POLITYKA ENERGETYCZNA.pdf

POLITYKA ENERGETYCZNA

Tom 13 Zeszyt 2 2010

PL ISSN 1429-6675

Agnieszka K OZIE£ *

Aktualny stan koncesji i u¿ytkowañ dla rozpoznania

i udokumentowania zasobów niekonwencjonalnych

z³ó¿ gazu ziemnego w Polsce (tzw. gaz z ³upków –

„shale gas” i „tight gas”)

S TRESZCZENIE . Autor prezentuje w opracowaniu stan koncesji i u¿ytkowañ górniczych dla roz-

poznania i udokumentowania zasobów niekonwencjonalnych z³ó¿ gazu ziemnego w Polsce

(tzw. gaz z ³upków – „shale gas” i „tight gas”) na podstawie koncesji udzielonych dotychczas

przez Ministerstwo Œrodowiska. Omówiono zakres udzielonych koncesji, tak co do aspektu

rzeczowego, jak i ich warunków (czy te¿ obowi¹zków i uprawnieñ) oraz u¿ytkowañ gór-

niczych, a wiêc z punktu widzenia dwóch podstawowych instytucji prawa geologicznego

kszta³tuj¹cych prawa i obowi¹zki przedsiêbiorców – koncesjonariuszy tak na p³aszczyŸnie

prawa publicznego (koncesja jako akt administracyjny, forma reglamentacji dzia³alnoœci,

publicznoprawne uprawnienie podmiotowe), jak i ze wzglêdu na materiê prawa prywatnego

(umowa u¿ytkowania górniczego, maj¹tkowe prawo podmiotowe). Odrêbnie zasygnalizo-

wano równie¿ zagadnienia legislacji co do niektórych aspektów nowego prawa geologicznego

i górniczego wed³ug Sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej Druk Sejmowy nr 1696 z dnia 28

kwietnia 2010 r.

S £OWA KLUCZOWE : kopalina, z³o¿e, poszukiwanie, rozpoznawanie, obszar górniczy, w³asnoœæ z³ó¿

kopalin, koncesja, u¿ytkowanie górnicze, gaz niekonwencjonalny, gaz z ³upków, gaz

zamkniêty

* Mgr – doktorant na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa;

e-mail:agnieszka.koziel@juris.pl

265

Wprowadzenie

W odniesieniu do z³ó¿ niekonwencjonalnych gazu trzeba zaznaczyæ, ¿e odró¿niaj¹ siê

one od klasycznych przede wszystkim form¹ wystêpowania gazu w strukturach geolo-

gicznych oraz technologiami jego wydobycia. Gaz w takich z³o¿ach znajduje siê b¹dŸ

w skale, w której powstaje (gaz w ³upkach; shale gas ), b¹dŸ w ska³ach porowatych np.

piaskowcach (gaz zamkniêty; tight gas ). W obu przypadkach gaz nie dop³ywa samoczynnie

do otworu i nie wydostaje siê na powierzchniê. Dla jego wydobycia konieczne jest

wykonanie skomplikowanych i kosztownych zabiegów, w tym wierceñ poziomych i za-

biegów intensyfikuj¹cych wydobycie [9,4].

Aktualnie brak jest stwierdzonych i udokumentowanych konkretnych danych odnoœnie

stanu zasobów z³ó¿ gazu w ³upkach na terenie Polski; na obecnym etapie rozpoznania

trudno precyzyjnie okreœliæ, jakie s¹ to iloœci w zakresie z³ó¿ przemys³owych czy wydoby-

walnych. Wed³ug dostêpnych szacunkowych danych zasoby gazu w Polsce okreœla siê na

poziomie:

– szacowane zasoby wydobywalne gazu

z ³upków (dolny paleozoik) w Polsce,

wed³ug Wood Mackenzie – 1400 mld m 3

– szacowane zasoby wydobywalne gazu

z ³upków (dolny paleozoik) w Polsce,

5–25 mld m 3 – zasoby wydobywalne szacowane gazu zamkniêtego ( tigh gas )zpias-

kowca czerwonego sp¹gowca (górny perm),

92 mld m 3

– ogó³em udokumentowane zasoby gazu w konwencjonalnych z³o¿ach

w Polsce,

(tak te¿: Minister Gospodarki w piœmie z 24.02.2010 r. znak DRO-III-0700-2/2/10)

[10,11,12].

Intensywnoœæ pocz¹tkowych prac rozpoznawczych prowadzonych w Polsce ilustruje

postêp w przyznawaniu koncesji na poszukiwania gazu ziemnego w ³upkach [1, 2, 3, 7, 8].

Do pierwszej po³owy 2007 roku obszar o podwy¿szonym potencjale wystêpowania gazu

ziemnego w ³upkach dolnego paleozoiku pozostawa³ nieomal w ca³oœci poza zaintere-

sowaniem przemys³u naftowego i nie udzielono w Polsce ¿adnych koncesji na poszukiwanie

i rozpoznawanie niekonwencjonalnych z³ó¿ wêglowodorów. Natomiast ju¿ pod koniec 2009

roku mo¿liwoœci pozyskania koncesji poszukiwawczych w tym obszarze zosta³y nieomal

w pe³ni wyczerpane.

Poni¿ej przedstawiono prezentacjê zakresu udzielonych koncesji, tak co do aspektu

rzeczowego, jak i ich warunków (czy te¿ obowi¹zków i uprawnieñ) oraz u¿ytkowañ gór-

niczych, a wiêc z punktu widzenia dwóch podstawowych instytucji prawa geologicznego

kszta³tuj¹cych prawa i obowi¹zki przedsiêbiorców–koncesjonariuszy tak na p³aszczyŸnie

prawa publicznego (koncesja jako akt administracyjny, forma reglamentacji dzia³alnoœci,

publicznoprawne uprawnienie podmiotowe), jak i ze wzglêdu na materiê prawa prywatnego

(umowa u¿ytkowania górniczego, maj¹tkowe prawo podmiotowe). Odrêbnie zasygnalizo-

wano równie¿ zagadnienia legislacji co do niektórych aspektów nowego prawa geolo-

266

wed³ug Advanced Res. Inc. – 3000 mld m 3

gicznego i górniczego wed³ug Sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej Druk Sejmowy

nr 1696 z dnia 28 kwietnia 2010 r. [6].

1. Stan formalny i realizacja Koncesji udzielonych przez

Ministerstwo Œrodowiska w zakresie poszukiwania

i rozpoznawania wêglowodorów

Wed³ug publikowanych informacji Ministerstwa Œrodowiska udzielono 231 koncesji 1

aktualnie czynnych na poszukiwanie i rozpoznawanie wêglowodorów dla 34 Koncesjo-

nariuszy. Formalnie by³o 42 Koncesjonariuszy, a od strony w³aœcicielskiej wed³ug domi-

nuj¹cych wspólników lub komplementariuszy – osiemnastu. S¹ to: Chevron, który uzyska³

koncesje na Chevron Polska Exploration and production sp. z o.o. i Chevron Polska

Energy Resources sp. z o.o., Aurelian Oil & Gas, które uzyska³y koncesje na Energia

Cybinka sp. z o.o. sp. kom., Energia Karpaty Wschodnie sp. z o.o. sp. kom., Energia Kalisz

sp. z o.o. sp. kom., Energia Karpaty Zachodnie sp. z o.o. sp. kom., Energia Torzym sp.

z o.o. sp. kom., Energia Zachód sp. z o.o., Marathon Oil, który uzyska³ koncesje na

Marathon Oil Poland – Area C Sp. z o.o., Marathon Oil Poland – Area E Sp. z o.o.,

Marathon Oil Poland – Area B Sp. z o.o., Marathon Oil Poland – Area A Sp. z o.o.,

Marathon Oil Poland – Area D Sp. z o.o., San Leon Energy, który uzyska³ koncesje na

Vabush Energy sp. z o.o. i Ocullis Investments sp. z o.o. oraz Liesa Investments sp. z o.o.,

3Legs Resources Plc, który uzyska³ koncesje na Lane Resources Poland sp. z o.o., BNK

Petroleum, które uzyska³o koncesje na Indiana Investment sp. z o.o. i Saponish Invest-

ments sp. z o.o.

Pozostali inwestorzy uzyskali koncesje na jeden podmiot inkorporowany w Polsce:

EurEnergy Resources Corporation na Mazovia Energy Resources, EMFES na DPV Ser-

vices.

Lista wed³ug klasyfikacji Ministerstwa Œrodowiska jest publikowana na stronie

www.mos.gov.pl

Lista wed³ug udzia³u w³aœcicielskiego i tylko w zakresie koncesji na rozpoznawanie

konwencjonalnych i niekonwencjonalnych lub tylko niekonwencjonalnych z³ó¿ gazu 2 :

1) Chevron Polska Sp. z o.o.,

2) ExxonMobil Poland Sp. z o.o.,

3) PKN Orlen S.A.;,

4) Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A.,

1 Uwaga: dane na dzieñ sporz¹dzania tego opracowania tj. 1 lipca 2010 r., z uwzglêdnieniem 11 z³o¿onych

wniosków (w rozpatrywaniu).

2 Uwaga: podmioty, które bezpoœrednio lub przez „newco” wehiku³ kapita³owy lub osobowy „inwestowa³y”

w uzyskanie koncesji i poszukiwania oraz rozpoznawanie z³ó¿ wêglowodorów do 1 lipca 2010 r.

267

5) Aurelian Oil & Gas Limited Plc (Wielka Brytania),

6) RWE Dea AG (Niemcy),

7) FX Energy Netherlands BV (Holandia) – przez FX Energy Poland Sp. z o.o.,

8) EMFESZ Elsõ Magyar Földgáz és Energiakereskedelmi és Szolgáltató Kft (Wêgry) –

przez „Emfesz NG Polska” Sp. z o.o. (przez DPV Service Sp. z o.o.),

9) Marathon Oil Poland,

10) BNK Petroleum (Kanada) przez Indiana Investments Sp. z o.o. i Saponis Investments

Sp. z o.o.,

11) Realm Energy International (Kanada) przez Maryani Investments Sp. z o.o., Joyce

Inwestments Sp. z o.o. i Helland Investments Sp. z o.o.,

12) Eurenergy Resources Corporation (Stany Zjednoczone) – przez Mazovia Energy

Resources Sp. z o.o. i Lublin Energy Resources Sp. z o.o.,

13) AJ Lucas Group Limited (Australia) – przez Cuadrilla Polska Sp. z o.o.,

14) 3Legs Resources Group (Wyspa Man) – przez Lane Energy Poland Sp. z o.o.

(umowa z ConocoPhillips),

15) San Leon Energy Plc (Irlandia) – przez Vabush Energy Sp. z o.o. i Oculis

Investments Sp. z o.o.,

16) CalEnergy Generation (Stany Zjednocznone) – przez CalEnergy Resources Poland

Sp. z o.o.,

17) Strzelecki Energia Sp. z o.o. (Australia).

Zdaniem Ministerstwa Œrodowiska koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie jedynie

konwencjonalnych z³ó¿ wêglowodorów udzielono 158. Jednak¿e z uwagi na treœæ koncesji

i jej lokalizacjê oraz dopuszczon¹ g³êbokoœæ odwiertów trzeba przyj¹æ ostro¿nie, ¿e 120,

a w tym c.a. 18, które mog¹ byæ sporne. Dotyczy to tak PGNiG, jak i DPV Services, FX

Energy, Call Energy Resources, RWE Dea i Aurelian Oil Gaz.

Zakresy koncesji, o których mowa wy¿ej s¹ z du¿ym prawdopodobieñstwem sporne

z uwagi na treœæ koncesji (rozpoznawanie z³ó¿ wêglowodorów lub ropy naftowej i gazu)

oraz w œwietle treœci wniosków i planów robót geologicznych, a te ostatnie mog¹ byæ

zmienione. Ocena ministra i przyporz¹dkowanie koncesji tylko jako udzielonej na wê-

glowodory w z³o¿ach konwencjonalnych w sytuacji, gdy z samej koncesji to nie wynika,

a obszar u¿ytkowania górniczego pozwala na rozpoznawanie jakichkolwiek wêglowodorów

do g³êbokoœci, na której mog¹ wystêpowaæ tak¿e wêglowodory, a przede wszystkim gaz

w z³o¿ach tak tight ,jaki shale gas , a wiêc niekonwencjonalnych, mo¿e ulec zmianie.

Zdaniem autorów, PGNiG – które wed³ug Ministerstwa posiada tylko 7 koncesji na

rozpoznawanie tak¿e niekonwencjonalnych z³ó¿ gazu – posiada ich co najmniej 21, a 60

koncesji na wêglowodory tylko w z³o¿ach konwencjonalnych. Call Energy Resources

Poland, która wed³ug Ministerstwa nie posiada ¿adnej koncesji na rozpoznawanie z³ó¿ gazu

w z³o¿ach niekonwencjonalnych posiada wed³ug autorów przynajmniej jedn¹ tak¹ kon-

cesjê, a dwie mog¹ byæ sporne. Podobnie FX Energy na 21 koncesji zdaniem Ministerstwa

nie posiada ¿adnej na rozpoznawanie niekonwencjonalnych z³ó¿ wêglowodorów, a wed³ug

autorów, mo¿liwe ¿e siedem. Sprawa uprawnieñ rozpoznawania z³ó¿ wszelkich wêglo-

wodorów lub gazu i ropy naftowej (jak okreœlaj¹ te koncesje) do g³êbokoœci, któr¹ okreœla³a

koncesja i umowa u¿ytkowania górniczego, mo¿e byæ przedmiotem przysz³ych sporów i jest

268

uzale¿niona od interpretacji postanowieñ koncesji i umów oraz roli planów prac geo-

logicznych sk³adanych przy wnioskach lub w trakcie postêpowañ administracyjnych pro-

wadzonych przez Departament Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwa Œrodo-

wiska (nie przywo³anych w Koncesjach).

Wed³ug przeprowadzonej analizy treœci koncesji oraz maj¹c na uwadze bloki koncesyjne

na jakie udzielono koncesji oraz g³êbokoœci rozpoznawania z³ó¿, udzielono 92 koncesje na

rozpoznawanie tak¿e niekonwencjonalnych z³ó¿ gazu, w tym 3 tylko na z³o¿a niekon-

wencjonalne.

W 2007 r. w II pó³roczu wydano 11 koncesji.

W 2008 w I pó³roczu wydano 4 koncesje.

W 2008 w II pó³roczu wydano 11 koncesji.

W 2009 w I pó³roczu wydano11 koncesji.

W 2009 w II pó³roczu wydano 16 koncesji.

W 2010 w I pó³roczu wydano 18 koncesji.

Do koñca I pó³rocza 2010 r. na udzielonych koncesjach wykonano 20 analiz i in-

terpretacji, 5 badañ sejsmicznych 2D na 540 km 2 , 12 badañ sejsmicznych 3 D na 150 km 2

oraz 3 odwierty, w tym dwa do g³êbokoœci 4500 m, jeden do 3100 m (jeden brak danych).

W drugim pó³roczu 2010 r. zrealizowane bêd¹ 4 odwierty do sp¹gu kambru, 16 analiz i in-

terpretacji, 8 sejsmik 2D (810 km), 2 sejsmiki 2D opcyjnie (350 km), 5 sejsmik 3 D (200

km 2 ).

Do koñca 2010 r. rozpoczn¹ siê prace na czterech koncesjach (piêæ nowych koncesji

wydanych w maju i czerwcu b.r. – brak danych co do terminu rozpoczêcia prac), a do 1 lipca

2010 r. prace rozpoczê³y siê ³¹cznie na co najmniej 58 koncesjach.

Pierwszy etap prac okreœlony w koncesji zakoñczono w II pó³roczu 2008 r. na jednej

koncesji, w I pó³roczu 2009 r. na 2 koncesjach, w II pó³roczu 2009 r. na 13 koncesjach, a w I

pó³roczu 2010 r. na 7 koncesjach.

Z punktu widzenia obszarów koncesyjnych, to ³¹cznie koncesje wydano na obszary

koncesyjne o powierzchni c.a. 60 600 km 2 .

Na terenie Polski z³o¿a niekonwencjonalnego gazu typu shale gas (w ³upkach dolnego

paleozoiku) oraz gazu zamkniêtego z piaskowca czerwonego sp¹gowca (górny perm) typu

tight gas lokalizowane s¹ w ³¹cznie c.a. 130 obszarach koncesyjnych (blokach) [5, 8]; w tym

obszary (bloki) o wstêpnie udokumentowanym potencjale dla wystêpowania gazu ziemnego

w ³upkach ³¹cznie c.a. 72 bloki oraz obszary (bloki) o niedookreœlonym potencjale dla

wystêpowania gazu ziemnego w ³upkach ³¹cznie c.a. 58 bloków.

Z tytu³u wydania koncesji pobrano c.a. 12 380 514,86 PLN op³aty na podstawie art. 84

prawa geologicznego i górniczego (dalej: „pr.g.g.” 3 ) na NFOŒ i gminne fundusze ochrony

œrodowiska (op³ata œrodowiskowa) oraz 11 200 838,29 PLN na podstawie art. 10 ust.

1 pr.g.g. z tytu³u wynagrodzenia za ustanowienie u¿ytkowania górniczego (royality).

Na jedn¹ koncesjê przypada³o œrednio:

174 373,44 PLN op³aty œrodowiskowej (przeciêtnie dla 71 koncesji)

157 758,28 PLN wynagrodzenia z tytu³u u¿ytkowania (przeciêtnie dla 71 koncesji).

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Dz.U. 1994 nr 27 poz. 96 z póŸñ. zm.

269

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: