PF03s26_27_28.pdf

HARDWARE

Optymalizacja ustawień BIOS-u

Przyspieszanie

Jeśli twój komputer zbyt długo się uruchamia, spróbuj to zmienić.

Zrobisz to bez żadnych wydatków, jedynie optymalizując ustawienia BIOS-u.

W ten sposób możesz także znacząco przyspieszyć pamięć RAM.

to tym, że producenci płyt głównych

dostosowują tak ustawienia parame-

trów BIOS-u, aby przede wszystkim

zapewnić stabilną pracę wszystkich

zespołów komputera. Niekoniecznie

jest to praca na najwyższych obro-

tach i w rezultacie pamięci RAM

często pracują wolniej niż faktycznie

mogą. W artykule „Szybszy RAM

bez wydatków” przeczytasz, jak

przyspieszyć pamięć.

Poprawne ustawienie funkcji BIOS-u

pozwala nie tylko przyspieszyć start

komputera, ale w wielu wypadkach

także usprawnić jego pracę. W ar-

tykule „Start jak rakieta” pokazuje-

my, jak zoptymalizować procedury

startowe BIOS-u, co pozwoli nam je

skrócić nawet o pół minuty. Oczywi-

ście trzeba pamiętać, że ingerencja

w BIOS wymaga sporej wiedzy o

tym, co się robi. Nieumiejętna mo-

dyﬁkacjafunkcjiBIOS-umożedo-

prowadzić do zablokowania systemu

lub jego niestabilnej pracy.

ModyﬁkującustawieniaBIOS-u,mo-

żemy także przyspieszyć pamięć

RAM komputera, i to przeważnie

dość znacząco. Spowodowane jest

Start jak rakieta

Odmian BIOS-ów jest bardzo wie-

le, ale najpopularniejsze to: Award-

BIOS, AMIBIOS i PHOENIXBIOS

i BIOS Intela. Sposób sprawdzania

odmiany BIOS-u opisujemy w ram-

ce „Sprawdzanie odmiany BIOS-u”.

W tym artykule koncentrujemy się

na najpopularniejszym – Award-

Sprawdzanie odmiany BIOS-u

BIOS-ie, ale bardzo podobnie kon-

ﬁguruje się AMIBIOS, więc jeśli

taką masz odmianę BIOS-u w swo-

im komputerze, powinieneś sobie

poradzić.

Nieco inaczej wygląda konﬁguracja

PHOENIXBIOS-u, którą opiszemy

w następnym numerze.

Nazwa odmiany BIOS-u np. 

jest wyświetlana na ekranie monitora, tuż

po włączeniu komputera. Zwykle pojawia

się przez krótką chwilę; żeby przedłużyć

czas jej wyświetlania, wciśnij klawisz

[ Pause/Break ], co zatrzyma urucha-

mianie komputera. Aby je kontynuować,

wciśnij dowolny klawisz. Nazwę BIOS-u

możesz też sprawdzić, wciskając [ Del ]

lub [ F2 ] przy starcie komputera, wcho-

dząc do Setupu BIOS-u  26>01 , .

 Wyłączanie autodetekcji

1 Zmień wartość opcji 

(patrz ramka „Rodzaje taśm IDE”). Wprowadzone

tu ustawienia skracają czas potrzebny na auto-

matyczne wykrycie użytych taśm komunikacyj-

nych pomiędzy kontrolerem a zainstalowanymi

napędami.

2 Wyjdź z sekcji ,

ne żadne urządzenia (patrz ramka „Napędy

podłączane do EIDE”) wybierz wartość .

Zazwyczaj do pierwszego kanału 

(wykrywanie rodzaju taśm komunikacyjnych

łączących kontroler z dyskiem twardym lub

z napędami CD/DVD). Zamiast ustawienia

wstaw wartość lub .

Którą z tych wartości wybierzesz, zależy od rodza-

ju taśm EIDE  26>03 podłączonych do pierwszego

i drugiego złącza PATA  26>04 płyty głównej

naciskając klawisz [Esc] i przejdź do działu

(standardowe ustawienia

BIOS-u). Dla opcji autodetekcji napędów do ka-

nałów EIDE  26>03 , do których nie są podłączo-

przyłączony jest dysk twardy, a do trzeciego 

napęd optyczny. Są to kanały nadrzędne, więc

pozostaw je bez zmian.

Słownik: trudne terminy

01 Setup BIOS

Specjalny program po-

zwalający na wprowadza-

nie zmian w konﬁguracji

BIOS-u. Aby się do niego

dostać, należy podczas

startu komputera,

w czasie autotestu, wci-

snąć jeden z klawiszy:

[Del] lub [F2] .

02 Kontroler

Urządzenie kontrolujące

i regulujące pracę różnych

urządzeń komputera. Kon-

trolery dbają także o ko-

munikację między różnymi

podzespołami komputera.

Na płycie głównej można

znaleźć m.in. kontrolery

SATA, ATA, USB lub SCSI.

03 EIDE

(ang. Enchanced IDE)

Rozszerzona wersja stan-

dardu IDE, który pierwot-

nie przeznaczony był do

obsługi dysków twardych,

a po zmianie także napę-

dów optycznych; standard

ten określany jest także

jako ATA/ATAPI.

04 PATA

(ang. Parallel ATA)

Starsze kontrolery dysków

twardych oraz napędów

optycznych, które do

wzajemnej komunikacji

wykorzystują transmisję

równoległą (parallel);

obecnie stosuje się trans-

misję szeregową (SATA).

05 FDD

(ang. Floppy Disk Drive)

Skrót określający stację

dyskietek. Napęd taki

obsługuje dyskietki

o pojemności 1,44 MB

i 720 Kb. Odchodzą one

do lamusa ze względu na

małą pojemność i powol-

ną pracę.

06 Ultra ATA33

Standard wymiany infor-

macji pomiędzy dyskami

twardymi lub napędami

optycznymi a kontrolerem.

Liczba określa maksymal-

ną przepustowość, tutaj

33 MB/s. Najnowsze Ul-

tra ATA transmitują dane

z prędkością 133 MB/s.

PC format 3/2006

SOFTWARE

komputera

Optymalizacja ustawień BIOS-u

HARDWARE

Zaznacz opcję i naci-

śnij [Enter] . W otwartym okienku zaznacz po-

nownie i klawiszem [Page

Up] zamień wartość na . Wyjdź

klawiszem [Esc] . Podobną operację przeprowadź

dla funkcji

nie przeszukiwał wielu napędów w celu zna-

lezienia sektora rozruchowego. Dla funkcji

(bootowanie z pierwszego

zdeﬁniowanego urządzenia) ustaw wartość

. Dla funkcji oraz

(bootowanie z drugiego i trze-

ciego zdeﬁniowanegourządzenia)wstawwartość

5 Przejdź do podsekcji:

(kolejność bootowania) i naciśnij [Enter] . Zaznacz

nazwę dysku systemowego (w naszym przypad-

ku ) i klawiszem

[Page Down] przesuń go na pierwszą pozycję.

Wyjdź z tej podsekcji klawiszem [Esc] .

6 Teraz wyłącz poszukiwanie dyskietki

w napędzie FDD  26>05 przy każdora-

zowym starcie systemu. Wstaw dla funkcji

(bootowanie z dyskietki) war-

tość . Dla opcji (ini-

cjalizacja karty graﬁcznej) zamień wartość

na lub , jeśli płyta ma takie

złącze graﬁczne.

klawiszem [Esc] i przejdź do podmenu

(zaawansowane

ustawienia BIOS-u). Tutaj możesz tak zmo-

dyﬁkować sekwencję startową BIOS-u, aby

 Eliminacja opóźnień dysków i napędów

Wyłączanie dodatkowych

kontrolerów

1 Wywołaj Setup BIOS  26>01 , czyli podpro-

Rodzaje taśm IDE

gram pozwalający na modyﬁkacjęjegopa-

rametrów. Zrób to, naciskając [Delete] w trakcie

uruchamiania komputera.

2 W otwartym oknie klawiszami kursora

nienia potrzebny do uruchomienia

wszystkich urządzeń IDE. Przejdź do funkcji

(opóźnienie dysków twardych)

i zaznacz wartość . Funkcja ta wprowadza

sztuczne opóźnienia. Są one potrzebne do wykry-

cia starszych napędów, którym zbyt krótki czas

startu BIOS-u nie wystarcza do zainicjalizowania

pracy. Może się też zdarzyć, że po wstawieniu

któryś z zainstalowanych w komputerze

napędów nie będzie poprawnie wykrywany

w czasie startu BIOS-u, Oznacza to, że ustawiłeś

zbyt krótki czas i trzeba go mninimalnie zwięk-

szyć. np. .

2 Wyjdź z sekcji Advanced CMOC Features

Do komunikacji napędów z interfejsem IDE mogą

być wykorzystane dwa rodzaje taśm.

Taśma ATA33  ,

dysponująca 40 pasma-

mi sygnałowymi, przezna-

czona jest do napędów

pracujących w maksy-

malnym trybie Ultra ATA33  26>06 .

Z kolei nowsza odmia-

na taśmy ATA66/100/

133 

wyposażona jest już

w 80 linii i przeznaczona

do dysków z większą przepustowością, zgodnych

ze standardem Ultra ATA/66/100/133.

Zaznaczamy, że nie wszystkie linie w tej taśmie

przeznaczone są do komunikacji. Tak naprawdę

sygnały „kursują” po tych samych przewodach jak

w przypadku taśm ATA33, dodatkowe przewody

pełnią rolę ekranów minimalizujących przesłuchy

międzyliniowe i redukujące odbicia sygnałów. Jeżeli

jednak do nowego dysku twardego typu ATA/133

podłączymy taśmę ATA33, szczytowy transfer tego

urządzenia zostanie automatycznie zredukowany do

pułapu 33 MB/s.

i naciśnij [Enter] .

3 Jeżeli płyta główna została wyposażona

w dodatkowy kontroler  26>02 lub kilka

kontrolerów dysków twardych, a żadne napędy

nie są do nich podłączone (ramka „Napędy pod-

łączane do EIDE”), powinieneś je wyłączyć.

W przeciwnym razie BIOS każdorazowo będzie

starał się wykryć podłączone urządzenia, co

zabiera sporo czasu. Aby wyłączyć kontroler

Serial ATA, zaznacz funkcję i wy-

bierz wartość . Podobnie wyłącz drugi

kontroler zainstalowany na płycie głównej. Wy-

bierz funkcję

klawiszem [Esc] i naciśnij klawisz [F10] .

Wyświetli się okno:

i ustaw dla niej

Wciśnij [Enter] , aby zapamiętać zmiany.

wartość .

Napędy podłączane do EIDE

Aby sprawdzić, do którego kanału EIDE

podłączone są napędy, a które z kanałów

są wolne, podczas startu BIOS-u zapisz

wyświetlane informacje o napędach i

dyskach (zatrzymaj ekran, wciskając kla-

wisz [Pause/Break] ). Jeśli wyświetlana

jest nazwa kanału, a przy nim nazwa

napędu 

oznacza to, że jest do niego podłączone urzą-

dzenie. Jeżeli natomiast wyświetlana jest nazwa

kanału IDE lub SATA i przypis  ,

to do takiego kanału nie jest podłączone żad-

ne urządzenie. Możesz także rozkręcić i zdjąć

obudowę i ﬁzyczniesprawdzić, który napęd do

jakiego złącza jest podłączony.

Szybszy RAM bez wydatków

Poprzez modyﬁkację ustawień

BIOS-u można przyspieszyć pa-

mięć RAM komputera. Spore moż-

liwości przyspieszenia RAM-u wy-

nikają z tego, że producenci płyt

głównych konﬁgurują płyty dość

zachowawczo. Dostosowują tak

ustawienia parametrów BIOS-u,

aby przede wszystkim zapewnić

stabilną pracę wszystkich zespo-

łów komputera. Niekoniecznie jest

to praca na najwyższych obrotach.

W rezultacie pamięci RAM często

pracują wolniej niż mogą.

Takie zachowawcze konﬁgurowa-

nie BIOS-ów płyt głównych zostało

spowodowane tym, że rynek jest od

pewnego czasu dosłownie zalewa-

ny tanimi konstrukcjami, które nie

zawsze spełniają rygorystyczne nor-

my ustalone przez renomowanych

producentów. Dlatego w płytach

głównych wprowadzono mechanizm

SPD (Serial Presence Detect), czyli

autodetekcji ustawień pamięci, któ-

ry przechowuje informacje o para-

metrach danego modułu pamięci i

służy do automatycznej konﬁguracji

BIOS-u. Najważniejsze, aby pamięci

pracowały stabilnie i dlatego są one

konﬁgurowanewbardzozachowaw-

czy sposób, często znacznie poniżej

możliwości.

Dodatkowe spowolnienie pracy

pamięci często wprowadzają usta-

wienia płyt głównych lub specyﬁcz-

ne funkcje BIOS-u, które ignorują

ustawienia SPD i ustawiają własne,

jeszcze bardziej „bezpieczne” war-

tości. Wówczas do zachowawczych

ustawień SPD są dodawane dodatko-

we opóźnienia wprowadzne przez

płyty główne. W konsekwencji za-

instalowane pamięci nie pracują na

najwyższych obrotach i nie wyko-

rzystują swoich możliwości. W ar-

tykule pokazujemy, jak zlikwidować

dodatkowe opóźnienia.



PC format 3/2006

3 Teraz zmień wartości kanałów podrzędnych.

4 Wyjdź z sekcji

Skracanie czasu startu dysków

1 Zminimalizuj teraz jeszcze czas opóź-

przejdź do sekcji

SOFTWARE

HARDWARE

Jak przyspieszyć pamięć RAM

 Sprawdzanie ustawień RAM-u

Na przykładzie popularnego AwardBIOS-u po-

kazujemy, jak sprawdzić poprawność ustawień

parametrów pracy pamięci RAM i ewentualnie

je skorygować.

1 Do odczytu opóźnień, z jakimi pracują na-

2 W otwartym oknie przejdź do zakładki  .

3 Przejdź do zakładki . Z tabeli 

sze pamięci, wykorzystamy program CPU-Z

zamieszczony na naszej płycie CD. Uruchom

go, dwukrotnie klikając  .

odczytaj poszczególne wartości dla częstotliwo-

ści, z jaką pracują pamięci (np. kolumnę dla 200

MHz). Nie przejmuj się niewielkimi różnicami

częstotliwości (1–2 MHz). Realne taktowanie

szyny FSB bardzo często odbiega nieco od przy-

jętych norm. Jeżeli wyświetlane wartości różnią

się od spisanych przez ciebie na kartce, oznacza

to, że BIOS skonﬁgurował pamięci, ignorując

informacje zapisane w pamięci SPD. Możesz je

ustawić samodzielnie, a jeśli są poprawne, przejdź

od razu do kroku 7 znajdującego się w części

„Przyspieszanie pamięci RAM”.

Nietypowe BIOS-y

BIOS w niektórych płytach głównych nie udostęp-

nia od razu zaawansowanych funkcji, dotyczy to w

szczególności płyt ﬁrmyGigabyte.Abysię do nich

dostać, w BIOS-ie musisz nacisnąć kombinację

klawiszy [Ctrl[+[F1] .

Następnie z sekcji (Opóźnienia) odczytaj

i zapisz na kartce lub zapamiętaj wartości dla  .

Zapisz także częstotliwość, z jaką pracują posia-

dane przez ciebie moduły pamięci – wartość ta

opisana jest jako  .

 Przyspieszanie pamięci RAM

rając ,

i wybierz ikonkę  .

2 Podczas uruchamiania komputera wejdź

1 Zrestartuj komputer, wybie-

oraz (opóźnienie mię-

dzy aktywacją a zresetowaniem komórki pamięci

RAM). Ten ostatni parametr często występuje

pod określeniem .

szym kroku zmniejsz ją o jeden, na przykład

jeżeli była to wartość , wybierz teraz wartość

. Naciśnij [F10] i po pojawieniu się okna

z komunikatem:

do BIOS-u, naciskając klawisz [Del] .

W otwartym oknie klawiszami kursorów zaznacz

sekcję (Zaawan-

sowane funcje chipsetu) i naciśnij [Enter] .

3 Dla parametru (Konﬁgu-

5 Naciśnij klawisz [F10] i gdy pojawi się

okienko:

zatwierdź ustawienia klawiszem [Enter] . Wszyst-

kie wprowadzone zmiany zostaną zapisane

w pamięci CMOS.

9 Po zmniejszeniu opóźnienia pamięci,

racja opóźnień pamięci DRAM) klawisza-

mi [Page Up] lub [Page Down] wybierz wartość

(Ustawienia ręczne). Spowoduje to od-

blokowanie możliwości wprowadzania zmian we

wszystkich parametrach i funkcjach znajdujących

się w obszarze

(pytanie, czy chcesz zapisać w pamięci CMOS

i wyjść z programu Setup BIOS). Jeśli chcesz

zapisać wszystkie dotychczas wprowadzone usta-

wienia, naciśnij klawisz [Enter] .

6 Po uruchomieniu systemu koniecznie sprawdź

sprawdź stabilność działania systemu ope-

racyjnego, uruchamiając w nim różne aplikacje

(np. gry, edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny). Jeśli

system funkcjonuje poprawnie i nie zauważasz

żadnych zakłóceń, możesz ponownie przejść do

BIOS-u i zmniejszyć opóźnienia o jeden stopień

dla pozostałych wartości.

Oprócz bardzo duże znaczenie

dla wydajności ma również ,

który możesz tak samo modyﬁkować,stopniowo

je zmniejszając (całą procedurę opisaliśmy

w kroku 8 .

Gdy system działa niestabilnie, uruchom po-

nownie komputer, wejdź do BIOS-u i przywróć

ostatnie poprawne wartości. Jeżeli nie będzie się

uruchamiał, skorzystaj z porady zawartej w ram-

ce „Gdy coś pójdzie źle”.

kolor z szarego na biały).

4 Teraz dla parametru (opóź-

(zmienią one

stabilność jego pracy, uruchamiając różne

aplikacje.

7 Jeżeli system pracuje poprawnie, zrestartuj

nienie CAS; CAS jest parametrem związa-

nym z opóźnieniami w samej pamięci RAM)

wybierz klawiszem [Page Up] taką wartość, jaką

odczytałeś w programie CPU-Z w zakładce

i funkcji . W naszym wypadku jest

to wartość i tę wartość wybraliśmy. Postępuj

podobnie w przypadku kolejnych parametrów:

(opóźnienia RAS do CAS)

komputer i ponownie wejdź do Setupu BIOS-u.

Zaznacz sekcję zaawansowanych funcji chipsetu

i wejdź do niej,

naciskając klawisz [Enter] .

8 Zaznacz parametr , który

określa opóźnienia pamięci, i rozpocznij

stopniowe zmniejszanie jego wartości. W pierw-

(opóźnienie odświeżania RAS)

Gdy coś pójdzie źle

1 2 3 1 2 3

Ustawienie zworki na płycie głównej

Przy normalnej pracy BIOS-u są zwarte piny 1 i 2 (ustawienie normalne).

Do zresetowania BIOS-u trzeba zewrzeć piny 2 i 3, a następnie powrócić

do ustawienia normalnego.

znajdować się niedaleko baterii podtrzymującej

pamięć CMOS i umieszczonej na płycie głównej.

Zdejmij zworkę z pinów i załóż ją tak, aby zwierała

dwa sąsiednie piny (tak jak na rysunku). Odczekaj

5–10 sekund, następnie przywróć ją do pozycji

pierwotnej i uruchom komputer.

Jeżeli będziesz miał problemy z odnalezieniem

właściwej zworki, sprawdź w instrukcji obsługi płyty

głównej, w której zazwyczaj bardzo dokładnie opi-

sana jest procedura resetowania ustawień BIOS-u.

W niektórych płytach głównych zamiast zworki może

być dostępny mikroprzełącznik, którym resetuje się

pamięć CMOS komputera.

Może się zdarzyć, że przeholujesz z ustawieniami

pamięci i po wykonanych zmianach komputer wystar-

tuje, lecz zamiast dobrze znanego ekranu powitalnego

zobaczysz czarny ekran. W takiej sytuacji naciśnij i

przytrzymaj przez 5 sekund przycisk zasilania, aż

komputer się wyłączy. Następnie odczekaj 10 sekund,

po czym ponownie włącz komputer. Jeśli nadal nie

uruchamia się prawidłowo, powtórz raz lub dwa razy

tę czynność. Gdy pomimo tego nadal komputer się

nie włącza, musisz odkręcić i zdjąć obudowę. Na

płycie głównej odszukaj trzy chrakterystyczne piny,

z których dwa są zwarte jedną zworką (na rysunku

są przedstawione w powiększeniu). Odpowiada ona

za przywrócenie ustawień fabrycznych – powinna

PC format 3/2006

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: