WSTRZĄS
PATOMECHANIZM, OBJAWY, LECZENIE
Wstrząs
· to zespół objawów klinicznych, do których dochodzi, gdy autoregulacyjne mechanizmy ustroju nie są w stania zapewnić prawidłowego przepływu krwi przez ważne dla życia narządy i tkanki.
Wstrząs- patomechanizm
· Stan ten może powstać gdy:
ü zmniejsza się objętość krwi krążącej,
ü zwiększa się nadmiernie pojemność łożyska naczyniowego,
ü niedostateczna staje się siła tłocząca mięśnia sercowego.
v Nie stanowi odrębnej jednostki chorobowej, towarzyszy jednak wielu ciężkim schorzeniom, takim jak uraz, krwotok, zakażenie, oparzenie czy choroba serca.
Rodzaje wstrząsu
v Hipowolemiczny
Spowodowany jest krwotokiem, oparzeniem, niedrożnością jelit, lub urazem. Jego przyczyną jest zmniejszenie objętości krwi krążącej spowodowane utratą:
ü krwi pełnej,
ü osocza,
ü wody ustrojowej, lub elektrolitów.
Ø Wstrząs hipowolemiczny -objawy
Najważniejsze objawy:
· przyspieszenie akcji serca,
· zwiększenie oporu naczyń obwodowych
· obniżenie ośrodkowego ciśnienia żylnego.
v Wstrząs kardiogenny
To kliniczny zespół ostrej niewydolności krążenia obwodowego, spowodowany krytycznym obniżeniem objętości minutowej na tle uszkodzenia mięśnia sercowego.
Ø Wstrząs kardiogenny - przyczyny
· wielokierunkowe zaburzenia struktury i funkcji mięśnia sercowego w ostrej fazie zawału
· ostre zapalenie mięśnia sercowego,
· zaawansowana kardiomiopatia,
· ostre wady zastawkowe,
· zaburzenia rytmu i przewodzenia.
Ø Wstrząs kardiogenny- objawy
· Skóra chłodna i wilgotna
· Zaburzenia świadomości o różnym nasileniu
· Ból wieńcowy
· Zaburzenia rytmu serca,
· Spadek rzutu minutowego serca,
· Centralizacja krążenia krwi,
· Skąpomocz, spadek ciśnienia tętniczego krwi poniżej 90 mmHg, lub obniżenie o 30 mmHg w stosunku do poprzedniego pomiaru.
v Wstrząs septyczny
Może być wywołany:
· zakażeniem,
· zapaleniem otrzewnej,
· zapaleniem opon mózgowo – rdzeniowych,
· posocznicą.
Ø Wstrząs septyczny- patomechanizm
Jest następstwem
· uszkodzenia śródbłonka naczyń,
· zmniejszenia oporu naczyniowego wskutek otwarcia połączeń tętniczo-żylnych,
· uszkodzenia narządów przez toksyny bakteryjne.
Ø Wstrząs septyczny - powikłania
· Zespół zaburzeń oddechowych, (adult respiratory distress syndrome- ARDS,
· Zespół rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego ( disseminated intravascular coagulation- DIC). Wskutek uszkodzenia naczyń krwionośnych i działania liposacharydów drobnoustrojów uczynnia się kaskada krzepnięcia, tworzą się mikrozatory.
v Wstrząs neurogenny
· Spowodowany jest uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego, porażeniem kończyn, lub znieczuleniem rdzeniowym.
· Jego istotą jest zaleganie krwi w rozszerzonych naczyniach tętniczych, przy znacznie obniżonym oporze obwodowym.
· Czynność serca jest przyspieszona, dla zachowania prawidłowej pojemności minutowej i niezbędnego przepływu krwi.
Postacie mieszane wstrząsu
· Zator tętnicy płucnej
· Wstrząs anafilaktyczny
· Wstrząs insulinowy.
· Podział wstrząsu w zależności od zmian hemodynamicznych:
1. Wstrząs hipodynamiczny,
Wskutek zmniejszenia dopływu krwi żylnej lub upośledzonej czynności serca.
Przykłady:
· Wstrząs krwotoczny, oparzeniowy, septyczny, ból, tamponada osierdzia, zawał mięśnia sercowego, zator.
2. Wstrząs hiperdynamiczny
W skutek nadmiernego zapotrzebowania organizmu na tlen, zmniejszonej zdolności jego przenoszenia, zatrucia wywołującego hemolizę lub methemoglobinemię, urazu.
przełom tarczycowy, przełom hemolityczny, zatrucia, urazy.
· Objawy kliniczne rozwiniętego wstrząsu
1.Wstrząs hipodynamiczny:
· bladość powłok,
· twarz ma wyostrzone rysy,
· skóra blada i pokryta potem,
· zaburzenia świadomości.
2. Wstrząs hipodynamiczny:
· skóra gorąca i zaczerwieniona
Objawy w badaniu fizykalnym:
· przyspieszone i słabo wypełnione tętno,
· obniżone ciśnienie tętnicze krwi,
· upośledzony przepływ włośniczkowy ( sprawdzany na płytkach paznokciowych)
· płytki i przyspieszony oddech.
Ogólne zasady pierwszej pomocy
U osoby przytomnej we wstrząsie:
1. Leczenie przyczynowe
- zatamowanie krwotoku,
- zaopatrzenie urazu klatki piersiowej,
- opatrzenie okolicy oparzonej,
- unieruchomienie w przypadku złamania,
- podjęcie RKO.
· Uniesienie kończyn dolnych w celu zwiększenia powrotu żylnego,
· Pochylenie chorego głową w dół 10- 15° poniżej pozycji horyzontalnej (tzw. Pozycja Trendelenburga).
· Okrycie chorego, aby zapobiec utracie ciepła,
· Podawanie leków przeciwbólowych i uspakajających,
· Stałe monitorowanie czynności życiowych
Postępowanie lecznicze w OIOM
· Leczenie wstrząsu, niezależnie od jego etiopatogenezy musi spełniać następujące warunki:
ü zwiększenie zaopatrzenia komórek w tlen i substancje energetyczne,
ü wyrównanie niedoboru krwi krążącej,
ü wyrównanie krążenia obwodowego.
Postępowanie lecznicze
· Definitywne leczenie przyczynowe
· Uzupełnienie łożyska naczyniowego
Przetaczanie w zależności od rodzaju wstrząsu :płynu wieloelektrolitowego, 0,9% rostwór NaCl, dekstrany, osocze, albuminy, krew i jej pochodne.
· Poprawa warunków przepływu włośniczkowego
Zmniejszenie lepkości krwi ( dekstrany),zwiększenie ciśnienia perfuzyjnego (aminy katecholowe)
· Kortykosteroidy- stabilizacja błon komórkowych i lizosomalnych, zmniejszenie adchezji płytek
· Zapewnienie prawidłowej wymiany gazowej- intensywna fizykoterapia, tlenoterapia bierna, tlenoterapia czynna, wentylacja mechaniczna
· Zapobieganie kwasicy metabolicznej- monitorowanie pH krwi, wyrównywanie zaistniałych zaburzeń.
· Zapewnienie prawidłowej czynności nerek- kontrola diurezy i wskaźników nerkowych, prowadzenie bilansu wodnego, leki moczopędne, hemofiltracja, dializa pozaustrojowa.
· Zapobieganie zakażeniom- zachowanie zasad aseptyki i antyseptyki, osłona antybiotykowa, leczenie zakażeń z antybiogramem.
· Żywienie chorych- intensywne żywienie pozajelitowe, uzupełnienie niedoboru witamin.
kryswiec