Programowanie W Borland Delphi.pdf

Rozdział 1

Czy Delphi jest produktem dla

każdego?

Średnio raz na kilka lat jedna z firm produkujących oprogramowanie wprowadza

na rynek narzędzie albo technologię, która ma pomóc w tworzeniu bezbłędnego

oprogramowania w rekordowo krótkim czasie. Status rewelacyjnej nowości, na

której skupiało się zainteresowanie fachowców, uzyskiwały kolejno: systemy

zarządzania bazami danych (DBMS), działające w oparciu o model klient - serwer,

technologia CASE (ang. computer aided software engineering , komputerowo

wspomagana inżynieria oprogramowania), wreszcie programowanie zorientowane

obiektowo. Z kolei dziś wiele osób wiąże wielkie nadzieje z językiem Java.

Powszechne jest mniemanie, że żadne pojedyncze narzędzie programistyczne nie

rozwiąże wszystkich problemów związanych z tworzeniem poważnych aplikacji.

Uważa się, że jeśli jakieś narzędzie pozwala na szybkie tworzenie gotowych

aplikacji, to najprawdopodobniej generuje nieefektywny kod. Jeśli umożliwia

wygodne komponowanie formularzy ekranowych iokien wśrodowisku

graficznym, to zapewne nie najlepiej nadaje się do programowania na niższym

poziomie. Narzędzie generujące aplikacje, działające w oparciu o model klient-

serwer, najprawdopodobniej nie jest w stanie bezpośrednio komunikować się

z bazami danych środowiska Paradox. Te ipodobne opinie są bardzo

rozpowszechnione.

Nie zamierzamy przekonywać nikogo, że Delphi oferuje rozwiązania wszystkich

problemów, nękających twórców oprogramowania. Można natomiast zauważyć, że

Delphi wyznacza zupełnie nowy kierunek rozwoju narzędzi programowania

wizualnego. Delphi to pierwsze narzędzie do przyspieszonego tworzenia aplikacji

(typu RAD, ang. rapid application development ), wyposażone wwydajny

kompilator optymalizujący kod. Jeśli dodamy do tego rozbudowane narzędzia do

tworzenia imodyfikowania komponentów, komplet narzędzi internetowych

i wielowarstwową architekturę baz danych, to uzyskamy obraz najpotężniejszego -

jak dotąd - pakietu technologii do tworzenia oprogramowania w środowisku

Windows. Być może Delphi nie jest jeszcze jedynym i wymarzonym narzędziem

dla autora aplikacji pod Windows, ale stanowi rozwiązanie bardzo bliskie ideału.

Mimo wszystkich swych zalet, Delphi nie wygeneruje bezbłędnego programu, jeśli

sam autor nie będzie się trzymał odpowiednich reguł inżynierii oprogramowania.

Delphi nie zaprojektuje aplikacji i nie zidentyfikuje potrzeb użytkownika; nie

Część I

zastąpi programisty w pracy koncepcyjnej. Delphi jest tylko narzędziem, które robi

dokładnie to, co mu się każe.

Celem autora niniejszej książki było przekazanie czytelnikowi wiedzy niezbędnej

do efektywnego użycia narzędzia, jakim jest Delphi, przy tworzeniu aplikacji

obsługi baz danych, działających w oparciu o model klient-serwer.

Dlaczego Delphi?

W rozmowach na temat tworzenia aplikacji typu klient-serwer przy użyciu Delphi

osoby, które nie zetknęły się z tym narzędziem, zadają często pytanie: „Dlaczego

właśnie Delphi?”. Na rynku dostępnych jest przecież wiele dobrych narzędzi do

tworzenia oprogramowania klient-serwer. Produkty takie jak PowerBuilder, Visual

Basic i inne pakiety zdobyły znaczące udziały w rynku narzędzi programistycz-

nych. Dlaczego ktokolwiek miałby zmieniać jedno z nich na Delphi?

UWAGA:

Wprawdzie fakt, iż jakiś produkt dobrze się sprzedaje, nie musi od razu oznaczać,

że produkt ten reprezentuje wysoki poziom techniczny, jednak wiele osób uważa

czynnik popularności rynkowej za decydujący wskaźnik jakości. Należy zatem

nadmienić, że Delphi sprzedaje się lepiej niż Visual Basic i PowerBuilder. Na

przykład w roku premiery pierwszej wersji Delphi liczba sprzedanych kopii

nowego produktu przekroczyła łączną liczbę sprzedanych egzemplarzy Visual

Basica i PowerBuildera.

Można wskazać wiele powodów, dla których wybór Delphi jest uzasadniony. Jak

już wspomniano, narzędzie to skutecznie łączy mechanizmy programowania

wizualnego z kompilatorem optymalizującym kod. Nie można tego powiedzieć

o większości innych narzędzi typu RAD. Należy pamiętać, że sam fakt obecności

w pakiecie kompilatora, generującego kod maszynowy, nie oznacza jeszcze, iż

wynikowy kod jest optymalizowany. Zarówno PowerBuilder, jak i Visual Basic

w pierwotnej postaci generowały pseudo-kod. Powstałe pliki wynikowe musiały

być interpretowane w trakcie wykonania. W odpowiedzi na pojawienie się Delphi

firmy Microsoft i Powersoft szybko uzupełniły swoje produkty o kompilator

generujący kod maszynowy. Rzecz w tym, że tłumaczenie języka Visual Basic lub

PowerScript na kod maszynowy nie jest prostym zadaniem, gdyż żaden z tych

języków nie był projektowany z myślą o kompilacji. Tym trudniejsza jest

optymalizacja wygenerowanego kodu.

Z drugiej strony, Object Pascal, używany w środowisku Delphi, od zawsze był

językiem kompilowanym. Płynie stąd jeden wniosek: Delphi, jako jedyne

z dostępnych obecnie narzędzi typu klient-serwer, zapewnia wydajność wymaganą

w najpoważniejszych zastosowaniach. Dla systemów Visual Basic i Power Builder

Delphi jest tym, czym w systemie DOS były dla pakietu Clipper kompilatory

języka C. Sukces Delphi spowodował, że wielu producentów narzędzi do

tworzenia oprogramowania, działającego w modelu klient-serwer, pospiesznie

uzupełnia swoje produkty o mechanizmy kompilacji programów do postaci kodu

maszynowego. Można odnieść wrażenie, że wszyscy starają się „dogonić” Delphi -

który z kolei jest produktem wciąż rozwijającym się.

Kompilator Delphi charakteryzuje się bardzo dobrymi parametrami. Jest on

najmłodszym członkiem rodziny znanych kompilatorów Pascala firmy Borland,

które cieszą się zasłużoną opinią narzędzi generujących wydajne, a jednocześnie

oszczędnie gospodarujące zasobami, programy wynikowe. To samo stwierdzenie

prawdziwe jest także w odniesieniu do kompilatora Object Pascala, zawartego

w pakiecie Delphi. W dodatku w Delphi zastosowano ten sam generator kodu, co

w linii produktów Borland C++. Pozwala to uzyskać wysoką wydajność, kojarzoną

zazwyczaj z językiem C, a jednocześnie uniknąć związanych z tym językiem

utrudnień i komplikacji.

Programistom nie wystarczy jednak samo tylko generowanie kodu maszynowego.

Oczekiwania sięgają dalej i obejmują także platformę tworzenia aplikacji, która

powinna być wystarczająco rozbudowana, by zaspokajała wyszukane potrzeby, ale

jednocześnie nadawała się do realizacji najprostszych zadań programistycznych.

Obiektowa struktura nie powinna wykluczać ewentualnego programowania

fragmentów aplikacji bezpośrednio w assemblerze. Narzędzie programistyczne

powinno umożliwiać generowanie plików EXE, lecz w razie potrzeby - również

bibliotek DLL i sterowników ( driverów) . Szybkie tworzenie aplikacji do obsługi

baz danych nie powinno wiązać się z koniecznością dołączania do każdego

napisanego programu obszernego modułu typu database engine .

Delphi spełnia wszystkie powyższe oczekiwania. Można odnieść wrażenie, że

produkt ten łączy w sobie najlepsze cechy wszystkich nowoczesnych narzędzi

programistycznych dla środowiska Windows. Delphi oferuje obszerną bibliotekę

klas obiektów, która ogranicza konieczność samodzielnego pisania kodu,

występującą często w przypadku innych narzędzi. Nadal jednak możliwe jest

pisanie procedur wassemblerze. Niemal każdą aplikację stworzyć można

w środowisku graficznym przenosząc komponenty na formularz. Nie zamknięto

jednak drogi do bezpośredniego odwoływania się do interfejsu API Windows,

przechwytywania komunikatów lub komunikacji z innymi procesami. Za jednym

naciśnięciem klawisza można wygenerować program typu EXE, działający

w Windows; można jednak również budować biblioteki DLL, sterowniki urządzeń

i aplikacje, działające w trybie znakowym. Wreszcie - mimo że Delphi jest

narzędziem przeznaczonym przede wszystkim do programowania baz danych - da

się przy jego użyciu stworzyć każdą aplikację - od edytora do wygaszacza ekranu.

Nawet Delphi napisano przy użyciu Delphi!

Część I

Jeśli dodamy do tego uniwersalne narzędzia i rozbudowany debugger (program

uruchomieniowy), to uzyskamy pakiet niemal bezkonkurencyjny.

Podsumujmy cechy Delphi decydujące oprzewadze tego narzędzia nad

konkurentami:

kompletna biblioteka podstawowych obiektów;

szybki kompilator, generujący kod maszynowy;

doskonały, zintegrowany debugger;

umiarkowanie rozbudowany i prosty w obsłudze mechanizm dostępu do baz

danych;

środowisko tworzenia aplikacji funkcjonujące woparciu orozbudowane

narzędzia komunikacyjne.

W każdej z powyższych dziedzin Delphi bądź to wykazuje znacząca przewagę

technologiczną nad konkurencyjnymi narzędziami, bądź też jako jedyny pakiet

oferuje tego rodzaju rozwiązania.

Programowanie bez ograniczeń

Dociekliwy Czytelnik, który zapoznał się z imponującą listą możliwości i zalet

Delphi, zechce zapewne spytać, czego w omawianym pakiecie brakuje. Czy może

zdarzyć się sytuacja, w której użytkownik Delphi natrafi na barierę nie do

pokonania, wynikającą z ograniczeń wykorzystywanego narzędzia?

Prawdopodobieństwo zajścia takiej sytuacji jest niewielkie. Delphi jest pakietem

w pełni rozszerzalnym. Można go uzupełniać i rozbudowywać na tak wiele

sposobów, że najprawdopodobniej sprosta każdemu zadaniu programistycznemu -

od stworzenia aplikacji do obsługi bazy danych po konstruowanie kontrolek

ActiveX.

Na poniższej liście zebrano cechy Delphi, decydujące o rozszerzalności tego

pakietu:

bezpośredni dostęp do interfejsu API Windows;

wbudowany assembler; obsługa wstawek w assemblerze;

możliwość tworzenia własnych komponentów VCL i ActiveX;

możliwość tworzenia bibliotek DLL i innych dodatkowych obiektów Windows;

tworzenie aplikacji w architekturze wielopoziomowej;

w pełni obiektowa struktura - możliwość dziedziczenia cech istniejących klas

obiektów albo budowania własnych klas od podstaw.

Należy zwrócić uwagę, że nie wszystkie narzędzia programowania obiektowego

oferują możliwości wymienione w ostatnim punkcie powyższego podsumowania.

Wiele pakietów oferowanych jako zorientowane obiektowo nie spełnia ścisłych

kryteriów, decydujących o zaliczeniu narzędzia do tej kategorii. Możliwość użycia

danych typu „obiekt” nie czyni z pakietu narzędzia programowania obiektowego.

Dostępne wniektórych pakietach mechanizmy programowania obiektowego

oferują bardzo niską wydajność, co wyklucza ich praktyczne wykorzystanie. Aby

narzędzie można było nazwać zorientowanym obiektowo, musi ono spełnić cztery

podstawowe kryteria:

Dziedziczenie - Na bazie istniejących typów obiektów musi dać się tworzyć

nowe typy; musi się to odbywać na drodze dziedziczenia atrybutów i metod.

Polimorfizm - Sposób wywołania metody obiektu nie może zależeć od

rzeczywistego typu obiektu, w którym tę metodę zdefiniowano. Na przykład,

metoda Show wykonuje zupełnie inne czynności przy rysowaniu przycisku

ekranowego, a inne przy rysowaniu tabeli. Mimo to sposób wywołania metody

jest identyczny w przypadku obu tych obiektów. Ponadto, jeśli założyć, że oba

wymienione typy obiektów pochodzą od wspólnego przodka, wywołanie

metody Show przodka za pośrednictwem egzemplarza (instancji) tabeli albo

przycisku powinno spowodować wyświetlenie właściwego obiektu graficznego.

Enkapsulacja - Dane ikod programu powinno dać się umieszczać

w pojedynczych obiektach. Obiekt musi zatem zawierać elementy danych

(podobnie jak rekord) i procedury (zwane metodami ). Procedury zawarte

w obiekcie muszą mieć automatycznie zapewniony dostęp do danych obiektu.

Obiektowość jako pierwotna metoda programowania - Mechanizmy

programowania obiektowego powinny być dla danego narzędzia pierwotną

metodą tworzenia programu. Nie mogą być uzupełnieniem, dodanym z czasem

do istniejącego już produktu. Będąc podstawową metodą tworzenia kodu,

mechanizmy programowania obiektowego powinny zapewniać wydajność

wystarczającą w praktycznych zastosowaniach; w przeciwnym razie należy

poddać w wątpliwość jakość narzędzia, którego pierwotna i podstawowa

metoda tworzenia programu nie oferuje niezbędnej wydajności.

Delphi spełnia powyższe kryteria, podobnie jak C++ iinne środowiska

programowania zorientowanego obiektowo. Niewiele osób pamięta, że kompilator

Pascala firmy Borland był narzędziem zorientowanym obiektowo, zanim jeszcze

odpowiednie mechanizmy pojawiły się w kompilatorach Microsoft C i Borland C.

Mechanizmy programowania obiektowego w Delphi nie są dodatkiem, lecz

podstawą dla całego środowiska. Narzędzia programowania wizualnego, o które

uzupełniono pakiet, pozwalają uniknąć wielu uciążliwości, kojarzonych zazwyczaj

z programowaniem zorientowanym obiektowo.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: