych, sprawdzalnych i typowych cech tych towarów i usług, do których może należeć także cena,

4) nie powoduje na rynku pomyłek w rozróżnieniu między reklamującym a jego konkurentem, ani między ich towarami albo usługami, znakami towarowymi, oznaczeniami przedsiębiorstwa lub innymi oznaczeniami odróżniającymi,

5) nie dyskredytuje towarów, usług, działalności, znaków towarowych, oznaczeń przedsiębiorstwa lub innych oznaczeń odróżniających, a także okoliczności dotyczących konkurenta,

6) w odniesieniu do towarów z chronionym oznaczeniem geograficznym lub chronioną nazwą pochodzenia odnosi się zawsze do towarów z takim samym oznaczeniem;

7) nie wykorzystuje w nieuczciwy sposób renomy znaku towarowego, oznaczenia przedsiębiorstwa lub innego oznaczenia odróżniającego konkurenta ani też chronionego oznaczenia geograficznego lub chronionej nazwy pochodzenia produktów konkurencyjnych;

8) nie przedstawia towaru lub usługi jako imitacji czy naśladownictwa towaru lub usługi opatrzonych chronionym znakiem towarowym, chronionym oznaczeniem geograficznym lub chronioną nazwą pochodzenia albo innym oznaczeniem odróżniającym.

Reklama porównawcza związana z ofertą specjalną powinna, w zależności od jej warunków, jasno i jednoznacznie wskazywać datę wygaśnięcia tej oferty lub zawierać informację, że oferta jest ważna do czasu wyczerpania zapasu towarów bądź zaprzestania wykonywania usług, a jeżeli oferta specjalna jeszcze nie obowiązuje, powinna wskazywać również datę, od której specjalna cena lub inne szczególne warunki oferty będą obowiązywały.

Nie jest reklamą nieuczciwą taka, której treść odnosi się nie do konkretnego producenta lub towaru, ale porównuje system pracy, metody, sposoby produkcji. Akceptowana jest reklama porównawcza, w której krytykuje się jakąś ogólną zasadę.

Czynu nieuczciwej konkurencji dopuszcza się także agencja reklamowa labo inny przedsiębiorca, który reklamę opracował.

9.     Sprzedaż lawinowa i organizowanie systemu sprzedaży lawinowej

Czyn taki definiuje ustawa w art. 17 c. Sprzedaż taka polega na proponowaniu nabywania towarów lub usług poprzez składanie nabywcom tych towarów lub usług obietnicy uzyskania korzyści materialnych w zamian za nakłonienie innych osób do dokonania takich samych transakcji, które to osoby uzyskałyby podobne korzyści materialne wskutek nakłonienia kolejnych osób do udziału w systemie.

Nie stanowi takiego czynu nieuczciwej konkurencji organizowanie systemu sprzedaży, jeśli spełnione zostaną następujące warunki:

1) korzyści materialne uzyskiwane z uczestnictwa w systemie sprzedaży pochodzą ze środków uzyskiwanych z zakupu lub ze sprzedaży dóbr i usług po cenie, której wartość nie może rażąco przekraczać rzeczywistej wartości rynkowej tych dóbr i usług,

2) osoba rezygnująca z udziału w systemie sprzedaży ma prawo do odprzedaży organizatorowi systemu za co najmniej 90% ceny zakupu wszystkich nabytych od organizatora nadających się do sprzedaży towarów, materiałów informacyjno-instruktażowych, próbek towarów lub zestawów prezentacyjnych zakupionych w przeciągu 6 miesięcy poprzedzających datę złożenia rezygnacji organizatorowi systemu sprzedaży.

Sprzedaż lawinowa stanowi odmianę tzw. piramid finansowych.

W literaturze wyrażane są różne poglądy na temat istoty sytemu lawinowego. Według niektórych autorów cechą charakterystyczną umów lawinowych jest uzyskanie zysku przez członków systemu, jeśli wprowadzą do niego nowe osoby (nowych członków). Każdy członek systemu jest zobowiązany do zapłaty określonej kwoty tytułem członkostwa. Odnosząc się do tego poglądu, należy wskazać, że ustawa milczy na temat wpłacania kwot przez nowych członków. Słusznie wskazuje się, że elementem konstrukcyjnym systemu lawinowego nie jest dokonanie wpłaty, której ewentualne wniesienie możemy uznać jedynie za jego odmianę. Inni podkreślają, że wspólną cechą sprzedaży lawinowych jest uzależnienie zysku osoby przystępującej do systemu od pozyskania nowych uczestników.

10. Działalność w systemie konsorcyjnym

O organizowaniu działalności w systemie konsorcyjnym stanowi art. 3 ust. 2. Również UPNPR za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje prowadzenie działalności w systemie konsorcyjnym. Nie jest to nowa regulacja, lecz przeniesiona z ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (d. art. 17e) z racji charakteru działania, który narusza przede wszystkich interesy konsumentów (a nie przedsiębiorców). Dzięki temu konsument, który na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji nie mógł samodzielnie przed sądem kwestionować działalności w systemie konsorcyjnym jako czynu nieuczciwej konkurencji, zyskał obecnie możliwość występowania z powództwem przeciwko przedsiębiorcom stosującym nieuczciwe praktyki rynkowe. Konsument może dochodzić swoich roszczeń, włącznie z żądaniem zasądzenia odszkodowania i stwierdzenia nieważności umowy. Jest to niewątpliwie pozytywna zmiana jakościowa z punktu widzenia interesów konsumentów. Zwrócić należy także uwagę, iż w przypadku tej praktyki rynkowej nie wymaga się odnoszenia do klauzuli generalnej z art. 4 ust. 1 ustawy. Zarządzanie mieniem gromadzonym w ramach grupy z udziałem konsumentów, w celu finansowania zakupu produktu w systemie konsorcyjnym bądź organizowanie przedmiotowej grupy, stanowi ponadto występek, o czym mówią przepisy karne ustawy (art.16).

Definicja systemu konsorcyjnego zawarta jest w słowniczku do ustawy, tj. art. 2 pkt 10. Rozumie się przez to prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na zarządzaniu mieniem gromadzonym w ramach grupy z udziałem konsumentów, utworzonej w celu sfinansowania zakupu produktu na rzecz uczestników grupy. Należy wyjaśnić, że system konsorcyjny to inaczej system argentyński, czyli działalność charakterystyczna dla lat 90-tych, kiedy to funkcjonowały firmy, które organizowały grupy klientów celem zakupu samochodów czy udzielenia pożyczek finansowych. Z uwagi na fakt, iż ich działalność opierała się na zasadach, w wyniku których wiele osób zostało poszkodowanych, zdecydowano się na delegalizację systemu argentyńskiego, co dokonane zostało poprzez nowelizację ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z dnia 17 czerwca 2004 r. Zakaz działalności w systemie argentyńskim obowiązuje od dnia 3 sierpnia 2004 r.

Przykład: Firma „ABC-samochód&gotówka” oferuje konsumentom tanie, szybkie i proste pożyczki, a oferta skierowana jest szczególnie do tych, którzy mają problemy z otrzymaniem kredytu w banku. Nie wymaga się spełnienia wielu formalności, czy ustanowienia kosztownych zabezpieczeń spłaty pożyczki. Klient zobowiązany jest jedynie do wpłacenia opłaty przygotowawczej, poprzedzającej zawarcie umowy. W spodziewanym terminie otrzymania pożyczki klient uzyskuje jednak informację, iż aby uzyskać jej przydział powinien zaoferować gotowość spłaty jak największej ilości rat – ten z klientów, który zaoferuje największą liczbę rat - ma szansę uzyskać w danym miesiącu przydział pożyczki, pozostali muszą nadal czekać. Konsument zatem nie wie, czy i kiedy faktycznie uzyska pożyczkę. Idea prowadzenia działalności w systemie argentyńskim sprowadzała się zatem do finansowania przydzielanych pożyczek/produktów przez samych klientów, którzy byli organizowani w samofinansujące się grupy i zanim faktycznie otrzymywali pożyczkę/produkt, musieli ją wcześniej zacząć spłacać. Utrudnione było także wycofanie się klienta z systemu argentyńskiego. Najczęściej możliwe to było dopiero po rozliczeniu funkcjonowania całej grupy, do której klient został przyporządkowany (co odbyć się mogło nawet i po kilku latach) – przez ten czas firma przetrzymywała pieniądze wpłacone już przez klienta (bez oprocentowania), a przy ostatecznym rozliczeniu potrącała karę umowną oraz opłatę przygotowawczą.

11. Przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną

Czyn taki definiuje ustawa w art. 15a. Takim czynem jest określone w art. 229 Kodeksu karnego zachowanie osoby fizycznej:

1) będącej przedsiębiorcą,

2) działającej na rzecz przedsiębiorcy w ramach uprawnienia do jego reprezentowania albo podejmowania w jego imieniu decyzji lub wykonywania nad nim kontroli,

3) działającej na rzecz przedsiębiorcy, za zgodą osoby, o której mowa w pkt 2 (chodzi o zgodę osoby działającej na rzecz przedsiębiorcy (np. prezesa zarządu) udzieloną osobie, która podejmuje działania na rzecz przedsiębiorcy polegające na udzieleniu lub obietnicy udzielenia korzyści majątkowej).

W zakresie omawianego czynu mieści się zatem nie tylko działanie samego zainteresowanego przedsiębiorcy, lecz także osób, które działają na jego rzecz lub w jego imieniu. Osoba, która przyjęła łapówkę, musi być osobą pełniącą funkcję publiczną w rozumieniu art. 115 § 19 KK Z kolei zachowanie podmiotu musi nie tylko pozostawać w związku z działalnością gospodarczą, lecz także stanowić zachowanie osoby fizycznej będącej przedsiębiorcą..

Dyspozycja wyżej wskazanego przepisu KK brzmi: „Kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji(…)”.

Pomimo istnienia wyroku skazującego za przestępstwo z art. 229 KK sąd cywilny nie uwzględni powództwa, jeśli przestępstwo nie pozostaje w związku z działalnością gospodarczą. Wynika to z regulacji ustawy oraz jej zakresu.

Przedmiotem ochrony art. 229 KK, jak również art. 15a UZNK., jest prawidłowość funkcjonowania instytucji publicznych, bezinteresowność osób pełniących funkcję publiczną oraz zaufanie społeczne do rzetelności działań instytucji państwowych, samorządu terytorialnego, instytucji publicznych w państwach obcych oraz organizacji międzynarodowych.

12. Odpowiedzialność cywilna oraz karna przedsiębiorcy popełniającego czyn nieuczciwej konkurencji

ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA

Zasady odpowiedzialności cywilnej określa rozdział 3 ustawy.

W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:

1) zaniechania niedozwolonych działań,

2) usunięcia skutków niedozwolonych działań,

3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie,

4) naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych,

5) wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych,

...