1
OKULISTYKA
APARAT OCHRONNY NARZĄDU WZROKU
· oczodoły
· powieki
· powięzie
· spojówki
· narząd łzowy
Canalis opticus Fissura orbitalis superior
Os frontale
Os ethmoidale
Lamina orbitalis
Os nasale
Os lacrimale
Maxilla
Oczodół ma kształt piramidy zwróconej podstawą na zewnątrz
Os palatinum Os sphenoidale
Fissura orbitalis infeerior
Foramen infraorbitale Os zigomaticum
Canalis infraorbitalis
Ściana górna – oddziela oczodół od dołu przedniego czaszki
· część oczodołowa kościczołowej
· skrzydło mniejsze kości klinowej
Ściana dolna – oddziela oczodół od zatoki szczękowej
· kość jarzmowa
· szczęka
· kość podniebienna
Ściana przyśrodkowa – oddziela oczodół od komórekk sitowych i zatoki klinowej
· kość sitowa
· kość łzowa
· wyrostek czołowy szczęki
Otwory oczodołu
1. Kanał wzrokowy
· nerw wzrokowy
· tętnica oczna (odchodzi od tętnicy szyjnej wewnętrznej)
2. Szczelina oczodołowa górna – łączy oczodół z dołem środkowym czaszki
· nerw III, IV, VI, V1
· włókna wspłczulne ze splotu jamistego
· żyła oczna górna
Patologie:
· Zespół szczeliny oczodołowej górnej
Objawy
§ ograniczenie lub zniesienie ruchomości gałki
§ zastój żylny
§ zaburzenia czucia gałki ocznej i powiek
· Zespół szczytu oczodołu
§ objawy zespołu szczeliny oczodołowej górnej
§ zaburzenia widzenia
3. Szczelina oczodołowa górna – łączy oczodół z dołem podskroniowym i dołem skrzydłowo - podniebiennym
· nerw jarzmowy (odchodzi od V2)
· tętnica podoczodołowa
UNACZYNIENIE OKA
§ tętnica środkowa siatkówki
§ tętnice rzęskowe tylne krótkie (20)
§ tętnice rzęskowe tylne długie (2) tworzą koło tętnicze tęczówki większe
§ tętnice rzęskowe przednie (4) tworzą splot okołorąbkowy
· żyły wirowate (4) uchodzą do żyły ocznej górnej i dolnej, które uchodzą do zatoki jamistej
Układ żylny oczodołu łączy się z żyłami twarzy i zatok za pośrednictwem zatoki jamistej.
Sinus venosus sclerae (Schlemma)
Circulus arteriosus iridis major
Arteria, Vena conjunctivalis anterior
Arteria ciliaris anterior
Circulus arteriosus iridis minor
Arteria, Vena ciliaris anterior
Lamina vasculosa (Uvea) Vena vorticosa
Vasa sanguinea retinae
Arteria, Vena episcleralis
Arteria, Vena centralis retinae Arteria ciliaris posterior longa
Arteriae ciliares posteriores breves
UNERWIENIE OKA
· unerwienie ruchowe – nerw III, IV, VI, V1
· unerwienie czuciowe – nerw oczny V1 , nerw podoczodołowy (od V2)
· zwój rzęskowy
Gałęzie dochodzące do zwoju
§ włókna ruchowe nerwu III – przywspółczulny korzeń okoruchowy
§ włókna współczulne ze splotu tętnicy szyjnej wewnętrznej – korzeń wspólczulny
§ włókna czuciowe – korzeń nosowo – rzęskowy
Ze zwoju rzęskowego odchodzą nerwy rzęskowe krótkie i długie.
CHOROBY OCZODOŁU PRZEBIEGAJĄCE Z WYTRZESZCZEM
Wytrzeszcz zapalny
1. Zapalenie tkanek oczodołu (bakteryjne, grzybicze)
źródło zakażenia:
§ zapalenie zatok zapalenie kości oczodołu
ropień podokostnowy ropowica oczodołu
§ infekcje skóry twarzy
§ urazy twarzy i oczodołu
§ ropnie okołozębowe
2. Torbiel śluzowa (Mucocele) – pojawia się w wyniku nagromadzenia śluzu w zatokach
3. Pseudotumor – naciek zapalny mięśni zewnątrzgałkowych i tkanek oczodołu „wytrzeszcz z bocznym przemieszczeniem gałki ocznej”
4. Zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej
§ bardzo dramatyczny przebieg
§ gorączka i ciężki stan ogólny
§ niedowidzenie najpierw jednego oka, później obu
§ leczenie – dożylna antybiotykoterapia
Wytrzeszcz endokrynny – oftalmopatia tarczycowa w przebiegu nadczynności tarczycy. Ma podłoże autoimmunologiczne.
I. Okres pobudzenia układu współczulnego
§ objaw Dalrymple’a – retrakcja powieki górnej (odsłonięcie twardówki nad rogówką)
§ objaw Grafego – asynergia gałkowo – powiekowa (powieka górna nie nadąża za ruchem gałki w dół)
§ objaw Kochera
§ objaw Moebiusa – niedomoga konwergencji
§ objaw Stalwaga – rzadkie mruganie
§ objaw Popowa
§ objaw Rosenbacha – drżenie zaamkniętych powiek
§ objaw Jellinka – wzmozona pigmentacja powiek
II. Okres obrzęku tkanek oczodołu, mięśni zewnątrzgałkowych, spojówek i powiek. Nagromadzenie mukopolisacharydów, które chłona wodę.
III. Okres naciekowy – naciek limfocytów, plazmocytów, mastocytów i makrofagów
IV. Okres zwłóknienia – przerośnięcie tkanką łączną obrzękniętych i nacieczonych tkanek oczodołu
Objawy oftalmopatii tarczycowej:
§ retrakcja powiek (poszerzenie szpary powiekowej)
§ obrzęk powiek i spojówek (hemoza)
§ wytrzeszcz (może byc niesymetryczny)
§ neuropatia nerwu wzrokowego
§ miopatia restrykcyjna
Leczenie oftalmopatii tarczycowej:
§ GKK
§ radioterapia
Wytrzeszcz w przebiegu guzów oczodołu
I. Guzy naczyniowe
§ naczyniak włośniczkowy (może samoistnie zniknąć)
§ naczyniak jamisty
§ naczyniak limfatyczny
§ anomalie żylne (żylak oczodołu) – dają wytrzeszcz przepuszczający (raz zanika innym razem nie)
II. Guzy gruczołu łzowego
§ gruczolak
§ guz mieszany (Tumor mixtus) – występuje najczęściej, jest miejscowo złośliwy (nie daje przerzutów ale nawraca)
§ gruczolakorak (w tym oblak)
§ rak śluzowonaskórkowy
III. Torbiele wrodzone
§ torbiel skórzasta przednia i tylna (Cystis dermatoidalis)
§ torbiel oponowa (Meningocele) – najczęściej w kwadrancie nosowym górnym, narasta w czasie płaczu dziecka
IV. Guzy pochodzenia nerwowego
§ glejak nerwu wzrokowego
§ nerwiakowłokniak
§ oponiak z osłonek nerwu wzrokowego
V. Mięsak prążkowanokomórkowy (Rhabdomiosarcoma)
§ szybko daje przerzuty do płuc, charakterystyczna destrukcja kości oczodołu będąca wynikiem nacieku
VI. ...
Dr.Rockit