STOP – substancja zbudowana z dwóch lub więcej metali i niemetali wykazująca w stanie stałym właściwości metaliczne. PODZIAŁ STOPÓW – dwuskładnikowe, wieloskładnikowe. CECHY STOPÓW – struktura (jednorodne: jednofazowe, typu roztworu stałego | niejednorodne: wielofazowe, fazy tworzą składniki struktury, występują samodzielnie lub w postaci zbioru faz o charakterystycznych cechach morfologicznych); budowa krystaliczna; właściwości metaliczne (tym wyraźniejsze im pierwiastki wchodzące w skład stopu wykazują mniejszą różnicę elektroujemności); granice bliźniacze (granice które są symetryczne nachylone do płaszczyzny krystalograficznej w obydwu ziarnach). Struktura stopu zależy od: wprowadzanych pierwiastków (rodzaj; liczba; stężenie); zastosowanej próbki cieplnej. Faza – jednorodna wewnętrznie (pod względem składu chemicznego, krystalograficznie) część stopu oddzielona od innych części powierzchnią podziału tzw. granicą międzyfazową. Podział faz: roztwory stałe (jest to jednorodna faza o wiązaniu metalicznym i strukturze krystalicznej o właściwościach typowo metalicznych). Aby powstał roztwór (kryteria Hume-Rother’ego): -taki sam typ sieci krystalicznej; -mniejsza niż 15% różnica w promieniach atomowych; -zbliżona elektroujemność; -taka sama wartościowość. Roztwory stałe: -ciągłe (powstają przy dowolnym stosunku ilościowym składników); -graniczne (powstają w stopach o ograniczonej rozpuszczalności jednego składnika w drugim). Roztwory stałe o ograniczonej rozpuszczalności: -podstawowe (rozpuszczana jest sieć przestrzenna czystego metalu); -wtórne (rozpuszczana jest sieć fazy międzykrystalicznej). Podział roztworów stałych ze względu na budowę: atomy składnika rozpuszczanego -> sieć rozpuszczalnika -> dowolne węzły lub przestrzenie międzywęzłowe (rozt. różnowęzłowe i substytucyjne; rozt. międzywęzłowe).
Fazy pośrednie – to związki chemiczne między atomami metali, półmetali i niemetali. Układ – zbiór faz w stanie stałym, ciekłym lub gazowym zajmujący przy określonym temperaturze i ciśnieniu, stałą objętość. Składniki układu – substancje (proste lub złożone) z których w określonych warunkach mogą tworzyć się wszystkie fazy danego układu. Układ dwuzmienny – aby układ powstał w równowadze w tych obszarach możemy szeroko zmienić czynniki ciśnienia i temperatury, aby w układzie występowała tylko jedna faza. Układ jednozmienny – aby układ powstał w równowadze możemy zmienić tylko jeden z czynników, ciśnienie lub temperaturę, aby w układzie występowały dwie fazy. Układ niezmienny – aby układ pozostał w równowadze nie możemy zmieniać żadnego z czynników aby w układzie występowały trzy fazy. Stopnie swobody [s] – liczba parametrów określających stan termodynamiczny układu (temperatura, ciśnienie, stężenie) które, niezależnie mogą ulec zmianie nie wytrącając układu ze stanu równowagi. REGUŁA FAZ GIBBSA’A – o budowie fazowej stopów (jakie, ile faz współistnieje) w stanie równowagi decydują trzy parametry: temperatura, ciśnienie i stężenie poszczególnych składników (skład chemiczny). s=n-f+2* s-stopnie swobody; f-max. liczba faz; n-liczba składników; *-ilość czynników wpływających na równowagę.
STOP – substancja uzyskana przez stopienie dwóch lub kilku składników. MIESZANINA – powstaje, gdy składniki stopu nie rozpuszczają się w sobie i nie reagują ze sobą w stanie stałym (np. mieszanina eutektyczna). ROZTWÓR – powstaje w wyniku wzajemnego rozpuszczania się w sobie składników stopu w stanie stałym. ROZTWÓR STAŁY – powstaje w wyniku wzajemnego rozpuszczania się w sobie składników stopu w stanie stałym. Roztwór stały w odróżnieniu od mieszaniny kryształów jest jednofazowy, występuje w nim jeden rodzaj kryształów i jeden typ sieci krystalicznej. ZWIĄZEK MIĘDZYMETALICZNY – powstaje w wyniku reagowania ze sobą składników stopu (najczęściej dwóch metali elektro ujemnych), posiada sieć krystaliczną odmienną od sieci poszczególnych pierwiastków wchodzących w jej skład. ROZTWORY STAŁE DZIELIMY NA: -międzywęzłowe (charakteryzuje to, że atomy drugiego pierwiastka zajmują pozycje międzywęzłowe. Przykładem jest roztwór Cu w Ni); -różnowęzłowe (charakteryzuje to, że atomy pierwiastka stopowego zajmują w sieci krystalicznej pozycje węzłowe w miejsce atomów pierwiastka podstawowego. Roztwór stały węgla w żelazie alfa).
koma300