fizyko - opracowane pytania z sylabusa.pdf

(1166 KB) Pobierz
FIZYKOTERAPIA – EGZAMIN PRAKTYCZNY
FIZYKOTERAPIA – EGZAMIN PRAKTYCZNY
1. Ciepło terapeutyczne suche i wilgotne. Rodzaje, metodyka i technika wykonywania zabiegów miejscowych.
Rodzaje
a) suche – ułatwia pocenie się i parowanie potu; dostarczane organizmowi na drodze promieniowania i przewodzenia;
- nagrzewanie miejscowe przy użyciu suszarki do włosów – bezpieczna odległość od skóry – 15-20cm – nie może dojść do oparzenia;
pacjent powinien odczuwać przyjemne ciepło; czas trwania zabiegu – 15-20minut; wykonanie zabiegu 2-3 razy dziennie; należy
poruszać suszarką;
- nagrzewanie termoforem – napełniony wodą do 2/3 objętości; kontrola temperatury termoforu przez przyłożenie do policzka; najpierw
na okolicę ciała nakłada się ręcznik frotte, następnie termofor; okryć wszystko wełnianą tkaniną, by zapobiec szybkiemu ostudzeniu;
- nagrzewanie poduszka elektryczną – powinna mieć bawełnianą powłokę; nakłada się ją na okolicę ciała poddaną zabiegowi;
- nagrzewanie stóp butami ogrzewanymi elektrycznie – jak w przypadku poduszki;
- nagrzewanie gorącym piaskiem – przykładanie woreczka z grubym piaskiem o średnicy ziaren 2-3mm, po uprzednim podgrzaniu go
do temperatury 40-46oC; piasek dobrze wypłukany i wydezynfekowany przez podgrzanie do temperatury ok. 100 o C;
b) wilgotne – zwiększa przegrzanie organizmu wskutek utraty zdolności parowania potu; dostarczane organizmowi na drodze
przenoszenia;
Zabiegi parafinowe
- częściowe kąpiele parafinowe – rąk lub nóg; duże naczynia wypełnione parafiną podgrzaną do ok. 53oC; czas zabiegu 30-40minut;
pacjent powinien cały czas poruszać kończyną zanurzoną w parafinie;
- okłady parafinowe – okolice barków, pleców, stawów kolanowych łokciowych; umyta, dokładnie osuszona skóra, pokryta wazeliną w
przypadku owłosienia, cienkim pędzlem nałożenie warstw parafiny podgrzanej do ok. 60 o C; łączna grubość 1-2cm – owinięcie tej
warstwy papierem woskowanym, folią lub ceratą, a następnie suchą flanelą; czas zabiegu 30minut;
- okłady parafinowe stopy lub dłoni – nałożenie pierwszej warstwy i zanurzenie dłoni lub stopy w parafinie ogrzanej do 42-54 o C i równie
szybkie wyjęcie (0,5-1s); ponowne włożenie dłoni lub stopy do parafiny po 2-3s i wyjęcie; postępuje się tak wielokrotnie (6-12 razy), aż
do uzyskania grubej 2-3cm warstwy parafiny; następnie owinięcie torebką z tkaniny lub papierem woskowanym, a dalej flanelą lub
tkaniną wełnianą; „rękawiczki lub skarpetki parafinowe”; czas zabiegu 15-30minut;
- zawijania parafinowe – gaza zanurzona w parafinie nazywa się zawijaniem parafinowym; rozmiar łożonej w kilka warstw gazy
powinien wynosić ok. 12x50cm; po nałożeniu na skórę warstwy ochronnej owija się dany staw warstwami gazy zanurzonej wcześniej w
parafinie; zazwyczaj stosuje się 2-3 warstwy gazy;
- wlewy okołostawowe – nakłada się specjalny woreczek gumowy na staw, który po wypełnieniu go przez górny otwór parafiną ściśle
przylega do stawu;
- maseczki parafinowe – przy porażeniu nerwu twarzowego – parafina o temp. 45 o C nakłada się na warstwy gazy, którą okłada się
twarz; uprzednio należy odpowiednio grubą warstwą gazy zabezpieczyć oczy i uszy;
- okłady z parafango – mieszanina parafiny i sproszkowanego fango; masą podgrzaną do ok. 50 o C rozkłada się warstwę grubości ok.
2cm na folii i pozwala się jej jakiś czas ostygnąć (do temp. ok. 47 o C); następnie nakłada się ją na część ciała poddawaną zabiegowi i
po odpowiednim wymodelowaniu powierzchni folii zawija się tkaniną lnianą, a następnie wełnianę;
2. Zabiegi cieplne ogólne. Rodzaje, sposób wykonania, wskazania, przeciwwskazania, zagrożenia. Kąpiel w saunie –
zastosowanie, metodyka, odmiany. Przeprowadzenie zabiegu.
Rodzaje i sposób wykonania
- nagrzewanie w budkach cieplnych – budki Polano – drewniane; szeregi żarówek o mocy 25-40W; 4,6,8,12,16,24 żarówki;
temperatura budki nie powinna przekraczać 45 o C; czas trwania zabiegu 20-30minut;
- urządzenie Heckel-Ht 2000 do powodowania hipertermii całego organizmu za pomocą promieni podczerwonych – odmiana budki
Polano; składa się z obudowanej leżanki posiadającej w części sufitowej generator promieniowania podczerwonego;
- nagrzewanie gorącym piaskiem – wanna drewniana lub ze sztucznego tworzywa, wypełniona suchym piaskiem; pacjent siedzi w
wannie zasypany do wysokości łuków żebrowych, lub brodawek sutkowych;
- łaźnia sucha szafkowa – szafka drewniana, w której znajduje się chory; jego głowa pozostaje na zewnątrz; powietrze ogrzewane
jest grzejnikami elektrycznymi do temp. 60-80 o C; czas zabiegu 15-20min;
- łaźnia sucha rzymska –pomieszczenie, w którym powietrze ogrzewa się do temp. 40-60 o C za pomocą piecyków lub grzałek
elektrycznych; drewniane ławy ustawione schodkowe;
- kąpiel łagodnie ciepła – temp. 37 o C, czas trwania 15-20min; działanie – rozluźnienie mięśni szkieletowych, zmniejsza pobudliwość i
napięcie mięśni przy porażeniach spastycznych, stwardnieniu rozsianym, parkinsonizmie, pląsawicy, polineuropatiach i sztywności
stawów;
- kąpiel gorąca (zanurzeniowa) – temp. 40-43 o C; czas trwania 1-4min; nie wolno wykonywać przed posiłkiem, ani po; nie wolno
wykonywać po nieprzespanej nocy lub po nadużyciu alkoholu; działanie: pobudzające, odświeżające, zwiększa siły; pacjent wchodzi
powoli do wody, ma się zachowywać spokojnie; najpierw gęsia skórka, potem paradoksalny odczyn naczyniowy; potem uczucie ciepłą i
rozgrzania; zabieg należy zakończyć przez wystąpieniem potów; wskazania – osoby zdrowe – sportowcy; przeciwwskazanie –
wszystkie choroby;
Wskazania
- przewlekłe choroby w okresach wolnych od zaostrzeń – choroba zwyrodnieniowa stawów i choroba zwyrodnieniowa stawów
kręgosłupa;
- stany po stłuczeniach i urazach tkanek miękkich po ustąpieniu odczynu zapalnego;
sauna
- pielęgnacja ciała;
- odprężenie;
- odpoczynek po wysiłku;
- przewlekłe schorzenia gośćcowe;
- lekkie nadciśnienie tętnicze;
- stany pourazowe narządu ruchu;
- trądzik;
212990632.008.png 212990632.009.png
- przewlekłe stany zapalne narządów rodnych;
- stany pourazowe narządu ruchu;
Przeciwwskazania
- ostre i podostre zapalenia;
- świeże wypadniecie dysku;
- obrzęki;
- krwawienia;
- nowotwory;
- gruźlica;
- zakrzepowe zapalenie żył;
- ciężkie choroby serca i krążenia;
- ciężkie choroby ogólne;
- stany po świeżych urazach;
- niemowlęta i osoby starsze;
- miażdżyca tętnica;
- choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy;
- duże nadciśnienie tętnicze;
- zaburzenia czucia;
- osoby z częstoskurczem;
- gorączka;
sauna
- padaczka i stany psychotyczne;
- jaskra;
- nadczynność tarczycy; niedomoga kory nadnerczy;
- choroby nerek, wątroby oraz niedokrwistość;
- ciąża;
- stabilna i niestabilna choroba wieńcowa;
- stany po zawale m. sercowego;
- nerwice;
Zagrożenia (niepożądane działanie ciepła)
- nasila istniejące infekcje i stany zapalne;
- uczynnia utajone infekcje;
- uaktywnia enzymy, m.in. enzymy destrukcji chrząstek stawowych, np. kolagenaz;
- powoduje zwiększenie przepuszczalności ścian naczyń, a wskutek tego wywołuje obrzęki i powoduje krwawienia;
- powoduje powstanie zakłóceń w czynności serca i krążenia;
- może dojść do oparzenia;
- w czasie kąpiel gorącej i przegrzewającej mogą wystąpić różne sytuacje, w których potrzebny jest lekarz;
Kąpiel w saunie – zastosowanie; działanie
- obniżenie oporu naczyniowego;
- przyspieszenie akcji serca;
- rozszerzenie naczyń wieńcowych serca;
- stymulacja układu odpornościowego;
- rozluźnienie napiętych mięśni;
- poprawienie ruchomości stawów;
- oczyszczenie skóry;
- pobudzanie czynności gruczołów potowych;
- pobudzanie warstwy rozrodczej naskórka;
- poprawienie rozciągliwości i elastyczności narządów ruchu;
- wzrost ukrwienia i przemiany materii w mięśniach;
- zwiększenie siły mięśniowej;
- poprawienie ukrwienia skóry;
Wskazania:
- nieżytowe infekcje dróg oddechowych;
- przewlekły nieżyt oskrzeli;
- nadciśnienie samoistne w pierwszych okresach choroby;
- niskie ciśnienie krwi;
- miogelozy;
- zaburzenia neurowegetatywne;
- choroby alergiczne;
- zaburzenia regulacji autonomicznej;
- stany pourazowe narządów ruchu;
- niezapalne choroby kręgosłupa;
- zaburzenia krążenia włośniczkowego;
- zaburzenia przemiany materii (cukrzyca, otyłość);
- choroby kobiece – np. zaburzenia miesiączkowania, zaburzenia hormonalne, przewlekłe zapalenie jajników);
- choroba zwyrodnieniowa stawów;
Metodyka
- kąpiel zajmuje ogółem 2h;
- przed kąpielą powinno się wypocząć;
212990632.010.png
 
- przed zabiegiem należy wyjąć i odłożyć soczewki kontaktowe, wyjąć z ciała metalowe ozdoby, oddać mocz i stolec, rozebrać się,
obmyć całe ciało wodą z mydłem pod ciepłym natryskiem, a następnie osuszyć;
- przed wejściem należy rozgrzać stopy ciepłą kąpielą stóp,
- pacjent zabiera ze sobą suchy ręcznik;
- pacjent siedzi lub leży;
- nie należy okrywać się ręcznikiem;
- nie wolno się kąpać w saunie 1-2h po posiłku;
- nie należy spożywać napojów alkoholowych;
- można zwiększyć chwilowo wilgotność powietrza w saunie przez polanie kamieni wodą;
- w saunie powinny przebywać minimum 2 osoby;
- zabieg raz w tygodniu;
- odstęp między kolejnymi kąpielami powinien wynosić 4-5dni;
Przeprowadzenie zabiegu
- przygotowanie się – 10-12min
- I wejście, przegrzanie ciała – 8-12min;
- ochładzanie ciała po I wejściu – 8-12min;
- II wejście – 8-12min;
- ochładzanie ciała – 8-12min;
- ewentualne zabiegi (masaż, solarium) oraz odpoczynek – 15-30min;
Odmiany
- sauna sucha – opisana wyżej;
- sauna parowa – kąpiele parowe – kąpiel w gorącym powietrzu wysycanym lub przesyconym parą wodną; temperatura w zakresie
40-50 o C; działanie – silne przekrwienie skóry, pobudzenie miejscowej przemiany materii; cel kąpieli – pobudzenie czynności skóry
związanych z wydalaniem z organizmu odpadowych produktów przemiany materii; rodzaje;
- kąpiele rusko-rzymskie – kombinacja kąpieli w gorącym powietrzu (ciepłu suche) i kąpieli wysycanych parą wodną (wilgotne
ciepło); dwa pomieszczenia – w jednym temp. 40-50 o C (5-20min przebywa się); w drugim temp. 60-70 o C (5-20min); osoba
przechodzi z jednego pomieszczenia do drugiego, a potem chłodny natrysk i przechodzi do trzeciego pomieszczenia – 45-
50 o C (5-30min); działanie jak wyżej oraz działanie przeciwzapalne, przeciwskurczowe, przeciwbólowe, zwiększenie ukrwienia
tkanek i wydzielanie potu; wskazania – przewlekłe choroby reumatyczne, sklerodermia, choroby przemiany materii, podostre i
przewlekłe choroby dróg oddechowych, niektóre choroby skóry np. przewlekła pokrzywka, trądzik, łuszczyca;
- kąpiele w skrzyniach – pacjent siada w skrzyni, z której na zewnątrz wystaje głowa; kąpiel zaczyna się od temperatury 40 o C,
która w miarę wzrostu tolerancji organizmu zwiększa się do 50 o C; czas trwania kąpiel 10-30min, poczym pacjent powinien
przez 30-90min pocić się w suchym zawinięciu; na koniec zmyć ciało ciepłą wodą o temp. 28-35 o C;
- kąpiel w komorze parowej – kolejno w kilku komorach; podobnie jak w kąpiel rusko-rzymskiej; I komora = 50 o C, II = 80 o C, III
– 50-60 o C, IV - 80 o C; między przejściem można poddać się natryskowi;
3. Naświetlania promieniowaniem podczerwonym i światłem widzialnym. Technika i metodyka zabiegów, zagrożenia,
przeciwwskazania, środki ostrożności.
Światło widzialne – obejmuje promieniowanie o długości fali 380-378nm;
- czerwone – 650nm;
- niebieskie – 450nm;
- fioletowe – 390nm;
- żółte – 570nm;
- pomarańczowe – 590nm;
- zielone – 490nm;
Promieniowanie podczerwone:
- krótkofalowe – IR-A; długość fali 770-1500nm;
- średniofalowe – IR-B; długość fali 1500 – 4000nm;
- długofalowe – IR-C; długość fali 4000 – 15000nm;
Głębokość wnikania w skórę zależy od długości fali. Im krótsze są fale, tym głębiej wnikają w skórę. Najgłębiej do tkanki podskórnej
przenikają promienie IRA;
Technika i metodyka zabiegów
- dawkę określa się na podstawie subiektywnego wrażenia ciepła odbieranego przez pacjenta; wyznacza ją odległość generatora
promieniowania podczerwonego od skóry, kąt, pod którym promienie padają na skórę i czas naświetlania;
- natężenie promieniowania jest elektromagnetycznego jest odwrotnie proporcjonalne do kwadratu odległości od źródła
promieniowania (I=I/d 2 ) – odsunięcie generatora stojącego w odległości 50cm na odległość 1m powoduje 4-krotne zmniejszenie
natężenia promieniowania;
- promieniowanie padające na skórę pod kątem prostym ma maksymalne natężenie; zmniejszenie kąta padania promieni powoduje
zmniejszenie się natężenia;
- pacjent powinien odczuwać przyjemne, ale dość intensywne ciepło;
- nie może występować uczucie parzenia;
- Lampę Minina stawia się zazwyczaj w odległości 10cm od pacjenta natomiast lampę Sollux, zależnie od jej wielkości i mocy średni o
ok. 30 do 120cm od pacjenta;
- w przypadku zastosowania filtra odległość zmniejsza się;
- czas trwania zabiegu – 15-20min;
- zabiegi można wykonywać kilka razy dziennie; działanie ciepła utrzymuje się przez 1-2h;
- przy ustalaniu dawki należy kierować się rodzajem choroby, jej stadium i indywidualną wrażliwością pacjenta;
- optymalną dla pacjent dawkę ustala się podczas pierwszych kilku zabiegów przez stopniowe, łagodne zwiększanie małych dawek do
poziomu powodującego przyjemne odczucie ciepła;
212990632.001.png
- należy zachować ostrożność przy występowaniu obrzęków, zmian troficznych skóry, zaburzeń naczynioruchowych, niedowładów i
porażeń;
-dawkę zabiegową wyznacza odległość źródła promieniowania podczerwonego od skóry i czas ekspozycji;
Zasady przy wykonywaniu naświetlań promieniowaniem IR:
- pacjent powinien wygodnie siedzieć lub leżeć z odsłoniętą częścią ciała, która ma być naświetlona,
- podczas naświetlania twarzy lub klaty należy chronić oczy pacjenta okularami p-słonecznymi,
- lampę należy ustawić tak, by w razie pęknięcia nie oparzyła pacjenta,
- skóra poddawana zabiegowi powinna być czysta(ślady maści i kremów usunąć),
- należy pouczyć nieszczęśnika, żeby w trakcie zabiegu nie zmieniał pozycji, nie dłubał w nosie, dotykał ani przesuwał lampy,
- powinien wiedzieć, że w razie wystąpienia jakichkolwiek dolegliwości( nadmierne ciepło), ma natychmiast poinformować
wykonującego zabieg,
- wykonujący zabieg powinien przed zabiegiem sprawdzić stan skóry pacjenta, w czasie zabiegu i po,
Zagrożenia
- oparzenia I, II i III stopnia (zwłaszcza u osób z zaburzeniami czucia);
- udar cieplny – powstaje, gdy przy intensywnym działaniu na organizm ciepła mechanizmy termoregulacji nie nadążają z jego
usuwaniem, np. w przypadku nieodpowiedniej odzieży;
- uszkodzenie narządu wzroku (m.in. zapalenie spojówek, zaćma);
- porażenia prądem elektrycznym;
- paradoksalny odczyn naczyniowy (nagły skurcz naczyń, ból, sinica);
Wskazania:
- przewlekłe stany zapalne, zwłaszcza narządu ruchu,
- stare zmiany pourazowe narządu ruchu,
- zespoły bólowe,
- stany po przebytym bakteryjnym zapaleniu skóry,
- zapalenie pęcherza moczowego,
- zapalenie zatok przynosowych,
- kamica nerkowa,
- kamica żółciowa,
- przewlekłe zapalenie przydatków u kobiet,
- oparzenia promieniami nadfioletowymi i diatermią krótkofalową,
- ogrzanie skóry i chłodnych części ciała przed niektórymi zabiegami fizjoterapeutycznymi, np. masażem, gimnastyką;
Przeciwwskazania do promieniowania podczerwonego:
- ostre stany zapalne,
- wczesne stany pourazowe;
- ostre choroby skóry;
- uszkodzenia skóry pod wpływem promieni jonizujących;
- żylaki;
- stany zagrażające krwawieniem;
- zaburzenia ukrwienia kończyn dolnych;
- Zaburzenia regulacji ciśnienia krwi;
- guzy skóry;
- zaburzenia świadomości;
- niewydolność krążenia;
- zaburzenia czucia;
- obszary ciała z zaburzeniami krążenia tętniczego, np. miażdżyca tętnic, przeszczepy skórne, uszkodzenia tętnic;
4. Ciepło endogenne. Rodzaje diatermii i ich zastosowanie. Aparatura. Wskazania i przeciwwskazania, zagrożenia i środki
bezpieczeństwa. Technika i metodyka zabiegów.
Rodzaje diatermii i ich zastosowanie
DIATERMIA KRÓTKOFALOWA
- metoda kondensatorowa – część ciała poddaną zabiegowi umieszcza się w elektrycznym polu kondensatora pomiędzy dwoma
metalowymi płytkami elektrod; nie powinny one przylegać bezpośrednio do ciała – odstęp 2-4cm; używane elektrody: sztywne, miękkie,
specjalne; odległość elektrod od skóry: mała (1-2cm, np. czyrak, ropnie gruczołów potowych), średnia (3-5cm, np. procesy chorobowe
głębiej w tkankach), bardzo duża (6-10cm);
- metoda indukcyjna (cewkowa) – służy do głębokiego nagrzania mięsni i narządów wewnętrznych za pomocą pola magnetycznego
wielkiej częstotliwości; część ciała poddana zabiegowi znajduje się w magnetycznym polu wielkiej częstotliwości indukowanym przez
prąd elektryczny wielkiej częstotliwości; dobra do leczenia procesów chorobowych zachodzących w mięśniach; stosuje się technikę
jednoelektrodową;
Aparatura
Diatermia krótkofalowa - BTL-20
Aparat do diatermii krótkofalowej BTL-20 - nowoczesne urządzenie sterowane mikroprocesorem pracujące w trybie ciągłym lub
impulsowym dla osiągnięcia efektu termicznego i a-termicznego. Możliwość regulowania pozycji ramion w pełnym zakresie (multi-
directional) umożliwia wygodne przeprowadzanie terapii wszystkich części ciała. Duży wybór aplikatorów umożliwia terapię wybranej
części ciała i zwiększa efekt terapeutyczny. Aparat jest wyposażony w cyfrowy zegar odliczający czas terapii i automatyczny wyłącznik.
212990632.002.png
Najważniejsze własności:
- nowoczesny, efektywny generator
- tryb pracy ciągły i impulsowy (efekt termiczny i a-termiczny)
- aplikatory indukcyjne i kondensatorowe
- wysoka max.moc 400W
- łatwe i szybkie podłączanie aplikatorów
- cyfrowy zegar i automatyczny wyłącznik
Aplikatory do aparatu BTL-20:
- indukcyjne o średnicy 8 i 14 cm
- kondensatorowe o średnicy 4.2,8.5 i 13 cm
- płaskie gumowe 8x14 i 12x18 cm
Parametry techniczne:
Zasilanie 230V
Częstotliwość 27, 12 MHz
Moc: tryb impulsowy 400W max.
tryb ciągły 200W
Zakres regulacji częstotliwości 70Hz/350Hz
Zegar
cyfrowy, do 30 minut
Klasa
IIb
Certyfikat
CE
Wymiary
85 x 38 x 38 cm
Waga
40kg
Diatermia krótkofalowa - SW 500
Diatermia krótkofalowa SW 500 o emisji ciągłej i impulsowej (efekt atermiczny) sterowana mikroprocesorami z
wbudowanym elektronicznym zegarem odliczającym czas zabiegu, którego koniec oznajmiany jest sygnałem
dźwiękowym z jednoczesnym przerywaniem emisji.
Diatermia krótkofalowa - Thermo
Diatermia krótkofalowa THERMO ma zastosowaną w głowicy spiralną elektrodę, co w porównaniu z tradycyjnymi
aparatami posiadającymi elektrody płaskie czyni ją doskonalą. Jest to typowy zabieg ciepłoleczniczy rozszerzający naczynia
krwionośne:
– działa przeciwbólowo,
– uspokajająco na układ nerwowy ośrodkowy,
– rozluźnia mięśnie, zwłaszcza, gdy są nadmiernie napięte,
– przyspiesza przemianę materii oraz przyspiesza wchłanianie wysięków i krwiaków.
Rys. str. 581 - Straburzyński
Diatermia krótkofalowa - Terapuls
Aparat do diatermii
mikrofalowej – Micro 2
Terapuls - wykorzystuje prądy wielkiej częstotliwości. Terapuls
to aparat, wytwarzający impulsowe pole magnetyczne wielkiej
częstotliwości. Pole to nie wytwarza ciepła działając na
potencjał błon komórkowych. W efekcie zmienia to właściwości
fizykochemiczne tkanek, co daje z kolei efekt przeciwzapalny,
przeciwbólowy i co najważniejsze- przeciw obrzękowy.
Terapuls może przenikać przez opatrunek gipsowy, jest wiec
wskazany w stanach unieruchomienia. Zabieg polega na
odpowiednim ułożeniu głowicy oraz na ustaleniu odpowiedniej
dawki. Układa się pacjenta i przykłada się głowicę generatora,
tak aby swoją powierzchnią miała jak największy kontakt z
ciałem pacjenta. Pomiędzy głowicę a skórę podkłada się
jednorazową chusteczkę w celu higienicznym. Puste
przestrzenie powinno się wypełnić chusteczkami. Można też
zabieg wykonywać przez ubranie ponieważ pole magnetyczne
posiada zdolność przenikania przez ubranie. Głowicę ustawia
się w takim kierunku aby dawała jak najmniej niepotrzebnego,
szkodliwego promieniowania. Skóra powinna być jednak
zawsze sucha i bez metali. Można też zabieg wykonywać
przez ubranie ponieważ pole magnetyczne posiada zdolność
przenikania przez ubranie
212990632.003.png 212990632.004.png 212990632.005.png 212990632.006.png 212990632.007.png
Zgłoś jeśli naruszono regulamin