BARWY W REAKCJACH.doc

·         Jasnoniebieski, uwodniony wodorotlenek miedzi Cu(OH)2 w roztworach amoniakalnych tworzy jon kompleksowy o intensywnie lazurowym zabarwieniu, będący odczynnikiem do wykrywania:

·          dioli wicinalnych (dwie grupy alkoholowe  –OH przy sąsiednich węglach), z którymi daje zabarwienie fiołkowe

·          białek (wiązań peptydowych) - reakcja biuretowa, w obecności których zmienia barwę na fioletową

·          w reakcji z aldehydami i cukrami redukującymi wytrąca się czerwony osad Cu2O (roztwór Fehlinga).

Wytwarzający się na powierzchni miedzi czerwony tlenek Cu2O nadaje jej charakterystyczną barwę. Blacha miedziana poddana działaniu wilgotnego, zawierającego ditlenek węgla powietrza atmosferycznego pokrywa się zieloną  patyną  - zasadowym węglanem miedzi.

Tlenek miedzi(II) jest czarny, podobnie jak siarczek.

·  Tlenki azotu: 
NO bezbarwny, powstaje podczas działania na metaliczną miedź kwasem  azotowym(V). Z tlenem w powietrzu daje brunatny NO2 o charakterystycznym zapachu. NO2 powstaje również jako produkt rozpadu dość nietrwałego kwasu azotowego(V) HNO3, powodując charakterystyczne zażółcenie bądź brunatnienie jego stężonych roztworów.

·  Sole srebra:

·         chlorek - biały serowaty osad

·         bromek srebra (stosowany w fotografii) - żółtawy osad

·         jodek srebra - żółty osad

pod wpływem światła wszystkie osady fioletowieją a następnie ciemnieją (światłoczułość soli srebra).
[UWAGA!  Fluorek srebra AgF jest solą doskonale rozpuszczalną ]

przy strącaniu AgCl (miareczkowanie chlorowców), wykorzystując różnice w iloczynie rozpuszczalności AgCl i dichromianu srebra stosuje się jony dichromianowe jako wskaźnik końca miareczkowania, dają one bowiem z jonami srebra ciemnoczerwony osad.

·  chlor, brom jod:

·         chlor - żółtozielony gaz, cięższy od powietrza

·         brom - brunatna ciecz, łatwo parująca

·         jod - krystaliczne, brunatne (czarne) ciało stałe, łatwo sublimuje, przechodząc w fioletowe pary

·  woda chlorowa - lekko żółtawy roztwór chloru w wodzie, stosowany do wypierania bromu i jodu z ich soli. Wyparty brom lub jod cząsteczkowy zostaje rozpuszczony w warstwie chloroformowej, i na podstawie jej zabarwienia zidentyfikowany.

·  woda bromowa - jasnobrunatny roztwór bromu w wodzie. Popularny odczynnik do wykrywania wiązań wielokrotnych. Poprzez reakcje przyłączenia bromu do wiązań wielokrotnych następuje odbarwienie wody bromowej. Reakcja z wodą bromową służyć może również do odróżnienia aldoz (które z bromem reagują) od ketoz
Woda bromowa (brom) wypiera jod z jego soli.

·  jod - daje intensywnie niebieskie zabarwienie w reakcji ze skrobią, wykorzystywane w wykrywaniu zarówno skrobi jak i jodu.

·  Fe (II wart.) - zielone, wodorotlenek Fe(OH)2 - zielonkawy osad, utleniając się do Fe(OH)3 przechodzi w brunatny osad. Rodanek Fe(NCS)3 czerwony (czuła reakcja na obecność jonów żelaza).
Z salicylanami oraz fenolem jon Fe3+ daje intensywnie fioletowo zabarwiony kompleks

·  związki chromu: 

·         chrom trójwartościowy - tlenek szarozielony; wodorotlenek zielonkawy, sole generalnie w odcieniach zieleni

·         tlenek CrO3 - czerwony; kwas chromowy - żółty, kwas dwuchromowy H2CrO4 i dalej polikwasy żółte i pomarańczowe
 (żółty jon chromianowy CrO42- w środowisku kwaśnym przechodzi w pomarańczowy jon dichromianowy Cr2O72-)
[więcej kwasu, więcej barwy, więcej atomów]

·  kobalt - sole kobaltu bezwodne mają barwę niebieską, po uwodnieniu przechodzi ona w jasnoróżową.
Wykorzystuje się tę właściwość do kontrolowania stopnia wykorzystania bezwodnego żelu krzemionkowego, służącego do utrzymywania niskiej wilgotności np. w opakowaniach z żywnością. Aktywny (suchy) żel krzemionkowy, pokryty warstewką soli kobaltowych ma barwę niebieską. Od momentu nasycenia żelu parą wodną (dezaktywacja żelu) następuje uwadnianie soli kobaltu pokrywającego żel i zmiana barwy z niebieskiej na jasnoróżową.

·  HgO - czerwony tlenek rtęci (II), w zależności od stopnia rozdrobnienia czerwony lub rzadziej żółty.

·  siarczki, sole kwasu siarkowodorowego H2S, najczęściej nierozpuszczalne, brunatne lub czarne.

·  związki nitrowe - aromatyczne, ze względu na oddziaływania między grupą nitrową —NO2 a pierścieniem aromatycznym mają często zabarwienie żółte. 
(reakcja ksantoproteinowa kwasu azotowego(V) z białkami - powstaje trwałe, żółte zabarwienie)
Związki nitrowe alifatyczne, ze względu na brak takiego oddziaływania są przeważnie bezbarwne.

·  Nadmanganian potasu - związek o silnie fioletowym zabarwieniu (jon nadmanganowy), silny utleniacz, który:

·                     w środowisku kwaśnym redukuje się do manganu dwuwartościowego (sole bezbarwne np. MnCl2, MnSO4) 

[Jak ostatnio zauważył jeden z internautów, sole manganu dwuwartościowego są jasnoróżowe a nie bezbarwne. Sprawa barwy związków, jonów, kompleksów i innych form to materia dość złożona i nie ma tu miejsca na jej dokładniejsze wyjaśnianie. Możemy przyjąć (choć to nie do końca prawda), że w  rozcieńczone roztwory soli  dwuwartościowego manganu są  praktycznie  bezbarwne, szczególnie jeśli obserwujemy je po zredukowaniu ciemnofioletowego roztworu nadmanganianu. ]

·         w środowisku zasadowym przechodzi z Mn(VII) do Mn(VI) - manganiany o zabarwieniu zielonym, 

·         zaś w środowisku obojętnym po redukcji wytrąca się brunatny osad tlenku manganu (IV) MnO2

Barwa płomienia (pod wpływem energii dostarczonej  na sposób ciepła, w przypadku niektórych pierwiastków następuje emisja promieniowania elektromagnetycznego z zakresu światła widzialnego)

·  Wskaźniki pH

·         lakmus - niebieski, w środowisku kwaśnym przechodzi w czerwony

·         uniwersalny - mieszanina różnych wskaźników, dzięki czemu zmienia kolory w całym zakresie pH, od ciemnoczerwonego dla silnie kwaśnego środowiska, przez żółty w obojętnym, po zielony i fioletowy w zasadowym

·         fenoloftaleina - bezbarwna, malinowa w środowisku silnie zasadowym (pH>8,3)

·         czerwień metylowa - żółta, przechodzi w czerwoną w środowisku kwaśnym

·         oranż metylowy - pomarańczowy, przechodzi w czerwony w kwaśnym środowisku