METODA WERONIKI SHERBORNEW TERAPII I WSPOMAGANIU DZIECKAW ROZWOJU PRZEDSZKOLNYM
1. Założenia metody Ruchu Rozwijającego
2. Stosowanie metody w Polsce
3. Organizacja ćwiczeń i grup zajęciowych
4. Rodzaje ćwiczeń
5. Zastosowanie metody Weroniki Sherborne
6. Korzyści wynikające ze stosowania Ruchu Rozwijającego
Weronika Sherborne w latach sześćdziesiątych wypracowała system ćwiczeń, który ma zastosowanie we wspomaganiu prawidłowego rozwoju dzieci i korygowaniu jego zaburzeń. Ćwiczenia te wywodzą się ze szkoły Rudolfa Labana i doświadczeń własnych. Znane są pod nazwą Ruch Rozwijający. Nazwa ta wyraża główną ideę metody: posługiwanie się ruchem jako narzędziem wspomagania rozwoju psychoruchowego dziecka i terapii tego rozwoju.
Ćwiczenia te wywodzą się z naturalnych potrzeb dziecka, które są zaspakajane w kontakcie z dorosłymi w trakcie ta zwanego „baraszkowania”.
Podstawowe założenia metody Weroniki Sherborne to rozwijanie przez ruch:
q świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego
q świadomości przestrzeni i działania w niej
q dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywanie z nimi bliskiego kontaktu
Udział w ćwiczeniach metodą Weroniki Sherborne ma na celu stworzyć dziecku okazję do poznania własnego ciała, usprawnienia motoryki, poczucia swojej siły, sprawności i w związku z tym możliwości ruchowych.
Ponieważ dzięki temu zaczyna mieć ono zaufanie do siebie, zyskuje tez poczucie bezpieczeństwa. Podczas ćwiczeń ruchowych dziecko może poznać przestrzeń, w której się znajduje, przestaje być ona dla niego groźna, czuje się w niej bezpieczniej, staje się bardziej aktywne, przejawia większą inicjatywę, może być twórcze.
2. Stosowanie metody Weroniki Sherborne w Polsce
Metoda Ruchu Rozwijającego jest upowszechniana w Polsce od przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Była ona w Polsce kilkakrotnie prezentowana przez Weronikę Sherborne i jej uczniów: Annę Leonard – nie żyjącą już dyrektorkę „szkoły życia” w Londynie oraz George`a Hilla – byłego dyrektora centrum rehabilitacji dla dorosłych osób upośledzonych w Bristolu.
Z metodą mieli okazję także zapoznać się polscy specjaliści w czasie pobytu w Wielkiej Brytanii ( m.in. Maria Przasnyska, Marta Bogdanowicz).
Metoda jest wykorzystywana w Polsce w placówkach oświatowych i służby zdrowia dla dzieci zdrowych i z różnymi zaburzeniami rozwoju:
q dzieci upośledzonych w rozwoju
q dzieci autystycznych
q dzieci z wczesnym mózgowym porażeniem dziecięcym
q dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi i zaburzeniami zachowania
q dzieci głuchych i niewidomych
q dzieci z domów dziecka
Projektując zajęcia metodą Weroniki Sherborne, warto pamiętać, że maja one pomóc dziecku w poznaniu siebie, w zdobyciu do siebie zaufania, w poznaniu innych i nauczeniu się ufania im, a dalej – poprzez nabywanie pewności siebie i wiary we własne możliwości – w nauczeniu się aktywnego i twórczego życia.
Chcemy w tym dziecku pomóc, mając do dyspozycji przede wszystkim ruch i możliwość bliskiego, fizycznego kontaktu z drugim człowiekiem. Jeżeli naprawdę będziemy rozumieć cel tych zajęć, to ich forma i propozycje różnych ćwiczeń będą się nam nasuwały same.
Będzie się to działo w sposób naturalny, tak jak naturalnie i spontanicznie robią to małe dzieci w kontaktach ze swoimi rodzicami, tuląc się do nich, gdy czują się zagrożone, lub podskakując z radości, gdy się cieszą.
Zarówno projektując, jak i prowadząc zajęcia, należy pamiętać o obowiązujących zasadach, którymi powinna kierować się osoba prowadząca.
Oto wskazania dla terapeuty:
q Uczestniczenie w zajęciach jest dobrowolne ( możesz dziecko zachęcać)
q Postaraj się nawiązać kontakt z dzieckiem ( wzrokiem, dotykiem)
q Zajęcia powinny być dla dziecka przyjemne i dawać radość z aktywności ruchowej
q Bierz udział we wszystkich ćwiczeniach – baw się
q Przestrzegaj praw dziecka do swobodnej, własnej decyzji
q Zauważaj i stymuluj aktywność dziecka, daj mu szansę na działanie twórcze
q Miej poczucie humoru
q Nie krytykuj dziecka
q Chwal dziecko nie za efekt, co za jego starania i wysiłek
q Unikaj stwarzania sytuacji rywalizujących
q Rozszerzaj krąg doświadczeń społecznych dziecka
q Większość, szczególnie początkowych ćwiczeń, prowadź na podłodze
q Zaczynaj od ćwiczeń prostych, stopniowo je utrudniając
q Zmniejszaj udział swojej inicjatywy na rzecz coraz aktywniejszego udziału dziecka
q Proponuj na przemian ćwiczenia dynamiczne i relaksacyjne
q Miej zawsze na uwadze samopoczucie dziecka
q Ucz dzieci zarówno używania siły, jak i zachowania delikatności i opiekuńczości w stosunku do drugiej osoby
q We wszystkich ćwiczeniach dbaj o to, aby dziecko znalazło się także w pozycji dominującej
q Zaplanuj początek ćwiczeń tak, aby zawierał propozycję ćwiczeń - spotkań dających poczucie bezpieczeństwa, oparcia i bliskiego kontaktu
q Na zakończenia zajęć proponuj ćwiczenia wyciszające, uspokajające
Planowane zajęcia prowadzone metodą Ruchu Rozwijającego muszą uwzględniać prawidłowości rozwoju emocjonalnego i społecznego dziecka oraz rozwoju procesu grupowego, a także możliwości i ograniczenia psychofizyczne dzieci, wynikające z zaburzeń ich rozwoju. Program zajęć dla całej grupy powinien uwzględniać zarówno potrzeby grupy, jak i indywidualne potrzeby dzieci.
W niektórych przypadkach konieczne jest prowadzenie zajęć indywidualnych. Ich planowanie jest oparte na wcześniejszej, wstępnej diagnozie dziecka i wynika z potrzeb i ograniczeń rozwojowych dziecka.
Zajęcia z wykorzystaniem metody Weroniki Sherborne można z powodzeniem stosować jako oddziaływania indywidualne, jednakże z uwagi na wartość, jaką dla rozwoju społecznego dziecka niesie możliwość kontaktu z innymi osobami, zdecydowanie zachęcać należy do prowadzenia ich w formie zajęć grupowych.
Aby dziecko swobodnie i bezpiecznie czuło się w grupie, nie może ona być zbyt liczna. Najbardziej komfortowe warunki zapewnia grupa licząca 6 – 14 dzieci, ale w przypadku oddziaływań profilaktycznych liczebność grupy może wynosić około 25 – 28 dzieci. Wiek nie jest ograniczony: mogą to być dzieci w wieku niemowlęcym, jak i dorośli.
Najczęściej jednak pracuje się z dziećmi w wieku przedszkolnym, i szkolnym. Dobrze jest, gdy każdemu dziecku można zapewnić starszego lub dorosłego partnera. Rolę partnerów dzieci młodszych z powodzeniem mogą pełnić dzieci starsze.
Dla celów terapeutycznych zajęcia winny odbywać się systematycznie, minimum raz w tygodniu, lepiej gdy odbywają się częściej.
Czas trwania zajęć prowadzonych metodą Ruchu Rozwijającego zależy od samopoczucia i zainteresowań dzieci oraz od ich możliwości rozwojowych, najczęściej około 1 godziny ( albo krócej).
Należy również zadbać o odpowiednie warunki lokalowe: przestrzeń, odpowiednie podłoże ( najlepiej parkiet), świeże powietrze. Zajęcia mogą odbywać się wszędzie, w każdych warunkach, ponieważ nie wymagają żadnych urządzeń czy pomocy do ćwiczeń. W niektórych sytuacjach mogą być jednak pomocne materace lub koce; szczególnie, gdy zajęcia prowadzi się z dziećmi ze znacznym kalectwem. Wszyscy uczestnicy ćwiczeń powinni mieć ubranie zapewniające im pełną swobodę ruchów, najlepiej, gdy ćwiczą boso, bo daje to im najlepszy kontakt z podłogą i poczucie oparcia o nią.
Metodę Weroniki Sherborne można zaliczyć do niewerbalnych treningów interpersonalnych. Zajęcia w grupie są szansą na zdobywanie i wzbogacanie doświadczeń społecznych. Mogą pomóc dzieciom w nauce bycia z innymi, czerpania satysfakcji z różnych form kontaktów społecznych.
W programie ćwiczeń ruchowych Weronika Sherborne wyróżnia następujące grupy ćwiczeń wspomagających rozwój dziecka:
Ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała:
q Wyczuwanie brzucha, pleców, pośladków
q Wyczuwanie nóg w ruchu i siedząc
q Wyczuwanie łokci
q Wyczuwanie twarzy
q Wyczuwanie całego ciała
Ćwiczenia pozwalające zdobyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w otoczeniu:
q Ćwiczenia indywidualne
q Ćwiczenia w parach
q Ćwiczenia w grupie
Ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerem i z grupą:
q Ćwiczenia „z” w parach
q Ćwiczenia „przeciwko” w parach
q Ćwiczenia „razem” w parach
q Ćwiczenia „razem” w grupie
Ćwiczenia twórcze
5. Zastosowanie metody Ruchu Rozwijającego
Metoda Weroniki Sherborne jest metodą ogromnie uniwersalną, o wielu możliwościach jej stosowania. Jest ono skuteczna jako metoda terapeutyczna, daje się też z powodzeniem wykorzystać w profilaktyce, może być pomocna w poszerzaniu doświadczeń psychologicznych i społecznych osób zainteresowanych własnym rozwojem.
Jako metoda terapii znajduje zastosowanie w pracy z dziećmi z zaburzeniami rozwoju psychoruchowego, a więc przede wszystkim w przypadkach upośledzenia umysłowego. Również dla dzieci z tzw. normą intelektualną, przejawiających zaburzenia w zakresie sfery emocjonalnej i społecznej, zajęcia Ruchu Rozwijającego są bardzo wskazane.
Metoda ta bywa wykorzystywana jako wstępny etap da innych zajęć terapeutycznych, np. dla dzieci mających trudności w czytaniu i pisaniu, czy jako część programu terapii psychologiczno-logopedycznej dzieci jąkających się lub psychoterapii dzieci nerwicowych.
Jako metoda wspomagająca rozwój, a więc stymulująca go, wyrównująca opóźnienia rozwojowe, jest bardzo przydatna w pracy z dziećmi przebywającymi w instytucjach wychowania zbiorowego.
Metoda Weroniki Sherborne może być w zakresie profilaktyki dobra formą pomocy dzieciom, młodzieży, dorosłym w różnych sytuacjach trudnych.
Zapobiega powstawaniu zaburzeń, jeśli włączymy ją w program:
q Przygotowania dziecka, które rozpocznie edukację przedszkolną
q Przygotowania dziecka rozpoczynającego naukę w szkole
q Zajęć integrujących grupę przedszkolną i klasę szkolną
q Przygotowania rodzin adopcyjnych i zastępczych do przyjęcia dziecka i jego pobytu w rodzinie
q Przygotowania młodych małżeństw do pełnienia roli rodziców
Metoda Ruchu Rozwijającego może też służyć jako sposób osiągania odprężenia:
q W zajęciach odprężająco - relaksacyjnych w trakcie zajęć szkolnych lub przedszkolnych
q W zajęciach relaksacyjnych dla rodziców
Inną z możliwości wykorzystania metody W. Sherborne w pracy z dorosłymi jest prowadzenie tego typu zajęć w celu stworzenia w grupie, z którą zamierzamy pracować, atmosfery wzajemnego zaufania, poczucia bezpieczeństwa i relaksu.
Rozważając możliwości zastosowania metody Ruchu Rozwijającego, warto myśleć o tej metodzie jako o sposobie działania dającym szansę na prawidłowy rozwój dziecka i poprawę funkcjonowania dziecka i rodziny.
Może ona być stosowana jako pełny cykl zajęć, ale również można sensownie wykorzystywać niektóre z jej elementów, wspomagając w ten sposób innego rodzaju działania terapeutyczne.
6. Korzyści wynikające ze stosowania metody Weroniki Sherborne
Każdy człowiek może służyć drugiemu pomocą, wsparciem, jeśli pozwoli sobie na korzystanie ze swoich własnych „pokładów” uczuć, otworzy się naprawdę na drugiego człowieka, będzie po prostu i prawdziwie sobą. Nie jest to odkrycie, ale stara prawda o terapii. To, co najbardziej może pomóc drugiemu człowiekowi, jest w nas. Metoda Weroniki Sherborne pozwala to dokładnie zobaczyć i „odkryć”.
Oto lista potrzeb człowieka, których realizacja jest możliwa poprzez metodę Ruchu Rozwijającego:
Ø ...
Ladyak