1. POJĘCIE PRAWA KARNEGO Zespół stanowiący system norm określający: ·jakie czyny człowieka są przestępstwami · na jakich zasadach człowiek ponosi odpowiedzialność za popełnienie tych przestępstw · jakie kary i inne środki odpowiedzialności karnej stosuje się wobec sprawców przestępstw. Zostaje powołane do życia przez państwo (jego instytucje). Państwo ma obowiązek wobec obywateli, aby zachować porządek w funkcjonowaniu życia społecznego, na nim spoczywa obowiązek karania za czyny sprzeczne z normami prawa karnego (ius utendi). Prawo karne wkracza we wszystkie dziedziny życia, nawet takie. Które nie są przez państwo normowane (np. zwyczaje, religie).. Dwa kryteria wyodrębnienia prawa karnego :— formalne – wyodrębnienie z ogółu norm jakie czyny są przestępstwamii jakie środki prawne stosuje się wobec ich sprawców;— funkcjonalne – zadaniem prawa karnego jest zwalczanie czynów przestępnych za pomocą kar i innych środków przewidzianych w tym prawie ( środki karne ) Cechy charakterystyczne prawa karnego :— nie reguluje jednej ściśle określonej sfery stosunków społecznych, nie ustala praw i obowiązków uczestników tych stosunków ani nie pełni funkcji organizatorskiej— jest to zespół norm powinnościowych – zakazów i nakazów, których przekroczenie jest zagrożone sankcją karną— wprowadza sankcje za najpoważniejsze naruszenia stosunków społecznych regulowanych przez inne dziedziny prawa – pełni funkcję subsydiarną w stosunku do różnych dziedzin prawa—chroni dobra społeczne i jednostkowe przed zamachami na nie niezależnie od tego, czy ich ochrona bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego Państwa , wynika z innych przepisów czy też wprost z prawa karnego – zawiera normy sankcjonowane ( nie zabieraj ) jak i normy sankcjonujące ( określają rozmiar sankcji ) Wkraczanie prawa karnego następuje, gdy mamy do czynienia z poważnym niebezpieczeństwem naruszenia dobra stosunków społecznych lub, gdy doszło do ich naruszenia. · prawo karne ma charakter imperatywny – nakazujący – zespół norm bezwzględnie obowiązujący adresatów · realizacja p.k. zawiązana jest z tzw. Dyspozycyjnością – nie jest zależna od czyjeś woli, decyzji · nakazujący lub zakazujący charakter norm wynika z tego, że czyny, które naruszają p.k. są społecznie szkodliwe · jest to prawo o charakterze oceniającym, wartościującym ludzkie zachowania · prawo autonomiczne – nie służy do wymuszania posłuchu w drodze zagrożenia karami dla reguł zawartych w innych dziedzinach prawa · posiada duży stopień ingerencyjności w dobra ludzkie (osobiste)
· Pojęcia wstępne
Prawo karne to ogół norm prawnych, które za pomocą kary jako zasadniczego środka przymusu, zawartego w tych normach chronią pewnych wartości społecznych, przed czynami społecznie niebezpiecznymi, zwanymi przestępstwami.
2. PODZIAŁ PRAWA KARNEGO
· Działy prawa karnego
1. Prawo karne materialne ( prawo karne ) to zespół norm prawnych, zawierających zakazy i nakazy określonego zachowania się oraz przewidujących konsekwencje w razie ich naruszenia.
Prawo karne materialne jest dziedziną prawa określającą czyny społecznie szkodliwe będące przestępstwami , ustanawiające zasady odpowiedzialności za te czyny oraz kary i inne środki ( karne i środki zabezpieczające ) stosowane wobec sprawców w związku z naruszeniem prawa karnego.
W całokształcie norm pk wyodrębniamy:
1. prawo karne procesowe (inaczej postępowanie karne lub procedura karna) zespół norm prawnych regulujących postępowanie w sprawach o przestępstwa, które zabezpieczają realizację normy prawa karnego materialnego, zmierzających do realizacji norm prawa materialnego, określają status sprawy. Prawo karne procesowe określa
naczelne zasady
warunki dopuszczalności ( przesłanki )postępowania karnego
uprawnienia jego uczestników
stadia procesu
rodzaje rozstrzygnięć ( wyroki, postanowienia )
środki kontroli tych rozstrzygnięć ( apelacja, zażalenie, kasacja )
2.Prawo karne wykonawcze określa organy powołane do wykonywania kar, tryb i sposób ich wykonywania. Reguluje tryb wykonywania kar, środków karnych i zabezpieczających orzeczonych za przestępstwo w postępowaniu karnym na podstawie norm prawa karnego materialnego oraz uprawnienia osób skazanych. W ramach prawa karnego wykonawczego wyróżnia się część zwaną prawem penitencjarnym, która normuje celowe wykonywanie kary pozbawienia wolności, zmierzające do resocjalizacji sprawcy.
Między przepisami kodeksów karnych zachodzą liczne związki:
1. przepisy kpk są tak ukształtowane aby zapewniały realizację norm prawa materialnego,
2.w kk występują przepisy o charakterze proceduralnym – tryb ścigania przestępstw na wniosek pokrzywdzonego, albo z oskarżenia prywatnego,
3.w kk zawarto najistotniejsze przepisy dotyczące dziedziny wykonania kary – art. 77 – 84
4.mieszany materialno – procesowy charakter instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego
W całokształcie norm prawa karnego wyróżnia się pewne jego części charakteryzujące się odmiennością przedmiotu i sposobu regulacji. Są to wyspecjalizowane ( szczególne ) dziedziny prawa karnego :
- Prawo karne skarbowe ( materialne i procesowe ):jest wyodrębnione ze względów przedmiotowych reguluje problematykę odpowiedzialności za przestępstwa i wykroczenia skarbowe, tzn. czyny naruszające interesy Skarbu Państwa w zakresie podatków, ceł, obrotu dewizowego oraz gier losowych i totalizatorów. Prawo karne skarbowe zawarte jest w kodeksie karnym skarbowym z 1999r. (KKS) normuje odpowiedzialność za przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz postępowanie w tych sprawach, które należy do finansowych organów orzekających i – w pewnym zakresie – sądów .
-Prawo karne wojskowe: wyspecjalizowane ze względów podmiotowych określa przestępstwa wojskowe i ogranicza do nich krąg osób mogących ponosić odpowiedzialność na podstawie tego prawa , jak i przedmiotowych; łączące się z celem tych przepisów - obowiązkiem służby wojskowej, zapewnieniem dyscypliny wojskowej i gotowości obronnej sił zbrojnych (np. dezercja) zawarte ono jest w kodeksie karnym jako „część wojskowa”. Odpowiedzialność żołnierzy unormowana jest w kk i opiera się na tych samych zasadach, co odpowiedzialność osób cywilnych, jednakże z licznymi odrębnościami wynikającymi z dyscypliny wojskowej.
- prawo wykroczeń, dziedzina prawa bliska prawu karnemu zwana też prawem karno administracyjnym. Prawo o wykroczeniach określa czyny stanowiące wykroczenia, normuje zasady odpowiedzialności za te czyny, kary i inne środki. Przepisy prawa wykroczeń zawarte są w Kodeksie Wykroczeń z 1971 roku. KW nie nazywa odpowiedzialności za wykroczenia odpowiedzialnością karną, niemniej istota tych dwóch rodzajów odpowiedzialności jest taka sama, skoro chodzi o wymierzenie kary za czyny zabronione przez ustawę. Prawo o wykroczeniach różni się od prawa karnego głównie wagą czynów. Wykroczenia są czynami karalnymi o niższym stopniu społecznej szkodliwości niż przestępstwa i w związku tym zagrożone są łagodniejszymi karami. Całość orzecznictwa w sprawach o wykroczenia przejęły sądy powszechne.
- Postępowanie z nieletnimi – jest dziedziną prawa ściśle związaną z prawem karnym, uregulowaną w „ustawie z dnia 26.X 1982r. O postępowaniu w sprawach nieletnich (do tego czasu obowiązywały przepisy k.k. z 1932 roku). Nie jest to część prawa karnego ponieważ wobec nieletnich w zasadzie nie stosuje się kar, lecz środki wychowawcze i poprawcze orzekane przez sad rodzinny w odrębnym trybie postępowania wobec osob które nie ukończyły 17 lat w chwili popełnienia przestępstwa..
Na gruncie prawa karnego procesowego analogia jest w zasadzie dopuszczalna, ale pod warunkiem, że nie będzie powodować ograniczenia lub zniesienia praw obywatelskich.
3. ŹRÓDŁA PRAWA KARNEGO
W sensie materialnym jest to wola społeczna, którą reprezentują ciała przedstawicielskie.
W sensie formalnym: zwyczaj, orzecznictwo sądowe, ustawa, nauka. Tylko ustawa jest pełnym źródłem prawa, inne źródła są czynnikami twórczymi, kształtują prawo.
Źródłem prawa, w znaczeniu formalnym, jest akt organu państwowego zawierający normy prawne. W przypadku prawa karnego osobno rozpatruje się jednak źródła prawa karnego materialnego i procesowego. Źródłem prawa karnego w Polsce może być tylko ustawa
ŹRÓDŁA PRAWA KARNEGO MATERIALNEGO
a. Konstytucja - nie określa jakie konkretne typy zachowań człowieka są przestępstwami i jaki za nie grożą kary. Zawiera przepisy regulujące zasady odpowiedzialności karnej zawarte w części ogólnej prawa karnego, np. w art. 42 ust. 1 wskazuje. iż tylko akt rangi ustawy może zabronić określonych czynów pod groźbą kary.
b. Ustawa - jest w Polsce źródłem prawa, w takim zakresie, w jakim oznacza ona co jest przestępstwem i jakie sankcje są za nie przewidziane.
Podst. ustawą jest kodeks karny z 1997 r., który składa się z 3 części:
1. ogólnej - która określa podstawowe zasady odpowiedzialności za przestępstwo, formy jego popełnienia, okoliczności wyłączające odpowiedzialność, system kar i środków karnych itd.,
2. szczególnej - zawiera typy przestępstw i karę grożącą za nie,
3. wojskowej - wskazuje na odrębności zastosowania zasad odpowiedzialności, kar i środków karnych w stosunku do żołnierzy oraz opisuje najważniejsze przestępstwa wojskowe.
c. Umowa międzynarodowa - jeśli zostanie ratyfikowana i ogłoszona w Dz. U. RP to jest ona częścią krajowego porządku prawnego i stosuje się ją bezpośrednio. Ma ona pierwszeństwo przed ustawą o ile została ratyfikowana za zgodą wyrażoną w ustawie (art. 91 ust.2 Konstytucji). Najważniejszymi umowami są: Europejska Konwencja Praw Człowieka z 1950 r., oraz Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 r.
ŹRÓDŁA PRAWA KARNEGO PROCESOWEGO
a. Konstytucja - zawiera wiele przepisów normujących proces karny, np. zapewnia nietykalność i wolność osobistą, statuuje zasadę domniemania niewinności, wskazuje na prawo do sprawiedliwego, bezstronnego i jawnego procesu sądowego. Gwarantuje też dwuinstancyjność postępowania sądowego.
b. Ustawa - stanowi podstawowe źródło prawa karnego procesowego, zwłaszcza kodeks postępowania karnego.
c. Umowa międzynarodowa - ma pierwszeństwo przed ustawą. Szczególne znaczenie ma tu orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, które może doprowadzić nawet do nowej interpretacji przepisów ustawy lub ich zmiany.
d. Zarządzenia wykonawcze - w prawie karnym procesowym nie ma zakazu regulowania jego materii przy pomocy tych rozporządzeń (jak w prawie karnym materialnym) Kodeks postępowania karnego z 1997 r. przewiduje ok. 17 rozporządzeń, zaś karny wykonawczy - ok. 25. Wydawane są one w celu wykonania delegacji ustawowej.
NIE SĄ ŹRÓDŁEM PRAWA KARNEGO:
a. orzecznictwo sądów w Polsce za wyjątkiem orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego - zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji mają one moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne,
b. zwyczaje – mają znaczenie normatywne wówczas, gdy przepisy ustawy karnej zawierają znamiona ocenne, których wykładnia opiera się na istniejących w społeczeństwie obyczajach ( stosowanie prawa a niekiedy i na ocenę stopnia szkodliwości społecznej warunkującej w konkretnej sytuacji odpowiedzialność karną).
c. poglądy przedstawicieli nauki – mają natomiast duży wpływ na tworzenie i stosowanie prawa.
4. FUNKCJE PRAWA KARNEGO
· ochronna – ma chronić system stosunków społecznych, ekonomicznych, politycznych, interesy indywidualne, wartości grupowe, ogólne przed zamachami, atakami, destrukcją, szkodami wywołanymi przez ludzkie zachowania poprzez powiązania z funkcją afirmacyjno – motywacyjną – określa podstawowe standardy postępowania w społeczeństwie, wskazuje jakie dobra i w jakim zakresie podlegają ochronie ( f. a. ), a poprzez stosowanie sankcji zmierza do wzmocnienia motywacji do przestrzegania norm; jest tym skuteczniejsze im powszechniejsza jest świadomość prawna społeczeństwa.
· prewencyjno – wychowawcza (zapobiegawcza )– ograniczająca popełnianie przestępstw – wyraża się przez zagrożenie karą czynów uznanych za przestępstwo, zastosowanie kary, gdy ktoś popełnił przestępstwo, wykonanie, realizacja kary; celem kary i innych środków karnych ( zwłaszcza probacyjnych ) jest zapobiegawcze i wychowawcze oddziaływanie na sprawcę;
· poszukiwania osiągania sprawiedliwości – sprawiedliwościowa konieczność rozliczenia sprawcy z popełnionego przestępstwa wobec społeczeństwa, odbywa się w ramach działalności zwanej wymiarem sprawiedliwości, proporcjonalne do winy sprawcy i szkodliwości jego czynu, stosowanie norm prawa karnego, a w szczegolności kar i inych środków karnych
· gwarancyjna – mechanizmy zabezpieczające obywateli przed zbyt daleko idącymi konsekwencjami kary, a zwłaszcza, gdy trzeba chronić przed niesłusznym lub niepotrzebnym postawieniem człowieka w stan oskarżenia, zakres czynów zabronionych powinien być dla obywatela jasny i aby sądy mogły stosować tylko takie kary, jakie zostały określone w ustawie; zasady : nulum crimen sine lege, nulla poena sine lege, lex retro non agit;
· humanitaryzm stosowania prawa karnego – poszanowanie człowieka, jego godności, oszczędzanie cierpień.· Restytucyjna – wpływ wiktymologii poprzez odpowiedni system śroków karnych umożliwienie sprawcy starania o naprawienie szkody wyrządzonej pokrzywdzonemu nawet jako samoistny środek karny. Między funkcjami gwarancyjną i ochronną zachowana musi być równowaga – nie można realizować funkcji ochronnej za wszelką cenę, ale z drugiej strony nie można tak rozwijać funkcji gwarancyjnej , aby podważyć skuteczność walki z przestępczością ( zasada humanizmu prawa współczesnego – miarkowanie stosowanych środków represji mając na uwadze godność ludzką sprawcy ·Funkcje prawa karnego: 1. Funkcja ochronna – ochrona systemu wartości społecznych
2. Funkcja wychowawcza – oddziaływanie na świadomość społeczną w kierunku zaakceptowania wartości kodeksu karnego
3. Funkcja gwarancyjna – wiąże się z nią kilka zasad nastawionych na to, aby chronić człowieka od ryzyka konfliktu z normą karną 4.Funkcja sprawiedliwościowa – historycznie pierwotna funkcja prawa karnego; zaspokajanie poczucia sprawiedliwości osoby pokrzywdzonej przestępstwem, a także rodziny ofiary i jej grupy społecznej leży u genezy prawa karnego
5. OBOWIĄZYWANIE USTAWY KARNEJ POD WZGLĘDEM CZASU Żeby ustalić czas trzeba najpierw ustalić ramy czasowe obowiązywania ustawy. Ustawa karna zaczyna obowiązywać: · kiedy sama określa początek swojego obowiązywania · kiedy nie określa swego początku, ale występują inne przepisy określające go Termin końcowy: · kiedy sama ustawa uchyla poprzednio obowiązującą (może polegać na wyraźnej derogacji, w sposób dorozumiany – lex posteriori derogat legi priori)· upływ czasu – kiedy ustawa sama wyznaczała termin końcowy swego obowiązywania · niestosowanie ustawy Kolizje ustaw karnych w czasie Dotyczą sytuacji, gdy czyn przestaje być przestępstwem lub, gdy staje się przestępstwem a kolizja między czasem popełnienia czynu (dzień) i czasem wyrokowania (dzień) – w międzyczasie zmieniają się przepisy czas popełnienia czas wyrokowania 1. czyn nie jest przestępstwem jest przestępstwem 2. czyn jest przestępstwem nie jest przestępstwem ( depenalizacja ) – sprawca nie ponosi odpowiedzialności, gdy prawomocnie osądzony czyn przestaje być zabroniony – skazanie ulega zatarciu z mocy prawa tzn. niezwłocznie przerywa się wykonanie kary i usuwa karty karne z rejestru skazanych 3. czyn był przestępny jest przestępny nadal i ta sama sankcja 4.czyn był przestępny sankcja łagodniejsza jest przestępstwem sankcja surowsza 5. czyn był przestępstwem surowsza sankcja jest przestępny sankcja łagodniejsza 6. OBOWIĄZYWANIE USTAWY KARNEJ POD WZGLĘDEM OBYWATELSTWA SPRAWCY polska ustawa karna ma zastosowanie do tego, kto dopuścił się przestępstwa na terytorium RP, na polskim statku wodnym lub powietrznym, niezależnie od charakteru popełnionego czynu i od tego, czy jest obywatelem polskim czy cudzoziemcem obywateli polskich dotyczy zasada narodowości podmiotowej określona w art. 113 k.k. Niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia przestępstwa, ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego oraz cudzoziemca, którego nie postanowiono wydać, w razie popełnienia przez niego za granicą przestępstwa, do którego ścigania Rzeczpospolita Polska jest zobowiązana na mocy umów międzynarodowych. -obywatel polski znajdujący się za granica powinien stosować się do przepisów polskiego prawa karnego stosuje się do niego ustawę polską . Jeżeli czyn popełniony za granica nie stanowi przestępstwa w miejscu popełnienia, ściganie następuje, gdy zarządzi je prokurator RP Jeżeli czyn narusza nie tylko polski przepis karny, ale także przepis karny obowiązujący w miejscu jego popełnienia istnieje obowiązek wszczęcia postępowania przeciwko sprawcy i jest to warunek odpowiedzialności sprawcy przed sądem polskim Art. 111.§ 1. Warunkiem odpowiedzialności za czyn popełniony za granicą jest uznanie takiego czynu za przestępstwo również przez ustawę obowiązującą w miejscu jego popełnienia. Nie odnosi się on jedynie do polskich funkcjonariuszy publicznych, którzy pełniąc służbę za granicą popełnili tam przestępstwo w związku z wykonywaniem swoich funkcji, ani do osób które popełniły przestępstwo w miejscu nie podlegającym żadnej władzy państwowej§ 3. Warunek przewidziany w § 1 nie ma zastosowania do polskiego funkcjonariusza publicznego, który pełniąc służbę za granicą popełnił tam przestępstwo w związku z wykonywaniem swoich funkcji, ani do osoby, która popełniła przestępstwo w miejscu nie podlegającym żadnej władzy państwowej -do cudzoziemców, którzy popełnili przestępstwo za granica ma zastosowanie zasada narodowości przedmiotowej i ustawa polska karna: względna zasada narodowości( zasada przedmiotowa w postaci zwykłej ) gdy czyn jest karalny w miejscu popełnienia przestępstwa i w Polsce – aby cudzoziemiec nie uniknął odpowiedzialności karnej, jeżeli znajduje się na terytorium Państwa Polskiego i nie postanowiono go wydać – sąd polski stosując polska ustawę karna może uwzględnić na jego korzyść różnice miedzy polską ustawą a ustawa obowiązującą w miejscu popełnienia czynu – przy czym zakres jurysdykjci polskiej jest ograniczony dwoma dalszymi warunkami : ► czyn cudzoziemca skierowany był przeciwko dobrom lub interesom Państwa Polskiego, obywatela polskiego lub polskiej osoby prawnej, ► czyn ten jest zagrożony w prawie polskim karą przekraczającą 2 lata pozbawienia wolności, a więc ma charakter poważny Art. 110.§ 1. Ustawę karną polską stosuje się do cudzoziemca, który popełnił za granicą przestępstwo skierowane przeciwko interesom Rzeczypospolitej Polskiej, obywatela polskiego, polskiej osoby prawnej lub polskiej jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej.§ 2. Ustawę karną polską stosuje się w razie popełnienia przez cudzoziemca za granicą przestępstwa innego niż wymienione w § 1, jeżeli przestępstwo jest w ustawie karnej polskiej zagrożone karą przekraczającą 2 lata pozbawienia wolności, a sprawca przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i nie postanowiono go wydać. bezwzględna zasada narodowości (zasada przedmiotowa obostrzona – ochronna ) stanowi, że niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia, polską ustawę karna stosuje się gdy: ► cudzoziemiec popełnił przestępstwo przeciwko istotnym interesom politycznym lub gospodarczym RP ► popełnił przestępstwo ścigane z mocy umów międzynarodowych ► rozciąga jej działanie również na obywateli polskich za :przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu zewnętrznemu i wewnętrznemu RP,przestępstwa przeciwko polskim urzędom lub funkcjonariuszom publicznym za granicą, przestępstwa przeciwko istotnym polskim interesom gospodarczym, przestępstwa fałszywych zeznań złożonych wobec osoby sprawującej urząd polski Sprawca osadzony już za granica odpowiada przed sadem polskim na podstawie zasady narodowości podmiotowej, ale może mieć zaliczoną w poczet kary, karę lub jej część wykonaną za granicą Jest zasadą, że polska ustawa karna ma zastosowanie do obywatela polskiego, za przestępstwo musi być ten czyn uznawany w miejscu popełnienia przestępstwa (bez tego warunku ściga się funkcjonariuszy publicznych popełniających przestępstwo w związku z pełnioną funkcją, osoby popełniające przestępstwo w miejscu nie podlegającym żadnej władzy, przestępstwa ścigane na mocy umów międzynarodowych). 7. OBOWIĄZYWANIE USTAWY POD WZGLĘDEM MIEJSCA POPEŁNIONEGO CZYNU Rozstrzygnięcie kryterium miejsca – Art. 5 k.k. Ustawę karną polską stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym, chyba że umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, stanowi inaczej. Miejsce popełnienia czynu – Art. 6 §2 k.k. § 2. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w miejscu, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany, albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub według zamiaru sprawcy miał nastąpić .a. przestępstwo dystansowe – Art. 6 §2 k.k. – zastosowanie odnosi się do skutków b. przestępstwo tranzytowe – Art. 6 §2 Prawo karne przewiduje wiele zasad, które wiążą się stosowanie polskiej ustawy karnej z miejscem popełnienia przestępstwa, obywatelstwem sprawcy i charakterem popełnionego czynu. Zasady te maja zarówno charakter prawa krajowego, jak i są związane z międzynarodową współpracą w dziedzinie ścigania i karania sprawców przestępstw. Z punktu widzenia prawa polskiego najistotniejsze są zasady określające stosowanie jurysdykcji krajowej. Punktem wyjścia w kontekście powyższych zasad jest ustalenie miejsce popełnienia przestępstwa. Chodzi tu o to, czy przestępstwo zostało popełnione na terytorium RP czy tez zagranicą i jaką ustawę karną zastosować – czy sprawca podlega jurysdykcji polskiej , czy też nie, czy ustawie polskiej , czy obcej. Ustalenie miejsca rozstrzyga kwestię właściwości miejscowej sądu. Wg art. 6 § 2 przestępstwo uważa się za popełnione w miejscu: a) gdzie sprawca działa, lub zaniechał działania do którego był zobowiązany,b) gdzie skutek przestępny nastąpił (w przestępstwie skutkowym),c) gdzie wg sprawcy skutek miał nastąpić (usiłowanie dokonania przestępstwa skutkowego). Z powyższego wynika, że przestępstwo może być popełnione w różnych miejscach, tzw. teoria „wszędobylstwa”. Może więc dojść do problemu ustalenia właściwości miejscowej sądu. W takim przypadku sprawę rozpatruje sąd, w którego okręgu najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze ( zasada wyprzedzania ). W przypadku, gdy problem ten dotyczy przestępstw popełnionych zarówno w Polsce, jak i zagranicą to kolizje takie rozstrzygają je reguły tzw. międzynarodowego prawa karnego, a przede wszystkim umowy dwustronne międzynarodowe między zainteresowanymi państwami. W związku z miejscem popełnienia przestępstwa dominujące znaczenie ma zasada terytorialności, iż „ustawę polską stosuje się do sprawcy, który popełnił przestępstwo na terytorium RP, jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym”. Dopuszczalne są odstępstwa od tej reguły na podstawie umowy międzynarodowej, w której RP jest stroną (art. 5 kk).
Zgodnie z zasadą terytorialności – odpowiedzialności na podstawie pr. polskiego podlega sprawca, który popełnił przestępstwo na terenie RP bez względu na to czy jest obywatelem polskim czy też cudzoziemcem ( obywatelem innego państwa, bezpaństwowcem ). Wyjątkiem są jedynie immunitety dyplomatyczne i konsularne, które w granicach określonych przez przepisy prawa wyłączają możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej osób korzystających z immunitetu, chyba że państwo wysyłające taki immunitet uchyli. ...
jkaliteea