Klasy i warstwy społeczne – koncepcie teoretyczne
(w oparciu o publikację Jana Turowskiego „Socjologia. Wielkie struktury społeczne”)
Pojęciem zróżnicowania społecznego określa się elementarne fakty odmiennościi różnic występujących wśród członków danego społeczeństwa. Wyróżnia się następujące rodzaje tych różnic:
1) różnice biologiczno – fizyczne,
2) różnice demograficzne,
3) różnice społeczne,
4) różnice psychiczne.
Trzy pierwsze rodzaje różnic są podstawą występowania „kategorii społecznych”,tzn. ugrupowań jednostek według cech ważnych dla funkcjonowania życia społecznego (takich jak podział na pełno- i niepełnosprawnych fizycznie, ludność białą i czarną w USA czy na ludność w wieku przed-, po- i produkcyjnym). Często stanowią one pośrednio podstawę powstawania określonych związków i zrzeszeń, jeżeli zostaną wyartykułowane wspólne interesy członków tych zbiorów ludności. Same jednak zbiory tej ludności (kategorie społeczne) nie są grupami społecznymi.
Natomiast cechy społeczne są bezpośrednią podstawą kształtowania się zbiorowości społecznych: klas, warstw społecznych, grup zawodowych, i stanowią jednocześnie podstawy wyodrębnienia w strukturze (budowie) społeczeństwa pewnych części tej struktury, takich jak struktura klasowa, warstwowa czy zawodowa społeczeństwa, pojęte jako układy tych grupi relacje zachodzące między nimi. Są też źródłem nierówności społecznych między ludźmi, znajdujących swój wyraz w różnym dostępie do wartości ogólnie pożądanychw społeczeństwie.
W naukowym ujmowaniu klas społecznych wyodrębnia się dwie ogólne orientacje: orientację ekonomiczną, obejmującą stanowiska teoretyczne upatrujące źródło powstawaniai istnienia klas wyłącznie w warunkach ekonomicznych, w rozwoju gospodarczym społeczeństw, oraz orientację funkcjonalną, upatrującą źródło uwarunkowania klas społecznych w strukturze organizacyjnej i w konieczności funkcjonowania każdego historycznego społeczeństwa.
barti.st