Modele pielęgnowania.pdf

mgr Jolanta Sadek

MODELE PIELĘGNOWANIA

„Praktyka bez teorii jest jedynie rutyną, tylko teoria może przynieść ducha inwencji”

Pasteur

Pielęgniarstwo jest młodą dyscypliną naukową, której początków należy doszukiwać się

w pracach Florence Nightingale.

Podstawowym zadaniem nauki o pielęgnowaniu jest definiowanie pojęć, ukazywanie

i wyjaśnianie istoty związków zachodzących między poszczególnymi pojęciami, formowanie

uogólnień i praw.

Posługując się pojęciem „teoria” na poziomie szkoły pielęgniarskiej mamy na myśli

treści prezentowane na zajęciach teoretycznych. W ten sposób oddzielamy to, co teoretyczne

od tego, co praktyczne (z reguły od czynności pielęgnacyjnych). Jest to prawidłowe

rozumienie teorii, jednak w szerszym, naukowym znaczeniu teoria to grupa twierdzeń o

wzajemnych relacjach zachodzących pomiędzy pojęciami, z których można wnioskować o

dużej liczbie obserwacji czy też zjawisk.

Każda teoria naukowa tworzona jest przez naukowca (lub grupę naukowców), który opisuje

i wyjaśnia zjawiska stanowiące przedmiot zainteresowania.

* Teorie składają się z grupy pojęć.

* Pojęcia to abstrakcyjne cechy badanych przedmiotów czy zjawisk np. zdrowie, adaptacja,

samopielęgnowanie. Pojęcia mogą stanowić część teorii, ale same w sobie nie wystarczają do

jej sformułowania.

* Model : graficzne lub symboliczne przedstawienie zjawiska lub zjawisk – przy minimalnym

użyciu słow. Do ukazania relacji zachodzących pomiędzy pojęciami wykorzystywane są

strzałki lub inne symbole graficzne.

Modele pielęgniarstwa ukazują w (sposób graficzny) czym jest pielęgniarstwo z punktu

widzenia autorów poszczególnych modeli.

Klasyfikacja teorii pielęgniarstwa

I. Podział ze względu na zasięg zastosowania teorii w praktyce pielęgniarskiej

- teorie szerokiego zasięgu

- teorie średniego zasięgu

- teorie lokalne

II. Podział ze względu na poziom strukturalizowania teorii

- filozofie

- modele koncepcyjne

- teorie

III. Podział ze względu na genezę wiodących treści teorii

- środowiska

- potrzeb

- systemów

- interakcji międzyludzkich

Najkorzystniejszy z punktu widzenia poznawczego wydaje się podział oparty o podstawowe

treści, na które są zorientowane teorie, gdyż pozwala na stosunkowo precyzyjne rozpoznanie

zakresu niezbędnej wiedzy i odnoszenie jej do praktyki zawodowej

Co każdy model powinien zawierać? → koncepcje, charakterystykę modelu, zdefiniowanie

pojęć: osoba, zdrowie, środowisko i pielęgniarstwo

W pielęgniarstwie światowym znanych jest siedemnastu teoretyków pielęgniarstwa, a ich

teorie określane mianem klasycznych przypisywane są jednej z 4 kategorii takich jak:

środowisko

potrzeby

systemy

wzajemne oddziaływanie

W każdej teorii istnieją 4 centralne pojęcia:

osoba

zdrowie

środowisko

pielęgnowanie

Klasyczne teorie pielęgnowania w układzie historycznym.

ROK

TEORETYK

ŚRODOWISKO

POTRZEBA

SYSTEMY WSPÓŁDZIANIE

1860

Nightingale

1932

1955

1960

1961

Peplau

Henderson

Abdellah

Orlando

Hall

1962

1964

1966

1968

Wiedenbach

Levine

Johnson

Rogers

1970

1971

Orem

King

Travelbe

Neiman

1972

1976

1977

1979

Roy

Kinlein

Watson

(1918-

2004)

Roper

Wielka teoria Florence Nightingale

Model koncentryczny – środowiskowy

U podstaw tej koncepcji znalazła się filozofia pielęgniarstwa wyrażająca głęboki wgląd

autorki w problemy życia i zdrowia człowieka

Poglądy F. Nightingale koncentrowały się wokół uwalniania człowieka od cierpień,

zachowywania i umacniania jego zdrowia oraz wokół osiągania przez niego coraz wyższego

poziomu doskonałości. Autorka w swej koncepcji pielęgniarstwa wyróżniła dwa jego rodzaje:

1. Pielęgniarstwo ogólne

opracowała „ Notes on nursing – what it is and what is not” „Uwagi o pielęgniarstwie

– czym ono jest i czym nie jest”

uważała, że wiedzę pielęgniarską jako podstawową w troszczeniu się o swoje zdrowie

powinien znać każdy człowiek

do szerokiego upowszechnienia pielęgniarstwa ogólnego wskazywała konieczność

wprowadzenia „misjonarek zdrowia” które powinny docierać do wszystkich,

rozmawiać z ludźmi i uczyć ich opiekowania się zdrowiem

2. Pielęgniarstwo właściwe

to z kolei jest zawodem przygotowującym kobiety do zapewnienia opieki chorym w

szpitalach

program szkolenia zapewniał ścisłe łączenie zdobywania koniecznej wiedzy,

kształtowania umiejętności zawodowych, a także kształtowania postaw moralnych i

zaangażowania pielęgniarskiego

przygotowanie pielęgniarek do tej opieki wymaga podstaw naukowych oraz szkolenia

przy łóżku chorego

stwierdziła, że pielęgniarstwo jest sztuką o charakterze moralnym, nacechowane

miłością do ludzi

autorka bardzo mocno podkreślała odrębność pielęgniarstwa od medycyny i

konieczność pełnej samodzielności pielęgniarstwa

***********************

Koncentruje się na środowisku.

Ośrodkiem tej teorii jest człowiek reagujący na różne czynniki środowiska (głównie natury

sanitarno-higienicznej), które albo sprzyjają albo przeszkadzają siłom zdrowotnym

W procesach naprawczych zachodzących w organizmie pacjenta, potrzebuje on pomocy

pielęgniarki, która we właściwy sposób potrafi wpłynąć na środowisko i usuwać z niego to,

co stwarza przeszkody tym siłom – usuwanie tego, co niekorzystne i zastępowanie ich tym, co

korzystne dla organizmu

Wymienia elementy środowiska, które uznaje za najważniejsze, są to:

● Czyste powietrze

● Czystość

● Światło

● Ciepło

● Cisza

● Dieta

Autorka wskazuje, że środowisko jest jednym z głównych źródeł choroby.

Zaobserwowała, że choroba rozwija się najczęściej w małych, ciemnych i wilgotnych

pomieszczeniach. Chorobie można zapobiegać lub przyspieszać proces zdrowienie poprzez

zapewnienie warunków przeciwnych do tych, które wywołują chorobę.

Florence Nightingale zwraca również uwagę na edukację zdrowotną – ludzie

zrozumieją istotę czynników środowiskowych, gdy będą edukowani w zakresie istotnych

faktów dotyczących zdrowia.

Zdrowie: Dobre samopoczucie i możliwość pełnego wykorzystania posiadanych sił.

Autorka przedstawia zdrowie w pryzmacie zapobiegania chorobom poprzez

środowiskowe czynniki zdrowia.

Choroba: Proces naprawczy, którego natura naznaczona jest potrzebą opieki. Choroba jest

naturalnym wysiłkiem uzdrawiania zatrucia, utraty sił lub reakcją przeciwko warunkom, w

których znajduje się człowiek.

Rolą pielęgniarki jest zapobieganie przerwaniu procesu naprawczego i zapewnienie

optymalnych warunków do jego wzmocnienia.

Pacjent: Postrzegany jest biernie i odgrywa rolę pasywną. Natomiast pielęgniarka i środowisko

wpływają w znacznym stopniu na pacjenta.

Powtórzmy założenia:

pielęgnowanie pozostaje w ścisłym związku z tym, co się dzieje w środowisku

fizycznym otaczającym człowieka

zdrowie człowieka uzależnione jest od środowiska

pielęgnowanie odnosi się do zdrowia, a samo zdrowie jest ściśle powiązane ze

środowiskiem

zadaniem osoby pielęgnującej jest zadbanie o środowisko pacjenta

 Kanony pielęgniarstwa

1. wentylacja i ogrzewanie – wskazanie na czystość powietrza

w pomieszczeniach zamkniętych – wietrzenie pomieszczeń, utrzymanie

odpowiedniej wilgoci

na terenach otwartych (zanieczyszczenia) – wilgoć, dym, gazy, pyły

2. zdrowie domu, mieszkania, szpitala

dobre oświetlenie

właściwe usuwanie nieczystości

korzystanie z czystej, nieskażonej wody

właściwe rozwiązania architektoniczne (szczególnie budynki szpitalne)

3. światło – potrzebne dla zdrowia fizycznego i psychicznego –„słońce jest malarzem

ciała i duszy”

4. hałas – czynnik bardzo stresujący

głośne rozmowy

muzyka

sposób poruszania się (hałas gdy ktoś idzie)

5. różnorodność – świadome wprowadzanie w życiu chorego różnych zmian, np.

spacer, posadzenie przy oknie

małe elementy dekoracyjne (np. kwiatek)

czytanie chorym

zachęcenie do aktywności (pisanie, prace ręczne, samodzielne czytanie)

6. łóżko i jego wyposażenie

czystość bielizny pościelowej i potrzeba jej zmiany

prawidłowe przesłanie łóżka

dodatkowe akcesoria (materac, poduszka, akcesoria przeciwodleżynowe)

7. czystość pokoju i ścian

porządkowanie sali chorych

odświeżanie ścian (malowanie)

sposób porządkowania – bez wzbierania kurzu

8. czystość osobista

forma skóry

konieczność systematycznego mycia się

częste mycie rak przez osoby leczące i pielęgnujące

9. żywienie

10. podawanie posiłków

zachowanie diety zgodnie z tym, co zaleca lekarz

wprowadzanie urozmaiceń do diety

regularność podawanych posiłków

nie przerywanie posiłku choremu

11. komunikowanie terapeutyczne pozbawione nadmiernego dawania nadziei,

pocieszania, gadatliwości oraz ciągłego udzielania rad „głupie” budzenie nadziei i

doradzanie

czynniki psycho – społeczne w komunikacji z pacjentem

wsłuchiwanie się w słowa chorego

przekazywanie rad umacniających chorego (bez złudzeń)

12. obserwacja – zbieranie konkretnych, rzeczowych i precyzyjnych informacji co do

potrzeb pacjentów i ich sytuacji

13. zarządzanie – obejmowanie uwagą pacjenta i tych elementów środowiska, które mają

największy wpływ na samego pacjenta i na jego sytuacje zdrowotną

Trzy zakresy oddziaływań:

ŚRODOWISKO ► PACJENT

PIELĘGNIARKA ► ŚRODOWISKO

PIELĘGNIARKA ► PACJENT

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: